2016
|
|
1.1
|
Euskarazko
deituren kasuan, euskal grafia oraintsu arte estandarizatu eta ofizial egin gabe egon baita?, gure artean errotuta dauden ohitura asko inertzia hutsa dira, eta ez datoz bat ez izendunaren nahiekin, ez hizkuntza normalizazioko xedee
|
|
2.2
|
Euskarazko
mintzaldietan, euskal abizenak ahoz erabiltzeko orduan, euskararen hotsak eta moldeak erabili behar dira.
|
|
2.2 Euskarazko mintzaldietan, euskal abizenak ahoz erabiltzeko orduan,
|
euskararen
hotsak eta moldeak erabili behar dira.
|
|
b) Nazioartean bezala, japonierazko izen abizenak Hepburn sistema erabiliz ekarriko ditugu
|
euskarazko
eta gaztelaniazko testuetara.
|
|
Indiako subkontinentetik datozen izen abizenak ingelesaren bitartez ekarriko ditugu
|
euskarazko
eta gaztelaniazko testuetara.
|
|
Jatorriz alfabeto greziar, ziriliko, georgiar, armeniar edo arabiarrean idazten diren izen abizenak Euskaltzaindiak onarturiko arauak erabiliz ekarriko ditugu
|
euskarazko
testuetara.
|
|
Pertsona batek garbi utzi badu, modu batez edo bestez? bere abizena grafia jakin batekin idaztea nahi duela,
|
euskarazkoa
izan zein gaztelaniazkoa izan, EiTBn errespetatu egingo dugu. Kirolariek, esate baterako, elastikoan agertzen dute euren hautua. fp) y
|
|
Euskaltzaindiaren 76 araua: Latin eta greziar pertsona izen klasikoak
|
euskaraz
emateko irizpideei buruzko erabakia.
|
|
Euskaltzaindiaren 156 araua: Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak
|
euskarara
aldatzeko transkripzio sistema.
|
|
Euskaltzaindiaren 163 araua: Georgieraren eta armenieraren alfabetoetan idatzitako izenak
|
euskarara
aldatzeko transkripzio sistemak.
|
|
Euskaltzaindiaren 165 araua: Arabieraren alfabetoan idatzitako izenak
|
euskarara
aldatzeko transkripzio sistema
|
|
1.1
|
Euskarak
–salbuespentxoak salbuespen, ez du XX. mendaren azken laurdenera arte ezagutu ofizialtasuna, eta, horren ondorioz, euskarazko toki izenak finkatu barik egon dira oraintsu arte.
|
|
1.1 Euskarak, salbuespentxoak salbuespen? ez du XX. mendaren azken laurdenera arte ezagutu ofizialtasuna, eta, horren ondorioz,
|
euskarazko
toki izenak finkatu barik egon dira oraintsu arte.
|
|
Leku batzuek, gainera, izen bat dute
|
euskaraz
, eta beste bat erromantzez. Beste leku batzuek erromantzez dute izen bakarra.
|
|
Beste leku batzuek erromantzez dute izen bakarra. Hori gutxi ez, eta
|
euskarazko
izen berriak sortu dira erromantzezkoak ordezkatzeko.
|
|
Euskal Irrati Telebistan toponimoak forma bakarrean erabiltzera joko da. Toponimoa
|
euskarazkoa
bada, euskal forman. Toponimoa erromantzezkoa bada, dagokion forman.
|
|
Izen ofzial bi dituzten lekuen kasuan, ETBren
|
euskarazko
emisioetan, Euskadi Irratian, Gaztean eta eitb.eus en euskal bertsioan euskarazko izena erabiliko da. ETBren gaztelaniazko emisioetan, Radio Euskadin, Radio Vitorian eta eitb.eus en gaztelaniazko bertsioan izen erromantzea erabiliko da. eitb.eus en gainerako bertsioetan izen biak erabiliko dira batera, marra makur batez banatuta.
|
|
Izen ofzial bi dituzten lekuen kasuan, ETBren euskarazko emisioetan, Euskadi Irratian, Gaztean eta eitb.eus en euskal bertsioan
|
euskarazko
izena erabiliko da. ETBren gaztelaniazko emisioetan, Radio Euskadin, Radio Vitorian eta eitb.eus en gaztelaniazko bertsioan izen erromantzea erabiliko da. eitb.eus en gainerako bertsioetan izen biak erabiliko dira batera, marra makur batez banatuta.
|
|
2.3 Euskal Herriko toki izenen
|
euskarazko
formaz, Euskaltzaindiak du azken hitza.
|
|
Eusko Legebiltzarrak 1982ko maiatzean onartu zuen EiTB Herri Erakundea sortzeko Legea, Euskal Autonomia Erkidegoaren autogobernuan funtsezko tresna izan zedin, besteak beste, Euskadiko herritarren informazio eta parte hartze politikorako, geure heziketa sistemarekiko elkarlanerako eta, orobat, euskal kulturaren sustapen eta zabalkunderako eta, bereziki,
|
euskararen
sustapen eta garapenerako.
|
|
i.
|
Euskara
eta euskal kultura sustatzea. Programazio lerro nagusiak ezartzeko, euskararen erabilera aintzat hartzea, Euskal Autonomia Erkidegoan orekatuta egon behar baitu irrati telebistako edukien eskaintza osoak hizkuntzari dagokionez.
|
|
i. Euskara eta euskal kultura sustatzea. Programazio lerro nagusiak ezartzeko,
|
euskararen
erabilera aintzat hartzea, Euskal Autonomia Erkidegoan orekatuta egon behar baitu irrati telebistako edukien eskaintza osoak hizkuntzari dagokionez.
|
|
b.
|
Euskara
eta euskal gizarte gero eta elebidunagoa sustatzea.
|
|
a. Denentzat: herritar guztiei zuzendu behar zaie,
|
euskarazko
eta gaztelaniazkoeduki multimediekin.
|
|
|
Euskararen
normalizazioa eta prestigioa.
|
|
c) Euskal kultura eta
|
euskara
sustatzea
|
|
EiTBk bere plataforma eta hedabide guztietan egingo du
|
euskararen
sustapena, eta guztietan emango die zabalkundea gure inguru honetan euskaraz zein gaztelaniaz sortzen diren kultur agerpenei. EiTBk aintzat hartuko du euskararen eta, oro har, euskal kulturaren alde ari diren erakunde eta organismoen lana.
|
|
EiTBk bere plataforma eta hedabide guztietan egingo du euskararen sustapena, eta guztietan emango die zabalkundea gure inguru honetan
|
euskaraz
zein gaztelaniaz sortzen diren kultur agerpenei. EiTBk aintzat hartuko du euskararen eta, oro har, euskal kulturaren alde ari diren erakunde eta organismoen lana.
|
|
EiTBk bere plataforma eta hedabide guztietan egingo du euskararen sustapena, eta guztietan emango die zabalkundea gure inguru honetan euskaraz zein gaztelaniaz sortzen diren kultur agerpenei. EiTBk aintzat hartuko du
|
euskararen
eta, oro har, euskal kulturaren alde ari diren erakunde eta organismoen lana. Horretarako, babesa eta zabalkundea emango die euskararen ezagutza eta erabilera sustatzeko ekimen eta proiektuei, bai eta euskararekin lotutako kultur tradizioei ere.
|
|
EiTBk aintzat hartuko du euskararen eta, oro har, euskal kulturaren alde ari diren erakunde eta organismoen lana. Horretarako, babesa eta zabalkundea emango die
|
euskararen
ezagutza eta erabilera sustatzeko ekimen eta proiektuei, bai eta euskararekin lotutako kultur tradizioei ere.
|
|
EiTBk aintzat hartuko du euskararen eta, oro har, euskal kulturaren alde ari diren erakunde eta organismoen lana. Horretarako, babesa eta zabalkundea emango die euskararen ezagutza eta erabilera sustatzeko ekimen eta proiektuei, bai eta
|
euskararekin
lotutako kultur tradizioei ere.
|
|
|
Euskararen
eta euskal kulturaren alde
|
|
EiTBren estilo liburua: informazioa eta aktualitatea/ Rosa M. MartÃn SabarÃs, MarÃa José Cantalapiedra, Begoña Zalbidea Bengoa; proietuaren zuzendaria, Andoni Aranburu;[
|
euskarazko
bertsioa, EiTBko Euskara Zerbitzua].? 2 argit.?
|
|
EiTBren estilo liburua: informazioa eta aktualitatea/ Rosa M. MartÃn SabarÃs, MarÃa José Cantalapiedra, Begoña Zalbidea Bengoa; proietuaren zuzendaria, Andoni Aranburu; [euskarazko bertsioa, EiTBko
|
Euskara
Zerbitzua].? 2 argit.?
|
|
1 Euskal Irrati Telebista 2 Ikus entzunezko kazetaritza. Estilo eskuliburuak 3
|
Euskara
–Estilo eskuliburuak 4 Gaztelania. Estilo eskuliburuak I. Cantalapiedra González, MarÃa José II. Zalbidea Bengoa, Begoña III. Aranburu Iturbe, Andoni, zuz. IV. Euskal Irrati Telebista
|
|
5, 6 atalak: Rosa M. MartÃn SabarÃs, MarÃa José Cantalapiedra, Begoña Zalbidea, EiTBko profesional talde bat eta EiTBko
|
Euskara
Zerbitzua.
|
|
Eranskinak: EiTBko profesional talde bat, EiTBko
|
Euskara
Zerbitzua, ETBko Produkzio Zuzendaritza eta ETBko Zuzendaritza Artistikoa.
|
|
|
Euskarazko
bertsioa: EiTBko Euskara Zerbitzua
|
|
Euskarazko bertsioa: EiTBko
|
Euskara
Zerbitzua
|
|
1.1 Politikari buruzko informazioan batik bat, ondoko printzipio hauek bete behar dira: aniztasun politikoaren errespetua; in independentzia, ormazioaren objektibotasuna, egiazkotasuna eta inpartzialtasuna; bizikidetzari dagozkion gizarte balioen babesa eta bultzada, eta euskal kulturaren eta
|
euskararen
sustapena.
|
|
|
Euskaraz
, aditz jokatu baten inguruan egindako esaldiak lehenetsiko dira. Gaztelaniaz, berriz, subjektua aditza predikatua egitura hobetsiko da titularra idazteko.
|
|
EiTB kasu bakanetako bat da komunikazio enpresa elebidunetan, eskaintza bikoitza baitu:
|
euskaraz
eta gaztelaniaz. Eskaintza osoa eta banandua du telebistan, irratian eta Interneten, euskaraz eta gaztelaniaz.
|
|
euskaraz eta gaztelaniaz. Eskaintza osoa eta banandua du telebistan, irratian eta Interneten,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz. Eskaintza bikoitzeko ereduak guztiz berezi egiten du EiTB hainbat hizkuntza ofizial dituzten gainerako hedabide publikoen aldean.
|
|
|
Euskarazko
kanaletan erabili beharreko eredua euskara estandarra da (euskara batua), Euskaltzaindiak araututakoarekin bat etorrita. EiTBko kazetariek, aurkezleek, gidariek, esatariek eta musika animatzaileek euskara batuan jardungo dute, oro har.
|
|
Euskarazko kanaletan erabili beharreko eredua
|
euskara
estandarra da (euskara batua), Euskaltzaindiak araututakoarekin bat etorrita. EiTBko kazetariek, aurkezleek, gidariek, esatariek eta musika animatzaileek euskara batuan jardungo dute, oro har.
|
|
Euskarazko kanaletan erabili beharreko eredua euskara estandarra da(
|
euskara
batua), Euskaltzaindiak araututakoarekin bat etorrita. EiTBko kazetariek, aurkezleek, gidariek, esatariek eta musika animatzaileek euskara batuan jardungo dute, oro har.
|
|
Euskarazko kanaletan erabili beharreko eredua euskara estandarra da (euskara batua), Euskaltzaindiak araututakoarekin bat etorrita. EiTBko kazetariek, aurkezleek, gidariek, esatariek eta musika animatzaileek
|
euskara
batuan jardungo dute, oro har.
|
|
|
Euskarazko
kanaletan edukiak edo zerbitzuak ematen dituzten EiTBko profesional guztiek euskara zuzen eta normalizatua ezagutzeko eta erabiltzeko betebeharra dute, Euskaltzaindiak eta EiTBko Euskara Zerbitzuak emandako jarraibideekin bat etorrita; izan ere, EiTBko Euskara Zerbitzuak zenbait jarraibide eta estilo eskuliburu prestatu ditu EiTBren informazioan euskara zuzen erabiltzeko5.
|
|
Euskarazko kanaletan edukiak edo zerbitzuak ematen dituzten EiTBko profesional guztiek
|
euskara
zuzen eta normalizatua ezagutzeko eta erabiltzeko betebeharra dute, Euskaltzaindiak eta EiTBko Euskara Zerbitzuak emandako jarraibideekin bat etorrita; izan ere, EiTBko Euskara Zerbitzuak zenbait jarraibide eta estilo eskuliburu prestatu ditu EiTBren informazioan euskara zuzen erabiltzeko5.
|
|
Euskarazko kanaletan edukiak edo zerbitzuak ematen dituzten EiTBko profesional guztiek euskara zuzen eta normalizatua ezagutzeko eta erabiltzeko betebeharra dute, Euskaltzaindiak eta EiTBko
|
Euskara
Zerbitzuak emandako jarraibideekin bat etorrita; izan ere, EiTBko Euskara Zerbitzuak zenbait jarraibide eta estilo eskuliburu prestatu ditu EiTBren informazioan euskara zuzen erabiltzeko5.
|
|
Euskarazko kanaletan edukiak edo zerbitzuak ematen dituzten EiTBko profesional guztiek euskara zuzen eta normalizatua ezagutzeko eta erabiltzeko betebeharra dute, Euskaltzaindiak eta EiTBko Euskara Zerbitzuak emandako jarraibideekin bat etorrita; izan ere, EiTBko
|
Euskara
Zerbitzuak zenbait jarraibide eta estilo eskuliburu prestatu ditu EiTBren informazioan euskara zuzen erabiltzeko5.
|
|
Euskarazko kanaletan edukiak edo zerbitzuak ematen dituzten EiTBko profesional guztiek euskara zuzen eta normalizatua ezagutzeko eta erabiltzeko betebeharra dute, Euskaltzaindiak eta EiTBko Euskara Zerbitzuak emandako jarraibideekin bat etorrita; izan ere, EiTBko Euskara Zerbitzuak zenbait jarraibide eta estilo eskuliburu prestatu ditu EiTBren informazioan
|
euskara
zuzen erabiltzeko5.
|
|
Hartara, komunikatzaileek eta kazetariek gai izan behar dute audientzia zabal eta heterogeneo batekin eraginkortasunez eta egokiro komunikatzeko eta konektatzeko. Horrek
|
euskararen
normalizazioari laguntzen dio.
|
|
Gaztelaniazko kanaletako kazetari, aurkezle, gidari eta esatariek ikusgai egingo dute
|
euskara
, modu naturalean. Ohikoa izango da agurrak euskaraz edo euskaraz eta gaztelaniaz egitea.
|
|
Gaztelaniazko kanaletako kazetari, aurkezle, gidari eta esatariek ikusgai egingo dute euskara, modu naturalean. Ohikoa izango da agurrak
|
euskaraz
edo euskaraz eta gaztelaniaz egitea. Egoki izango dira kolaboratzaileen euskarazko jardun puntual eta laburrak, baldin eta jardunaren testuinguruan zentzua badute eta ikus entzuleek erraz uler baditzakete.
|
|
Gaztelaniazko kanaletako kazetari, aurkezle, gidari eta esatariek ikusgai egingo dute euskara, modu naturalean. Ohikoa izango da agurrak euskaraz edo
|
euskaraz
eta gaztelaniaz egitea. Egoki izango dira kolaboratzaileen euskarazko jardun puntual eta laburrak, baldin eta jardunaren testuinguruan zentzua badute eta ikus entzuleek erraz uler baditzakete.
|
|
Ohikoa izango da agurrak euskaraz edo euskaraz eta gaztelaniaz egitea. Egoki izango dira kolaboratzaileen
|
euskarazko
jardun puntual eta laburrak, baldin eta jardunaren testuinguruan zentzua badute eta ikus entzuleek erraz uler baditzakete.
|
|
5 Manu Arrasate Mugerza?
|
Euskarazko
Albistegietarako Esku-Liburua? (EiTB, 1992); Asier Larrinaga Larrazabal
|
|
(EiTB, 2012). Eskuliburu horiez gain, EiTBk kazetaritzako
|
euskararen gaineko
|
|
|
Euskara
batuaren erabilera
|
|
Gaztelaniazko kanaletan,
|
euskara
ikusgai
|
|
46 Estilo Liburu honen kapituluetan eta eranskinetan6 araututakoari jarraitu behar dioteegitura politiko administratiboen eta toponimoen erabilerak,
|
euskararen
eta hirugarren hizkuntzen gaztelaniazko kanaletako agerpenak, eta erdararen euskarazko kanaletako agerpenak.
|
|
46 Estilo Liburu honen kapituluetan eta eranskinetan6 araututakoari jarraitu behar dioteegitura politiko administratiboen eta toponimoen erabilerak, euskararen eta hirugarren hizkuntzen gaztelaniazko kanaletako agerpenak, eta erdararen
|
euskarazko
kanaletako agerpenak.
|
|
Dena dela, Euskal Herritik kanpo zabaldu beharreko testuetan argibide ona izan daiteke izenaren ondoan ordain bat ematea, parentesi artean, dagokion hizkuntzan: «Euskal Irrati Telebista (Basque Broadcasting Corporation)», «Euskadi Irratia (la radio p ú blica en
|
euskera
)», «ETB (t é l é vision publique basque)», eta a bar.
|
|
Lekukotasun edo adierazpenen bila ari direnean, kazetariak emanaldiaren hizkuntzan(
|
euskaraz
/ gaztelaniaz) mintzatuko diren informazio iturriak bilatzen saiatuko dira, baina irizpide hori ez zaio nagusitu behar informazio iturriaren egokitasunari. Gogoan izan behar da, hala ere, irizpide hori ez dela sekula erabiliko euskararen erabileraren sustapenaren kaltetan, sustapen hori EiTBren sorrerako helburua baita.
|
|
Lekukotasun edo adierazpenen bila ari direnean, kazetariak emanaldiaren hizkuntzan (euskaraz/ gaztelaniaz) mintzatuko diren informazio iturriak bilatzen saiatuko dira, baina irizpide hori ez zaio nagusitu behar informazio iturriaren egokitasunari. Gogoan izan behar da, hala ere, irizpide hori ez dela sekula erabiliko
|
euskararen
erabileraren sustapenaren kaltetan, sustapen hori EiTBren sorrerako helburua baita.
|
|
Euskal Irrati Telebistak kanal bereiziak ekoizten ditu
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, eta euskal herritar bakoitzaren esku uzten du hizkuntza bata edo bestea aukeratzea. EiTBko profesionalaren ardura izango da edukia emitituko den kanalari dagokion hizkuntzako adierazpenak lortzea, elkarrizketatuaren borondatea errespetatuta.
|
|
Hizkuntza bat baino gehiago dituen gure gizarte honetan, EiTBrentzat ildo estrategiko bat da hedabideetan
|
euskara
kontsumitzeko jarrera sustatzea eta normalizatzea.
|
|
Normalizazio horretan, urrats garrantzitsua da
|
euskarari
gaztelaniazko kanaletan ere toki bat egitea. Helburua da euskal gizartearen errealitate elebiduna ikusgai egitea eta euskara prestigiatzea, betiere interes informatiboaren eta audientzien kaltetan izan gabe.
|
|
Normalizazio horretan, urrats garrantzitsua da euskarari gaztelaniazko kanaletan ere toki bat egitea. Helburua da euskal gizartearen errealitate elebiduna ikusgai egitea eta
|
euskara
prestigiatzea, betiere interes informatiboaren eta audientzien kaltetan izan gabe.
|
|
Haur, nerabe eta gazteen kasuan,
|
euskarazko
testimonioei emango zaie lehentasuna EiTBren hedabideetan. Helduen kasuan, berdin jokatuko da euskaraz jario erraza eta gaztelaniaz, ordea, komunikazio ahalmen murritza dutenean.
|
|
Haur, nerabe eta gazteen kasuan, euskarazko testimonioei emango zaie lehentasuna EiTBren hedabideetan. Helduen kasuan, berdin jokatuko da
|
euskaraz
jario erraza eta gaztelaniaz, ordea, komunikazio ahalmen murritza dutenean.
|
|
|
Euskara
nagusi den herrien kasuan, herriko bizitza ukitzen duten gaietan, euskarazko testimonioei emango zaie lehentasuna EiTBren hedabideetan (ikus 2 erreferentzia).
|
|
Euskara nagusi den herrien kasuan, herriko bizitza ukitzen duten gaietan,
|
euskarazko
testimonioei emango zaie lehentasuna EiTBren hedabideetan (ikus 2 erreferentzia).
|
|
2.5 Informazio ekitaldia amaitutakoan, EiTBko kazetariak adierazpen gehigarriak eskatuko dizkioprentsaren aurrean azaldu den pertsonari
|
euskarazko
/ gaztelaniazko albistegietarako, ekitaldian aukerarik izan ez bada.
|
|
EiTBren
|
euskara
planean jaso bezala, euskara lehenetsiko da aurretiko kontaktuan, batik bat solaskidea Euskal Herriko erakunde batekoa denean.
|
|
EiTBren euskara planean jaso bezala,
|
euskara
lehenetsiko da aurretiko kontaktuan, batik bat solaskidea Euskal Herriko erakunde batekoa denean.
|
|
Politikari, artista, kirolari, aditu eta gainerako aurpegi ezagunak hedabideetan
|
euskaraz
hitz egiten ateratzeak hizkuntzari prestigioa eman diezaioke, interes informatiboari iruzur egin ezean, behintzat.
|
|
Kazetariak izango du hizkuntzak kudeatzeko ardura: elkarrizketatuari
|
euskarazko
galderak ulertaraztea,
|
|
6() Irakurri 2.10 puntuan (beherago) zer tratamendu ezberdin ematen zaien
|
euskarari
eta hirugarren hizkuntzei.
|
|
Hau izango da emisioko hizkuntzan ez dauden materialen ohiko tratamendua. Orokorrean, kazetariak 3 edo 4 segundoz utziko du jatorrizko audioa, eta gainerakoa bere azalpenarekin zapalduko du; Radio Euskadin eta Radio Vitorian,
|
euskarazko
adierazpenen kasuan, jatorrizko audioa 10 segundoz ere utz daiteke bere horretan, eta gainerakoa azalpenarekin zapalduko da. Ikus entzuleei ez zaie inoiz sortu behar jatorrizko adierazpenetan dagoen informazioa galdu duten sentsazioa.
|
|
ETB1en eta Euskadi Irratiaren eginkizuna errealitatea
|
euskaraz
kontatzea da. Interes informatibo nabarmeneko jazoeretan (hondamendi naturaletan, istripu larrietan, atentatuetan, kirol probetan, ekitaldi politiko, sozial eta kultural garrantzitsuetan), badu lekua gaztelaniazko adierazpenen zuzeneko emisioak.
|
|
Pieza editatuetan, EiTBren Estilo Liburuan jasotako irizpideei jarraitu behar zaie. Adierazpenen tratamendurako irizpideok aukera ematen dute errealitatea
|
euskaraz
kontatzeko, denbora guztian itzultzen ibili beharrik gabe eta gaztelaniaren etengabeko presentziari bide eman gabe.
|
|
|
Euskararen
arnasguneak UEMAko udalerriak (http://www.uema.eus/udalerriak/)
|
|
EiTBk landutako informazioak berdintasunezko hizkeraren gomendioei jarraituko die. Hala, errotik ezabatu behar dira emakumeak ikusezin egiten dituzten hizkuntza erabilerak, adibidez, gaztelaniaz maskulino generikoaz abusatzea («los padres» esatea, «las madres y los padres» esan ordez), edo
|
euskaraz
jakintzat ematea «17 urteko gazte bat» esapidea gizonezko bati dagokiola («17 urteko mutil bat» esan ordez, «17 urteko neska bat» esapidearen aurrez aurre). Errotik ezabatu behar dira emakumea modu distortsionatuan ikusgai egiten duten hizkuntza erabilerak.
|
|
Emakunde Emakumearen Euskal Erakundea (2008).
|
Euskararen
erabilera ez sexista:
|