|
2006
|
|
|
Beste idazkera mota
|
erabiliaz
honela plantea genezake: (1.1) ekuazioa
|
|
|
i dagokion adin taldea izendatzen du eta, k dagoen adin talde kopurua. Guk
|
darabiltzagun
datuetan (EUSTATek emandakoak) 13 tarte baino ez daukagu, beraz k= 13 izanik i k 1 eta 13ren arteko balioak har ditzake. Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak.
|
|
|
Guk darabiltzagun datuetan (EUSTATek emandakoak) 13 tarte baino ez daukagu, beraz k= 13 izanik i k 1 eta 13ren arteko balioak har ditzake. Indize horiek dira batukarietan
|
erabiltzen
ditugunak. Esaterako i= 2 eta k direlako indizeek 16 tartetik 60 tarterainoko aldea adierazten du, batukaria izateak tarte horien arteko taldeen batuketa egin behar dugula esan nahi du.
|
|
|
Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere. Hurrengo Udal Erroldan Nafarroara hedatu zen eta EAEn ama hizkuntzari (Jatorrizko hizkuntza alegia) buruzko galdera berri bat sartu zuten; eta azkeneko Zentsuan (1991) beste bat etxean
|
erabiltzen
den hizkuntza deitutakoa, gazteleraz honela galdetzen da: ¿ Qué lengua habla Vd. en su casa más a menudo?, eta euskaraz:
|
|
|
¿ Qué lengua habla Vd. en su casa más a menudo?, eta euskaraz: Zein hizkuntza
|
erabiltzen
duzu zuk maizen zure etxean?
|
|
|
Baina zertarako
|
erabil
daiteke horrela bildutako informazioa. Batzuen esanetan hizkuntz politikarako funtsezkoa da.
|
|
|
Tipologia estatistikoa
|
erabilitako
neurketa prozeduretatik zuzenean eratortzen den aurreneko sailkapen motari deritzogu. Hots, a priori ezarritako neurketa prozedurak ondorengo sailkapena zehazten du.
|
|
|
Sailkapen hau
|
erabili
ohi da aurreneko hiztunen bilakaera aztertzeko. Hots euskaldun alfabetatuen artean zenbat jatorrizko euskaldun dagoen zehazturik, gero euskararen aurrerapenak edo galerak izaten diren jakiteko.
|
|
|
1. d.) Etxean maizen
|
erabiltzen
den hizkuntzaren araberako sailkapena.
|
|
|
Honen arabera ezer gutxi egin bada ere orain artean, itaunetatik erator daitekeen sailkapena honako hau da: Euskal hiztuna: etxean maizen euskara
|
erabiltzen
dutenak (etxeko euskaldunak) Hiztun elebiduna: etxean maizen biak (euskara zein gaztelera) erabiltzen dituztenak (etxeko elebidunak). Erdalduna:
|
|
|
etxean maizen euskara erabiltzen dutenak (etxeko euskaldunak) Hiztun elebiduna: etxean maizen biak (euskara zein gaztelera)
|
erabiltzen
dituztenak (etxeko elebidunak). Erdalduna: etxean maizen gaztelera erabiltzen dutenak (etxeko erdaldunak).
|
|
|
etxean maizen biak (euskara zein gaztelera) erabiltzen dituztenak (etxeko elebidunak). Erdalduna: etxean maizen gaztelera
|
erabiltzen
dutenak (etxeko erdaldunak).
|
|
|
Arestian esan dugunez hizkuntz politikan hau da gehien
|
erabiltzen
den tipologia, seguru asko oso malgua delako. Gure ustetan malgua baino kamutsa da; hots ez da batere zorrotza errealitate soziolinguistikoa bere hartan antzeman ahal izateko.
|
|
|
" Euskaldunak batez beste gero eta gazteagoak izatea zantzu positibo bezala ulertu behar dugu" udalerriak, galera galgatua/ etengabea,... Gure ustetan arlo horretan
|
erabili
ohi diren sailkapen guztiei izaera politikoa datxikie, sailkapen guzti horien funtsa hizkuntz politikaren ihardueran baitatza.
|
|
|
Gure datu iturriak, beraz, zuzenak izan dira, 1981, 1986 eta 1991ko Zentsu/ Udal Erroldetatik atereak hain zuzen ere. Azterketa demolinguistikorako bigarren mailako hiztun tipologia
|
erabiltzen
dugu, euskaldunak, ia euskaldunak eta erdaldunak alegia. Gure asmoa, hamar urtetan zehar hiztun talde horiek izandako bilakaera jakitea, eta aldi berean, adin talde ezberdinetan izandako aldaketak eta hiztun talde bakoitzaren barne egitura aztertzea izan da..
|
|
|
" Ezarritako hizkuntz askatasuna deituriko honetan euskaltzaleok beti erne ibiltzen kondenatuta gaude,
|
Darabilgun
informazioa, gogoan izan, 1991ko zentsuko datuetatik zuzenean aterata dagoela. Hurrengo diagramakoa euskaldunek Errolda Orrian aitortutako etxeko euskararen erabilerari dagokio.
|
|
|
2 Derrigorrezko hezkuntzako hiztunen arteko hazkuntza,
|
erabiltzen
ditugun adin tarteak 2 eta 15 urte bitarteanb erezkoa ez den hazkuntzari dagokio. Gure ustez egungo Hezkuntz Sistemari egotz dakioke.
|
|
|
Hau da, zeinuen arabera berezi ditugu irabazi(+) eta galerak(); bestetik, berezko hazkuntzari dagokiona hutsik utzi dugu, laukitxo horretan hazkuntza beti positiboa baita. Hala ere 86 urteetan biztanleria hazi baino urritu egin denez ez dugu
|
erabili
kasu honetan aurreko 81 epealdirako ezarritako irizpidea. Izan ere, jakin badakigu biztanleriaren orotariko hazkuntza ez datorrela bat ezinbestean jaiotza tasarekin, migrazio mugimenduak izan ohi direla dakigun bezala.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat
|
erabiltzen
duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat erabiltzen duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak
|
erabiltzen
dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira.
|
|
|
Bai ahozkoan, bai idatzian, hizkuntzaren erabilera aldatzen da egoeren, testuinguruen, uneen, gaien ala solaskideen arabera. Frantsesez adibidez," mort" ala" décédé" baita" habiter" edo" être domicilié" hitzak
|
erabiltzen
dira eguneroko bizian ala administrazioan. Era berean, idatzian ahozkoan baino hiztegi formalagoa baliatzen da zeren, frantsesez esaterako, idatzian" je ne sais pas" erabiltzen den bitartean, ahozkoan" je sais pas" ala" j’sais pas" baliatzen dira.
|
|
|
Frantsesez adibidez," mort" ala" décédé" baita" habiter" edo" être domicilié" hitzak erabiltzen dira eguneroko bizian ala administrazioan. Era berean, idatzian ahozkoan baino hiztegi formalagoa baliatzen da zeren, frantsesez esaterako, idatzian" je ne sais pas"
|
erabiltzen
den bitartean, ahozkoan" je sais pas" ala" j’sais pas" baliatzen dira.
|
|
|
Honakoa gertatzen da: familian eta lagunen artean emazteek forma berritzaileak
|
erabiltzen
dituzte, aintzindariak izanez, aldiz lanean ala publikoan beraien hizkuntza gehiago zaintzen dute.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola hitz egin behar den, zein hiztegi
|
erabiltzea
komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
|
1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan
|
erabiltzen
den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko modu bat bezala ikusten dute.
|
|
|
Horrekin batera, erabateko zuzenketa joera dago, batez ere publikoan hitz egiten delarik.
|
Erabiltzen
da erakusteko forma gramatikal, hitz ala esateko modu egokiak menperatzen direla, nahiz ez arau horiek ez ongi ezagutu. Beraz, erabateko zuzenketa hizkuntza ezsegurtasunaren adieBourdieu ren iritziz, komunitate batean dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi bat agerian uzten dute.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola hitz egin behar den, zein hiztegi
|
erabiltzea
komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
|
Beste irudi kolektiboak bezala, irudi soziolinguistikoak munduarekiko eta besteekiko harremanak erabakitzen dituen interpretazio eskemak dira. Bourdieuren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek
|
erabili
nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira". Irudi soziolinguistikoak aldakorrak direla erakusten du, beretzako, hizkuntza, dialektoa edo akzentua, errealitate soziolinguistikoak izateaz gain, buruko irudien errepresentazioak dira, esan nahi baita ikusmen, estimazio, ezagutza eta ezagupen ekintzak direla.
|
|
|
1 hizkuntza historikoen irudi hierarkiko bat dauka non hizkuntza bakoitza jeinu bati lotua dagoen eta edozein tokitan
|
erabili
daiteken, unibertsala bilakatuz. Ondorioz, hizkuntza dialektotik bereizten da.
|
|
|
Hizkuntza gutxituetan adituak diren ikertzaileek, diglosia kontzeptua beste zentzu batean
|
erabiliko
dute. Katalunian, adibidez, ohartuko dira española eta katalana lehia desorekatu batean daudela eta erakutsiko dute hizkuntzen harteko harremanak askoz ere aldakorragoak eta gatazkatsuagoak direla.
|
|
|
" diglosiaren irudiak bi motatakoak dira: alde batetik, usadioak onartarazten dituen desbalorapenak sendotzen ditu eta, beste aldetik, ordainketa mugimendu are eta indartsuago bat eragiten du zapaldua dagoen hizkuntza mehatxatua sentitzen denean, Bourdieu ren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek
|
erabili
nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira".
|
|
|
Hobentasun sentimendu handiena baserritarren artean aurkituko dugu. Izan ere, mende hasieran, okzitandarra oso estigmatizatua zen eskola munduan eta hainbat neska mutil zauritu eta mindu zituen beraien hizkuntza
|
erabiltzeagatik
zigortuak baitziren. Horrez gain, frantsesa gaizki mintzatzearen beldurra, promozio sozialik ez ezagutzearen kezka eta bertan gelditzearen bortxa nagusi ziren.
|
|
|
Beste soziolinguista batzuek aldiz nahasketa gertaerak aztertu dituzte, batez ere kreoloen kasuan. Kreoloak, kolonizazioak sorturiko hizkuntza sistema autonomo bat adierazten du eta, frantziari dagokionez, kolonoek
|
erabiltzen
zuten frantsesa komunitate baten ama hizkuntza bilakatu da, batzuetan hizkuntza ofizialak baino askoz gehiago erabilia dena, besteak beste, eguneroko bizian.
|
|
|
Legedi gehiena, erregimen zahar eta iraultza garaikoa ala gerra ostekoa da. Nahiz eta politikak ez diren gelditu iraultza frantsesetik IV. Errepublikaraino, Estadu botereak zuzenbidea gutxi
|
erabili
du"; azken urteetan, legearen erabilera garatu bada ere.
|
|
|
Hizkuntzen arteko desoreka adierazteko Marcellesi k glottopolitika konzeptua
|
erabiltzen
du zeren, bere aburuz, hizkuntza eta elearen arteko ihardokitzea indargabetzen du. Gizarte batek, konzienteki ala ez, hizkuntzaren gainen duen ekintza ulertzeko dituen teoria ezberdinak adierazten ditu, izan dadila gizarteak frantsesa eta hizkuntza gutxituaren estatusak zehazten dituelarik, elearen erabilera batzuk zigortzen dituelarik ala eskolak ekoizpen batzuk aztertzen dituenean.
|
|
|
Patois izendapenak eta horrek daukan karga ezbalorizatzaileak, frantsesaren nagusitasuna areagotu du hizkuntza nazional bakar bat derrigortuz. Bere eraginkortasuna are eta handiagoa zen zilegitasuna lortzen baitzuen legea
|
erabili gabe
.
|
|
|
Literatura, corpus planning konzeptua baliatzen du hizkuntza beraren antolaketaz ari delarik eta status plan nozioa
|
erabiltzen
du esku hartzeak hizkuntzaren estatusa hunkitzen duelarik. Bereizketa horretatik habiatuz eta itxura zein eginbeharra zehaztuz, Haugen ek honako modeloa aurkezten du:
|
|
|
Patois izendapenak eta horrek daukan karga ezbalorizatzaileak, frantsesaren nagusitasuna areagotu du hizkuntza nazional bakar bat derrigortuz. Bere eraginkortasuna are eta handiagoa zen zilegitasuna lortzen baitzuen legea
|
erabili gabe
. Abbé Grégoire en helburua, patois deiturikoak suntsitzeaz gain, frantses hizkuntza unibertsalizatzea zen.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat
|
erabiltzen
duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat erabiltzen duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak
|
erabiltzen
dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira. Bourdieu k, bere aldetik, hizkuntza komunitatea definitzen du merkatu bat gisa non, hizkuntza pratikak ebaluatuak izateaz gain, indar harreman sinbolikoak gauzatzen diren.
|
|
2007
|
|
|
Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino
|
erabiltzen
ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko.
|
|
|
Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez
|
erabiltzen
duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko.
|
|
|
Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan
|
erabil
daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko.
|
|
|
Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko urteetan. Gaur, komunikazioa da ardatza eta hori da garrantzitsuena, baina gainera, hizkuntza osotasunean hartuta, ikasleak badu bere interesguneen arabera, beharren arabera eta norberaren ahalmenen arabera jokatzeko eta
|
erabiltzeko
aukera. Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu.
|
|
|
Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu. Jakin badakigu guk nahi baino gehiagotan datorrela ikaslea tituluaren behar soilagatik, ez euskara benetan ikasteko eta
|
erabili
ahal izateko, baina, zorionez, gaurko irakasteko modu honek, titulua ateratzeko baino ez bada ere, ikasleak komunikatu behar horretan jartzen du indarra. Ikasiko badu, euskaraz du.
|
|
|
auto-ikaskuntzarako, norberak ikasteko, datu gehiago edukitzeko...). Horiek
|
erabiltzen
ikasi dugu eta, gainera, ikasteko prestutasuna eta gogoa erakutsi dugu; izan ere, teknologiaren erabilera egokiak ekar diezazkigukeen abantailak geure aldeko indar-gunetzat hartu behar ditugu.
|
|
|
Mugimendua koordinaturik dago eta koordinakunde hau batzorde batzuen bidez lortzen da. Hala ere,
|
erabili
dira beste izen batzuk. Gipuzkoa eta Nafarroan haren eraginez Gau Eskolak, Bizkaian Alfabetatze Kanpainak, Alfabetatze Euskalduntze Kanpainak... Orain arte beste batzuk entzuten dira; Euskal Eskolak, Euskaltegiak.
|
|
|
Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu behar du inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko. Ikasleei euskara
|
erabiltzeko
aukerak erraztea ere euskaltegiaren funtzioa da; arestian aipatutako egitasmoak bide egokiak izan daitezke ikaslea euskaldunei era ez traumatikoan hurbiltzeko. Horri guztiari erantzuteko nahian, AEK k Praktika Jarduerak izeneko zerbitzua eskaintzen du, euskaltegietan zubi lana beteko dituzten programak landuz eta bultzatuz:
|
|
|
Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu behar du inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko. Ikasleei euskara
|
erabiltzeko
aukerak erraztea ere euskaltegiaren funtzioa da.
|
|
|
• Lan munduan euskara
|
erabil
dezaten laguntzeko trebatzaileak jarri.
|
|
|
Helduen Euskalduntzearen historia, gaur egungo argazkia eta etorkizunari begira dauden erronkak aipatu ditut. Seguru naiz, euskara ikasteko eta
|
erabiltzeko
aitzakiarik ez dagoela. Euskara ikasteko arrazoiak asko dira, bakoitzak bat izango du, baina zalantza izpirik gabe, euskara ikasi, erabili eta euskaldun izateak merezi du.❚
|
|
|
Seguru naiz, euskara ikasteko eta erabiltzeko aitzakiarik ez dagoela. Euskara ikasteko arrazoiak asko dira, bakoitzak bat izango du, baina zalantza izpirik gabe, euskara ikasi,
|
erabili
eta euskaldun izateak merezi du.❚
|
|
|
•" Euskara, Euskal Herriko berezko hizkuntza baita, Euskadiko hizkuntza ofiziala izango da, gaztelaniarekin batera, eta hiritar guztiek dute bi hizkuntzak ezagutu eta
|
erabiltzeko
eskubidea.
|
|
|
Euskaltegien jarduera kopurutan emateko unean, lau parametro
|
erabili
izan da beti: ikasleak, matrikulak, talde orduak, eta ikasle orduak.
|
|
|
Alde batetik onuragarria da hori oso, izan ere irakasleari aukera ematen baitio erabilerari zuzenean lotutako eskolak prestatzea eta ematea. Inguru naturalean murgilduta dagoen euskara ikasleari errazagoa zaio euskaldunen sarea osatzea, inguru naturaletik kanpora atera eta eguneroko bere inguru hurbilekoa ez duen jendearekin osatzea baino. go, bizirik dagoen hizkuntza da, oraindik orain
|
erabiltzen
den komunikatzeko tresna da.
|
|
|
Eta ikasten dutenak zenbat dira? Eta gero
|
erabiltzen
dute. Euskaraz aritzen ote dira?
|
|
|
Euskaraz aritzen ote dira? Bada ikasten eta
|
erabiltzen
duenik, bere laneko hizkuntza duena, lagunekin eta etxekoekin euskaraz mintzatzen dena, bada, euskaltegitik landa hitz egin ez eta urte batzuen buruan berriz etortzen dena gogoratzera, ingurune arras erdaldunean bizi delako, euskaldun gutxi dagoelako edota euskaldunak izanik ere identifikatzerik ez dugulako; norberaren izaera dela eta, lotsatia delako, prozesua erdizka uzten duenik ere bada,...
|
|
|
Euskaltegian euskara ikasi baina
|
erabiltzeko
aukera gutxi duten horiei begira, bada hiru urte, Mintzakide proiektua martxan jarri zela Topagunea eta beste hainbat talderekin batean. Euskaraz aritzeko ohitura duen jendea gutxitan aritzen den hauekin harremanetan jarriz proiektu honen bidez.
|
|
|
• Metodologiari dagokionez, lan guztiak kuantitatiboak izan dira, teknika
|
erabili
da, eta, datuen analisi estatistikoa egin da gero. Batzuetan ehuneko soilak besterik ez dira eskaintzen.
|
|
|
Aipatzekoak ere badira 1994an Jauregik burutu zuen azterlan aitzindari baten fruituak (Jauregi, 1994). Euskara esparru formalean ikastetik giro naturalean
|
erabiltzera
dagoen jauzia kezka iturri izaki badago, jadanik, beste ikerketa lerro bat euskalduntze alfabetatzearen ikasgelak eta erabilera uztartzen dituena, baita jardunbide gero eta zabalagoa dakarrena ere: Kuadrillategi egitasmoa.
|
|
|
Izan ere, helburua ez da gehiago norberaren burua euskalduntzea, baizik eta talde-kideen arteko harremanak euskalduntzea (norberaren burua euskalduntzea helburu honen zati baino ez litzateke izango). Hizkuntz ohiturak aldatzeak ardazten du estrategia eta euskara bera
|
erabiltzea
da prozesuaren eragilea (Jauregi, 1996: 44).
|
|
|
Aztertua da, halaber, euskalduntze alfabetatzea ikuspegi historikotik metodoen ezaugarriei erreparatuz (Larrea, 2002, 2003). Larreak, lan horretan, 1956tik 1986ra bitartean hogeita hamar urtez helduen euskararen irakaskuntzan
|
erabilitako
metodoen bilakaerari begiratu zion. Bilakaera ikerketa horretan, metodo berrietan, Europatik izandako eraginak eta metodoen arteko elkarren eragina ere jorratu zituen garai hartako egoera politikoa eta soziala aintzat harturik.
|
|
|
Ikasgelan gertatzen denari arretaz begiratu behar zaio, tentuz jaso, sistematizatu eta sakonetik gogoeta egin. Ikasgeletan irakasteko teknika, irakas estrategia desberdinak
|
erabil
daitezke, datu objektiboak lortu eta emaitzak alderatu. Esan gabe doa, irakasleak berak dira partaiderik funtsezkoenak ikasgela barruko ikerketa arlo horri ekiteko.
|
|
|
Eskariak hala aginduta eskaintza ere gero eta berezituagoa da: ikaslemultzo jakinentzako ikas-materialak eta ikastaldiak (enpresa munduko ikasleria, administrazio publikoko langileria (osakidetza, ertzaintza, etab.); urrutiko ikaskuntza, autoikaskuntza, hizkuntza
|
erabiltzeko
programak: egonaldiak familia euskaldunetan, mintzalaguna, mintzakide, berbalagun... eta antzeko programak.
|
|
|
Zein irizpide metodologiko
|
erabiliko
zituzten aitzindari haiek zehazki ez jakin arren, ez dugu huts handirik egingo baldin eta esaten badugu gramatika itzulpenezko metodoen nagusitasuna erabatekoa zela: aditz paradigmak, deklinabide taulak...
|
|
|
Zer esanik ez hurbilbide komunikatiboei edota atazatan oinarritutako irakaskuntzari bagagozkie. Gure alorrean ez dira gutxi behin eta berriro ohartarazten dutenak arriskutsua dela beste inguruneetan
|
erabilitako
moldeak gurean besterik gabe itsu itsuan baliatzea.
|
|
|
Liburu horiek ikuspegi erabat gramatikala zuten. Latinari begiratzeko eta aztertzeko
|
erabiltzen
ziren moldeek bizi bizirik jarraitzen zuten, aurreko mendeetan bezala, Larramendiren" El imposible vencido" edota Lardizabalen" Gramática vascongada" liburuak lekuko.
|
|
|
Honako artikulua, HIZNET ikastaroko sakontze egitasmoan oinarrituta dago, http://hiznet.asmoz.org/images/ stories/ ikerketa_ lanak/ AZarraga, LMartinez, MJaio.pdf orrian ikusgai. Bertan euskaltegi ezberdinetako 183 ikasleri egindako inkesten bidez burututako lan enpirikoa
|
erabili
dugu, artikulu hauetara dakartzagun hausnarketa eta proposamenak egiteko. Ikasleek duten motibazioa aztertu dugu, euskaltegietara bultzatzen dituzten arrazoiak ezagutzearren.
|
|
|
Baina ez dugu nabaritzen hauek euskararen normalizazioan duten eragina egiten den esfortzuaren adinekoa denik. Euskaltegietatik irteten diren hiztunek ez dute hizkuntza normaltasunez
|
erabiltzeko
aukerarik eta, ondorioz, euskaldun moduan jarduteko ere ez.
|
|
|
Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia eragiteko, euskaltegia ez da nahikoa. Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan hizkuntza
|
erabiltzeko
aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan. Gauzak horrela, Plangintzak dira egun euskalduntze prozesuan aurrera egiteko bidea, eraginkorra eta ilusio sortzailea.
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua, hizkuntza
|
erabiltzeko
aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra dauzkagun elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33 baino ez gara.
|
|
|
Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia eragiteko, euskaltegia ez da nahikoa. Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan hizkuntza
|
erabiltzeko
aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan. Gauzak horrela, Plangintzak dira egun euskalduntze prozesuan aurrera egiteko bidea
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua, hizkuntza
|
erabiltzeko
aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra dauzkagun elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33 baino ez. egitea dute helburu.
|
|
|
Hori dela eta, hausnartu ere ez dute hausnartzen egindako ibilbidearen inguruan. Ondorioz erabilerarako motibazioa garatzetik urrun daude; ez dute egoera errealetan
|
erabiltzeko
aukerarik bilatzen eta dituztenak ere ez dituzte baliatzen. Gainera, askotan, ikasleek zuzentasunari gehiegi erreparatzen diote eta kale egiteko beldurrak komunikatzea galarazten die.
|
|
|
Gainera, askotan, ikasleek zuzentasunari gehiegi erreparatzen diote eta kale egiteko beldurrak komunikatzea galarazten die. Beste batzuetan klasean
|
erabiltzen
duten hizkuntza oso urrun geratzen zaio kaleko solaskideari, eta ikasleak antzeman egiten du urruntasun hori. Zentzu honetan, euskal hiztunen komunitatearen jarrera ona funtsezkoa izango da.
|
|
|
Guk ontzat emango genituzkeen askok ez dute gainditzen, edo krudelagoa dena, euren lana euskaraz ederto beteko luketen askok ez dute gainditzen, eta urtean zehar gaitasun eskasa erakutsi duten beste batzuek, ordea, gainditu egiten dute. Estrategia ezberdinak
|
erabiliz
, azterketak egiten egundoko trebezia lortzen dute eta, gure harridurarako bada ere, gainditu egiten dute. Urte osoan egindako lanak ez du inolako onespenik edo baliorik lortzen titulurik lortu ezean, izan ere, urtean zehar egindako ibilbideak ez du inolako pisurik emaitzetan, ezta irakasleen ebaluazioak ere.
|
|
|
Ikasle askok sinonimo zerrenda ikaragarriak ikasten dituzte buruz, eta nahikoa izaten da" agian" esatea" akaso"," beharbada"," apika" eta beste zazpi hitz gaineratzeko. Txiste bat kontatzen jakin gabe, Lekeition edatean
|
darabilten
onomatopeia ezagutuko dute (hori bai, testuingurutik erabat kanpo), bai donostiarrek bai iruñarrek.
|
|
|
Haur Hezkuntzakoak alkateari makina bat gutun idatziko dizkio, baina ez du ipuin bakar bat kontatuko. Ez dugu kontuan hartzen ikasleak hizkuntza zein testuingurutan eta zertarako
|
erabiliko
duen, baizik eta zein ariketa mota menperatu behar dituen. Ondorioz, ikasleari zaila egiten zaio bere burua euskaraz normaltasunez aritzen irudikatzea eta, beraz, nekezago egingo zaio ikastea.
|
|
|
Guk ontzat emango genituzkeen askok ez dute gainditzen, edo krudelagoa dena, euren lana euskaraz ederto beteko luketen askok ez dute gainditzen, eta urtean zehar gaitasun eskasa erakutsi duten beste batzuek, ordea, gainditu egiten dute. Estrategia ezberdinak
|
erabiliz
, azterketak egiten egundoko trebezia lortzen dute eta, gure harridurarako bada ere, gainditu egiten dute.
|
|
|
Haur Hezkuntzakoak alkateari makina bat gutun idatziko dizkio, baina ez du ipuin bakar bat kontatuko. Ez dugu kontuan hartzen ikasleak hizkuntza zein testuingurutan eta zertarako
|
erabiliko
duen, baizik eta zein ariketa mota menperatu behar dituen.
|
|
|
Teorizazio eta hausnarketa sakonen ondoren tresna berriak agertu zaizkigu. Hizkuntzaren ikaskuntza naturalagoa proposatzen dute, elkarreragina bilatuz eta egoera errealetan
|
erabiltzera
bideratuz. Kurrikulu berria eta Europako Erreferentzi markoa dira hauetako batzuk.
|
|
|
Baina argi dago, kurrikuluan esaten denez, ingurune ez euskaldunetan euskaltegiak eskaini behar diola ikasleari euskaraz aritzeko aukera. Horretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara
|
erabiltzeko
motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari, baina aldi berean, bere ingurunean eragin behar da.
|
|
|
Sarri askotan nahikotzat jo izan da hizkuntza ezagutzea komunikazio egoeretan
|
erabili
ahal izateko. Horretarako, ariketa kontrolatuak arauen azalpenekin tartekatu dira.
|
|
|
Horretarako, ariketa kontrolatuak arauen azalpenekin tartekatu dira. Baina argi dago hau ez dela nahikoa egoera errealetan
|
erabili
ahal izateko. Ikasleari egoera errealetan erabili ahal izateko aukerak eskaini behar zaizkio.
|
|
|
Baina argi dago hau ez dela nahikoa egoera errealetan erabili ahal izateko. Ikasleari egoera errealetan
|
erabili
ahal izateko aukerak eskaini behar zaizkio. Bere trebetasunak erabiliz, komunikazio gaitasuna garatzeko modua bilatzera bultzatu behar dugu.
|
|
|
Ikasleari egoera errealetan erabili ahal izateko aukerak eskaini behar zaizkio. Bere trebetasunak
|
erabiliz
, komunikazio gaitasuna garatzeko modua bilatzera bultzatu behar dugu. Honek ez du esan nahi ariketak eta egitura eta elementu linguistikoen irakaspena baztertu behar ditugunik, baina ezagutza formaletik ezagutza instrumentalerako urratsa eman beharra dago.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. Hauek ikasle bakoitzak bere funtzioak betetzeko dituen beharren arabera landu genituzke, hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota
|
erabili
behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpenak egiten trebatu da. Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
|
Finean, EPK delakoa euskaltegi bakoitzak egin beharrean, kurrikuluaren aplikazioak arlo ezberdinetako plangintzen beharretara bideraHorretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara
|
erabiltzeko
motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari, baina aldi berean, bere ingurunean eragin behar da.
|
|
|
Egin beharreko atazak egiteko bere hizkuntz jarduerak testuinguru batean gertatzen dira gai edo arlo batzuen inguruko testuak (ahozkoak zein idatzizkoak) ekoiztuz. Horretarako estrategia batzuk
|
erabili
behar dira.
|
|
|
Hauen deskribatzaileen ondoren, bakoitzaren bitartez burutu ohi diren hizkuntz jardueren eskala mailakatuak ematen ditu eta hauetan lor daitezkeen helburu ezberdinak deskribatu. Azkenik jarduera hauek burutzeko
|
erabili
beharreko estrategiak bereizten ditu. Hauei guztiei, jakina, guk geuk ikasleekin batera identifikatzen ditugun jarduerak gehitu genizkieke, tokian tokiko beharretara egokituz.
|
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak sortzen bazaizkie (harreman berriak egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte hartzeko aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa sortuko zaie eta horren ondorioz euskara
|
erabiltzeko
aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza erabiltzeko ohituretan eragitea errazagoa izango zaigu.
|
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak sortzen bazaizkie (harreman berriak egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte hartzeko aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa sortuko zaie eta horren ondorioz euskara erabiltzeko aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza
|
erabiltzeko
ohituretan eragitea errazagoa izango zaigu.
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere
|
erabili
ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,... azken batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
Bestalde, elkarlana hitzetik hortzera
|
erabiltzen
den kontzeptua izaten da sarri, baina askotan ez dugu asmatzen nola eta zertarako egin. Mintzapraktika egitasmoek aukera paregabea eskaintzen digute, egitasmo zehatz baten gainean (guztion helburuetan ondo egokitzen dena gainera) elkarlan ariketa praktiko bat egiteko.
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere
|
erabili
ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea.
|
|
|
• Helburu pedagogikoa izan da nagusi gehienetan; hizkuntza
|
erabiltzeko
baino, hizkuntza lantzeko tresna modura ikusi dira. Egia da bidenabar harreman sareak, hizkuntz ohiturak eta identifikazio soziokulturala lortu direla askotan, baina ez dira normalizazioari begirako proiektu espezifikoak izan, horrela," benetako" hizkuntz komunitatetik urrun geratu dira praktikariak askotan.
|
|
|
• Jarduera hauetako askotan ikasle talde hutsak izan ditugu, edo esporadikoak izan dira. Ondorioz, zailtasunak egoten dira euskara
|
erabiltzen
duten harreman sareak finkatzeko eta zabaltzeko, edo euskararentzako esparru jarraiak finkatzeko. Era berean, ikasle askoren bizimoduan ikas esperientziak edo une bereziak izan dira, gerora norberaren bizitzan integratzeko zailak suertatzen direnak.
|
|
|
• Ikasleak euskara
|
erabiltzera
bultzatzeko ere ahalegin batzuk egin dira: euskarazko produktuen kontsumoa sustatzekoak (irakurle kanpainak edo prentsa ezagutzekoak).
|
|
|
• Konpromisoen sistema ere agertu da batzuetan, euskara une, leku edo pertsona batzuekin
|
erabiltzeko
ikasleak hartzen duena.
|
|
|
Programazioetan une hauek txertatzea, praktika jardueretan bezala, gehienetan hizkuntza lantzeko beharrezko estrategia modura ulertu izan da, jariotasunari begira batez ere, baina euskaltegia horrela euskara
|
erabiltzeko
gune ere bihurtu da kasu askotan, euskara erabili zein euskal mundua ezagutzekoa. Jarreretan zein harreman sareetan nolabaiteko eragina eduki dela ezin da ukatu horrenbestez.
|