|
2000
|
|
|
Oraingoan honako galderahau egin dezakegu: baldintzatzen ote du
|
erabilitako
hizkuntzak irudi hori. Izan ere, hizkuntzak komunitatea osatzen du, hiztunen komunitatea hain zuzen.
|
|
|
a) Hedabideetan
|
erabilitako
hizkuntza, pertsonek elkar ulertzeko eremua definitzen baitu.
|
|
|
Ondoren analisi diskriminantea burutu zen, etxean
|
erabiliriko
hizkuntza etagurasoen jatorria eta identifikazio estrategien hiru taldeen arteko erlazioa ikusteko.
|
|
|
Bigarren funtzioak oposatu egin zituen asimilaziorako eta integraziorako identifikazio estrategiak. Honenarabera esan daiteke, etxean
|
erabiliriko
hizkuntza oso lotuta dagoela asimilazio etaseparaziorako estrategiekin, eta gurasoen jatorria ez dagoela lotuta separaziorakoidentifikazio estrategiarekin, asimilazio eta integraziorako estrategiarekin baizik.
|
|
|
asimilazio, integrazio eta separaziorako estrategiak. Bigarren ikerketak frogatu duenez, taldearteko harreman gatazkatsuko testuinguruetan, hiru autodefinizio esanahiak partekatuta daude gurasoen jatorriarekin, etxean
|
erabiliriko
hizkuntzarekin lotuta. Gainera hiru esanahi horiek haurrak kokatzen direneko asimilazio, integrazioeta separaziorako estrategietan oinarritzen dira.
|
|
|
Horra hor idazle mota bat,
|
darabilen
hizkuntza gurutzegrama bat bezain atseginaeta garrantzitsua zaiona. Guraso bat ere omentzen dugu gaur, euskaltzaletasunakzientzia eragozten ez duela erakutsi duen intelektuala.
|
|
|
bat.Hori bai, arautegi honek ez ditu fonemak eraldatzen, beraien alofonoak baizik; beraz, arautegi hau soinuen ekoizpenari dagokio eta ez beraien ulermenari. Pinker ek dioenez, entzun nahi duguna entzuten dugu, ez gara konformatzen soinuak jasotzearekin,
|
darabilgun
hizkuntzak dituen soinu idealizazioen baitan interpretatzen ditugu. Adibideugari ematen ditu Donegan ek bere artikuluan honi buruz, adibidez zein ingurunetansudurkaritzen den bokala, zein hizkuntzatan betetzen den arau hau, zeinetan ez etazergatik.
|
|
2001
|
|
|
«Ni ere ados nago zinemagintzak bere mintzaira propioa daukala, hainbat arteren batuketa batetik baina era berean narrazio mota guztiz autonomoa baitauka. Eta pertsonaiek
|
darabiltzaten
hizkuntzak, gidoilariak erabilitakoak edo zuzendariarenak ez dute zertan bat eta bera izan, errodatzerakoan laugarren bat aukeratu daiteke... baina geure alde ere egon liteke hori. Zertan horrenbeste diru xahutu filmak bikoizten, azken urteotan kontua hobetu arren, espainiarrek sistematikoki mila bider hobeto egingo dutela jakinik, egingo dutenez?
|
|
|
b) Hizkuntzaren helburua elkarreragitea baldin bada, zer esanik ez, norberarenlehen hizkuntzan trebatzerakoan nahiz bigarrena irakasterakoan elkarreragitekoahalmena lortzea edota garatzea izango da planteamendu pedagogiko, proposamen didaktiko, metodo, jarduera eta urrats guztien noraezeko jomuga. Nolanahiere, hiztunak testuen bidez soilik ahal du
|
erabili
hizkuntza helburuak lortzekomoduan. Horrela, hobeto ulertzen da testuak eta diskurtsoak hizkuntz kurrikuludesberdinen euskarri eta ardatz serioak izatea.
|
|
|
Baina kezkatxo batpiztu behar genuke: zergatik ez
|
erabili
hizkuntza bakarreko hiztegia?
|
|
|
Hark eta nik, izan ere, adiskidetasuna dugu bitarteko; nik harengana, esker oneko agertu beharra. Beste zenbait atxikimendu sendoren artean, batik bat,
|
darabildan
hizkuntzaganakoak ere biltzen gaitu elkargana, ezinbestean.
|
|
|
Berez, jaiotzez eta naturaz, adargabea delako. Erabili dudan eta
|
darabildan
hizkuntza, honenbestez, ez da grauzkio  motza, grauzkio gabea baino. Ez dut grauzkioren premiarik sekula izan eta ez dut uste, euskaldunik gehienen antzera, sekula sumatuko dudanik:
|
|
|
Txillida mundu zabaleko seme dugu.
|
Darabilen
hizkuntzak ez du hitzen premiarik, aditzera eman nahi lukeena ez baitu inongo hitzek emango aditzera. Eta hitzak ezinbestean bereizgarri gertatzen direnez gero, bada, edozeinentzat, judu nahiz jentilentzat, mintza daiteke eta hala mintzatu da, mintzatu ere.
|
|
2002
|
|
|
Beste batzuen artean honako ondorio oso interesgarria zuen: parekideen arteko hizkuntza eta goitik beherako harremanen hizkuntza bereizi zituen, eta gazteentzat euskara gero eta gehiago omen zen goitik beherako harremanetan gurasoekin, irakasleekin, nagusiekin...
|
erabiltzeko
hizkuntza parekideen artean erabiltzekoa baino. Oraingo neurketan datu interesgarriak agertzen dira helduen eta umeen euskarazko harremanari buruz.
|
|
|
Horregatik, Becketten pertsonaien antzera," kontatu, esan, hitz egin" (133) beste irtenbiderik ez du, nahiz eta, badakien, hitzok, txikitatik bermatutako ilusioak, guztiz susmagarriak direla (L" Ère du soupçon deitu zion beste hark gure aro garaikideari). Hortik, testuak
|
darabilen
hizkuntza eta estilo neurtua, zehatza... M. Durasen lanetan gertatu ohi den moduan, barrokotasun oro saihestuz bizikizun indartsuenak iradokitzen dizkigun hizkuntza narratiboa.
|
|
|
Hala ere, edozeinek daki, maila ezberdinetan burutu daitekeen jarduera delaunibertsitategintza. Zenbat mailatan sailkatu, maila bakoitzari zenbateko zabaleraeman, maila batetik bestera zenbateko koska ezarri... eztabaidagarri da, noski.Baina Unibertsitateek?
|
darabilten
hizkuntzaz eta hizketaz aparte, zaintzen, sortzen eta gizarteratzen duten jakintza mailaren arabera bereiz daitezke, ingelesezari diren Unibertsitateen artean sekulako aldeak daude, euskaraz, gaztelaniaz etafrantsesez ari litezkeenen artean leudekeen bezalaxe?.
|
|
|
5) Irakaskuntza/ ikaskuntzari dagokionez ere ezberdintasunak daude: ulermenaadierazpen aurretik ematen da; ulermenerako
|
erabilitako
hizkuntza formakaskoz ere ugariagoak dira, eta ezagutza erreferentzialak eta kulturalak erebai.
|
|
|
Hala ere, hitzen garrantziarekiko sentiberatasuna nabaria da irrati alternatibo horietan, eta, horregatik, hitz eta esamolde sexistak, xenofoboak edota homofoboak baztertzen saiatzen dira. Era berean, esan bezala, talde gutxituek
|
erabilitako
hizkuntzak, musikak eta adierazpenak osatzen dute mintzaira berri hori.
|
|
|
Lehenengo emanaldiak Arrateko Santutegiko atzealdetik egin ziren, eta Uhin Ertainean jasotzen ziren. Garrantzi handia izan zuten programazioan erlijioak eta kristau ikasbideak; euskaraz emititzeko aitzakia eta arrazoia; berriz, kristau ikasbidea baserritarrei helarazteko baserritarrek
|
erabilitako
hizkuntzan ematea komeni zela.
|
|
|
67). Gogor salatu zuen estrategia aldaketa Argia aldizkariak, batez ere euskarari zegokionez, gaztelaniazko emisorekiko audientziaren lehian, kanpoko profesionalak kontratatu baitzituen euskal emisorak10 Bikoizketa horren ondorioz, oso nabaria izan da bi kateen arteko bereizketa,
|
erabilitako
hizkuntzan ez ezik, edukietan11 ere bai: Euskadi Irratia euskalduna eta gipuzkoarra da; Radio Euskadi, ordea, erdalduna eta bilbotarra.
|
|
|
Epaiketetan, hitzaldietan, alkatearen aurrean, administrazioan? herritarrak eguneroko bizitzan
|
darabilen
hizkuntza maila barik, jasoagoa erabiltzen du; kasuotan mintzatuak idatzia dakar gogora, zelanbait esateko.
|
|
2003
|
|
|
Zoruak huts egiten du nire ustez:
|
darabilen
hizkuntza normalizazioko ikuspegiak, lurraldetasunari lotutako eskubide diskurtsoak, mehatxu eta salaketaren dinamikan sortzen duen pedagogiak... zuloak ditu alde guztietatik. Eta hiru planoen arteko lotura falta du, bisio planoaren, estrategia planoaren eta eraikuntza pragmatikoaren arteko lotura.
|
|
|
" Olerkaria zenbat eta bere herrikoago ta aldikoago izan, edonungoago eta edonoizkoago dateke. Ta ezin poeta haundia izan,
|
darabilen
hizkuntza hori umetatik jakin ez baldin badau".
|
|
|
Hau larria da zeren eta hiritarren hizkuntza eskubideekiko erasokorra den hizkuntza politika justifikatu nahi izaten baita erdaldunen ustezko bereizkeriarekin, datuek, hain zuzen, kontrakoa azaltzen dutenean. Edo euskaldunen hizkuntza eskubideen defentsa indarkeriarekin eta zinegotzien erailketekin nahasten baitute, demagogia merkeena
|
erabiliz
hizkuntza eskubideen urraketa ez ikustearena egiteko.
|
|
|
" Gurasoentzat gustukoa den hizkuntzan, seme alabek eskola orduz kanpoko ekintzak burutzeko parada izan dutela adierazten dute guraso gehienek (%74 eta %83 bitartean, gaztetxoek buruturiko ekintzaren arabera). Ekintza horie tan jardutean
|
erabilitako
hizkuntzarekin ados ez dauden gu rasoen kopurua apala da, eta horien artean gailentzen dira gaztelania hutsean izatea salatzen dutenak (%8 eta %17 bitartean, ekintzaren arabera)."
|
|
2004
|
|
|
Elebitasunaren mozorropean hizkuntza egoera diglosikoaren bazterkeria zuritzeko ez baitute arazorik izaten, testuinguru ideologikoa eta politikoa aldeko dutenez. Non dago, dena dela, hitzetik hortzera
|
darabilten
hizkuntza aniztasunaren paradisu hori?
|
|
|
Hizkuntza, horretara, zeharo konformagaitza da, ez dago gure nahierara. Ez dago, konparazio baterako, iragan denboran
|
erabilitako
hizkuntza forma jatorrak egungo komunikazioaren isurian iraultzeko gertu, forma jator horien izaera formalaren aurrean hizkuntzaren bizitasunak erreakzio gaitzesgarriak egiteko joera duelako. Hizkuntzaren bizitasuna diodanean, izatez, hiztunaren zentzumena dut gogoan, zentzumen horretan xehatzen baita komunikazioaren alea.
|
|
|
–Bi gauza ikus ditzakegu bi egoera hauetan: lehenik, gizarteko hizkuntza ahulean, gutxiengoaren hizkuntzan irakasteak ez dio gehiengoaren hizkuntzaren eskurapenari, telebistan eta egoera gehienetan
|
erabilitako
hizkuntzari, alegia, oztoporik ezartzen.
|
|
|
Indibiduobakoitza taldeko besteekin komunikatu egiten da, informazio trafiko batean hartzen duparte. Era berean, giza jakintzaren alor guztiek
|
darabilte
hizkuntza, hizkuntza hori arrunta, kimikoa edo matematikoa izan daitekeen arren. Gure ideiak hitzetan errepresentatzenditugu, baita horiek inori helarazteko asmorik ez dugunean ere.
|
|
|
zcntzuzkoa da azukre koskor bat litro bat uretan urtuko dela esatea, eta denbora ghldu beharrik ez dago ea esaldia justifikatua ote dagoen aztertzen. Hala, ezdago indukzioaren inolako arazorik epistemologian, gaizki
|
erabilitako
hizkuntzari loturikagertzen den ilusio intelektuala besterik ez baita (ikus BonJour 2002). Halatan, non zegocn gakoa hain serio hartzeko gaia. Oro har, filosofo horiek gakoaerrore baten ondorioa dela diote, alegia, ohikoa izan dela indukziozko arrazoinamenduakdedukziozko arrazoinamenduaren estandarrak asetzeko eskatzea, baina hori egltean okergabiltza.
|
|
|
Haatik, horrekez du esan nahi jakite bakoitzak besteak egiten duenari behatzen ez dionik. Alderantziz, zientzia politikoak
|
erabilitako
hizkuntza eta metodologia aprobetxatzen ditu FilosofiaPolitikoak, dagokion diskurtsoa sortzeko; bestaldetik, zientzia politikoak cre beste jakiteakhari dagokionari buruz esaten duena aintzat hartzen du. handik aurrera nolabait beharrezkozuzenketak diskurtsoan txerta ditzan.
|
|
|
Hau da, egilearen jatorriakgehiago markatzen a! du ekoizpena
|
erabilitako
hizkuntzak baino. Ba al da, ordea, euskalestiloren bat, nolabaiteko estetika berezia egileaz edo hizkuntzaz gain euskal artea, filosofia edo dantza definitzeko funtsezkoa dena?
|
|
|
Esatc baterako, euskaldunen ezaugarri funtsezkoenak erabiliz (idazkeraren erritmoa, hautu estetiko iraunkorrak, etab.) gogamenaren (eta bide batez, musika, dantza, zinema...) euskalduntasuna definitzea posible izango otelitzatekc? Ala irizpide bakartzat idazten edo eskola ematen
|
erabilitako
hizkuntza hartubeharra dago. Azken baldintza hori zentzu hertsian aplikatuko balitz ezin esan genezake, adibidez, Gottfriend Wihelm Leibniz edo Immanuel Kant, Filosofta Unibertsitate germanikoetan sartzea ahalbidetu zutenak, pentsalari alemanak direnik, zeren latinez edota frantsesezidatzi baitzuten eta irakaskuntzan ere halaxe aritu baitziren, egungo alemaniar lurraldeetatik aski urruti gainera.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, erabaki hori 2004ko abenduan Espainiako Gobernuak aurkeztu zuen Memorandum Linguistico dokumentuan biltzen den eskakizunari EBko Ministro Batzordeak emandako erantzuna da. Erabaki horri esker, Estatuko euskaldunek, galiziarrek eta katalanek euren hizkuntza erabili ahal izanen dute Europako erakundeetara idatziz jotzeko eta erantzuna
|
erabilitako
hizkuntzan berean jaso ahal izanen dute. Halaber, Europako Kontseiluaren eta Europako Parlamentuaren legezko erabakiak hizkuntza horietara itzuli eta erakunde horien webguneetan agertuko dira eta Estatuko nola erkidegoetako ordezkariek Kontseiluan eta bertzelako foroetan hizkuntza koofizialetan ahoz egin ahal izanen dute arrazoizko epean hala eskatzen badute eta horretarako bitartekorik badaude.
|
|
|
Diruz lagundutako erakundeei eta interes orokorreko sektoreei dagozkien eta jendearentzat irekita dauden establezimenduek, 39 artikuluan bildutako betebeharrak betetzeaz gain, kontsumitzaile eta erabiltzaileei arreta emateko moduan egon dute, horiek
|
darabilten
hizkuntza ofiziala edozein dela ere.
|
|
|
». Euskara tekniko zientifikoan
|
erabilitako
hizkuntz baliabideen inguruan etengabeko eztabaida dago eta hori oso urrun dago inolako hizkuntz irizpiderik ez izatetik. Barruko eztabaidetatik at, zientzialariak oro har irekita daude hizkuntzalarien oharrak entzuteko eta beren testuak horien arabera egokitzeko.
|
|
|
batetik, fonologia eta ortografia; bigarrenik, morfologia flexiboa; hirugarrenik joskera, eta azkenik hiztegiaren zati handia. Edonola, jos kerari dagokionez, hizkuntza komunean posible diren zenbait baliabide ez ditu
|
erabiltzen
hizkuntza tekniko zientifikoak zehaztasun, argitasun, neutrotasun eta inpertsonaltasunaren mesedetan, esate baterako zenbait pertsonari dagozkien adizkiak baino ez ditu erabiltzen. Beste baliabide batzuk, aldiz, hizkuntza komunak baino gehiago ustiatzen ditu zientzia eta teknikaren hizkuntzak: izen sintagma konplexuagoak, modalitate bereziko zenbait adizki.
|
|
|
Bere metodoak, lingüística referencial delakoa, jada frogatu dugunez, ez du baliorik, hitzak arbitrarioki banatzen dituelako, aldez aurretik jakinik zatikiek ezinbestekoa dutela euskal hitzen antza edukitzea; bere oinarria toponimia da eta emaitzen falsadore bakarrak artzainak. Toponimia bakarrik
|
erabiltzea
hizkuntza baten ikerkuntzarako arazo bat da. Batetik nola jakin leku izen horiek fidagarriak diren, kronologikoki antzinakoak, eta bestetik zelan jakin iberiarrak diren ala ez?
|
|
|
Euskararen ahaidetze lanetarako historikoki gehien
|
erabilitako
hizkuntzak hizkuntza semitikoak eta kamitikoak izan dira, batez ere iragan mendeetan. XX. mendean berriz, euskara eta afrikar hizkuntzen arteko harremanak interes handiagoa piztu zuen.
|
|
2006
|
|
|
Liburuan azaltzen ditudan adierazpen ludiko guztien abiapuntuan hizkuntzaren gaineko gogoeta dago. Hau da, kontzienteki askotan, ohartu gabe beste batzuetan,
|
darabilgun
hizkuntzaren nondik norakoak zalantzan jartzera eta birpentsatzera bultzatzen gaituzte ariketa hauek, hitzen beste aldean dagoen mundua ikusarazten baitute.
|
|
|
Kasu horretan, adierazpena prozesuan jaso da lekukoak
|
erabilitako
hizkuntzan, eta, jarraian, gaztelaniara itzuliko da.
|
|
|
Ikerketa hori egin duten egileen ustez, arrazoi pedagogiko berritzaileek baino akulturazioaren hipotesiak indar gehiago izango luke. Hau da, irakaskuntza euskaldunean eta euskara hizkuntzaren presentzia sendoa duten Euskara eta Ingurunea bezalako arloetan testuliburuak ez
|
erabiltzea
hizkuntza normalizazioaren aurkako erabakia izango litzateke. Izan ere, testuliburuak erabiltzen ez dituzten irakasleek ez dute hizkuntza aldetik beste alternatiba hobeagorik.
|
|
|
Ikus dezagun orain, hamar herrialde horietako ikasleen jatorria kontuan harturik, zein diren
|
erabilitako
hizkuntza nagusi edo ugarienak.
|
|
2007
|
|
|
Gauza ez da ez diotela lurraldetasunari kantatzen edo ez dituztela gure herriko elementu sinbolikoak erabiltzen 70eko hamarkadan bezala. Kontua da, beren letretan gai hauek ez dutela inolako lekurik eta
|
darabilten
hizkuntza gaztelania dela.
|
|
|
Aukera da hitz gakoa; ez dago egun jakin bat bigarren hizkuntza ikasi duen ikaslea hizkuntza horretan komunikatzen has dadin, azterketa gainditu eta hurrengo egunean ez da hasten ikaslea komunikatzen. Ikaste prozesuan mila aukera ditu eta ikasleak berak hamaika arrazoirengatik berak erabakitzen du noiz
|
erabili
hizkuntza hori eta noiz ez.
|
|
|
Hamalau urteko gazte bati interesatzen zitzaiona kontuan hartu dut, eta halaber, hogeita hamar urteko batentzat interesgarria dena. Nerabe izatetik heldu izatera doan aldia kontrastatzen saiatu naiz, nerabezaroan
|
darabilten
hizkuntza helduaroan erabiltzen dutenarekin kontrastatzen, jergak erabiltzen dituzten garaitik heldu izatera bitartean. Pertsonaien hizkuntza lantzen ere gozatu dut.
|
|
|
Neurtutako aldagaietan ere, badira berrikuntzak aurreko neurketetatik hona5 Behatutako pertsonek
|
erabilitako
hizkuntzarekin batera, pertsona horien zenbait ezaugarri ere jaso da. Orotara, lau aldagai izan dira:
|
|
|
Neurtutako aldagaietan ere, badira berrikuntzak aurreko neurketetatik hona. Behatutako pertsonek
|
erabilitako
hizkuntzarekin batera, pertsona horien zenbait ezaugarri ere jaso da. Orotara, lau aldagai izan dira:
|
|
|
Hiztunak neurketaren momentuan erabiltzen duen hizkuntza jasotzen da, zuzenean eta ezer galdetu gabe. Ibilbidean zehar topatzen duen jendeak
|
darabilen
hizkuntza jasotzen du neurtzaileak. Hiztunak ez daki behatua izan denik, eta neurtzaileak hiztunaren joera naturala jasotzen du.
|
|
|
Gaur egun, ordea, etxetik urten barik, aurpegiz ezagun ez dituzten umeekin (edota gazteekin...) jartzen dira harremanetan, eta beste kultura ‘batzuetako’ pertsonekin jartzen dira harremanetan. Halandaze, berdin dio umea Zeanurikoa izan edo Barakaldokoa izan, harremanak ez dituzte izaten hizkuntza baten bakarrik, ezpada aurrekoak
|
darabilen
hizkuntzaz. Eta hori guztia ez dago mendean hartzerik.
|
|
|
Horregatik, ene iritziz, egunero
|
darabilgun
hizkuntza den aldetik, zu dendara eta abarretara zoazenean, nolabaiteko trebeziaren jabe izan behar duzu hor ipini dituzten zenbaki horiek, deskontu horrek eta gainerakoek zer adierazten duten ulertzeko.
|
|
|
Museoaren ondareen berri ematearekin batera, jakitunek zehaztasunak agertzen zituzten arkitektura, pintura, ohitura zaharrak, antzerkia eta hizkuntzari buruz, betiere Euskal Herrian kokaturik.
|
Erabilitako
hizkuntzari dagokionez, artikulu guztiak frantsesez izan ziren idatziak. Bitan baino ez zuten euskara bera gaitzat hartu:
|
|
|
ni nola bizinaiz, ni zer naiz, nazio identitatea osatzen duen sistema sozialaren eta nazionalarenbaitan determinaturik? Zein identitate motaren arabera bizi naiz
|
darabildan
hizkuntza darabildanean, bizi nauen kulturak biziarazten nauen moduan biziarazten nauenean, ditudan informazio eta nazio erreferentziak ditudanean. Ez gaitezen engaina, otoi:
|
|
|
Nolanahi ere, azken hamarkada hauetako euskalduntzearen ebaluazioa egitenhasita, erabileraren porrota izango genuke daturik adierazgarriena Euskal Autonomia Erkidegoko euskalduntze politikan. Hori horrela izatekotan, beraz, zergatik ezda
|
erabiltzen
hizkuntza bat, euskara, gurea bezalako baldintza soziolinguistikoetan?
|
|
|
Elkarrekiko jardunean dihardute bi dimentsioek: kolektibo orokorrak batetik, hizkuntzarenak bestetik. Hizkuntzaren fenomenoa, alderdi horretatik begiratua, ezin da gizartearen identitate ekonomiko, politiko, sozial, juridiko, historiko, sozial, kultural eta lurraldezkotik bereizi eta eten.Bizitza sozial eta pertsonalaren dimentsio horietan gauzatzen da hizkuntzarenkomunikazioa, eta komunikazio horretan
|
darabilgun
hizkuntza barne harremanestuz loturik dago dimentsio horietan nagusi diren identitate, balio, interes, helburueta atxikimenduekin. Gizartea hizkuntzazkoa da, eta hizkuntza gizartezkoa.
|
|
|
Hizketaren moldaketa flexiboa abstraktuki da egokiena. Konkretuki era hori gutxiago
|
darabilten
hizkuntzak, horregatik desegokiagoak direnik ez du esan nahi horrek, eta are gutxiago hizkuntza horien nazioak. Printzipioz, hizkuntza denak dira dena adierazteko trebeak646; de facto, kultur zapalda berdintsuan dauden hizkuntzek, denek dituzte bakoitzak bere abantailak, horietako ezein ez daiteke esan abantailatuagoa besteak baino.
|
|
|
Arauak argi eta garbi apustu egiten du lehia leialaren alde, kontsumitzaileak babesteko. Alde horretatik, ekologia ez duten produktuetan produktu ekologikoak bereizteko terminoak erabiltzea saihestu da, Erkidego osoan eta
|
erabilitako
hizkuntza edozein dela ere. Babes horrek termino horien ohiko termino eratorriak edo laburdurak ere jaso behar ditu, bai bakarka erabiltzen badira, bai konbinatuta erabiltzen badira.
|
|
|
Ez duzue sorgingoa. Baina, zein da oixtion elkarren artean
|
zenerabilten
hizkuntza. Iduritu zait ez zela frantsesa?
|
|
|
– Bai, pena liteke egiazki. Haizeminek eta biok non ikasiko genuen orain
|
darabilgun
hizkuntza hau, Iparraldeko baserrietan izan ez balitz?
|
|
2008
|
|
|
edukia alferrikoa eta hutsala. Baina
|
erabiliriko
hizkuntza, hori bai ederra!
|
|
|
Lehen ikaskuntzaren kasuan ageri da hobe dela murgiltze hitza erabiltea erabilpena baino lehen, hizkuntzaren entzutea ezagutzaren eta erabilpenaren eragilea baita. Bestelan nola ikasi/ ezagutu eta
|
erabili
hizkuntza. Deusetik abiatuz mintzatzea ez da posible.
|
|
|
Lehen ikaskuntzaren kasuan ageri da hobe dela murgiltze hitza erabiltea erabilpena baino lehen, hizkuntzaren entzutea ezagutzaren eta erabilpenaren eragilea baita. Bestelan nola ikasi/ ezagutu eta
|
erabili
hizkuntza. Deusetik abiatuz mintzatzea ez da posible.
|
|
|
eta
|
erabilitako
hizkuntzak aztertu dira.
|
|
|
adierazpen eta seinaleen bitartez erabiltzaileari ematen zaion informazioa aztertu da, hots, zerbitzugunean eguraldiaz, trafikoaz, ibilbide turistikoez informaziorik ematen den, seinaleztapenean
|
erabilitako
hizkuntzak zein diren, berariazko panel batean (eta ez bakarrik gasolindegi bakoitzean) erregaien prezioak argi eta garbi jakinarazten diren, kafetegian edota jatetxean prezioak argi agertzen diren edota adin txikoei alkoholik saltzea debekatua dagoela jakinarazten den.
|
|
|
Erdi Aroan Merkataritzako zuzenbidearen ezaugarriak finkatzen hasi zirenean, osagai erabakigarriak izan ziren, hala merkatarien arteko harremanak, nola nazioarteko trafikoan
|
erabilitako
hizkuntza europar desberdinak.
|
|
|
Ikertzaile hauek zuzen daude esatean espainiar agintariek ez zutela garai bereko frantsesek adinako baliabiderik eta interesik jarri eskola nazionalak sostengatzeko eta hedatzeko. Hala ere, Espainian, Frantzian bezala, nahiz bitarteko eta emaitza apalagoekin izan, eskoletan maisu maistrek
|
zerabilten
hizkuntza estatuko ofiziala zen, eta sustatzen zuten ideologia nazio estatuarena orobat. Mikel Aizpuruk dioen bezala:
|
|
|
Forma horiek guztiak protagonista beraiek erabili zituzten, une batean ala bestean. Gainera
|
zerabilten
hizkuntzen arabera aukera bat ala beste egiten zuten (eta ez beti berbera ere).
|
|
|
eran»), arrantzale eta baserritarrekin
|
erabiliz
hizkuntza hau bere oporraldietan. Edozein kasutan horrenbeste Urkixo eta Campionek ere egin zezaketen seguru asko.
|
|
|
Euskaltzaindiak arautuko zuen arlo idatzian
|
erabiltzeko
hizkuntza, erdialdeko dialektoetan oinarrituriko eredu batua eskainiz (gipuzkera osotua), garbizalea hein batez, baina ez hiperpurista, alemanaren moldeko zerbait. Akademiak, gainera, hizkuntzaren normatibizazio, ikerketa eta sustapen sozialerako onespen ofiziala eta baliabide ugariak izango zituen.
|
|
|
Euskaltzaindiak arlo idatzian
|
erabiltzeko
hizkuntza arautu nahi izan zuen, baina oposizio latza azaldu zitzaion. Erdialdeko dialektoetan oinarrituriko eredu batu baten aukera aztertzen ere ibili zen.
|
|
|
Kanpo faktoreak: hiztunak testuak egokiro
|
erabiltzeko
hizkuntz formak aukeratzen ditu kanpo faktore batzuen eraginpean. Horietariko batzuek mintzakidearen egoera psikologikoaren berri ematen digute; euron bidez jakin dezakegu pozik, haserre, triste edo zelan dagoen, baita ez duela bere egoeraren berri eman nahi ere.
|
|
|
Ikasgelan beharrezkoa da ikasleek beren ingurunean erabiltzen dituzten hizkuntzaren barianteak errespetatzea, zeren eta ikasleak
|
erabilitako
hizkuntza baliozkoa gertatzen baitzaio normalean dabileneko egoera guztietan. Irakasleak planifikatu egin du lana, ikasleak bere adierazpena komunikazio egoera sail bariatu batera egoki dezan.
|
|
|
Beraz, erabaki dugu Ikastolaren eginkizun, funtzio eta helburuak zeintzuk diren, bai eta lehen etapetan, ahozko kodeari dagokionez, txostenaren bigarren atalean zehaztu diren ezaugarrien araberako erregistro familiarra
|
erabiltzeko
hizkuntz eredua. Ondoren, Euskaltzaindiaren gomendioei jaramon eginez, kode idatzia lantzen hasten denean, forma idatzi arautuak betetzea erabaki edo dugu.
|
|
|
Hizkuntza batzuetan balioztatu da,
|
darabilen
hizkuntza eta erantzuteko era erraza da, eta minutu gutxi batzuk behar dira betetzeko, horregatik da egokia azterlan honetan erabiltzeko.
|
|
|
Beste alde batetik, lortutako tituluari buruzko informazioa, izen ofiziala eta ikasketa eremu nagusiak (Unibertsitateko Koordinazio Kontseiluak definituak) sartzen dira. Horrez gain, titulazioari buruzko informazioan irakaskuntzan eta ikasketetan
|
erabilitako
hizkuntza edo hizkuntzak ere sartu behar dira. 3 Titulazioaren mailari buruzko informazioa:
|
|
|
Haiek arduratzen dira testu berriak lokalizatu eta sisteman integratzeaz, eta guztia musu truk. Linux euskaraz jartzeko egin beharreko bakarra zera da,
|
erabiltzeko
hizkuntza gisa euskara jartzea. Hori egin ondoren, sistemak berak deskargatu eta ezarriko ditu dagozkion paketeak.
|
|
|
Jostailuen katalogo eta iragarki asko eta askotan, parekidetasunean hezteko eskubidea urratzen da, eta eduki diskriminatzaileak igortzen zaizkie haurrei. Koloreen bereizketaren, estiloaren nahiz
|
erabilitako
hizkuntzaren bidez, rol eta funtzio ezberdinak garatzen dituzte neska edo mutil izan. Esaterako, neskentzako iragarkietan, estilo goxoa erabiltzen da, eta samurtasun adierazpenak nagusitzen dira.
|
|
|
Ez da munta handikoa egiantzekotasuna, baizik eta ematen zaion tratamendu formala. Nobela horien errekurtsoa gogoratzea eta oroimena baldin badira,
|
darabilten
hizkuntza lirismotik dokumentazio zehatzeraino doa".
|
|
2009
|
|
|
Hitzak jolas: Hasteko aipatu nahiko nuke Lertxundik
|
darabilen
hizkuntza. Hitzekin irakurlea ferekatu, liluratu eta amorrarazi dezake.
|
|
|
Azkenik, hizkuntza bat ofizial deklaratzearen azken ondorio gisa zentzuzkoa dirudi ondorioztatzea —Kataluniako Consell Consultiuk 35/ 1982 Txostenean egin zuen moduan— ezin dela Administrazioak
|
darabilen
hizkuntza ofiziala ez jakitea alegatu, hark, dagokion betebehar konstituzionala betez, ikastetxeetan hizkuntza ofizialaren edo ofizialen irakaskuntza eraginkortasunez bermatzen duenean. Gaztelaniari dagokionez, jakina, ondorio hori ziurtatuta dago, irakaskuntzak —Espainia osoan betebehar gisa orokortu zenetik— Estatu guztiko hizkuntza ofiziala ikastea bermatu baitu.
|
|
|
Baina aldatu egin behar da kontzeptua, aldatu burua, eta norberaren hizkuntza hizkuntza globaltzat hartu. Hizkuntza gutxitua garela pentsatzen jarraitzen badugu, etxean
|
erabiltzeko
hizkuntza garela, geure buruari boterea kentzen ari gara, indarra kentzen ari gara mundu globalean. 500.000 izanda ere berdin da.
|
|
|
Bidean erabilitako nazio hizkuntzak erabakitzen baitu nazioak gero, independentzia lortu ondoren, bereganatuko duen izaera etnolinguistikoa eta etnokulturala. Nazio askapenaren prozesuan
|
erabilitako
hizkuntza da faktore determinantea, ez independentziak eskain dezakeen aukera eta modua. Independentzia horrela planteatuta, fetitxe huts bat da, ezertarako balio ez duen amets hutsala.
|
|
|
Horretaz gain, IMHren bestelako elementu batzuetan hizkuntzek duten egoera neurtu egiten da, hala nola: formazio orduak, softwarea, tailerreko makinak, dokumentu laburrak, parteak, mezu orokorrak, lanbileretako aktak, gai ordenak eta
|
erabilitako
hizkuntza... Horrek guztiak urteroko egoeraren berri ematen digu, eta 2005ean markatu genuen 2015eko helburura iristeko daramagun abiadura zein den esaten digu.
|
|
|
AnHitz proiektuan
|
erabilitako
hizkuntza teknologia ahalik eta gehienak elkarlanean aritzeko aukera emango digun sistema batean oinarrituta dago demoa dio Igor Leturia Elhuyar Fundazioko I+G taldeko kideak eta demoaren arduradunak. Demo horren bidez, erabiltzaileak eta makinak elkarrizketa bat izan dezakete.
|
|
|
Behar beharrezkoa da adimen artifiziala
|
erabiltzea
hizkuntzaren prozesamenduan?
|
|
|
Gutxienez bi, bat politikoa eta linguistikoa bestea: batetik, erbestearen salakuntza indargabetzea, Francok euskara jazarri egiten zuela, desde la cuna hasta la tumba?; bestetik, erbesteko aldizkarietan sabindarrek
|
zerabilten
hizkuntza ereduari alternatiba ematea barruan.
|
|
|
Beraz, komunikazio prozesuan
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio mailabereizketarako estrategia da. Talde arteko hizkuntza soslaia aurreiritziaren neurribihurtzen da, sotila edo ezkutua?, zeinak taldeei buruzko estereotipoak sortuedota mantentzen laguntzen baitu.
|
|
|
Parte hartzaileek idatzitakoa hizkuntza kategorien ereduaren arabera kodifikatu zen (Semin eta Fiedler, 1988, 1991). Horretarako, istorioak esaldika banatuziren, esaldiaren subjektua aktorea zenean,
|
erabilitako
hizkuntza kategoria kodifikatuz (ekintza aditz deskribatzailea. EAD?, ekintza aditz interpretatzailea. EAI?, egoera aditza. EA, edo adjektiboa. ADJ?).
|
|
|
Bi epaile trebatukidatzitakoaren% 10 kodifikatu zuten, adostasun indize onargarria lortuz (CohenenKappa 0,77 eta 0,79ren artean egon zen). Kodifikapen honetatik mendeko aldagainagusia eratu zen,
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio maila, hain zuzen.Horretarako, Maass eta kolaboratzaileek (1989) proposatutako formula erabili zen:
|
|
|
Bigarren ikerketan ere, aktorearen generoaren eta rol portaeraren estereotipikotasunaren arteko interakzioak eragin esanguratsua izan zuen aktoreak deskribatzeko
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio mailan (F (1,177)= 11,21; p < 0,01; eta2= 0,06) (ikus 2 taula). Rol estereotipikoarekin bat egiten zuen emakumea (X= 2,11) estereotipoaren aurka egiten zuena (X= 1,78) baino abstraktuagodeskribatu zen; gizon tipikoaren (X= 1,88) eta ez tipikoaren artean (X= 1,97), aldiz, ez zen ezberdintasun esanguratsurik egon.
|
|
|
2 taula. Egoerak deskribatzeko
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio mailaren batezbestekoak aktorearen generoaren eta portaeraren estereotipikotasunaren arabera.
|
|
|
Sexismoaren eta hizkuntzaren erabileraren arteko erlazioari dagokionez, emakumezko aktorearen portaera deskribatzeko
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakziomailak korrelazio positiboa izan zuen borondate oneko sexismoaren puntuazioekin, laneko portaera estereotipiko nahiz estereotipoaren aurkakoaren kasuan (ikus 3 taula). Etxeko portaerei buruzko deskribapenetan, hizkuntzaren abstrakziomailaren eta borondate oneko sexismoaren arteko korrelazioak oso ahulak izanziren eta aurkako norabidea zuten.
|
|
|
3 taula. Aktoreak deskribatzeko
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio mailareneta anbibalentzia handiko sexismoaren osagaien arteko korrelazioakmanipulatutako baldintzetan.
|
|
|
4 taula. Protagonistak deskribatzeko
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio mailarenbatezbestekoak talde partaidetzaren, portaeraren balentziaren eta testuinguruarenarabera.
|
|
|
Etxeko testuinguruko portaeranegatiboetan, berriz, ez zen korrelaziorik egon. Halere, etsaitasunezko sexismoaketxeko testuinguruan emakumezko protagonistak burututako portaera positiboadeskribatzeko
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio mailarekin ere joerazko korrelazio positiboa izan zuen. Honela, emakumeekiko etsaitasunezko jarreretan zenbateta altuago puntuatu, orduan eta abstraktuago deskribatu zen emakumezkoarenportaera negatiboa lanean; norabide berdina ikusten zen etxeko portaera positiboaren kasuan.
|
|
|
5 taula. Emakumezko aktorea deskribatzeko
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakziomailaren eta anbibalentzia handiko sexismoaren osagaien arteko korrelazioak.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilerak, estereotipoak iraunarazteko eta talde arteko harremanak erregulatzeko elementuabada, jarrera sexistekin harremana izango zuela espero zen. Halere,
|
erabilitako
hizkuntzaren abstrakzio mailak ez du anbibalentzia handiko sexismoarekiko harremanenpiriko argirik azaldu. Izandako emaitzen arabera, sexismoak azalarazteko eraezberdinak ditu hizkuntzaren erabileran.
|
|
|
Hizkuntza desberdinetan balioztatu da,
|
darabilen
hizkuntza eta erantzuteko era erraza da, eta minutu gutxi batzuk behar dira betetzeko, horregatik galde sorta hau egokia da ikerketa honetan erabiltzeko.
|
|
|
Kontseiluak gaineratu nahi du, bestalde, alderdi politiko guztiek ez dutela haien informazioa oso osorik euskaraz eskaintzen eta, ondorioz, aipuak erabiltzen direnean haiek
|
erabilitako
hizkuntza islatu da azterketan hitzez hitz. Otsailaren 23a baino lehenago, haien webgunean hautes egitaraua osorik euskaraz zuten alderdi politiko bakarrak honako hauek dira:
|
|
|
Ze, Euskal Herria ez da bakarrik
|
erabili
hizkuntz edo kultur arloari lotuta. Esanahi politikoa ere eman izan zaio.
|