|
2002
|
|
|
Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiak (JANC) epaia eman du. Epai horretan, erakunde bateko langile ohiek erakundearen pentsioen barne funtsa berreskuratu eta
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen dute, nahiz eta erakundea nahita utzi edo kaleratu duten. Epaitza horretan, Justizia Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salak huts egin du La Caixako lau langile ohiren alde, funts horiek erreskatatu ditzaketen ehunka langileri ateak ireki diezazkiekeen ebazpen baten bidez. Bartzelonako Lan Arloko Epaitegi batek langileen aldeko epaia eman zuen, eta Auzitegi Gorenak orain emandako epaia gai horri buruzko lehen epai irmoa da.
|
|
2009
|
|
|
Espainiako Konstituzioak berak ere" gaztelania ezagutzeko obligazio" formala ezartzen du, ez ordea erabiltzekoa, nahiz eta konstituzio aurreko jarreretara itzuli eta bestelakorik esan ohi duen gaztelania ez beste hizkuntzak basamorturik lehorrenera kondenatu nahiko lituzkeen antipluralista ugarik. Euskararen Legeak ere zernahi jardueratan euskara
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen dio herritarrari, baina ez du eskubide horiei loturiko obligaziorik ezartzen eremu pribaturako. Horregatik dira ohikoak, indarberritze prozesuan diren gainerako hizkuntza gehienen kasuan bezalatsu euskarari dagokionez ere, esparru pribatuan erabilera bultzatzeko sustapen politikak, hain zuzen ere diru-laguntza, sari edo kalitate ziurtagiri bidez gauzatzen diren sustapen politikak.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan lau dira kontsumitzaileek eremu pribatuan dituzten hizkuntza eskubideen aitortza eta bermeari buruzko lege arauak [47]. Autonomia Estatutuak, euskara gaztelaniarekin batera Euskadiko hizkuntza ofizialtzat deklaratzeaz gain, herritarrei euskara
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen die, herri aginteen bizkar uzten duelarik eskubide hori bermatzeko neurriak hartzea. Gero Euskararen Legea dator, herritarren hizkuntza eskubideak finkatzearekin batera, herritarrei aitorturiko hizkuntza eskubideak bermatzeko nahiz euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin herri aginteek hartu behar dituzten neurriak jasotzen dituen legea.
|
|
|
Eleaniztasuna errespetatu eta bermatzearen ikuspegitik ez diogu inolako zentzurik ikusten Europako zenbait lurraldetan ofizialak diren hizkuntzak Europako erakundeetan ofizialak ez izateari. Are gehiago kontuan hartzen badugu hizkuntza horien hiztunen gogoa dela beren hizkuntzak europar erakundeetako funtzioetan ere erabiliak izatea, edota kontuan hartzen badugu hizkuntza horiek europar erakundeetako jardunean normaltasunez erabiltzeko neurrian kodifikaturiko hizkuntzak direla eta hizkuntza horien hiztunek jarduera politikoetan beren hizkuntzak
|
erabiltzeko
eskubidea aitortua dutela legerian, edota, jada esan dugunez, europar erakundeetan ofizialtzat onarturiko hainbat hizkuntzek adina hiztun edo gehiago dituztela. Beraz, estatu hizkuntza ez izan arren, Europar Batasuneko zenbait lurralde eremutan ofizialak diren hizkuntzek ofizialtasuna onartua lukete Europako erakundeetan, ez bakarrik esandakoagatik logikoa dirudielako, baizik eta, gainera, hizkuntzen onarpen hori bera oso lagungarri izango delako Europako biztanleak europar herritar sentitzera irits daitezen.
|
|
|
Aurreko ildoari jarraiki, Euskararen aldeko Hitzarmen Politiko eta Sozialak ederki asko bereizten ditu sustapena eta inposizioa. Euskararen Legearen eskutik ez baitzaio herritarrari euskararen erabilera inposatzen; aitzitik, legeak egiten duena da herritarrari euskara ikasteko eta
|
erabiltzeko
eskubidea aitortu, eta herri aginteei eskubide hura eguneroko bizitzan egiazki baliatzeko aukerak bermatzeko obligazioa ezarri. Herritarrari eskubideak, eta herri aginteei obligazioak:
|
|
2010
|
|
|
Aipatzekoa da azken urteotan unESCo erakundeak ere zenbait adierazpen eman izan dituela argitara, esaterako, 2001eko kultur Aniztasunari buruzko deklarazio unibertsala. ikuspegi teorikotik gutxiengo hitza ezaugarri bat konpartitzen duten eta erreferentzia egiten zaion eremuan kuantitatiboki erdia baino gutxiago osatzen duen taldeari esaten zaio. europako kontseiluko 32 estatuk sinatu dute ituna, baina sinatzeak ez du inolako konpromisorik eskatzen. horrela, Frantziako estatuak 1999an sinatu zuen, baina ez du berretsi, eta ondorioz, ez du inolako konpromisorik hartu. egun, europako kontseiluko 30 estatuk berretsi dute. itunaren funtzionamendua aski interesgarria da. lehenik eta behin erregio edo gutxiengoen hizkuntzen definizioa jasotzen du itunak. ondoren, itunaren helburuak eta konpromiso zehatzak jasotzen dira, eta atal horri dagokionez, estatuek erregio edo gutxiengoen hizkuntza guztiei aplikatu behar diete. iii. atalak konpromiso zehatzak jasotzen ditu itunak, eta horretan estatuek nahi dituzten hizkuntzei aplikatzen diete. adibide moduan espainiako estatua jar genezake; izan ere, iii. atala status ofiziala duten hizkuntzei besterik ez die aplikatuko eta irakurketa zurrun eta diskriminatzaile horren ondorioz, kanpoan geratzen dira euskara legeak nafarroan ezarritako eremu mistoan zein ez euskaldunean, euskara trebiñun eta turtziozen, asturiera etab. iii. ataleko konpromisoak zazpi eremutan sailkaturik agertzen dira: ...na Frantziako estatuak ez du hitzarmen markoa sinatu ere egin, ez baitu ezelango derrigortasunik horretarako. hitzarmen markoak jasotzen dituen printzipioei dagokienez, gutxiengo nazionalei, besteak beste, hizkuntza mantendu eta garatzeko neurriak sustatzeko konpromisoa eskatzen zaie estatuei 5 artikuluan. halaber, itunaren 10 artikuluan gutxiengo nazionalei hizkuntza maila publikoan edo pribatuan
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzeko konpromisoa eskatzen zaie. horrela estatuek ahalegina egin behar dute pertsonen eta administrazioen arteko harremanak gutxiengoen hizkuntzan ahalbidetzeko neurriak segurtatzeko. badira europako kontseiluko bi itun horiek agertzen duten ezaugarri interesgarria; izan ere, hartutako konpromisoak betetzen diren egiaztatzeko ebaluazio zikloak izaten dira. aipatu ebaluazio zikloeta... Aniztasunean bildurik. dena den, europako batasunaren sorreraren aitzindari europako ekonomi elkartearen hastapenetatik egon den garapenari erreparatuta aniztasun partziala besterik ez dela izan ondoriozta dezakegu. ekonomi elkartetik gaur egungo europako batasunerako prozesuan zazpi itun aurkituko ditugu:
|
|
2011
|
|
|
Bien estatutuak 1985 urtean onartu ziren, eta biak izan ziren lehenak beraien lurraldeetan, gaztelaniaz gain, bertako hizkuntzari unibertsitatean ofizialtasuna aitortzen. Baina Bartzelonakoak, UPV/EHUkoak ez bezala, irakasle eta ikasleei katalana
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzeaz gainera, eskubide erabilgarria izateko, zehaztu zuen komunitate unibertsitarioak hizkuntza biak jakin behar zituela (Pons, 1996: 109).
|
|
2015
|
|
|
Zeberioko Udalak hitzarmen bat sinatu dau Hizkuntza Eskubideen Behatokiagaz zeberioztarren hizkuntza eskubideak bermatze aldera. Aurretik irakurteko aukera izan dozuen lez, herritarrok udalagaz, Aldundiagaz, autobusean, medikuarenean, finantza erakundeetan... leku guztietan euskerea
|
erabilteko
eskubidea aitortua izan arren, gaur dala eguna hori beteten ez dana. [...] Hitzarmen horren bidez udalak herritarrak animau gura gaitu euskerea erabili ezin dogunean herriko udal lokal desbardinaten egongo diran buzoietan kejak sartzera.
|
|
2017
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeko 1966ko Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunean hizkuntza gutxituak dauden estatuetan hizkuntza gutxituak
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen da.
|
|
|
Euskara Euskal Herriaren berezko hizkuntzatzat aitortzen da; gaztelaniari bezala, euskarari ere ofizialtasuna aitortzen dio, eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen die. estatutuak 6 artikuluan egiten dio erreferentzia lehenengo aldiz hizkuntzari. euskara bere horretan aipatzen da, eta euskara euskal herriaren berezko hizkuntzatzat aitortzen da. bestalde, estatutuak, gaztelaniari bezala, euskarari ere ofizialtasuna aitortzen dio, eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea aitortzen die....
|
|
|
...eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea aitortzen die. estatutuak 6 artikuluan egiten dio erreferentzia lehenengo aldiz hizkuntzari. euskara bere horretan aipatzen da, eta euskara euskal herriaren berezko hizkuntzatzat aitortzen da. bestalde, estatutuak, gaztelaniari bezala, euskarari ere ofizialtasuna aitortzen dio, eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen die.
|
|
2018
|
|
|
Proben helburua izangaien konpetentzia neurtzea da, eta komunikaziokonpetentziaren kasuan, maiz, erreferentetzat EEMB hartzen da. Baina edozein neurketa tresna baliagarria izango bada, eskakizun tekniko ugari bete behar ditu, eta psikometria da neurketatresna horien kalitateaz arduratzen den jakintza arloa (ikus Elosua, 2005, 2010). artikuluak (UNESCO, 1996) herritar orori bere hizkuntza
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen dio, bai eremu publikoan bai pribatuan, eta printzipio orokor hori jasoa dago lurralde bakoitzaren legerian, hain zuzen ere, hizkuntzei lege estatusa emateko.
|
|
2021
|
|
|
Bielorrusian, Ukrainan eta Moldavian, beste herrialde post sobietarretan bezala, legeek" gutxiengo etnikoen" hiritarren kategoria zehazten dute, eta ama hizkuntza
|
erabiltzeko
eskubidea aitortzen diete; hala ere, praktikan, hizkuntza gutxituen hiztunek askotan ez dute nahiko aukerarik beren eskubide hori gauzatzeko.
|
|
2023
|
|
|
• Galiziako Autonomia Estatutuan, Gernikako Estatutuan, Valentziako Autonomoa Estatutuan, eta Balean Uharteetako Autonomia Estatutuetan bertako hizkuntza ezagutzeko eta
|
erabiltzeko
eskubidea aitortu da. Aldiz, Kataluniako Autonomia Estatutuan, ezagutzeko eskubidea eta betebeharra ere ezarri da.
|