|
2007
|
|
|
Bada XIII. mendeko auzi agiri bat," Don Morielen fazaña" deritzana, euskara auzigai duena. Han adierazten denetik, Ojacastroko biztanleak mende horretan euskaldunak ziren eta lege aurrean euskara
|
erabiltzeko
eskubidea bermatua zuten. Epaile aurrean euskara egiteko eskubidea aitortzen duen auzi izkribu hori mende horren 30eko hamarkadakoa da, jaun hori Gaztelako merino edo epaile nagusi zen aldikoa.
|
|
|
Oro har, euskal hiztunei euskara
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzen ez dieten administrazio publikoetako atal asko daude oraindik, baita atentzio zuzena ematen dutenak ere. Horrek, euskara normaltasunez erabili ahal izatea nabarmen oztopatzeaz gainera, EAEko hiritarren zati handi baten diskriminazio onartezina eragiten du, beren hizkuntza eskubideak ukatzen direlako.
|
|
|
9 puntua Euskal Administrazio Publikoek eta beren menpeko erakundeek, herritarrek aukerako hizkuntza ofiziala
|
erabiltzeko
eskubidea bermatuko dute eurekiko harremanetan; hartara, aurreko ataletan zehaztutakoez gainera, jendaurreko lanpostu guzti guztietan derrigortasun datak ezarriko dira 2010eko mugarekin, gehien jota ere.
|
|
2008
|
|
|
Kanadan eta Quebecen elebitasuna bermatua dago. 1867 urteaz geroztik, auzitegietan ingelesa edo frantsesa
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzen die Kanadako Konstituzioak herritarrei. Era berean, aldeei zuzentzeko orduan eta ebazpenak egiteko orduan eurek erabakitako hizkuntza erabiltzeko eskubidea bermatzen die epaileei Konstituzioak.
|
|
|
1867 urteaz geroztik, auzitegietan ingelesa edo frantsesa erabiltzeko eskubidea bermatzen die Kanadako Konstituzioak herritarrei. Era berean, aldeei zuzentzeko orduan eta ebazpenak egiteko orduan eurek erabakitako hizkuntza
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzen die epaileei Konstituzioak. Dena den, 1989 urtean Parlamentuak erabaki zuen hori ez zela nahikoa, eta lege bat atera zuen.
|
|
2010
|
|
|
“Legea kalearen errealitatean islatu behar da”, dio CNSEk. Irailaren 27an, Pertsona Gorren Nazioarteko Eguna zela eta, Konfederazio hori osatzen duten federazioek eta elkarteek manifestu bat egin zuten, eta bertan gogorarazi zuten Pertsona Ezinduen Eskubideei buruzko NBEren Nazioarteko Konbentzioak zeinu hizkuntza
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzen duela eta “bizitza publikoan zeinu hizkuntzako interpreteak edukitzeko beharra eskatzen du”, pertsonen irisgarritasuna ziurtatzeko. Gainera, Espainiako Zeinu Hizkuntzaren Hizkuntza Normalkuntzarako Zentroa sortzea eskatu zuten, “aberastasunaren eta hizkuntza eta kultura aniztasunaren alde lan egiteko aukera emango duelako”, eta arau bidezko garapena aldarrikatu zuten, gutxieneko baldintzak ezarriko dituena zeinu espainierazko eta katalanezko hizkuntzak ikastetxeetan ikasi, ezagutu eta erabiltzeko, “eta elebi kulturalaren aukera bultzatuko duena, ikasle gorren eta haien familien aukera erreal gisa”.
|
|
2017
|
|
|
Auzitegiak jarraibide batzuk baliogabetu zituen herritarren hizkuntzaeskubideak urratzen zituztelako. Beste batzuk, berriz, langileen hizkuntzaeskubideak urratzen zituztelako. lehena, euskara planean espresuki aurreikusten dela bi hizkuntza ofizialen ahozko zein idatzizko erabilera, euskarari nolabaiteko lehentasuna ematen bazaio ere. bigarrena, hartzaileak aukeratutako hizkuntza ofiziala
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzen dela. eta hirugarrena, euskara sustatzeko neurriek udalaren barne funtzionamenduan eragiten dutela bakarrik, langileen eta herritarren hizkuntza eskubideak urratu gabe. bestalde, epaiak gaineratu zuen zenbait jarraibide baliogabetu behar zirela, gaztelania baztertuz elebitasuna gutxiesten zutelako. horietako batzuk herritarren hizkuntza eskubideak urratzen zituztelako baliogab...
|
|
2021
|
|
|
Bi hizkuntza ofizial dauzkan gurea bezalako gizarte batean, agintari publikoak behartuak daude modu eraginkorrean horietako edozein
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzera. Lanpostuetan hizkuntza eskakizunak ezartzea eskubide hori ziurtatzeko modu onargarria da; baina edozein erregulazio ezin da, ordea, onartu.
|
|
|
Zenbait puntu oso egokiak iruditu zaizkit. Oso egoki adierazten da han hemen bi hizkuntza ofizial ditugula eta agintari publikoen zeregina dela biak ala biak
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzea. Izan ere, ez dago gaizki eskubide hori azpimarratzea.
|
|
|
CELROM Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunak, Europako Kontseiluak 1998an onartu eta ordudanik indarrean dagoenak, estatu sinatzaileei konpromisoa harrarazten die herri administrazioan, justizian eta komunikabideetan hizkuntza horiek
|
erabiltzeko
eskubidea bermatzeko, bai eta haien irakaskuntza bultzatzeko ere. Hogei urte geroago, laguntza eman behar zaie ikerketari eta esku hartze estrategikoari, bai hiztun dentsitate handiko eremuak babesteko, bai, beste muturrean, arrisku sozialari aurre egiteko, hau da, higaduratik babesteko, baita hizkuntzen desagerpenetik babesteko ere, kasu batzuetan oso aurreratuta baitago prozesu hori.
|
|
2023
|
|
|
Bai. Beldurrik gabe hitz egiteko eta hitz ozen eta itsusiak
|
erabiltzeko
eskubidea bermatu behar diegu, zalantza pila dituztelako. 70 urtetik gorako emakumeek, zehazki, masturbatzen jarraitzen dute, baina legitimatu gabeko desira da sentitzen duten hori.
|
|
|
Euskal hizkuntza eredua arauen bidez eratuz joan da. Gutxiengoen zuzenbideak egiten duen bezala, euskal ereduaren ezaugarri nagusia hizkuntza askatasuna gauzatzeko guneak bermatzea da, hizkuntza bat edo bestea
|
erabiltzeko
eskubidea bermatuz. Helburu nagusia pertsonen eta hizkuntza taldeen eskubidea asebetetzea da.
|