|
2001
|
|
|
2 Clement eta Noels entzat (1996) hizkuntz jabekuntza eta erabilera azaltzeko prozesu psikosozial garrantzitsuena identitate etnolinguistikoa da. Halaere, beste autore batzuen iritziz, hizkuntzaren eta identitatearen ar teko harremana ez da beti hain nabarmena izaten; adibidez, testuinguruaren ara bera (publiko/ pribatua) eta akulturazioaren teoriaren ikuspegia erabiliz, gutxiengo den talde bateko kideek, testuinguru pribatuetan, identifikatzekokategoria bezala
|
erabil
dezakete hizkuntza, baina ez testuinguru publikoetan.
|
|
2004
|
|
|
Euskal kulturaren eta erreferentzialtasunaren labean berotu gabeko euskal haur gaztetxoak nola senti dezake euskararekiko atxikimendurik? Eta, jakina, hizkuntza nortasun hori garatu gabeko hiztunak zelan
|
erabil
dezake hizkuntza minorizatua. Ezinezkoa, ezinezkorik baldin bada.
|
|
2007
|
|
|
Mugimendu Askeko Eremua (MAE) haurraren ingurune ekologikoan sortzenda, ingurune horretan dauden aukeren arabera. MAEren ezaugarriak haurraren, kulturaren eta zaintzaileen araberakoak dira, horiek zehazten baitute haurrak unebakoitzean egin ahal izango duena (adibidez;
|
erabil
dezakeen hizkuntza, bestepertsonak nola tratatu behar dituen, objektuak nola erabili behar dituen, eta abar). Beraz, MAE lekuaren eta unearen arabera definitzen da. Hala, alde handia egongoda haur batek ikastolan jolasten ari den bitartean egin ditzakeen mugimenduen edoetxean bazkaltzen ari denean egin ditzakeenen artean.
|
|
|
Horrekin batera esan beharra dago, hala ere, norbaitek ezagutu eta
|
erabil
ditzakeen hizkuntza ezberdinek ez dutela esanahi berdina berarengan, edo, harago joanez, pertsona baten lehen hizkuntzak edo ama hizkuntzak —guztien artean— aparteko garrantzia duela. Zentzu honetan ulertu behar dira Ortega Gasseten honako hitzak:
|
|
2008
|
|
|
Gizarte demokratikoetan, demografia faktoreak oso garrantzitsuak dira hizkuntza taldeentzat. Izan ere," asko izatearen indarra" legezko tresna gisa
|
erabil
dezakete hizkuntza komunitateek, gizarte eleaniztunen barruan belaunaldien arteko jarraitutasuna izateko behar duten kontrol instituzionala bermatzeko (Bourhis, El Geledi eta Sachdev, 2007).
|
|
|
2 irudian ikus daitekeen moduan, gizarte zibilaren barruan babes instituzionalari eusteko edota hura areagotzeko proiektu soziopolitikoak definitzeko ere
|
erabil
dezakete hizkuntza gutxiengoek kultura autonomiaren eredua. Eredua eremu mugatuan aplika daiteke hizkuntza komunitate jakin batetarako edota, eremu zabalagoan, estatu eleaniztun jakin batetarako.
|
|
2010
|
|
|
Egoera honetan enpresak gehiegizko produkzio ahalmena duela esaten da, oraindik ere kostu txikiagoz ekoizten jarrai dezakeelako. Orduan, enpresa horrek bere gehiegizko ahalmena
|
erabil
dezake hizkuntza gutxituko ondasunak ekoizten, behin hizkuntza nagusiko ondasunen eskaria ase eta gero.
|
|
2011
|
|
|
Soziolinguisten ikuspuntutik begiratuta, kontua da jakitea nola aplikatu ekologiaren eta iraunkortasunaren arloko ideiak hizkuntzen arlora. heinar haugenek teoria 1972an sortu zuen arren, geroago garatu zen, noiz eta dibertsitatearen aldeko mugimendu ekologistek indarra hartu zutenean. Soziolinguistek aukera berriak ikusi zituzten. ekologoak eta bioekologoak biodibertsitatearen teoria garatzen, hobeto ulertzen eta defendatzen ari zirela ikusita, soziolinguistak konturatu ziren teoria hori
|
erabil
zezaketela hizkuntzen dibertsitatea ulertzeko eta mantentzeko. Mundu osoko hainbat hizkuntzalarik analogia hori landu zuten, eta, horrela, hizkuntza ekologiaren teoria garatu zuten. horrez gainera, analogia hori balioei aplikatu zieten. gure helburua garrantzitsua da, eta euskal komunitatearentzat ere lehentasuna du. gizarteak ingurumenarekiko ekologikoa terminoa onartu du, eta horrek aukera ematen digu hizkuntza ekologia terminoa mahaigaineratzeko; izan ere, gaur egun, positiboa da ekologiaren etiketa; are gehiago, gizartean praktikotzat jotzen da. hortaz, hizkuntza ekologia kontzeptua mahaigaineratzeko aukera dugu. kontraesana da:
|
|
|
Banekien, baldin berarekin hitz egiterik lortzen banuen, euskalduna nintzela esango niona. Berak seguru asko ezagutuko zuen gure hiriren bat, Iruñea seguru asko, edo Biarritz beharbada, edo Donostia, eta edozein kasutarako balizko elkarrizketak prestaturik neramatzan,
|
erabil
genitzakeen hizkuntza posibleetan berarekin jarduteko. Baina beldur nintzen, aldi berean, ez ote nintzen mutu geratuko.
|
|
2012
|
|
|
Horrekin ere ahots bidez sortzen da interakzioa, baina ez da Sirirena bezalakoa: Googleren aplikazioak komando jakin batzuk ulertzen ditu (listen to [taldea, albuma, abestia], call [agendako norbait, enpresaren bat], send mail to [agendako norbait] [mezua], map of [hiria], navigate to [helbidea, enpresa], search [bilatzekoa]...); Sirirekin
|
erabil
dezakegun hizkuntza, berriz, ez dago mugatua, hau da, lengoaia natural bidezko interfazea du. Egia da azken finean ia gauza berdinak egin daitezkeela biekin; baina Sirirekin elkarrizketak naturalagoak dira, eta erantzuna ere irakurri egiten digu, soilik pantailan erakutsi beharrean.
|
|
2014
|
|
|
Hizkuntzak ezin ditugu kaxatan sartu. Naturaltasun handiagoz
|
erabil
ditzakegu hizkuntzak. Betiere, kontuan hartuta euskarak babes berezia behar duela.
|
|
2017
|
|
|
Ondoren, hizkuntzan oinarritu zuen nazioa diskurtso abertzaleak; formulazio baztertzailea hori ere, neurri batean, kanpokoarekiko: euskaldunak ez diren herritarrak euskal naziotik kanpo uzten dituelako teorian; baina ez da formulazio itxia, izan ere, edonork ikas eta
|
erabil
dezake hizkuntza bat
|
|
2018
|
|
|
Espero izatekoa da, disonantzia kognitiboaren teoriaren arabera, hizkuntza arau berrira makurtuz berreskuratuko dutela kontsonantzia. Orain" ezin" du kide urratzaileak (eusleak) hizkuntza zaharraz baliatu disonantzia saihesteko, baina gainerako kideek bai
|
erabil
dezakete hizkuntza berria hori lortzeko. Beraz, hizkuntza berria alderdi indartsu
|
|
2022
|
|
|
Horrela, errepertorio horiek egunero eta etengabe eragileek erabiltzen duten tresna kutxa osatzen dutela esan liteke. Gizarte baliabideak era berean, jendeak kontakizunak egiteko
|
erabil
ditzakeen hizkuntza tresnen multzo bat aipatzeko aurrez finkatutako esparru edo deskribapen gisa uler daitezke (Silverman, 2019). Pertsonen diskurtsoak aztertzen direnean, aditzera emateko orduan pertsonek komunikatzen dituzten hierarkizazioeta inekitate printzipioak erakuts daitezke.
|