|
2000
|
|
|
Egunotako lanaren ondoren 1.250 litroko upela, garagardoa gordetzeko
|
erabili
ohi diren 50 litroko 3 upel, (barrikoteak egiteko) eta 60 litroko egurrezko upel txiki bat, (hau ere barrikotea egiteko) bete ziren.
|
|
|
Gure arbasoek, ordea, inguruetan biltzen zituzten pasmo belar, berbena,, asun, arbi hosto eta intsusa loreak. Eta ez ziren soilik landareetera mugatzen, suge, zorri, apo eta marraskiloak ere
|
erabili
ohi zituzten osasun arazo anitzen konponbide gisara. Juan Garmendia Larrañaga etnografo tolosarrak urte asko darama herriz herriz euskal bizimodu tradizionalaren aztarnen atzetik, eta beste eremuen artean, herri sendabideen berri ere jaso du kanpo ikerketa lanetan.
|
|
|
Ikuspuntuari dagokionez, hirugarren zein lehen pertsona darabil, eta zenbaitetan narratzaile orojakileak ere bere gogoetak gehitzen ditu. Haatik, idazle honek fokalizazioa askotan
|
erabili
ohi du, izan ere, pertsonaiek bere inguruan ikusten dituzten beste gizakienganako arreta jartzeko joera baitute: eta hauengana hurbilduko gaitu narratzailea.
|
|
|
Izan ere, itsaso giroko hiztegia ez da asko landu eta horregatik, batik bat, itsaso zabaleko kontuei buruzko hiztegia aukeratzean izan ditu zailtasunak. Gainera, metaforak sortzeko garaian itsasoko elementuak
|
erabili
ohi ditu.
|
|
|
Arestian aipatu bezala, ez du batere estilo erraza erabiltzen: esaldi labur eta trinkoak
|
erabili
ohi ditu, paradoxa nahiz kontraesan etengabeak sortuz. Idazleak sorturiko irudi iradokitzaileetan, paisaiak leku berezia du, eta batik bat euriak.
|
|
|
Gogoa eta nahia ezin ditzakegu utzi paper soilean idatzirik, erabilera da beharrezkoena. Bestela, eibartarrok isekaz
|
erabili
ohi dugun esaldia gogoratu: Esana bat eta egina bi, esanaren kontentuz izan hadi.
|
|
|
arren: Perpaus kontzesiboak eta zergatikakoak eratzeko
|
erabili
ohi den mor
|
|
|
Izan ere, beharrezkoa da kontzeptualki argiketabat egotea: sarritan sinonimo moduan
|
erabili
ohi diren hainbat kontzeptu (hiritartasuna, herritartasuna, naziotasuna eta nazionalitatea besteak beste) ez dira beti elkarren baliokide. Eta bereizketa erreal horiek, Leizaola-k azalduko duen moduan, gatazka iturri gerta daitezke, DNI edo Carte d, identite ren ordez ENA sortzeko erabakia kasu.
|
|
|
Norbanakoaren atxikipen sentimenduekin bat etor daitekeena edo ez, jarraianikusi ahal izango dugun bezala. Lotura honek eguneroko jardueran izen desberdinak jaso izan ditu, sarritan sinonimo bailiren
|
erabili
ohi direnak: hiritartasuna, herritartasuna, naziotasuna eta nazionalitatea, besteak beste*.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, juridikoki definizioz desberdinak badira ere, sarritan elkarren sinonimo gisa
|
erabili
ohi dira, bai eguneroko jardueran, eta baitatestu akademikoetan ere, frantses eta ingeles testuinguruetan gertatu ohi den bezala, estatu baten kide denaren kualitate legala adierazteko. Brubaker ek berak ere, auziari beste ñabardura bat gehituz,, hiritartasun nazionala?
|
|
|
Hain zuzen, argi asko bereizten da nor direnfrantsak edo frantximentak, batik bat Iparraldean: oro har, Ipar Euskal Herritik iparreragoko jendeak, edota bertan bizi arren, izaeraz frantsestzat dutenak beren burua.Hegoaldean, aldiz, desberdintasun hau mantentzen bada ere, sarritan Iparraldekoeuskal herritarrak izendatzeko
|
erabili
ohi da.
|
|
|
Danieraz eta norvegieraz mintzatuz gertatzen den elkar ulerkuntzaren mailaneurtu ahal izateko, xehetasun bakar hau: Ipartar Kontseiluaren bilkuretan nork berenazio hizkuntza
|
erabili
ohi du, besteek ulertu bederen egiten diotelako segurantzaz.
|
|
|
Ohiko musikologiaren jardueran musikaren izaera sozial eta antropologikoa, musikaren izaera erepresentatiboa eta musikaren alderdi semiotikoa ez dira aintzakotzat hartzen. Haatik, alderdi hauek jorratu ordez, betiko aurreiritzietan oinarritutakodiskurtso hierarkizatzaile eta baztertzailea
|
erabili
ohi da analisian. Hala bada, ohikomusikologiaren jarduera positibismo eskas eta estuan mugatuta gelditzen da etamusikaren balioztapen hierarkikoari dagokionez, idatziriko aipamen historikoak etateknika musikala erabiltzen dira, zuzenean, argudio legez musika honen mailagoreneko izaera eta musika honen nagusitasun kulturala azpimarratzeko.
|
|
|
Nire galdera airean galdu zen, aldi berean Aita Arbizuk bi besoetatik heldu etaetzanarazi egin baitzuen agure erkindua, gaixoekin
|
erabili
ohi dugun goxotasunaginkoi horrekin, lasai, lasai, esaten ziola.
|
|
|
Zehazpen txostena garrantzizko jazoera bat osatzen, esplikatzen eta garatzen duten datuen erabileran oinarritzen da. Albiste zientifiko eta ekonomikoak osatzeko
|
erabili
ohi da. Hala ere, beste zenbait albiste motarekin ere erabil dezakegu txostena; adibidez, sukaldaritza eta politikazko berriekin.
|
|
|
Bi horiez gain, entzule kopuru hitz elkartua ere balia dezakegu kontzeptu hori aditzen emateko. Baina, batzuetan audiencia/ audience hitza beste hau adierazteko ere
|
erabili
ohi da erdaraz: –difusión o impacto de un mensaje?
|
|
|
c) Hitz mintzatua: abiatze hauek hizkune edo kalaka bihurtzen dira, behin eta berriro
|
erabili
ohi baititugu: –nazioarte mailan??;. Euskal Herriko albisteei dagokienez??;, ondoren, gatozen Euskal Komunitate Autonomora??;, albiste txarrak nekazarientzat??.
|
|
|
Irrati lanetan, musika honako kasu hauetan
|
erabili
ohi da, eszenak nolabait bereiztearren (Romo, 1991, 53):
|
|
|
Irratiko isilaldi adierazkorra egiteko, honako baliabide hauek
|
erabili
ohi dira: zeugma, elipsia, erretizentzia eta asindetoia (Merayo, 1992, 139).
|
|
|
ahots energiko eta maiestuosoa. Norberak duen konfidantza adierazteko
|
erabili
ohi da. Abenturazale eta jende ibiltari jakintsuendako erabiltzen da.3) Ahots argentinarra:
|
|
|
Tinbre atseginekoa eta metalikoa. Heroiarentzat
|
erabiltzen
ohi da. Galan edo jende dotorearendako erabili ohi da.Ahots beroa:
|
|
|
Heroiarentzat erabiltzen ohi da. Galan edo jende dotorearendako
|
erabili
ohi da.Ahots beroa: melodiatsua, harmoniatsua eta meloso edo eztitsua da.
|
|
|
Eta ez ote da horregatik keinua anitz koloretako fletxa, kolore bakoitzean arrazoin bat eraman lezakeena, eta ez ote du fletxa jaurtikitzaileak kolpean jotzen xedea eta helmuga, halako moldez, non keinua ikusten duenak ere kolpetik uler bailezake guztia, keinuaren azpian egon litezkeen ñabardurak eta bertze korapilo guztiak ere bat batean deskorapilatu balira bezala? Eta ez ote da, ondorez, mezurik bizkorrena eta eraginkorrena keinua, zeren hitz bakar batez —keinuaren hitz bakarraz— guztia signifika baitezake, erabili gabe, hartarakotz, bertzela
|
erabili
ohi ditugun hitzak eta eleak, zeinek, aldi berean, bertze mila hitzen beharra izan ohi baitute usu, haien argitzeko eta esplikatzeko. Baina, baldin oraintxe erran badizut ezen keinuak ez duela hitzen beharrik, zer nabilkizu ni orain hemen keinuei buruz hitz eta pitz, jaun André?
|
|
|
Orobat garai hartako testuen edukia17 Homme delako hori ere, ez nolanahi ematekoa. Pasadizo ziurrenetan izan ezik, hau da, gizonezko adiera argi dagoenetan izan ezik, norbanako, gizaki eta antzekoak
|
erabili
ohi ditugu, giza espezieari dagokiona zorrotzago zertzeko asmotan. Sexu bereizketarik —eta bereizkeriarik— gabekoa, agi denez, itzulpenaren barnebidea.
|
|
2001
|
|
|
larruazaleko geruzarik superfizialena edo azalekoena gehiegi hazten da, eta bere ugalketa ikaragarri bizkorra denez, azkenerako erori eta ezkatatu egiten da. Eta okerrena zera da, gaur egun
|
erabili
ohi diren tratamenduak, edo ez direla eraginkorrak, edota efektibo samarrak direnak oso toxikoak direla.
|
|
|
Lurrak barnean duen berotasuna aprobetxatzean datza. Euskal Herrian energia mota honek ez du potentzial handiegirik, baina Fitero bezalako bainuetxeetan
|
erabili
ohi da. Energi mota hauek guztiak ikertzeko daude eta teknologiak badu zer hobeturik
|
|
|
Errealitate latz honen aurrean ibai eta ibaiertzekiko politika ekologia parametroak kontuan hartuz diseinatu eta burutu behar dela aldarrikatzen duten ahotsak geroz eta ugariagoak diren arren azken hilabetetan baita administrazioko hainbat arduradunen aldetik ere, era honetako adierazpenak entzun ahal izan dira, kanalizazioak eta ibaiertzen suntsidurak bultzatzen jarraitzen dute gure geografian zehar. Neurri hauek defendatzeko
|
erabili
ohi diren argudio nagusia, kanalizazioek uholdeetatik babestu egiten dutela dioena da. Baina beren ibaiak erabat kanalizatuak dituzten hainbat herrialdetan maiz gertatzen diren ur gainezkatzeek errealitatea bestelakoa dela frogatu digute.
|
|
|
txata, apunteak trukatzeko bideak, eztabaida foroa… Ia ia ikastegian egotea bezalakoa da. Apunteak eskatzeko, azterketen berri izateko, edota, norbere lizentziaturarekin lotura duten gaien gainean hitz egiteko
|
erabili
ohi dute ikasleek haien web gunea.
|
|
|
Eta hain zuzen euskaraz idazten dugun gehien gehientsuenok dauzkagun zalantza horiei erremedio ematera datoz Xabier Alberdi EHUko Euskal Filologia Saileko irakasleak eta Ibon Sarasolak, unibertsitate bereko katedradun eta euskaltzainak, egun
|
erabili
ohi den euskara estandar idatziaren gainean egin dituzten gogoeta, kritika eta zuzenketa proposamenak.
|
|
|
Hitz batez," kokoa" arrotzaren parekoa dugu, kanpotarra, mespretxagarria, leloa, mami gutikoa, funts gabekoa, desitxurosoa, erdaldundu berria, erdalduntzen ari zena edo, Iparraldekoen erranetan, espainiarra. Euskal harrotasuna agerian, alegia, zeren eta" koko" izeneko kontzeptu sinboliko hau herrialde guzietan ezagutu eta
|
erabiltzen
ohi baitzen. Hauek dira Jose Maria Satrustegik jaso zituen Basaburuko Aizarotz alderdiko Luzia Goñiren bertsoak, Iruñea eta Tafalla arteko eskualdeez mintzo direnak:
|
|
|
Bestalde, gaur egun ere, kontraesan moduko bat izaten da: metodologia askokitzulpena ikas metodo gisa baztertu arren, itzulpena
|
erabili
ohi dute ariketetan. Etabidenabar esan dezakegu:
|
|
|
Iruñeari dagokionez, Eneko Aritzaren familiaren boterea finkatzen hasi zen, gero eta autonomoagoa bihurtuz. Egoera berri hori adierazi nahian, kanpokokronistek dux eta princeps izenak
|
erabili
ohi zituzten Iruñeko buruzagiak deitzeko.Zerbait aldatzen ari zelako seinale adierazgarriak ziren hitz horiek. Azkar, hamarkada batzuen barruan, erresuma berri bat eratzeko asmoa sortu zen.
|
|
|
gramatikala eta komunikatzailea. Mota horretako ikerketetan baliagarriak gertatzen dira lehen aldiz ukipen egoeratik kanpokoaedo atzerritarra izango den 2Hen jabekuntza prozesua eta portaeraesplikatzeko
|
erabili
ohi diren aldagaiak; horregatik, neurriren batean edozein 2Htako jabekuntzari buruzko literatura interesgarria gertatzen da.
|
|
|
Sare sozialaren kontzeptua tradizio ezberdinetan
|
erabili
ohi da. Soziolinguistikanbereizi ohi diren bi analisi mailen (mikrosoziala eta makrosoziala) arteko loturaegiteko erabiltzen da (Bernstein 1975, 1977; Labov 1983; Lopez Morales 1979, Azurmendi 1987; Coulmas, 1997).
|
|
|
testuinguruan sartu beharra dago. Horregatik, lan honenaztergaiari interesatzen zaizkion
|
erabili
ohi diren teoria berezietan sartu baino lehen, bi puntu hauetaz mintzatuko dira ondorengo azpiatalak: 1) Gaur egungo psikologiasozialaren eta psikologia soziala eta hizkuntzaren egoera nolakoa den adieraztea; 2) Egoera honetan, hizkuntzaren erabilerari nolako tratamendua ematen zaionazaltzea.
|
|
|
Atal honetan hirugarren aldagai motariburuz mintzatuko gara. Aldagai psikosozialak ia ikerketa guztietan
|
erabili
ohi dira, norbanakoen usteak eta jarrerak aztertu nahian. Ondoko bi aldagai edo prozesupsikosozial kontuan hartu ohi dira:
|
|
|
Distilazioa oso teknika arrunt eta erabilia da laborategi guztietan, alanbikea horretarako oso egokia baita horretarako. Industrietan alanbike oso handiak
|
erabili
ohi dira, 50.000 litrokoak esate baterako.
|
|
|
Nota baxua estaltzeko, nota ertainak erabiltzen dira, hau da, loreek, fruituek eta zuhaixkek emandako usainak. Eta lehenengo inpresioa antzemateko, nota berdeak zitrikoak, bergamota, laranja...
|
erabili
ohi dira, freskagarriak baitira Perfumearen bilakaeran ez da jauzirik edo disonantziarik aurkeztu behar, estratuen arteko bilakaera jarraitua baizik.
|
|
|
Usaina bera deskribatzeko, hiztegi gabezia nabarmena dugu hizkuntza guztietan, eta sarritan usainaren deskribapena baino zehatzago den usainaren jatorria edota beste ezaugarriren bat
|
erabili
ohi da horretarako; esate baterako, esne errearen usaina sukaldean. Ezin dugu errazki usaina bera deskribatu, baina nolakoa da usain hori?
|
|
|
Galorratza osagarri dietetiko gisa
|
erabili
ohi da bitamina ugari duelako, antioxidatzaile ahaltsuenetako bat baita. Bestalde, bidaiariaren beherako mota bat eragiten duten parasitoen heste paretari (giardiasia) haztea eta atxikitzea eragozten duten proteinak, lektinak, dituela zehaztu da.
|
|
|
Eragozpen nagusia, tamaria bezala, sodio edukia da, eta hori kontuan hartu behar dute elikaduraren sodioa murriztu behar duten pertsonek (gehiago misoan, zereal hartzigarri bat, soja eta itsas gatza). Japonian miso mota asko egiten dira, baina Europan honako hauek
|
erabili
ohi dira: kome misoa (arroz zuriz egina eta zapore gozo leunekoa), genmai misoa (nekez hartzitzen da arrozaren babes geruzak, oso usain atseginekoa), mugo misoa (garagar hartzigarri bat, karbohidrato gutxikoa eta proteinatan betea, Espainian gehien erabiltzen dena). Miso mota guztiak barazki zopetan, saltsatan, entsaladetan edo zaporea edo oreka behar duten prestakinetan erabiltzen dira.
|
|
|
Eskabetxea, kasu horietarako erabiltzen den olio ozpin mota bat, latetan doan produktua da eta esterilizazio prozesu egokia behar du. Etxeko atun kontserben kasuan, olioa
|
erabili
ohi da eta beroaren bidez tratatzen da, beharrezkoak ez diren arriskuak saihesteko. Ongi manipulatutako produktuak Kontserbak prestatzen eta prestatzen hasi aurretik, produktuak, manipulatzaileak eta ontziak oinarrizko segurtasun arauak bete behar dituzte.
|
|
|
osatzen dituzte beren hitz eskolatuak. Horrelaxe, artzain edo ikazkin euskaldun bati azaltzen badizkiogu teologiaren edo fisikaren ezkutu sakonak, jabetuko da gure hitzen mamiaz; ez, ordea, erdaldun ezjakin bat, erdaraz sail horietan
|
erabili
ohi diren hitzak badarabiltzagu.
|
|
|
Aurkezpen premia gehiago izaki honek gure artean beste hark baino. Platonen egoera agertzen digu bertan politikari, mistikari eta izateari buruz, berak
|
erabili
ohi duen euskara labur, trinko eta landuan. Ezkutukorik salatu gabe, esan dezakegu frantses izpiritu arin jakintsuz eta baserritar zentzu zorrotzez oratua dirudiela beti bere solasak.
|
|
|
Hiribarrenek (81 or.) laudorioz bete zuen Xahok
|
erabili
ohi zuen frantsesa: egia da, eranskin bezala, salbabidera itzultzea nahi zukeela, baina hori ez zen, Hiribarrenentzat bederen, gaitza desiratzea:
|
|
|
Zatikatze honek, berriz, ez gaitu harritu behar, bera denez hizkuntzaren berezko lege eta joera. Gogora dezagun ere ez dela egundaino izan bestetan jardun jakinetarako
|
erabili
ohi den hizkuntza komun edo delako hori. Ez dugu, bestela esan, hizkuntza baturik ezagutu, berezko lurraldearen mugak gainditzen zituzten koinaà batzuk izan diren arren âeta beharbada gehiegiâ, oraingo zenbaitek ahaztuxea badu ere.
|
|
|
Beste batzuek diote" berenezko hizkuntzaren" kontzeptua ez dela inolako eskubideren sortzaile. Superlegitimitzailetzat
|
erabili
ohi dela, baina inolako funtsik gabe. Bera da, bestalde, desberdintasun guztien ama.
|
|
|
Paradoxikoa. Gaur egun adiera txarrean bakarrik
|
erabili
ohi da. Pentsaera orain baino sozial (ist) agoa zenean, diskriminazioak bazuen dimentsio positiboa, hain zuzen ere gizarteko jende multzo eta kolektibo ahul eta baztertuak babesteko eta promozionatzeko neurrien aldekoa.
|
|
|
Batzuen ondarea da, ez beraiek bereganatu dutelako, beraiena bakarrik delako baizik. Arazoa ez da abertzaleek nazio eraikuntzako osagai gisa
|
erabili
ohi dutela, baizik eta horrelaxe dela, izan, nazio eraikuntzarako sortua. Abertzale ez denak ez du zertan izan euskaltzale, euskara ez baita berea.
|
|
|
Kontzeptu oso irekiak dira, adiera ugarikoak, definizio eskasekoak. Polibalenteak dira oso, eta autore bakoitzak nahi duen erara
|
erabili
ohi ditu, konnotazio negatiboz maiz. Hizkuntza txikien aldeko mugimenduak hortxe daude preso, nazionalismoan, etnian.
|
|
|
Doktrinamendu politikorako erabiltzen omen da irakaskuntza, hezkuntza sistema. Foro de Ermuak beste gauza askoren artean zera esan du, euskal nortasunaren berreskurapenerako
|
erabili
ohi dela eskola, euskal kultura esklusiboki hobesten dela, gaztelania ordezkatzera datorrela euskara, eta lan diskriminazioa dakarrela horrek. Jaime Ignacio del Burgok (zeinek eta del Burgotar batek) aipatzen du euskal hezkuntza sisteman" espiritu nazionala" edo nazionalismoa irakasten dela, Francoren garaian baino areago.
|
|
|
Gero ikusiko dugu hori, baina aurrera dezadan zerbait. Nik dakidala, hori baieztatzeko
|
erabili
ohi duten froga bakarra zera da, testuliburu batzuetan Arana Goiriagertzen dela. Eta pertsonaia ren ondoan, haren iritziak eta teoriak arrazaz, euskal nazioaz...
|
|
|
Oso bestelakoak dira, ordea, historikoki (eta nago aurrerantzean ere —etorkizun zibilizatuago batez ari naiz— hala izango dela) euskaltzaleok geure hizkuntz politika (politika, bai, eta ez besterik) oinarritzeko
|
erabili
ohi ditugun planteamenduak. Lagin egokia deritzot, esaten ari naizenaren alde, euskararen normalkuntzarako lege araudien inguruan landu eta lortu zen adostasun sozial eta politikoari.
|
|
|
Ordea, oroimen lapsus ezin sinesteko bat eduki nuen, eta zenbakia ahaztu. Orduan, ariketa horrek ahaztutako zenbakia gogoraraziko zidalakoan, pertsona arruntak
|
erabili
ohi dituen eta buruz jakin ohi dituen zenbaki pertsonalak errepasatzen hasi nintzen: etxeko telefonoa, lanekoa, senitarte hurbilenak, sakelako telefonoa, kreditu txartelak –VISA ikastola, SERVIRED, 4B eta American Express–, autoaren matrikula, gizarte segurantzako txartela, NAN, euskalduna eta espainola, hainbat datu basetan eta laneko ordenagailuetan sartzeko klabeak, Athleticeko bazkide zenbakia, autoko irratia sintonizatzekoa, elkarte gastronomikoko atea irekitzen duen txartelarena, azken analisietako leukozito eta hematien zenbakia, diru kutxa automatikoa, segurtasunezko kutxa, nire amona zena lurperaturik dagoen hilobiarena, lanera joateko autobusa, mailu jaurtiketako munduko errekorra –gizonezkoetan–, nire jaioteguna, kontu korrontea, kolesterol neurria, altuera/ zabalera/ pisua erlazio egokia, golf klubean erabiltzen dudan takilla, etxeko garajean sartzeko klabea...
|
|
|
Loreak urdinxkak ditu, hiru bat zentimetrokoak; bost hamar aleko sailetan aurki ohi dira. Sendatzeko aplikazio ugari badu ere, oro har, gehiegizko izerdi jarioaren kontra eta edoskitzea murrizteko
|
erabil
ohi dira.
|
|
2002
|
|
|
1936ko Gerra bukatutakoan, Francoren garai iluna etorri zen, eta beste hamaika gauza bezala, prentsa argazkigintzak aro triste bat ezagutu zuen gurean. Juantxo Egañak azaltzen duenez, gerra ondorengo eskasiagatik, garatu gabeko materiala
|
erabili
ohi zuten erreportariek, eta argazkigintza dokumental hutsa baino ez zen ia egiten gainera. Nolanahi ere, 60ko hamarkadan Arturo Delgado bezalako salbuespenak ere izan ziren horregatik.
|
|
|
XVII. mendean kokaturik zegoenez, berak burututako Etxegoietarren istorioa, Axularren hizkera gogorarazten zuen euskara erabili zuen Joan Mari Irigoienek hura idazterakoan. Eta nobelaren garaira egokituz egungo irakurlea ez gehiegi nahasteko ahalegin bera egin du orain Jorge Gonzalez Arangurenek ere «Lur bat haratago»ren gaztelerazko bertsio hau osatzerakoan, Espainiako literaturaren Urrezko Mendea bezala ezagutu den hartan
|
erabili
ohi ziren hizkeren ukituak emanaz «Una tierra mas alla»n azaltzen duen prosari.
|
|
|
SEI (Euskal Soziolinguistika Institutua Sortzen) kultur elkarteak 2001eko azaroan egindako Kale Erabileraren Neurketan jasotakoaren arabera, Urretxu Zumarragan euskararen kale erabilera %22, 7koa da. Hots, 100 lagunetik ia 23k euskara
|
erabili
ohi du kalean. Datu hau EKBk 1993 eta 1997an egindako Kale Neurketekin alderatzen badugu, bi herriotako erdigunean EKBk zona horretara mugatu zuen bere ikerketa euskararen erabilera azken urteetan bere horretan mantendu dela ohartuko gara.
|
|
|
emakumezkoek idatzitako literatura, hirugarren mundukoek egindakoa... Zalantzan jartzen dira testuen kalitatea definitzeko garaian
|
erabili
ohi diren irizpideak.
|
|
|
" Eleberri" hitzaren adierak Orotariko Euskal Hiztegian begiratuz gero, segituan ohartuko gara adibide zaharretan adiera negatiboa duela, zurrumurru edo esamesaren parekoa. XX. mendean aldatu zen eleberri hitzaren adierazia, lehenengo hamarkadetan
|
erabili
ohi zen" irakurgai" hitzaren ordezko gisa erabiltzen hasi zenean. " Eleberri" hitzaren baliokideak
|
|
|
2 Orotariko Euskal Hiztegian esaten zaigunez," Literatura" hitza bera Orixeren Mireion (1930) azaltzen da lehenengoz. Sintomatikoa, guztiz, berankortasun hau eta euskal sorkuntza literarioaren helburu nahiz parametroez argibide ugari ematen diguna. ditugu, halaber, 1970eko hamarkadaz geroztik Hegoaldean hedatu den" nobela" hitza, edo XX. mende hasierako zenbait idazle sabindarrek
|
erabili
ohi zuten" edeskixuna" neologismoa. Bestalde, logikoa denez, askozaz ere zabalagoa da" ipuin" hitzaren tradizioa.
|
|
|
Jon Kortazarrek oroitarazi digun moduan, 1990etik 2000 urte bitartean 38 idazlek argitaratu zuten euren lehen poema liburua eta horien artean kausi ditzakegu 70eko hamarkadan jaiotako euskal idazle berri asko: ...Urtzi Urrutikoetxea, Castillo Suarez, Xabier Olaso, etab. Poesiarentzat garai onak ez diren hauetan, guztiz azpimarratzekoa da poeta gazteon lan gehienak kaleratu dituen Susa argitaletxearen ahalegina, poesia sail bat ez ezik, Koldo Izagirrek zuzendutako XX. mendeko euskal poesia kaierak izeneko bilduma eskaini diguna. atxikiz ulertua (grekerazko" kanon" hitza zurginek neurketak egiteko
|
erabili
ohi zuten makilatxoa izendatzeko erabiltzen baitzen), ezta zentzu biblikoan ulertua ere, baizik eta XVIII. mendeaz geroztik literatur kritikan eta teorian aztertu den modura ikertuz: hizkuntza desberdinetako literaturetan eredugarritzat hartuak izan diren testu edo egileen inguruko hausnarketa gisara.
|
|
|
emakumezkoek idatzitako euskal literatura (Eusko Ikaskuntza, Donostia, 2000) liburuan nioenari jarraituz, ahanzte kritiko nabarmen baten aurrean gauden susmoa dugu. Alegia, L. Whitek bere 1996ko doktorego tesian frogatu zuen modura8, guztiz eztabaidagarriak dira euskal literaturaren historietan
|
erabili
ohi diren emakumezko idazleen kopuruak. Bere ustetan, gehienetan irizpide desberdinak erabili ohi dira idazle emakumezkoa edo gizonezkoa literatur historietan sartzeko garaian.
|
|
|
Alegia, L. Whitek bere 1996ko doktorego tesian frogatu zuen modura8, guztiz eztabaidagarriak dira euskal literaturaren historietan erabili ohi diren emakumezko idazleen kopuruak. Bere ustetan, gehienetan irizpide desberdinak
|
erabili
ohi dira idazle emakumezkoa edo gizonezkoa literatur historietan sartzeko garaian. Lan bakarra edo itzulpena argitaratu izana ez da aski izaten emakumezko bat idazle gisa hartzeko, eta bestela gertatzen da gizonezkoen kasuan.
|
|
|
Eleberrigintza laburrari dagokionez, aipagarria da hasieran egile alemaniarrak izan zirela zaleenak baina astiro astiro beste herrialde batzuetara ere hedatuz joan zela. Oinarrian, luzera zehaztugabeko testu narratiboa dela esango dugu, gertakari, arazo edo egoera zehatz baten inguruan antolatutakoa, suspense edo amaiera harrigarriekin irakurlea asalda lezakeena eta askotan sinboloa motibo gisara
|
erabili
ohi duena. G. Sobejanok honako ezaugarriok egozten dizkio eleberri laburrari:
|
|
|
Bibliatiko kutsu daben itzok sarri be sarri
|
erabilli
ohi zituan gure abade azkarrak. Ez da beste tankerako, il bezperan Madrilleko ministru bati esana:
|
|
|
Urte hasieratik uztailera bitartean Brent (Ipar Itsasoko petrolioen nahastea, europar merkatuan erreferentzia gisa
|
erabili
ohi dena) upelaren prezioa 24 dolarretan mantendu da.
|
|
|
Motoreko gasolina, arrunt eta apartekoa: ibilgailuen
|
erabili
ohi dutena.
|
|
|
Hiru emakumeetako bakoitzak denbora labur batez
|
erabili
ohi zuen begi hori, eta, ondoren, begia bere begi zulotik atera eta ahizpetako beste bati eman ohi zion, honek ere bere begi zuloan jarri eta beste denbora apur batez erabil zezan.
|
|
|
Ariketa horien iturriak desberdinak izan dira; alde batetik, ohiko taldeetanerabiltzen dugun material batzuk egokitu ditugu, eta merkatuan dauden bestebatzuk ere hartu ditugu; hala ere, bai batzuei, bai besteei buelta eman behar zaie, horretarako ez baitaude prestatuta. Beste aldetik, Euskaldunon Egunkaria, Zabaliketa HABE aldizkaria ere
|
erabili
ohi ditugu materiala sortzeko, besteak beste.
|
|
|
Paradigma kapitalista eta paradigma industriala hutsal geratu direla adierazteko
|
erabili
ohi diren, barne izadian parte hartzea? (irakur bitez:
|
|
|
5 Hazkunde ekonomikoari lehentasuna eman eta, argudio horretaz baliatuz, hiritarren artean gero eta zabalagoa den sentsibilitatea ekiditeko, mugimendu sozialen literatura soziologikoan
|
erabili
ohi den hizkeraz baliatuz, kontramugimendu ekologistak duen zeregina garrantzitsua da. Estrategia desberdinak egin ohi dituzte eta funtzioen araberako bost talde daude:
|
|
|
Horregatik, helburu nagusia beste emandegietan agertzen ez diren informazioak eta gertaerak ezagutzera ematea izan da, informazio, ofizialetan? agertzen ez dena, alegia2 Hori dela eta, informazioaren kontzeptua baino gehiago kontrainformazioarena
|
erabili
ohi dute, Pititako Irratikoek azaltzen duten moduan: «Bertsio ofizialetaz nazkatuta gaudelako.
|
|
|
Zerbitzu sekretuek antolatutako kanpainak izendatzeko
|
erabili
ohi den terminoa da intoxikazioa. Intoxikazioa desinformazioaren adar bat besterik ez da, eta beraren helburua gizartearen osasun politikoa pozoitzea da.
|
|
|
objekturen batek, adierazleren batek adierazi bakarrera hurbiltzen gaituenean. Adibidez, gurutzea, berez jendea hiltzeko zena, kristautasuna adierazteko
|
erabili
ohi da; ilargia, gaueko argia dena, arabiar kultura adierazteko erabiltzen ohituta gaude.
|
|
|
Errealismo gordinez eskaintzen ditu deskripzioak eta zehaztasuna barregarri izatera iristen da, den dena parodiatuz. Idaztankeran ere erabateko askatasunez jokatzen du, bakoitzaren ahotan bere mailari eta kulturari dagokion hizkera jarrita (latin arrunta ikasteko
|
erabili
ohi da lan hau).
|
|
|
39 Kategoria nagusien atalean ere aipatu ditugu menderagailuak, lotura elementuen artean. Hain zuzen ere, gutxi batzuk morfema aske gisa
|
erabili
ohi dira: arren (hil arren, lana ematen jarraitu zuen) vs.
|
|
|
Lehenengoetan morfemen arteko erlazioak grafo eran ikus daitezke, nodoak morfemak eta arkuak onartutako kateatzeak direla. Baterakuntza mekanismoek sintaxian
|
erabili
ohi diren ezaugarrietan oinarritutako gramatikak aintzakotzat hartzen dituzte, eta, ondorioz, malguagoak dira, tratamendu morfologikoa edo morfosintaktikoa errazten dute, baina konplexuagoak dira konputazioaren ikuspuntutik, eta, beraz, motelagoak abiaduraren aldetik. Azken hauek, eredu paradigmatikotik egindako hurbilpenak dira askotan, objektuei zuzendutako ereduetan ohiko diren herentzia bezalako kontzeptuak erabiltzen dituztenak (de Smedt, 1984; Calder, 1989; Zajac, 1997).
|
|
|
. Lexikoan morfemak gordetzen dira eta, beharrezkoa ez bada ere, alomorfoak erabiltzea ez du baztertzen Koskenniemik. Morfema desitxuratu, baina erregelen aplikazioa kontrolatzen duten diakritikoak (berak hautapen markak deitzen dituenak)
|
erabili
ohi dira.
|
|
|
Gehien erabiltzen dena eragile konposatua (<= > motakoa) da, baina aldaketa baten gauzatzea aukeran denean, testuinguruaren murriztapena(= > motakoa) ere
|
erabili
ohi da.
|
|
|
Beste aldetik, espresio konplexuagoak idatzi behar direnean, karaktereak multzokatzea gomendagarria edo ezinbestekoa da, eta horretarako makoak([] karaktereak)
|
erabili
ohi dira, giltzak erabiltzea ere posible den arren.
|
|
|
Identifikatzaile bat duten espresio erregularrak idazteko aukera eskaintzen du atal honek, erregelen testuingurua sinpleagoa eta irakurgarriagoa izan dadin. Testuinguru desberdinetan erabiltzen diren espresioak sinplifikatzeko
|
erabili
ohi dira eta, bertan, aurreko ataleko multzoak ere erabil daitezke.
|
|
|
Aldagaiak, Cx eta Cy izenarekin
|
erabili
ohi direnak, zehatz daitezke korrespondentzia bikotean. Aldagaien balioak adierazteko, erregelari dagokion testuingurua zehaztu ondoren, where motako sententzia bat osatzen da, aldagaiak edo bi aldagaiek har ditzaketen balioekin.
|
|
|
Debeku ezarpena(/ <= motakoa) salbuespen kasu konkretuak deskribatzeko
|
erabili
ohi da, alegia, deskribatuko den aldaketa bat testuinguru jakin batean eraginik gabe utzi nahi denean.
|
|
|
Hala ere, analisi gehiegi70 lortzen dira askotan eta, desanbiguazioa analizatzailearen helburutik kanpo geratzen bada ere, zenbait heuristiko71
|
erabili
ohi dira analisi edo lema kopurua jaisteko. Atzizki kopurua eta lemaren bukaera, luzera eta kategoria konbinatzen dira zenbait analisi baztertzeko.
|
|
|
Flexioa sintaxiak zuzenean eragina da eta ez dakar kategoria aldaketarik. Eratorpenean, berriz, kategoria aldatzen da eta lexiko sarrera berriak sortzeko
|
erabili
ohi da. Horrez gain, eratorpena oso irregularra da morfotaktikaren aldetik eta horregatik konplexua da konputazionalki deskribatzeko.
|
|
|
‘Craving’ hitz ingelesa da, eta substantzia bat hartzeko edo irensteko grina zoragarri gisa definitzen da. Alkoholarekiko edo nikotinarekiko mendekotasun egoeretan
|
erabili
ohi den kontzeptua da. Testuinguru horretan, “food craving” delakoa honela defini daiteke:
|
|
|
– Altzari arruntak:
|
Erabili
ohi diren ondasun higigarriak biltzen ditu, hala nola sofak, oheak, sukaldeko altzariak, armairuak, mahaiak, oheko eta jantziko arropa, irudi eta soinu aparatuak. – Altzari bereziak:
|
|
|
Hala ere, ezin dira eredu gisa hartu animaliei buruzko laborategiko probak. Saguek eta arratoiek, proba toxikologikoetan
|
erabili
ohi diren erreferenteak jartzeagatik, produktu ia guztiak gibelean kontzentratzen dituzte, eta kantitate txikitan soilik gorputzeko gantzetan, gizakiok guztiz kontrakoa egiten dugun bitartean. Beste ondorio batzuen artean, horrek esan nahi du organokloratu horien batez besteko bizitza 5,1 eta 11,3 urte bitartekoa dela gizakietan; saguetan, berriz, 3 aste ingurukoa.
|
|
|
Madrilgo San Carlos ospitale klinikoak egin du hogei pazientetan protokolizatutako lehen azterketa. Zentro honetako Endoskopia Zerbitzu Nagusiko Juan Andrés Ramírez Armengol eta Servando Fernández Díez doktoreen iritziz, kapsula endoskopikoa behar kliniko bat da, heste meharra miatzeko
|
erabili
ohi den endoskopia instrumentala osatzen duena. Klinikoek heste meharraren traktua azter dezakete, pazienteek ondo jasaten duten teknika baten bidez. Teknika horrek, era berean, kalitatezko irudiak eskaintzen ditu, enteroskopia baino sentikortasun handiagoarekin eta espezifikotasun berarekin.
|
|
|
Proteina eta kaltzio bidezko esekidura probak hipokloritoaren finkatzailetzat hartzen badira, kontzentrazio hori 2.000 ppm raino handitzen da. Kasu horietan,
|
erabili
ohi den diluzioa ere ez da guztiz eraginkorra; beraz, produktu kontzentratua erabili litzateke, askoz eraginkorragoa baita. Horrenbestez, desinfektatzailearen kontzentrazioa nabarmen murrizteak edo gomendatutako diluzioak gehitzeak eraginkortasuna nabarmen murriztera eramango gaitu, eta horrek kontsumitzaileen osasunerako arriskua ekarriko du, edo itxaropenak beteko ez dituen produktua erabiliko dugu.
|
|
|
Hainbat estilotan eta estanpaziotan diseinu askotarikoak egin daitezke, etxean kolore ohar bat jartzeko edo dekorazioaren gainerako zatietako estilo iluna mantentzeko. Giroa ez kargatzeko, tonu argiko altzariak eta koloretako osagarriak
|
erabili
ohi dira. Alde horretatik, giroa kargatu nahi ez bada, tonu argiko altzariak eta koloretako osagarriak kuxinak, errezelak eta alfonbrak.
|
|
|
Oro har, “egitura biribilduko birus txikiak” (small round structured viruses) deitu zitzaien, mikroskopio elektronikoari itxura ematen baitzioten. Talde biral hori ezagutzea zaila izan zen, laborategian ezin baitira landu birologian
|
erabili
ohi diren metodoen bidez. Zenbait teknika molekular agertzeak, hala nola sekuentziazioa eta polimerasaren kate erreakzioa (PCR), agente horiek karakterizatzeko aukera eman du azken urteotan. Hala, NLV generoko birusen artean aldakortasun handia dagoela frogatu da, eta hiru genotalde ezberdin deskribatu dira.
|
|
|
Adibidez, Joseph Conradek ez zuela poesia atsegin, ezta Tolstoik edo Ramon Saizarbitoriak ere, eta, egian esan, niri ez zaizkit bururatzen horiek baino idazle serioagoak. Poeta kexu zen poesiaren bazterketaz eta, hari buruz hitz egitean, batzuek
|
erabili
ohi duten erdeinu tonuaz.
|
|
|
Hemen hizpide dugun gaiari begira, hauxe dugu azpimarragarria: Joan Mari Irigoienek, hau da, goi mailako idazle batek estilo ulerkor eta aberatsaren premia sentitu zuen, gaur egun
|
erabili
ohi den estiloarekin guztiz bat ez zetorrelako.
|
|
2003
|
|
|
Jantziei dagokienez, goitik beherako jantziek 110 euroko prezioa dute. Jantzi hauek lehiaketarako erabiltzen diren arren, jende arruntak ere
|
erabili
ohi ditu. Halaber, badira kirol honetarako beste zenbait arropa, galtzak (60 euro inguru), elastikoak (36 euro inguru), zamarrak (90 euro inguru), galtzerdiak (12 euro inguru), eskularruak (30 euro inguru).
|
|
|
Barnean duen halako mintsura batek, duela hogeita hamar bat urte euskaltzaleek euskararekiko zituzten ametsak uste bezain ongi atera ez izanak sortutako kezkak, belaunaldi berrietan jarritako itxaropenak desitxuratu samar gertatu direlako zenbaitetan. Eta kezka horrexek bultzatuta jarri ditu kolokan eredua, ikastoletan zein unibertsitatean hainbatek
|
erabili
ohi duen euskara batua, Durangoko Azoka, Ikastolen Egunak, ETB, «Euskaldunon Egunkaria», UEU eta beste zenbait" lorpen", egungo gazte euskaldun kezkatuari zuzendu dion mezu guztiz polemikoan.
|
|
|
Galdera horri ematen dio erantzuna Jesus Llona Larraurik Ttarttalo argitaletxearen bidez plazaratu duen «El libro de la salud y los alimentos» liburuan. Sabela betetzeko
|
erabili
ohi dugun janariak gure osagarririk onena izan behar duelako, osasunean eta elikaduran aditu den gizon honek gai hauek azaltzen ditu: besteak beste, giza gorputza nolakoa den, diabetes izanik zer jan, baratxuriaren eta beste elikagai batzuren onurak, euskal sukaldaritzako hainbat plater gozo, hanburgesa osasuntsuak, ogitarteko bikain eta osasuntsuak egiteko ideiak, minbiziari aurre hartzeko jan genituzkeenak, eta 55 urte bete eta gero osasuntsu ibiltzeko egitea komeni dena.
|
|
|
Errementariek, burdinazko beste tresna askoren artean, nekazaritzarako lanabesak egiten zituzten. Perratzaileen betebeharra, berriz, gizakiak neke handiko lanetan
|
erabili
ohi dituen ganaduei eta zaldizkoei perrak jartzea da, hanketatik gutxiago sufritu dezaten. " Bergara aldeko berbak eta langintza zaharrak" deitu proiektua duela hamar urte jarri zuen martxan UNEDeko Euskal Kultur Departamendu ohiak, Bergarako Udalaren laguntzarekin, eta azken honekin baditu lau liburu kaleratuak.
|
|
|
Adornok, nik uste, hizkuntzak gauzak izendatzeko daukan gaitasuna kuestionatu nahi izan zuen. Baina, beldur naiz, Adornok poesiaz egin zuen aipua, ez ote den poesia izendatzeko beti
|
erabili
ohi den aurreiritzi gisa ulertu, hau da, poesia berdin lirika. Lirika jarri zuen berak auzitan eta ez poesia.
|