|
2009
|
|
|
Bere euskaltzaletasuna oso agerian utzi izan du beti, bai eta aitortu ere euskaltzaletasun horrek bulkatu zuela euskaraz bizitzera eta idaztera. Idatziei dagokienez,
|
bi
epe bereizten ahal dira, fraide izan zenekoa eta ondorekoa.
|
|
|
Aurreko abenduaren 16an bisitatu genuen azkenengo aldiz Xabierren, KM ko zuzendari Lopez Landatxe jaunak eta
|
biok
, Eguberri jaiak baino lehenago berarekin hitz aspertu bat egin nahita. Gero urtezahar egunean hitz egin nuen azkenengoz Antoniorekin, bost sei urte honetan egunero egin dudan bezalaxe.
|
|
|
Eta nola ahantziko, 2005eko maiatzaren 13an, Pello Esnal adiskideak eta
|
biok
Antoniorekin Xabierren egin genuen egun pasa hartan egin genion eskabide zehatza, bere artxibo handia Gipuzkoako Foru Aldundirako utzi, eta Auspoa sail osoa digitalizatzeko baimena eman ziezagun. Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta.
|
|
|
Eta nola ahantziko, 2005eko maiatzaren 13an, Pello Esnal adiskideak eta biok Antoniorekin Xabierren egin genuen egun pasa hartan egin genion eskabide zehatza, bere artxibo handia Gipuzkoako Foru Aldundirako utzi, eta Auspoa sail osoa digitalizatzeko baimena eman ziezagun. Ez berehala, baina
|
bietan
baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta. Izan ere, Antoniok bazekien ez zegoela ondo (egunez erdi lotan eta gauez erdi esna, berak esan ohi zuen bezala), eta presa zeukan bere lanak argitaratzeko, behar bada bere azkena geroz eta hurbilago ikusten zuelako.
|
|
|
Antoniok, une hartan, hogeita bost urte ditu.
|
Bi
aste barru beteko ditu hogeita sei. Bizitza osoa du aurretik.
|
|
|
Handik
|
bi
urtera, 1956ko irailean, gerraondoan jendaurrean egingo den lehen biltzarra antolatuko du Euskaltzaindiak Arantzazun. Eta hantxe egingo du Antoniok bere hitzaldi programatikoa, azalduz zertan ari den eta zer asmo dituen gerorako.
|
|
|
Ordurako, buru belarri sartua dago bertso munduan.
|
Bi
urte daramatza lanean. Hace ya dos años que no hago sino leer y copiar bertso berriyas, dio hitzez hitz. Eta:
|
|
|
Gaur, 2009ko urtarrilaren 2az geroztik,
|
bi
izar ditugu gidari, Xabierko zeru gainean, euskal herri literatura lantzen jarraitzen dugunok.
|
|
|
Agosti Xaho Kultur Elkartearen xedea euskara eta euskal kultura sustatzea da. Ipar Euskal Herriko errealitateari begirune bereziaz erreparatze aldera, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako idazleek eta euskaltzaleek egiten duten lana zabaldu nahi du, bai eta mugaz
|
bi
aldeen arteko loturak sendotu ere, beti ere kultura eta euskararen bitartez. Urtero, beste ekitaldi batzuen artean, Agosti Xaho saria banatzen du, Zuberoako Zohardia Kultur elkartearekin batera.
|
|
|
Euskal Filologiako katedraduna zen, 1995az geroztik. Euskaltzaindiak 1975ean hautatu zuen euskaltzain urgazle eta
|
bi
urteren buruan, 1977ko otsailaren 26an, euskaltzain oso izendatu zuen, Antonio Arrueren ordez. Euskaltzaindiaren barne kargu batzuk bete ditu, hala nola, Euskaltzaindiko buruordea, 1995etik 2004ra bitartean; diruzain, Jagon sailburu eta idazkaria() eta Onomastika batzordeburua(); 2004ko abenduaren 17tik, Iker Sailburua zen; bestalde, Euskaltzaindiaren Arabako ordezkaria zen 2001etik.
|
|
|
Orduan sinatu zen dokumentuan, Gasteizko toponimia ikertzeko egitasmoa beren beregi aipatu zen. Lanak aurrera jarraitu du Cuerdaren ostean izan diren
|
bi
alkateekin ere: Alfonso Alonso eta Patxi Lazkoz.
|
|
|
Narrazioa eta olerkia sartzen dira. Adinari begira,
|
bi
maila dira: A maila, 11 eta 14 urte bitarteko gazteentzat; eta B maila, 15 eta 18 urte bitartekoentzat.
|
|
|
Bestalde, epaimahaiak osatu dituzten guztien izenean, Yolanda Arrieta eta Jabier Kaltzakorta lan sarituei buruz mintzatu ziren.
|
Bion
hitzak hona ekarri ditugu.
|
|
|
Resurreccion Maria Azkue Sarietan
|
bi
epaimahai izendatzen dira: A eta B mailakoak.
|
|
|
Ostatura joanik, informazioa fitxetara pasatzen zuen. Horrela Pirinio guztiak atzera eta aurrera,
|
bi
isurialdeetatik, dozenaka kaier eta milaka fitxa bilduz.
|
|
|
Hasian hasi (I, 1993, sorterriko euskara); Euskal aditz batua (1996); Aupa batasuna! (2000); Hasian hasi (II, 2002); Hortzak izerdi (artikulu bilduma, 2005); Dufau
|
bi
anaiak (2006); Gratien Adema Zaldubi, Saindu batzuen biziaz (2007).
|
|
|
Zuberoako literaturaz jadanik hor daude batetik Txomin Peillenen Zuberoako itzal argiak liburua, XV, XVI eta XVII. mendeak aipu dituena, bestetik XX. mendekoez nire Zuberoako idazle zenduak.
|
Bien artean
hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan uzten dituena(...)
|
|
|
Jean Louis Davantek azaldu bezala, Zuberoako literaturaz jadanik hor daude batetik Txomin Peillenen Zuberoako itzal argiak liburua, XV., XVI. eta XVII. mendeak aipu dituena, bestetik XX. mendekoez nire Zuberoako idazle zenduak.
|
Bien artean
hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan uzten dituena, eta gainera nirean ez dago gaurko idazle bizien aipamenik. Beraz bi leize horiek bete zitzakeen obra orokor bat falta zitzaigun, agerturiko bi liburuen ekarpena bilduz ber denboran.
|
|
|
Bien artean hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan uzten dituena, eta gainera nirean ez dago gaurko idazle bizien aipamenik. Beraz
|
bi
leize horiek bete zitzakeen obra orokor bat falta zitzaigun, agerturiko bi liburuen ekarpena bilduz ber denboran. Hutsune hori betetzen du liburu honek.
|
|
|
Bien artean hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan uzten dituena, eta gainera nirean ez dago gaurko idazle bizien aipamenik. Beraz bi leize horiek bete zitzakeen obra orokor bat falta zitzaigun, agerturiko
|
bi
liburuen ekarpena bilduz ber denboran. Hutsune hori betetzen du liburu honek.
|
|
|
Laborantza ikasketak burutu zituen Frantziako Angers hirian: hemeretzi urte zituela sartu zen eta hogeita
|
birekin
irten, ingeniari tituluarekin (Ingenieur Agriculteur de lEcole Superieure dAgriculture d' Angers).
|
|
|
izeneko liburuak aurkeztu ditu Euskaltzaindiak.
|
Bi
liburuak Euskaltzaindiak argitaratzen duen
|
|
|
Erakusketak, Rakel Iruarrizagak eta Ane Olabarrik egindako ikerketaren emaitza jasotzen du. Ikerketa horren xedea Zornotzako toponimia biltzea eta finkatzea izan da eta Iratxe Lasa Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeko kidearen gidaritzapean burutu dute
|
bi
ikerlariek.
|
|
|
Ikerketa
|
bi
urtez egin dute ikerlariek eta bi zati nagusi izan ditu: lehengoan, luzeenean, idatziko iturriak aztertu ziren.
|
|
|
Ikerketa bi urtez egin dute ikerlariek eta
|
bi
zati nagusi izan ditu: lehengoan, luzeenean, idatziko iturriak aztertu ziren.
|
|
|
Tira, pentsatu bai, hori pentsa dezakegu. Hala jokatzera, goiko
|
bi
galdera horien erantzuna hau izango da:
|
|
|
Aski da aurkibideari begiratu azkar bat ematea hizkuntzaren gaineko kontuak oso kontu konplexuak direla konturatzeko, eragile asko inplikatzen dutenak: batetik filologo eta hizkuntzalariak, baina bestetik herri aginteak eta, jakina,
|
bien artean
gure gizartean hain garrantzitsuak diren masa hedabideak; beste eragile esanguratsu batzuk ere ezin ahaztu: eskola komunitatea eta, honi estuki lotuta, argitalpen mundua.
|
|
|
...dako harreman bihurria; halaber, bitxia eta jakingarria da ikustea erregimenaren ideologia ofizialak izan zuen eragina unibertsitarien artean, bereziki hizkuntzalaritzaren esparruko zenbait teoria (Pragako Eskolako Funtzionalismoa) sustatzeko orduan, eta horien gainbehera komunismoa erori zenean; edo hizkuntza purismoak txekiar gizartean lortu duen arrakasta izugarria, non eta esan daitekeen ia ia
|
bi
estandar desberdin direla gizartean naturaltasun osoz erabiltzen direnak: bata informala, ahozkoa, aski zabarra; baina bestea, idaztekoa eta testuinguru formaletan erabiltzekoa, izugarri garbizalea; bien arteko aldea hain da handia ezen txekiar umeek ordu asko ematen omen duten eskolan ikasten eguneroko bizitzan esaten dituzten hainbat hitz gero ez direla idazten, haien kideko garbiak baizik (horretara goaz geu ere?).
|
|
|
Bada gai biziki zirraragarririk, adibidez, erregimen komunistarekin eta haren erorketaren izandako harreman bihurria; halaber, bitxia eta jakingarria da ikustea erregimenaren ideologia ofizialak izan zuen eragina unibertsitarien artean, bereziki hizkuntzalaritzaren esparruko zenbait teoria (Pragako Eskolako Funtzionalismoa) sustatzeko orduan, eta horien gainbehera komunismoa erori zenean; edo hizkuntza purismoak txekiar gizartean lortu duen arrakasta izugarria, non eta esan daitekeen ia ia bi estandar desberdin direla gizartean naturaltasun osoz erabiltzen direnak: bata informala, ahozkoa, aski zabarra; baina bestea, idaztekoa eta testuinguru formaletan erabiltzekoa, izugarri garbizalea;
|
bien arteko
aldea hain da handia ezen txekiar umeek ordu asko ematen omen duten eskolan ikasten eguneroko bizitzan esaten dituzten hainbat hitz gero ez direla idazten, haien kideko garbiak baizik (horretara goaz geu ere?). Bada kontu aipagarri gehiagorik, baina bego hemen.
|
|
|
Hauetaz gain, saio
|
bi
egongo dira batzordearen izenean, kale izenen ofizial egin eta erabileraz bata, eta gizarteratzeaz bestea, biak eguneroko lanera bideratuta, lanean sor daitezkeen zalantzak erantzuteko eta egon daitezkeen aukera desberdinak ezagutarazteko.
|
|
|
Hauetaz gain, saio bi egongo dira batzordearen izenean, kale izenen ofizial egin eta erabileraz bata, eta gizarteratzeaz bestea,
|
biak
eguneroko lanera bideratuta, lanean sor daitezkeen zalantzak erantzuteko eta egon daitezkeen aukera desberdinak ezagutarazteko.
|
|
|
Javi AranguenaAspaldian egin zen ikerketa eta liburua erabiliz CDa sortu zuen Udalak eta webgunean zabaltzeko asmoa dute. Produktu honek
|
bi
zati ditu, umeentzakoa, eskoletan erabil litekeena, eta toponimia lan osoa mapa eta guzti.
|
|
|
Agirreazkuenagaren zuzendaritzapean, Jurgi Kintanak burutu zuen doktorego tesiaren zati nagusia biltzen duen liburu honek
|
bi
atal nagusi ditu: Azkueren pentsaera eta Azkueren obra.
|
|
|
Lehenengo euskaltzainburua izan zenaren arlo
|
bi
ikertu ditu Kintanak: pentsaera eta obra.
|
|
|
Bere ondoan, bai Andres Urrutiak, baita Jon Irazustak eta Joseba Agirreazkuenagak ere, Kintanaren lanaren kalitatea goraipatu dute. Gainera, euskaltzainburuak eta EHUko Euskara errektoreordeak
|
bi
erakundeon arteko lankidetzaren garrantzia azpimarratu dute.
|
|
|
Horretaz gain, berrikuste honetan eskualdeen inguruko
|
bi
zehaztapen egin dira. Alde batetik, lehen eman zen
|
|
|
ibarrak izenean bezala,
|
biak
egoera berean daudelako. Bertzetik, arauaren 2 oin oharrean azaltzen da eskualdeen zutabean zein izen txertatu diren, eta amaieran gehitu den Ohar argigarrian jaso da zein den izen horien erabilerarako Euskaltzaindiaren gomendioa.
|
|
|
Hitzarmen horrek, euskara, euskal kultura eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen egoera ikertzeko, irakasteko eta zabaltzeko ekimenak gauzatzea du helburu.
|
Biak
elkarlanean arituko dira, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko.
|
|
|
|
Bi
erakundeen arteko lankidetza jardueraren abiapuntuak honako hauek dira:
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak elkarri aitortzen diote euskararen eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen ikerguneak izatea. Horregatik,
|
bi
erakundeok lankidetza proiektu zehatzak bideratu eta garatuko dituzte, euskarari, euskal kulturari eta munduko hizkuntza ondareari buruzko irakaskuntza, ikerketa eta pedagogiaren eremuan.
|
|
|
|
Bi
erakundeok elkarlanean arituko dira, euren biblioteketako euskal funtsak sendotzeko; horretarako, euron argitalpen funtsetatik, zenbait lan ekarriko dituzte.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak beren beregi aitortzen dute Unesco Etxearen barruan lanean ari den Munduko Hizkuntza Ondarearen Unesco Katedra. Hala, katedra hori kontuan hartuta,
|
bi
erakundeok hainbat egitasmo burutzeko konpromezua hartzen dute.
|
|
|
R.M. Azkueren argitalpena (1899) elebiduna izan zen,
|
bi
zutabetan, Espainiako gobernuaren inperatibo legalen ondorioz (Jurgi Kintanak bere tesian frogatu duen bezala) eta ez uste izan den bezala Azkueren beraren borondatez.
|
|
|
Bihotz
|
bi
|
|
|
Ur Apalategi: Ramon Saizarbitoriaren Bihotz
|
bi
n: literaltasuna, metafora eta beste zenbait hipotesi29, 95 Kb
|
|
|
Gogoratu behar da otsailaren 26ko 573/ 1976 Erret Dekretuak aitorpen ofiziala egin zion Euskaltzainidiari Euskararen Erret Akademia gisa Araba, Gipuzkoa, Nafarroa eta Bizkaian; harrezkero, Euskaltzaindia da euskararen arloan erakunde eskuduna, hizkuntza bera ikertu eta babesteko. Geroago, Euskal Autonomia Erkidegoko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Komunitatearen Euskara Legeak beren beregi aitortu dute Euskaltzaindia erakunde aholku emaile ofiziala dela, euskarari dagokionez,
|
bi
erkidegoetan.
|
|
|
Argia aldizkariak eta Euskaltzaindiak urte bateko iraupena izango duen lankidetza hitzarmena sinatu zuten atzo, uztailaren 22an, Donostian. Hitzarmen horrek,
|
bi
erakundeen arteko elkarlana sendotzea du helburu, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko.2009 urtean, honela gauzatuko da atzo sinatutako hitzarmena:
|
|
|
|
Bi
erakundeen arteko lankidetza jardueraren abiapuntuak honako hauek dira:
|
|
|
Jakina denez, Euskera Euskaltzaindiaren agerkari ofiziala da eta hiru zenbaki argitaratzen dira urtero. Horietatik
|
bik
lehenak eta hirugarrenak Akademiaren lana eta bizitza akademikoa biltzen dituzte, eta bigarrenak, aldiz, ikerketa lanak eta liburu aipamenak jasotzen ditu beren beregi.
|
|
|
Mendaur eta Iker bildumen azken liburuak ere kalean dira. Euskera Akademiaren agerkari ofizialaren zenbaki
|
bi
plazaratu dira.
|
|
|
2008an etapa berri bat hasi zuen Euskerak, eta ondorioz, Euskaltzaindiaren agerkari ofizialaren hiru zenbaki argitaratuko dira urtero. Horietatik
|
bik
lehenak eta hirugarrenak Akademiaren lana eta bizitza akademikoa bilduko dituzte. Bigarrenak, aldiz, ikerketa lanak eta liburu aipamenak jasoko ditu beren beregi.
|
|
|
Nafarroako Gobernuak eta Euskaltzaindiak sortu zuten bilduma hau 2006an,
|
bi
erakundeek sinatua duten hitzarmenaren ondorioz.
|
|
|
Knörr taldeko zuzendaria zen, eta hil ostean Jose Luis Lizundia euskaltzain oso eta Exonomastika batzordeko buruak hartu zuen bere gain zeregin hori. Lehen liburua Gasteizko hiriari dagokio, soilik, eta
|
bi
zatitan banatzen da: Gasteiz Hiria I, Toponimia, eta Gasteiz Hiria II, Kale Izendegia.
|
|
|
Duela
|
bi
urte argitaratu zuen Euskaltzaindiak, Jon Casenaveren eskutik, Pierre Lhanderen euskarazko nobela bakarra, Yolanda, aurrez frantsesez argitaratutakoaren euskarazko egokipena, egileak berak egina (Euskaltzainak bilduma, 3 zenbakia). Jakina denez, ez da Lhanderen nobela bakarra, ezta ezagunena ere, baina ildo batean kokatzen da ziur aski haren lan arrakastatsuena izan zenarekin, Mirentxu.
|
|
|
Orain, Azkue Bibliotekak Lhanderen Mirentxu italieraz eskuratzeak, hausnarketa soka luzea eman dezake, mahai gainean paratzen baitigu lehendik ere jakinak baina gutxi ezagunak diren kontuak: bata, egungo idazleen kanona ez dela izaten, inondik ere, tokian eta garaian arrakasta handia izan zuten idazleen zerrenda, eta
|
bi
, Pierre Lhande zinez idazle arrakastatsua izan zela XX. mendearen lehen erdian, Frantzian bereziki, Europa katolikoan orobat, frantsesezko edizio ugariak eta gaztelaniara edo italierara egin zizkioten itzulpenak lekuko. Gaur hemen aipatzen dugun liburua horren adibidea da.
|
|
|
Euskal kazetaritzan, euskarazkoan, alegia, gorengo maila eman duela, batez ere Zeruko Argia eta Deiako bere emaitza oparoan. Euskaltzaindikoa hitz
|
bitan
labur bildu dut. Jaurlaritzan, Euskara Aholku Batzordean eta Bidegileak bildumaren zuzendaritzan ere ezagutu nuen, azkeneko honetan, besteak beste, Jesus Mari Leizazola Lehendakari eta euskaltzain ohorezko izandakoaren omenezko Bidegilea niri enkargatu zidalako.
|
|
|
Bilbokoaren ostean, datorren urrian egingo du Euskaltzaindiak urteurreneko azken ospakizuna, Donostian,
|
bi
egunetan: urriaren 8an emanaldi artistiko bat egingo da, Kursaalen, eta urriaren 9an ekitaldi instituzional bat burutuko, Gipuzkoako Foru Aldundian.
|
|
|
liburuaren xedea, Joan Mari Torrealdai euskaltzain osoak eta Imanol Uria kazetariak
|
biak
ditugu lanaren egileak gaur adierazi dutenez, Euskaltzaindiaren egoitzan egin duten aurkezpenean. Andres Urrutia euskaltzainburua izan dute alboan, baita Zuzendaritzako kideak ere.
|
|
|
Liburuak
|
bi
zati ditu. Lehenengoan Euskal Herriaren historiaren laburpen bat egiten da, bereziki XX. mendeko atalean eta, honen barruan, azken hamarkadetako gatazka politikoan sakonduz.
|
|
|
Bazen, alabaina, beste Juanjo Zearreta, niretzat barnerakoagoa, adixkideagoa. Hark kontatzen zituen bere lehen garaiak Akademian, Eusebio Erkiagari bisitak egiten zizkionean,
|
bien artean
Euskaltzaindiaren kontuak eramateko. Edota futbolerako zaletasuna, urte luzetan izan baitzen Juanjo Zearreta San Mames futbol zelaiaren esataria, euskaraz eta gaztelaniaz, jokalarien eta jokoaren gertaerak aldarrikatzen zituena.
|
|
|
Banekien nola 1968, Deustuko San Felizisimo pasiotarren ikastetxean euskarazko eskolak, alfabetatze eta euskalduntzekoak ematen hasia zen taldetxo bat, oker ez banago, Xabier Mendiguren, Jose Ramon Tapia eta Juanjo Zearretak osatua. Juanjorengana jo nuen eta Juanjo hartu nuen aipatu lan
|
biotarako
. Hasiera hasieratik izan zen nire eskuineko eskua.
|
|
|
Herenegun iluntzean emaztea eta
|
biok
etxeratu ginenean, dei samingarri bat jaso nuen: Juanjo hil jaku, Autzaganean, istripuz.
|
|
|
Bilbon ezagutu nuen Euskaltzaindiaren Erribera kaleko egoitza zaharrean. Idazkari soil batekin, laguntzaile baten premia handia nuen,
|
bi
zeregin betetzeko, bata, erakundearen kontularitza eramateko eta, bestea, Euskaltzaindiaren babespean antolatzen ziren alfabetatze kanpainak eta euskalduntze ikastaro hasi berriak koordinatzeko, neu bainintzen, 1968, Rikardo Arregiren eskutik, Bizkaiko arduradun eta ezin nuen denera iritsi.
|
|
|
Izan ere, ez dakigu ia ia ezer berari buruz, Georges Lacombek() haren heriotzean RIEVen idatzitako hilberriaz gain, eta, nonbait, ematen du Lacombek berak ere ezer gutxi zekiela haren bizitzaz, honela aitortzen baitu bere txostenaren hasierako oharrean: Nous prions nos lecteurs de vouloir
|
bien
excuser le vague, l' incomplètude, voir l' inexactitude intermittente de la présente nécrologie, écrite sur le front avec nos souvenirs pour toute documentation.
|
|
|
2008an, hauek izan ziren irabazleak: Maialen Watzinger, Libe Galdos, Maialen Akizu, Elena Casirain, Lorea Bosco, Oihane Zugarramurdi, Iraitz Ugalde (narrazio
|
bi
eta olerki bat), Aritz Urrutia, Irati Mogollon eta Leire Arenas. Akzesita lortu zuten Mikel Muñoz eta Mailen Dagorreten lanak ere argitaratzen dira liburuan.
|
|
2010
|
|
|
Jakina denez, Olabideren itzulpena izan zen Biblia osoaren bigarren argitaraldia Euskal Herrian, Duvoisinenaren ondotik, baina hori baino bereizgarria garrantzitsuagoak dira beste hauek: lehena jatorrizko hizkuntzetatik (hebraiera eta grekera) itzulia eta lehena ere nagusiki asmo pastoralez egina, hau da, Euskal Herriko parrokia, ikastetxe eta enparauetan erabiltzeko pentsatua, aurreko
|
bi
itzulpen osoak, Duvoisinena eta Uriarterena (1978ra arte argitaratu ez zena) Bonaparte printzearen aginduz eta nagusiki asmo filologikoz egin baitziren. Prefosta, Olabideren itzulpen honek ere ageriko asmo filologikoak zituen, baina esango nuke jatorrizko asmoa erlijiosoa zela, huts hutsean erlijiosoa ez bazen ere.
|
|
|
aita Patxi Etxeberria() andoindarra.
|
Bi
urte behar izan zuen honek idazlana prestatzeko eta argitalpenean 150 orrialdetik gora hartzen duten oharrak egiteko; tartean, estuki kolaboratzen du Jokin Zaitegirekin(), Euzko Gogoa n artikulu ugari idatziz. Gehiegizko ahalegina, nonbait, zeren azkar asko erabaki zuten haren nagusiek horrenbesteko adore, jakintza eta kemenak enplegu hobea zukeela Txinan Euskal Herrian baino, eta hara igorri zuten bueltan lanak argia ikusi bezain laster.
|
|
|
Gauzak ondo ondo egite aldera, hitzaurrea monsinore Paulo Gurpide Bilboko apezpikuari eskatzen zaio, baita lortu ere. Horrela, 1958ko abuztuaren 8an Patxi Etxeberriak bukatutzat jotzen du lana, azken orrian
|
bi
bertso eder paratuz; ez da ausartzen, dena den, bere izena oso osorik aitortzera, ez dakigu zuzen zergatik, baina erraz susma daiteke arrazoia, honela bukatzen baitu laster Txinara itzuliko zen jesuitak bere lehen bertsoa: Izango bait du akarra.
|
|
|
Neuk esango nuke baietz, pisu benetan handia izango zuela. ...beherakoak direnei edo frankismoaren garaiko historiaz ezer gutxi dakitenei, baina neu ziur nago orduko euskaltzaleentzat ez zela izango, ez, ahuntzaren gauerdiko eztula, 1960 aldean, Aita Santuaren bedeinkapena izatea bere lanaren babesgarri, sobera ezaguna baitzen Espainiako Elizaren hierarkiak euskarari buruz zeukan iritzia (gobernuaren jarrera errazago imajinatzen dugu, baina aztertu litzateke
|
bien arteko
aldea noraino ailegatzen zen).
|
|
|
Dena den, aipagarria iruditzen zaigu daten segidari erreparatzea: 1959ko ekainaren 25ean igorri zuen lehen gutuna Euskaltzaindiak Vatikanora; lau hilabete geroago erantzun zioten (urriaren 29an), gutuna Bilboko apezpikuari igorriz;
|
bi
hilabete geroago (abenduaren 17an), Euskaltzaindia Bilboko apezpikuari zuzendu zitzaion, gutun horren berri ba ote zuen galdetuz; eta Gurpide apezpikuak beste hiru hilabete behar izan zuen Euskaltzaindiari erantzuteko (1960ko martxoaren 26an). Bide luze eta bihurria, zinez!
|
|
|
Noordegraaf ek, bere artikuluan,
|
bitan
banatzen du Europako hizkuntzalaritzaren tradizioak XX. mende hasieran, bata, humboldtiarra, energeia hitzaren inguruan antolatzen dena (hots, hizkuntza energeia gisa) eta bestea, Saussure-ri segituz sistema hitzaren inguruan antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten a... oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat.
|
|
|
oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat. Hortik Amerikara egin zituen
|
bi
bisitetan tribu horretako kideekin izandako bizipenak eta haien kontakizuna, Mary Eggermont Molenaarrek artikulu batean (eta orain komentatzeko astirik ez dugun liburu berezi batean, Montana 1911 a professor and his wife among the Blackfeet, 2005) hain ederki berpiztua. Eta abar.
|
|
|
Aipagai dugun liburua Canadian Journal of Netherlandic Studies aldizkariko zenbaki bat da, monografikoki C.C. Uhlenbeck hizkuntzalariaren bizitza eta lanak aztertzeari dedikatua. Inge Geene eta Jan Paul Hinrichs dira edizioaz eta hitzaurreaz arduratu direnak, baina orotara hamar artikulu eta
|
bi
aurkibide (pertsonak eta hizkuntzak) ditu, zazpi ikerleren eskutik. Artikulu guztiak ingelesez daude, lehena salbu, nederlanderaz, zeinetan Jan Paul Hinrich ek Uhlenbeck-en gaztaroaz diharduen.
|
|
|
Batxilergoa Iruñeko Eskolapioetan ikasi zuen. Gero, Iruñeko Merkataritza Eskolan
|
bi
urtez ikasi zuen eta praktikan, teorian baino interes handiago zeukanez gero lanean hasi zen, komertzial moduan. 35 urtez, erretiroa hartu arte, plano erreproduktoreak, fotokopiagailuak eta horrelako tresneria saltzen aritu zen.
|
|
|
Iruñean, 1963an egin zituzten Nafarroako lehenengo ikastola zabaltzeko ahaleginak, baina ekimenak ez zuen aurrera egin, eta handik
|
bi
urtera, 1965ean, Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak ikastola bat eratu zuen, esklusiboki bertako kideen seme alabentzat. Hasieran Nuestra Señora de Ujué izena zeraman, baina gero Paz de Ziganda izatera pasa zen.
|
|
|
Recorrido Histórico de la Cátedra de Lengua y Cultura Vasca.Jon Etxaide idazlea neba zuen.
|
Bion
aita, Inazio Etxaide, euskaltzainburua izan zen, 1952tik 1962ra.
|
|
|
Ez dok Amairu taldea sortu zuenetariko bat da Xabier Lete. 1975etik 1978ra Antton Valverderekin kantatzen aritu zen, eta bertso zaharren bertsio berriekin
|
bi
disko atera zituzten, Lizardiren poesiei eta Txirritaren bertsoei eskainiak. Antzerkia ere jorratu zuen, eta euskal teatro modernoaren oinarriak finkatzeko asmoak bultzaturik, Eugenio Arozenarekin kolaboratu zuen.
|
|
|
Gaur sinatutako hitzarmenak
|
bi
erakundeen arteko elkarlana sendotzea du helburu, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko euren barnean zabaltzeko eta komunikabideen bidez egoki plazaratzeko.
|
|
|
|
Bi
oztopo saihestekoak dira; alde batetik lege deklaratzaile edo errepikatzaile soil batek gure lanak poxela (traba) ditzazke; bestalde hiztun berezi batzuri eskubide positibo bat eman lezaken testu bat onartuz, printzipio konstituzionalen aurkakoa litzateke, Errepublikaren batasuna eta legearen aurreko berdintasunaren aurkakoa.
|
|
|
Eskualde hizkuntzak Frantziaren ondarean daude. Beraz ikusi behar da lege berri bat sortzeko
|
bi
arrazoiek orandik balio duten.
|
|
|
Zein ziren
|
bi
arrazoiak?
|
|
|
Narrazioa eta olerkia sartzen dira. Adinari begira,
|
bi
maila dira: A maila, 11 eta 14 urte bitarteko gazteentzat; eta B maila, 15 eta 18 urte bitartekoentzat.
|
|
|
Resurreccion Maria Azkue Sarietan
|
bi
epaimahai izendatzen dira: A eta B mailakoak.
|
|
|
Aipatutakoekin batera, Koldo Izagirrek, Aurelia Arkotxak, Xabier Montoiak, Joxean Agirrek, Felix Ibargutxik, Víctor Monterok edota Harkaitz Kanok parte hartzen dute zenbaki honetan. Juanjo Zearreta Euskaltzaindiko kudeatzailearen eta Joxemiel Bidador idazlearen omenezko artikulu
|
bi
daude Erlea n, baita Zaldieroaren komikia eta Jose Luis Zumetaren lana aldizkariaren azala eta Marino Lejarretaren erretratua ere.
|
|
|
Horiek horrela, jardunaldiaren barruan, jendaurrean aurkeztu dira gaurtik aurrera Euskaltzaindiaren webgunean kontsultagai egongo diren
|
bi
tresna lexikal berriak: Hiztegi Batu Oinarriduna (HBO) eta Lexikoaren Behatokia.
|
|
|
Jardunaldiaren barruan, jendaurrean aurkeztu dira gaurtik aurrera Euskaltzaindiaren webgunean kontsultagai egongo diren
|
bi
tresna lexikal berriak: Hiztegi Batu Oinarriduna (HBO) eta Lexikoaren Behatokia.
|
|
|
Testu klasikoak Orotariko Euskal Hiztegiaren corpusean ditu bilduta eta XX. mendeko lagin aski adierazgarria XX. mendeko corpus estatistikoan.
|
Bi
iturri horiek izan dira Hiztegi Batua egiteko oinarri nagusiak.
|
|
|
Sarako Turismo Bulegoak eta Euskal Kultur Erakundeak antolatzen duten biltzarrak autoreei ematen die lehentasuna. Euskal Herriko argitalpen munduak eta baita mugaz
|
bi
aldeetako euskaltzale askok ere Saran dute hitzordua.
|
|
|
Euskaraz, aldiz, gure jendeak hitzaren amaiera euskaraz, tokia esan gura duen tegi atzizkiarekin elkartu (harategi, biltegi, usategi, ardandegi, okindegi...) eta alondegi sorrarazi zuen, arabierazko al baitar, euskarazko ari atzizkiarekin loturik, albaitari, animalien sendagilea' eratu zuen bezala. Hitz zaharrak dira
|
biak
, arabieratik euskarara heldu zaizkigun ale gutxietakoak, eta egokitze fenomeno interesgarrien erakusle.
|
|
|
Alondegi hitzak bere garrantzia dauka, eta izatea eman dioten eraikinen beherakada historikoarekin, horietarik gelditzen diren ale bakanen irautearekin loturik dauka biziraupena berbak ere. Oraingoan, presagatik nonbait, kulturgunea bertoko hizkuntza ofizial
|
bietan
jartzea ahaztu zaiei arduradunei. Barkatu, espainolez besterik ez dute jarri, bertokoa ere, bestearekin batera, jakina, aspaldiko 30 urteotan ofiziala den arren.
|
|
|
Atzo sinatutako hitzarmenak
|
bi
erakundeen arteko elkarlana sendotzea du helburu, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko euren barnean zabaltzeko eta komunikabideen bidez egoki plazaratzeko.
|
|
|
Hemen sortu, 1889 urteko azken egunean, hemen hazten hasi eskolan eta etxeko eta lur lanetan, hamalau urterekin apaiz izateko erabakia hartu eta Baliarrainen latin eta beste ikaskuntzetan
|
bi
urte eman ondoren, Gasteizko Seminarioan sartu zen eta 8 urtetan (azken urte erdia Burgosen) apaiz ikasketak burutu eta 1914an apaiztu zen gure euskaltzaina izango zena. Ordenatu ondoren, 23 urte, gerra etorri arte, Gasteizko Apaizgaitegian irakasle izango da, hiru lurraldeen garai hartako Elizbarrutiak egoitza Gasteizen zuen-eta.
|
|
|
Lehenengo
|
bi
liburukiak Euskadiko Kutxaren laguntzarekin argitaratu dira.
|
|
|
Nafarroako Gobernuak eta Euskaltzaindiak sortu zuten bilduma hau 2006an,
|
bi
erakundeok sinatua duten hitzarmenaren ondorioz.
|
|
|
Liburuak Burundako eta, azken batean, Sakanako euskara dakar plazara.
|
Bi
atal nagusi ditu:
|
|
|
Azkeneko
|
bi
bilkuretan bi lehenbiziko multzoak onetsi dira, Bizkaiko mendebaldeko mugatik hasi eta Gipuzkoako ekialdekoraino Kantauri itsasoan isurtzen diren ibaienak eta berauen erreka adar nagusienenak, hots, Karrantzatik hasi eta Bidasoraino.
|
|
|
Azkeneko bi bilkuretan
|
bi
lehenbiziko multzoak onetsi dira, Bizkaiko mendebaldeko mugatik hasi eta Gipuzkoako ekialdekoraino Kantauri itsasoan isurtzen diren ibaienak eta berauen erreka adar nagusienenak, hots, Karrantzatik hasi eta Bidasoraino.
|
|
|
Foru Plaza aldatu zuten erabat, baina plaza esan genezakeen gune propioa, plazaren triangelua mugatzen duten etxeak ukitu gabe gelditu ziren noski, behin lehen zen merkatua bota ondoren, eta hiru alde horietan badago perspektiba mugatzen duen itxura diferenteetako pareta geza. Gezakeria hori sumatu zuten nonbait gure artistek eta arbolen bitartez gazitu nahi zuten era batez, plazaren
|
bi
ertz irregularrenetan behintzat.
|
|
|
Horra hor Haize Orraziarena Donostian. Galdutzat jotzen zen paseoaren ertz hura bizi berri erakargarrian bihurtu zen gure
|
bi
artisten obra eder horren bitartez. Itsasoko olatuen magia hor zen lehendik ere, baina orrazi horren zolitasuna bat batekoan gehitu zitzaion kresalaren lilurari.
|
|
|
Ekitaldiak iraun bitartean, Paz de Zigandako ikastolako abesbatzak kanta
|
bi
eskaini zituen: Nere herriko neskatxa maite eta Eperrak.
|