|
2006
|
|
|
unibertsitate publikoak eta pribatuak, 1 eta 2 mailako titulazioak, bai derrigorrezko eta baita hautazko irakasgaien bitartez, eta abar. b) Baita ezberdintasun batzuk ere: unibertsitateko irakaskuntza arruntaz gain, euskal testuinguruan irakaskuntza berezia ere badagoelako (agian, euskal testuinguruan egoera extraordinarioagoan edo anormalagoan gaudelako, soziolinguistikoki, kataluniar testuinguruan daudena
|
baino
). Kataluniar testuinguruan soziolinguistika gehienbat Filologia titulazioarekin lotzen da, baina euskal testuinguruan baita, eta agian gehiago, Soziologia titulazioarekin ere. c) Erdi antzekoa eta erdi ezberdina da derrigorrezko bigarren hezkuntzan soziolinguistikaren irakasgaia sartzea:
|
|
|
Portzentaiek, beste alderditik, euskaldungoa adin taldeka une jakin batean nola banatzen den adierazten digute. Adibidez 1981eko 15 urtetik beherako euskaldunak euskaldungo osoaren% 20’71 ziren, 1986ko euskaldunak adin tarte berean% 21’76a ziren eta 1991koak, kopuruz aurrekoak
|
baino
gehiago izanarren proportzio txikiagokoak ziren,% 21’67a hain zuzen. Hamar urteren buruan, beraz, euskaldungoaren barne egitura adinaren banaketarekiko zertxobait aldatu da:
|
|
|
Ondorengo irudian barne egitura horren islada ekarri nahi izan dugu. Gazteenen adin taldeak duen pisua bosten bat
|
baino
handiagoa izaki baztertu dugu adinarekiko banaketa hobeto antzeman dadin. Ordenatuetan adin tarte bakoitzari dagokion ehunekoa jarri dugu, orotara% 4 eta% 12 artekoak, eta abzisetan adin tarteak.
|
|
|
Baldin eta gure datuen arabera 81 epealdian 66.028 euskaldun gehiago lortu baziren horietatik helduen euskalduntzearen ekarpen zuzena% 34’15a dela estima daiteke. Horrela helduen euskalduntzeari esker 81 epealdiko hazkundearen heren bat
|
baino
gehiago azal daitekeela azpimarratu nahi dugu.
|
|
|
Helduen artean, 1986an 16 eta 64 urte zituztenen artean, galerak dira nagusi. Irabazitakoak 1991
|
baino
ez dira eta guztiak adin tarterik gazteenetakoak, galdutakoak, berriz, 14.685 Hau da, aurreneko epealdian helduen euskalduntzeak irabazitako euskaldunetatik% 34’15a ekarri bazuen ere, bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak% 6’97a (1991 heldu euskaldun berri) baino ez du azaltzen. Zer gertatu da?
|
|
|
Helduen artean, 1986an 16 eta 64 urte zituztenen artean, galerak dira nagusi. Irabazitakoak 1991 baino ez dira eta guztiak adin tarterik gazteenetakoak, galdutakoak, berriz, 14.685 Hau da, aurreneko epealdian helduen euskalduntzeak irabazitako euskaldunetatik% 34’15a ekarri bazuen ere, bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak% 6’97a (1991 heldu euskaldun berri)
|
baino
ez du azaltzen. Zer gertatu da?
|
|
|
81 epealdiko hazkundearen heren bat
|
baino
gehiago azal daitekeela azpimarratu nahi dugu"
|
|
|
" Bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak% 6’97a (1.991 heldu euskaldun berri)
|
baino
ez du azaltzen"
|
|
|
i dagokion adin taldea izendatzen du eta, k dagoen adin talde kopurua. Guk darabiltzagun datuetan (EUSTATek emandakoak) 13 tarte
|
baino
ez daukagu, beraz k= 13 izanik i k 1 eta 13ren arteko balioak har ditzake. Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak.
|
|
|
Hori egia bada ere ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde guztietan hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende bat
|
baino
gehiago Zentsu eta Udal erroldetan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino.
|
|
|
Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldetan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena
|
baino
. Norberak kontuak atera ditzala.
|
|
|
Hizkuntz politikarako hori izaten dugu abiapuntua hain zuzen ere. Agian hizkuntz politika
|
baino
, kasu honetan behintzat, politika demolinguistikoa esan genuke. Abiaburua, beraz, labelak, edo, akaso aurrenen informazioa jaso eta, behin jasota eta sailkatuta, kategoria horiei izena (labela) eman?
|
|
|
" Ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde guztietan hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende bat
|
baino
gehiago Zentsu eta Udal erroldatan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino.
|
|
|
Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldatan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena
|
baino
. Norberak kontuak atera ditzala"
|
|
|
" Gure ustez ia euskaldunen kategoriaren esanahia politikoa
|
baino
ez da"
|
|
|
Pertsona asko ez badira ere, gure ustez, estatistikoki talde esanguratsua izan daiteke, adibidez ez litzateke horren arraroa hiztun batek ondo hitz egin eta nekez ulertzen duela erantzutea; tankera horretako erantzunak sailkaezinak dira emandako tipologian. Are gehiago, populazio osoko neurketa izanik erantzun batzuk beste batzuk
|
baino
probableagoak dira eta hori probabilitate legeen arabera jakingarria da. Aldez aurretiko probabilitateen azterketa bat eginez probabilitate handiagokoa da iaeuskaldunen kategoria erdaldunena baino.
|
|
|
Are gehiago, populazio osoko neurketa izanik erantzun batzuk beste batzuk baino probableagoak dira eta hori probabilitate legeen arabera jakingarria da. Aldez aurretiko probabilitateen azterketa bat eginez probabilitate handiagokoa da iaeuskaldunen kategoria erdaldunena
|
baino
.
|
|
|
Jakina denez 86an jaso zen aurrenekoz horri buruzko informazioa Udal Erroldetan, EAEn bakarrik. Adituek ama hizkuntza esaten diote 3 urte
|
baino
lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak:
|
|
|
Adituek ama hizkuntza esaten diote 3 urte baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3 urte
|
baino
lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak: 3 urte baino lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak:
|
|
|
3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak: 3 urte
|
baino
lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak: 3 urte baino lehenago gaztelera bakarrik ikasi dutenak.
|
|
|
3 urte baino lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak: 3 urte
|
baino
lehenago gaztelera bakarrik ikasi dutenak.
|
|
|
Beraz zenbakietara jo
|
baino
lehenago aurreneko galbahe hori kontutan hartu beharra dago.
|
|
|
Ondo edota nekez bateratzea, itsasontziak zapatetako kordelekin lotzea bezain ahula iruditzen zaigu. Gure ustez kategoria horren esanahia politikoa
|
baino
ez da. Zeozer adieraztekotan hizkuntzaren mugimenduak adieraz ditzake baina maila berean galerak eta irabaziak abadagunearen arabera.
|
|
|
Arestian esan dugunez hizkuntz politikan hau da gehien erabiltzen den tipologia, seguru asko oso malgua delako. Gure ustetan malgua
|
baino
kamutsa da; hots ez da batere zorrotza errealitate soziolinguistikoa bere hartan antzeman ahal izateko. Onartu behar dugu, ostera, oso interesgarria dela metodologiaren ikuspegitik ikusteko nola aldatzen diren pertsonen erantzunak balioztapen inkestak egiten direnean (EUSTATek 1989).
|
|
|
" Ia euskaldunen multzoak hizkuntzen arteko mugimendua
|
baino
ez du adierazten"
|
|
|
Dena den badira beste sailkapen asko, ezinezkoa izango litzateke guztiak hona ekartzea, zein
|
baino
zein interesgarriagoa eta ulergaitzagoa direnak. Sailkapen bakoitzak ñabardura bat azpimarratzen du, aldagai bat alegia.
|
|
|
Sailkapen bakoitzak ñabardura bat azpimarratzen du, aldagai bat alegia. Eta aldagaiaz hitz egiterakoan sailkapen guztiak osatzeko aldagai sozio ekonomikokulturalak txerta diezazkiokegu dagokion sailkapenari eta orduan sekula
|
baino
argiago ikusiko dugu sinpletasuna (partsimonia) beharrezkoa dela.
|
|
|
EUSTATek emandako datuak
|
baino
ez baditugu aztertzen ere, EAEko euskaldungoa Euskal Herri osoan duen pisu demografikoa jakinda bertan antzemandako joerak, oro har, baliagarriak direlakoan gaude. Gure datu iturriak, beraz, zuzenak izan dira, 1981, 1986 eta 1991ko Zentsu/ Udal Erroldetatik atereak hain zuzen ere.
|
|
|
" Euskaldunen belaunaldi berriek aurrekoek
|
baino
lehenago ikasten dute gaztelera. Gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa euskara hutsean ematen zuten"
|
|
|
Nolanahi ere, gure hizkuntzen arteko ukipen egoera honetan zenbatzen diren hiztun bakarrak euskaldunak izanik, biztanleria binakatu egiten da, hots, bi hiztun multzotan banatu. Gure kasuan hirugarren multzoa izanagatik, ia euskaldunak, horrek hizkuntzen arteko mugimendua
|
baino
ez du adierazten. Hiztun multzo horiek nolakoak diren jakin ezkero, berreskurapenaren norabideaz gehiago ezagut dezakegulakoan aldagai esanguratsu bat hautatu dugu:
|
|
|
" Gazteen artean alfabetatuak direnek besteek
|
baino
joera handiagoa erakusten dute euskaraz aritzeko hiztun garatuagoak direlako"
|
|
|
Dena den gertaera hori, III. Taulan beha daitekeena, puztuta dago ia euskaldunak, beti gazteak, erdaldungotik atereak izanik, azken hiztun talde horri batezbesteko adina nabarmenki igo arazten diotelako. Aipatutako hau aztertzen dugun prozesuaren beste ezaugarri bat
|
baino
ez bada ere, gure ustez oso kontutan hartu beharrekoa da. Hala ere lan honetarako adinari lotutako beste alderdi batzuk gehiago interesatzen zaizkigu.
|
|
|
Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke. Batetik 35 urtetik beherakoak, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa
|
baino
txikiagoa izanik eta, bestetik, 35 urtetik gorakoak euskararekiko atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
|
Jatorrizko hizkuntzaren arabera erraz antzeman daiteke aldibereko elebidunak izateko joera. Euskaldunen belaunaldi berriek aurrekoek
|
baino
lehenago ikasten dute gaztelera; gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa euskara hutsean ematen zuten. Honek, dudarik gabe, badu bere eragina adin talde bakoitzak erakusten duen hizkuntz portaeran.
|
|
|
Etxeko hizkuntza euskara daukatenak gazteak
|
baino
, euskaldun helduak dira. Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten du euskararen erabileran.
|
|
|
Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten du euskararen erabileran. Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik euskararekiko atxikimendua gazteengan helduengan
|
baino
txikiagoa dela azaltzeko. Hiztun mota ezberdinak izateak azalduko luke, neurri batean behintzat, behatutako ezberdintasuna.
|
|
|
" Aurreneko epealdian helduen euskalduntzeak irabazitako euskaldunetatik %34’15a ekarri bazuen ere, bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak %6’97a (1991 heldu euskaldun berri)
|
baino
ez du azaltzen"
|
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere urte jakin batean 65 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70 urte
|
baino
gehiagokoak (Y13) izan behar baitute. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
|
Honela, bada, egindako azterketa honetan berreskurapen prozesuaren bizitasuna azaleratu nahi izan dugu. Ez da zehatza esatea lehen
|
baino
hainbeste hiztun gehiago dagoenik. Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke baina euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal Herritik aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke, euskara ahaztu eta euskaldun izateari utzi.
|
|
|
Azkeneko taulan (VII. Taula) 81/ 86, 86/ 91 aldea ez da kendura hutsa, horrekin sail bakoitzean zenbat
|
baino
zer egiten den adierazi nahi izan dugu. Hau da, zeinuen arabera berezi ditugu irabazi(+) eta galerak(); bestetik, berezko hazkuntzari dagokiona hutsik utzi dugu, laukitxo horretan hazkuntza beti positiboa baita.
|
|
|
Hau da, zeinuen arabera berezi ditugu irabazi(+) eta galerak(); bestetik, berezko hazkuntzari dagokiona hutsik utzi dugu, laukitxo horretan hazkuntza beti positiboa baita. Hala ere 86 urteetan biztanleria hazi
|
baino
urritu egin denez ez dugu erabili kasu honetan aurreko 81 epealdirako ezarritako irizpidea. Izan ere, jakin badakigu biztanleriaren orotariko hazkuntza ez datorrela bat ezinbestean jaiotza tasarekin, migrazio mugimenduak izan ohi direla dakigun bezala.
|
|
|
Euskal Herri osorako plangintza orokor batek nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean. Euskal Herrietako lege eta arauek, daudenean, faktore askoren menpe uzten dute prozesuaren norabidea; askoren ahotan dabilen norbanakoaren askatasuna egoeraren aldakortasunaren islada
|
baino
ez da.
|
|
|
Bestalde, egia da kasu askotan legeak ezartzen duena ere ez dela betetzen. Lege eta arauek, berez, ez dute ezer gauzatzen, joko arauak
|
baino
ez baitituzte definitzen. Aitor dezagun bada legea eskuetan hartuta oraindik gauza asko lortzeke dagoela.
|
|
|
Hau da, orain arte A B D hurrenkerako bilakaera eman bada ere nork ziurta dezake etorkizunean horrela izango denik? A ereduaren berpiztea egun hipotesi hutsa
|
baino
zeozer gehiago denean prozesuaren jarraikortasuna oso hauskorra dela antzeman daiteke.
|
|
|
Hiztun mota ezberdinak izateak azalduko luke, neurri batean behintzat, behatutako ezberdintasuna. Horrela, gazteen artean alfabetatuak direnek besteek
|
baino
joera handiagoa erakusten dute euskaraz aritzeko, hiztun garatuagoak direlako. orain artekoak orokorrean hartuta oso baikorrak baitira; okerrena, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da orain arte A B D hurrenkerako bilakaera eman bada ere nork ziurta dezake etorkizunean horrela izango denik?"
|
|
|
Gaur egun tesina lanak egitea posible bada ere, tamalez ikasleek ez dute ikerketa askorik egiten soziolinguistikaren arloan. Bestetik, unibertsitateak onartutako ikerketa lerro bakarra dago eta ez dago ikerketa talderik horretan, irakasle bakarra (ni neu)
|
baino
.
|
|
|
Ikerketa ildoak soziolinguistikaren gai batzuk biltzen ditu (azken bost urteko lanak
|
baino
ez dira aipatuko):
|
|
|
Frantsesez adibidez," mort" ala" décédé" baita" habiter" edo" être domicilié" hitzak erabiltzen dira eguneroko bizian ala administrazioan. Era berean, idatzian ahozkoan
|
baino
hiztegi formalagoa baliatzen da zeren, frantsesez esaterako, idatzian" je ne sais pas" erabiltzen den bitartean, ahozkoan" je sais pas" ala" j’sais pas" baliatzen dira.
|
|
|
Beste soziolinguista batzuek aldiz nahasketa gertaerak aztertu dituzte, batez ere kreoloen kasuan. Kreoloak, kolonizazioak sorturiko hizkuntza sistema autonomo bat adierazten du eta, frantziari dagokionez, kolonoek erabiltzen zuten frantsesa komunitate baten ama hizkuntza bilakatu da, batzuetan hizkuntza ofizialak
|
baino
askoz gehiago erabilia dena, besteak beste, eguneroko bizian.
|
|
2007
|
|
|
Ezer
|
baino
lehen honakoa aitortu nuke: halako lan hau enkargatzeko deitu zidatenean, asunto honi ezin izango niola inolaz ere aurre egin pentsatu nuen.
|
|
|
Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan
|
baino
erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko.
|
|
|
Sektore moduan, inoiz
|
baino
batuago gaudela begi bistakoa da; sakabanaketa historiko horien gainditze bidean jarri gara, eta ahalegin handiak egiten ari gara sektoretik estrategia bateratuak planteatzeko eta gure lanean eraginkorragoak izateko.
|
|
|
Era berean, sektorea inoiz
|
baino
sendoago dago bere oinarrietan. Nora joan nahi duen eta nondik joan nahi duen inoiz baino argiago dauka, eta gainera, inoiz baino profesionalagoak gara mundu honetan ari garenok.
|
|
|
Era berean, sektorea inoiz baino sendoago dago bere oinarrietan. Nora joan nahi duen eta nondik joan nahi duen inoiz
|
baino
argiago dauka, eta gainera, inoiz baino profesionalagoak gara mundu honetan ari garenok. Asko kostata lortu ditugu nolabaiteko baldintza minimoak profesionaltasunera salto egiteko, eta horrek arrisku batzuk ekar baditzake ere, duda barik, hainbat abantaila dakartza:
|
|
|
Era berean, sektorea inoiz baino sendoago dago bere oinarrietan. Nora joan nahi duen eta nondik joan nahi duen inoiz baino argiago dauka, eta gainera, inoiz
|
baino
profesionalagoak gara mundu honetan ari garenok. Asko kostata lortu ditugu nolabaiteko baldintza minimoak profesionaltasunera salto egiteko, eta horrek arrisku batzuk ekar baditzake ere, duda barik, hainbat abantaila dakartza:
|
|
|
Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu. Jakin badakigu guk nahi
|
baino
gehiagotan datorrela ikaslea tituluaren behar soilagatik, ez euskara benetan ikasteko eta erabili ahal izateko, baina, zorionez, gaurko irakasteko modu honek, titulua ateratzeko baino ez bada ere, ikasleak komunikatu behar horretan jartzen du indarra. Ikasiko badu, euskaraz du.
|
|
|
Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu. Jakin badakigu guk nahi baino gehiagotan datorrela ikaslea tituluaren behar soilagatik, ez euskara benetan ikasteko eta erabili ahal izateko, baina, zorionez, gaurko irakasteko modu honek, titulua ateratzeko
|
baino
ez bada ere, ikasleak komunikatu behar horretan jartzen du indarra. Ikasiko badu, euskaraz du.
|
|
|
Erabilera euskara ez galtzeko behar dugun gauza bat da. Euskara ikastea konpromiso pertsonala ere baden neurrian, egiten ari garen esfortzu guztiak erabilgarritasun konkretu batera eramaten ez bagaitu, onerako
|
baino
frustraziorako eta denbora galtzearen sentipenerako bide ere izan daitekeelako.
|
|
|
Baina honako hau ere esan beharra dago: gaur
|
baino
hobeto sekula ez garela egon. Eta gaur, gainera, badaukagula diagnosi bat, batasun bat, eta, batez ere, borondatea, oso benetakoa, honekin aurrera egiteko.
|
|
|
Ikusten denez, izen proposamen hutsa
|
baino
, definizioa ere bada: batzordeen bidez koordinatutako herri mugimendua eta bere lana euskaltegi edo euskal eskoletan burutzen duena.
|
|
|
Ikusten denez, izen proposamen hutsa
|
baino
, definizioa ere bada: batzordeen bidez koordinatutako herri mugimendua eta bere lana euskaltegi edo euskal eskoletan burutzen duena.
|
|
|
EAEko euskaltegi eta autoikaskuntzarako zentroetan ikasten duten ikasleen kopuruak gorabehera bat
|
baino
gehiago izan du urteetan zehar. Horrela, HABEk euskaltegien datuak prozesatzen dituenetik (1985 ikasturtetik), 1995 ikasturtea izan da ikaslerik gehien ezagutu duena:
|
|
|
EAEko euskaltegi eta autoikaskuntzarako zentroetan ikasten duten ikasleen kopuruak gorabehera bat
|
baino
gehiago izan du urteetan zehar. Horrela, HABEk euskaltegien datuak prozesatzen dituenetik (1985 ikasturtetik), 1995 ikasturtea izan da ikaslerik gehien ezagutu duena:
|
|
|
Ikasle gazteenei buruz aritzean, horien euskara mailari buruzko datu bat eman badugu ere, hemen ikasle guztien ikasturte hasierako mailari erreparatuko diogu, eta horretan gertatu den bilakaera azalduko dugu (aldaketa uste
|
baino
eskasagoa izan bada ere):
|
|
|
Hala ere, onartu beharra dugu metodo honek emaitza txukunak eman izan dituela orain artekoan eta hasieran izan genituen mamu asko uxatu ditugula. Birmatrikulazio tasa ohiko ikastaldeetan
|
baino
makurragoa izan arren, emaitzak ez dira alde batera uztekoak.
|
|
|
Gure lana helduei euskara irakastea da gehienean. Baina egun ditugun baldintza kaskarretan bistan da Nafarroan hausnarketa bateratu batetik abiatuta neurriak hartu beharrean garela eta euskalgintzaren indar bateratuak
|
baino
ezin ekarriko duela aldaketa hori.
|
|
|
Geure arloari dagokionean, aldiz, euskaltegiok finantziazio marko orekatu bat bilatzeari ekin beharra diogu. Zentzu honetan, egun jasotzen dugun dirulaguntza itxuragabeak, askotan salatu izan dugun moduan galbidea
|
baino
ez digu ekartzen. Agenda politikoan gure lekua topatu behar dugu, modu honetan euskalgintzak Nafarroan duen lan orokor horren baitan geure eskakizunak txertatu eta arloa gorpuztu behar dugu nafar jendartearen aurrean.
|
|
|
Sarrera honetan ageri den moduan, beraz, ajeak gehiago izanen dira hemen plazaratuko ditugunak, inori zorionak ematea
|
baino
. Dena dela, gatozen poliki poliki Nafarroako euskaltegien berri zuzenean jaso eta urte hauetan izandako emaitzak aztertzera.
|
|
|
Alde batetik onuragarria da hori oso, izan ere irakasleari aukera ematen baitio erabilerari zuzenean lotutako eskolak prestatzea eta ematea. Inguru naturalean murgilduta dagoen euskara ikasleari errazagoa zaio euskaldunen sarea osatzea, inguru naturaletik kanpora atera eta eguneroko bere inguru hurbilekoa ez duen jendearekin osatzea
|
baino
.
|
|
|
Alde batetik onuragarria da hori oso, izan ere irakasleari aukera ematen baitio erabilerari zuzenean lotutako eskolak prestatzea eta ematea. Inguru naturalean murgilduta dagoen euskara ikasleari errazagoa zaio euskaldunen sarea osatzea, inguru naturaletik kanpora atera eta eguneroko bere inguru hurbilekoa ez duen jendearekin osatzea
|
baino
. go, bizirik dagoen hizkuntza da, oraindik orain erabiltzen den komunikatzeko tresna da.
|
|
|
Uste zabaldu hauez gain, egia da, zailtasun handiak, oztopoak, badituela ikasi nahi duenak. Euskararen aldeko
|
baino
kontrako giroa dugu instituzioen aldetik. Jendeak egiteko asko du eta astirik ez 8 edo 10 ordu astean emateko euskara ikasten.
|
|
|
Erritmo motelagotan hasiz gero, ordea, prozesua izugarri luzatzen da eta nork eman urteak eta urteak euskaltegira etorriz eta betiko" arinaiztarra" izaten. Dirua ordaindu behar gainera eta euskaltegi ofizialetan
|
baino
poliki gehiago, eta hala ere euskaltegiak itolarrian Gobernuaren diru laguntza ziztrinak direla eta. Etxeko ataritik mugitu behar...
|
|
|
Urte bat
|
baino
guttiago
|
|
|
5 urte
|
baino
guttiago
|
|
|
10 urte
|
baino
guttiago
|
|
|
10 urte
|
baino
gehiago
|
|
|
Arazoak arazo, HEA alorra garatzeko baldintzak sekulan
|
baino
hobeak dira eta bestelako aitzinamenduak lortu bitartean,% 100ez baliatu dira ahal bezainbat jende euskal hiztun oso bilakatzen laguntzeko.❚
|
|
|
• Aurrekoaren haritik, motibazioaren alorreko aldagaiaren eta lorpen emaitzen arteko erlazioa bistaratu denean, motibazioaren intentsitatea eta motibazioaren noranzko integratiboa dira lorpen emaitzekin lotura erakutsi duten aldagaiak. Lotura falta edota espero genezakeena
|
baino
ahulago izatea bat dator gurearekin antzik handiena duen beste testuinguru batean berriki egindako azterlan baten datuekin. Pritchard ek eta Newcombe k (2001) galesa ikasten ari ziren helduen motibazioa aztertu zuten eta beren ondorioa izan zen noranzko integratiboa noranzko instrumentalari nagusitzen zaiola, eta, ez zegoela loturarik bi noranzko horien eta emaitzen artean (Perales, 2004:
|
|
|
Izan ere, helburua ez da gehiago norberaren burua euskalduntzea, baizik eta talde-kideen arteko harremanak euskalduntzea (norberaren burua euskalduntzea helburu honen zati
|
baino
ez litzateke izango). Hizkuntz ohiturak aldatzeak ardazten du estrategia eta euskara bera erabiltzea da prozesuaren eragilea (Jauregi, 1996:
|
|
|
memoria, tesina, graduondoko ikasketen amaiera lan, bekaz lagundutako azterlanak etab. (HIZPEI, Euskara Diploma, Masterrak, HIZNET...). Lan horiek dutena
|
baino
hedapen zabalxeagoa lukete. Ez baitira, tamalez, beti errazak eskuratzen eta liburuzainentzat edo web eko datu bilduma egileentzat ere ez da erraza adierazle egokien pean sailkatzen.
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua, hizkuntza erabiltzeko aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra dauzkagun elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33
|
baino
ez gara. Baina aurrera egin beharra dago.
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua, hizkuntza erabiltzeko aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra dauzkagun elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33
|
baino
ez. egitea dute helburu. Erdietsitako euskara maila ez dute egoera ezberdinetan jarduteko lortutako gaitasunaren arabera neurtzen, baizik eta urtean zehar egindako urratsen kopuruagatik.
|
|
|
Kontuak kontu, nahiz eta egia borobila den lana aurkitzeko perfilak eskatu ezean gure ikasleen erdiak
|
baino
gehiagok ez lukeela euskara ikasiko, ezin dugu ukatu azterketa bat gainditu beharrak presio handia sortzen diela eta horrek jarrera negatiboa eragiten diela. Beraz, bide berriak urratu lirateke.
|
|
|
Hasierako motibazio instrumentaletik berez lortutako motibazio integratzaile batera pasatzeko modua izango da. Honela
|
baino
ez dugu lortuko euren euskalduntze prozesuarekiko atxikipena.
|
|
|
Zalantzarik gabe edozein mikro plangintzatan bezala gizarte osoan ere, ezer
|
baino
lehen euskalduntze prozesuari buruzko eztabaida zabaldu egin behar da. Plangintzen sozializazioa eragin litzateke eta horien aldeko kontzientzia piztu.
|
|
|
EEMBk kalifikazio partzialen deskribapena bultzatuko du, trebetasun batzuek besteek
|
baino
garrantzi handiagoa izango dutenerako. Bai Euskarariren" Zerbitzua euskaraz" ziurtagirian, adibidez, langile batzuek ahozko elkarreragina, irakurmena eta idazmena baino askoz gehiago landu dute.
|
|
|
EEMBk kalifikazio partzialen deskribapena bultzatuko du, trebetasun batzuek besteek baino garrantzi handiagoa izango dutenerako. Bai Euskarariren" Zerbitzua euskaraz" ziurtagirian, adibidez, langile batzuek ahozko elkarreragina, irakurmena eta idazmena
|
baino
askoz gehiago landu dute.
|
|
|
Haren arabera, pertsonengan aldaketa eragitea hainbat faktoreren baitan dago. Hizkuntzaren erabilera ohiturak aldatzean Goleman en ustez abilezia teknikoek
|
baino
(hau da hizkuntza gaitasuna, edo ezagutza edo hau ikasteko duen koefiziente intelektuala...) abilezia emozionalek izango dute garrantzia edo eragina (euskara erabiltzeak sortzen dion sentsazioa, euskarak suposatzen dizkion lotura afektiboak, emoziozko aldaerak...). Golemanen ustez, gainera, bi abilezia hauek proportzio desorekatuan banatzen dira:
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera ohiturak aldatzean Goleman en ustez abilezia teknikoek
|
baino
(hau da hizkuntza gaitasuna, edo ezagutza edo hau ikasteko duen koefiziente intelektuala...) abilezia emozionalek izango dute garrantzia edo eragina (euskara erabiltzeak sortzen dion sentsazioa, euskarak suposatzen dizkion lotura afektiboak, emoziozko aldaerak...). Golemanen ustez, gainera, bi abilezia hauek proportzio desorekatuan banatzen dira:
|
|
|
• Helburu pedagogikoa izan da nagusi gehienetan; hizkuntza erabiltzeko
|
baino
, hizkuntza lantzeko tresna modura ikusi dira. Egia da bidenabar harreman sareak, hizkuntz ohiturak eta identifikazio soziokulturala lortu direla askotan, baina ez dira normalizazioari begirako proiektu espezifikoak izan, horrela," benetako" hizkuntz komunitatetik urrun geratu dira praktikariak askotan.
|
|
|
Gaur egun ere AOI bezalako ikuspegi metodologikoek hizkuntzaren erabileran jartzen dute ardatza. Erabilera, dena dela, ez da ulertzen erabileraren sustapena bezala, klasean xede hizkuntza" benetan" edo esanguran zentratutako atazetatik abiatuta ikas prozesua antolatzeko era bezala
|
baino
.
|
|
|
Hizkuntza normalizatzeko hezkuntza munduan landu beharreko ildoen artean hizkuntza ikasteko eta lantzeko metodologia eragingarriaren beharra azpimarratu zen aspaldian. Zer esanik ez helduen euskalduntzeak ere bere egin behar duela ildo hori, emaitza akademikoei begira
|
baino
ez balitz ere. Ez dugu orain emango helduen euskalduntzearen bilakaeraren eta aukera metodologikoaren berri.
|
|
|
1940 inguruan euskara ikasteko aukerarik bazen, urriak eta zailtasunez beteak. Hala ere, euskaldun berrien belaunaldi garrantzitsua agertu zitzaigun, autodidaktak asko eta hizkuntzari aurrekoak
|
baino
are atxikiago. Gutxi ziren, baina Krutwig, Txilardegi, Kintana eta enparauek gaur egungo euskalgintzaren oinarria ezartzen egin zuten lanaren pisua ez da azaldu beharrik ere.
|
|
|
Aurrerakuntza izan daiteke identitatea eta euskal munduaren ezagutzari atea irekiz, baina aldarri hau seguruenik hizkuntzen irakaskuntzan urte haietan zabaldu zen" eduki soziokulturalak" kontzeptuarekin lotuago dago hizkuntza minorizatuen normalizazioarekin
|
baino
.
|
|
|
Ez da erantzuten erraza, eta seguruenik erantzun bakar zehatzik ere ez da egongo. Dena dela, norberarenak botata, beste norbaiti buelta emateko
|
baino
ez bada ereburuan hausnarketa pizten badio eta trena martxan ipintzeko era izan ahal bada, ausartu egin dugu.
|
|
|
Beharrezko hausnarketa eta lanketa baterako akuilua izatea
|
baino
ez da izan asmoa. Beraz, hau dena osatzera, kritikatzera, lantzera edo zuzentzera datorren guztia ongi etorria izango da, gure lanari zentzua ematen dionari buruz ariko baikara.❚
|
|
|
Ibilbideak aurretik finkatuak izaten dira herriz herri eta, fitxan, entzundakoen hainbat ezaugarri jasotzen dira: adin taldea, generoa, entzundako taldearen ezaugarriak etab. Kale neurketetan, noski, ez da norbanakoaren hizkuntza erabilera jasotzen, baizik eta taldeen erabilera; izan ere kalean zehar taldeak
|
baino
ezin izango ditugu entzun, gutxitan entzungo dugu norbait bere buruarekin hitz egiten.
|
|
|
2001eko neurketan Araban, Gipuzkoan, Bizkaian, eta Nafarroa Garaian 5000 biztanletik gorako udalerri guztiak neurtu ziren. 5000 biztanle
|
baino
gutxiagoko udalerrien% 10 ere neurtu zen. Lapurdin, Nafarroa Beherean, eta Zuberoan aldiz 1000 biztanletik gorako udalerri guztiak neurtu ziren.
|
|
|
Hego Euskal Herriko udalerriak aukeratzeko hauek izan dira erabilitako lau irizpideak: Aurreko hiru neurketetan neurtuak izatea. Datuen arteko gorabehera nabarmenik ez izatea. Erabilera tasa ezagutza tasa
|
baino
txikiagoa izatea. 1000 biztanle baino gehiago edukitzea.
|
|
|
Hego Euskal Herriko udalerriak aukeratzeko hauek izan dira erabilitako lau irizpideak: Aurreko hiru neurketetan neurtuak izatea. Datuen arteko gorabehera nabarmenik ez izatea. Erabilera tasa ezagutza tasa baino txikiagoa izatea. 1000 biztanle
|
baino
gehiago edukitzea.
|