|
2000
|
|
|
Ez: ni beste errealitate batean sentitzen naiz, hain zuzen ere, Dabidek egiaz tiro egin zidanetik, eta horrek ingura nazakeen paisajerik liluragarrienak
|
baino
gehiago eragiten nau. Nola esango nuke, Dabidek egia azaldu zidanetik harritua, noragabetua, jausia nago.
|
|
2001
|
|
|
Dagoeneko Ene Jesus nobelaren epilogotik ezagutzen genuen psikiatra hau, fikziozko pertsonaia bihurtu zaigu nobela honetan eta bere garrantzi narratiboa dudaezinezkoa da. Askotan ironia izugarriz euskal gizarteaz eta gure topikoez ematen dituen interpretazioekin batera (elkarte gastronomikoetako gizon mantaldunen trabestismo gordeari dagokion pasarteak irribarre bat
|
baino
gehiago eragingo du), heriotzarean aurrean gizakiok dugun beldur eta bakardadea, heriotzaren inguruko gizarte eta erlijio sineskeriak, neurosiak,... eta nola ez, protagonistaren ametsetan azalduko den" mater terribilis" a gai dituzten gogoetak daude (hau ere, Ene Jesus eko amaren modura," zapi txuritxoa manga beltzetik ateratzen duena"). Guztiak" hiltzeko garela" (et muriremur) azpimarratzen dutenak (media vita in morte sumus) 17.
|
|
|
Honako emaitza hauekjasotzen dira motibazioari dagokionez: ...) gizonezkoek joera handiagoa dute tarteko orientazioa ez hautatzeko eta eskala osoan zehar sakabanatzeko, hots, elkarren antz gutxiago dute etaemakumezkoak baino integratiboagoak izateko joera daukate; 4) noranzko integratiboak gehiago eragiten die Euskal Herrian jaiotako gurasoen seme alabei EuskalHerritik kanpo jaiotakoenei baino; 5) noranzko instrumentalak ikasle unibertsitarioei beste guztiei
|
baino
gehiago eragiten die; 6) lagunartea zenbat eta euskaldunagoa izan, hainbat eta gehiago sortzen ditu noranzko integratiboak; 7) langileez espezialduek, etxeko langileek, langile espezializatuek eta teknikariek noranzkointegratiboak eraginda ikasten dute batik bat, eta irakasleek noranzko instrumentalak eraginda; 8) ikaslea zenbat eta motibazio integratibo gehiagokoa izan, hainbateta gehiago saiatz...
|
|
|
3.585 pazienteren datuekin egindako lanaren arabera, gaixotasun bat duten larrialdietara joaten diren gaixoen %90ek min akutua izaten dute. Min hori kendu aurretik, medikuak mina diagnostikatzen du, eta kasuen %68tan tratamendu sintomatikoa aplikatzen du; etiologikoa erabiltzen duten kasuen %20tan, berriz, minak berak
|
baino
gehiago eragiten die kausei. Gainerako% 12an bi prozedura terapeutikoak aplikatuko dira.
|
|
|
Era berean, lunbalgia kronikoa duten pertsonen prebalentzia %7, 7koa da eta 2.300.000 espainiarri eragiten die. Osteoporosiaren prebalentzia %12, 3koa da 20 urtetik gorako biztanleen artean, eta 2.400.000 emakumeri eta 1.200.000 gizoni
|
baino
gehiagori eragiten die. Ukipen hori handitu egiten da adinean aurrera egin ahala.
|
|
|
Legionellak Murtzian aitortutako azken pneumonia gertaerak 470 pertsonari
|
baino
gehiagori eragin die. Zantzu guztien arabera, izurritearen jatorria hozte dorreetan eta iturri publikoetan koka daiteke.
|
|
|
tomate saltsa, piperrak, barazkiak ozpin oliotan, konpotak edo marmeladak. Aukera zabal bat, gozokitik gatzatura, oso baloratua kontsumitzaileek etxean egiten dutelako, baina oinarrizko prebentzio neurririk hartzen ez bada, prestakuntzatik hasi eta biltegiraino, desatsegin bat
|
baino
gehiago eragin dezakete. Kontserba batzuk, adibidez ozpin oliotan egindakoak, ez dute berotze prozesurik behar.
|
|
2002
|
|
|
Gerraz edo borroka antiterroristaz beztitutako operazio hau sarraskia izan baita hasieratik. Lehen gerran mundu osoan zabaldu ziren Grozniko azokaren gain 200 heriotz
|
baino
gehiago eraginez jaurtikitako bonbaketaren argazkiak, hiriburuaren txikizioarenak... «Eskandalu handia eta emaitza kaskarrak» kalkulatu bide zuten Moskuko militarrek.
|
|
|
Sailkapen bikoitz hori argia eta didaktikoa dela onartuta ere, bistakoa da zailtasun bat
|
baino
gehiago eragiten duela kritika lanak sailkatzeko orduan. Adibidez, komunikabideetako artikulu laburrak kenduta, non sailkatu, esaterako, aldizkarietan kaleratzen diren egile, obra, genero edo garai bati buruzko kritika lan labur, monografiko edo iruzkinak?
|
|
|
Ondorio garrantzitsuak izan dituen azken erupzioaren protagonista Nyragongo sumendia izan da, Kongoko Goma hiria suntsitu eta 100.000 pertsona
|
baino
gehiagori eragin diona.
|
|
|
Nafarroan eta, neurri txikiago batean, Araban ezin da berariaz hitz egin gerra enfrentamenduez. Matxinada militarrak eta haren ondoko errepresioak arrakastaizan zuten, fusilatze masiboek 3.000 hildako
|
baino
gehiago eragin zituzten Nafarroan?, eta berekin ekarri zuten herrialdeko ahalegin ekonomikoak altxatutakobandoaren zerbitzuan jartzea. Egia da pertsona askoren desagertzeak, heriotzagatiknahiz erbesteagatik?
|
|
|
Kontsumitutako potentzia kontratatutako potentzia gainditzear dagoela detektatzen denean, zirkuitu baten geldialdia indartuko da. Ohiko kontsumo puntak aurreikusten badira, lehentasunezkoak ez diren irteera batzuk arrazionaliza daitezke, ebakiak zirkuitu bati
|
baino
gehiagori eragin diezaion punta igaro arte. Irteera bat beste baten ondoren arrazionaliza daiteke, lehenengoa nahikoa ez bada, edo biak batera, kontsumoa handia bada.
|
|
|
Eta bizimodu sedentarioa da heriotza eta ezintasunaren munduko hamar kausa nagusietako bat. Azken azterketa epidemiologikoen arabera, 2020an, transmititu ezin diren gaixotasunek, batez ere kardiobaskularrek eta minbiziek, munduko morbilitate tasaren %70
|
baino
gehiago eragingo dute, eta kopuru horretatik %85 garatzen ari diren herrialdeetan. Jarduera fisikorik ez egiteak bikoiztu egiten du gaixotasun kardiobaskularrak, diabetea eta obesitatea izateko arriskua, eta areagotu egiten ditu koloneko minbizia, hipertentsio arteriala, osteoporosia, depresioa eta antsietatea izateko arriskuak.
|
|
|
Osasun eta Kontsumo Ministerioak kanpaina bat aurkeztu du gaur legionella kontrolatu eta prebenitzeko. Iaz, gaixotasun horrek 200 pertsonari
|
baino
gehiagori eragin zien Espainian, eta uda garaian aurkeztu ohi da, aireztapen sistemekin duen loturagatik. Legionelosia “legionella pneumophilia” bakterioak eragindako ingurumen jatorriko gaixotasuna da.
|
|
|
Patologia horiek haurrei
|
baino
gehiago eragiten diete Espainian
|
|
|
Baina, gainera, estatistika tragiko bat dago: Espainiako errepideetan ekainetik irailera bitartean egiten diren 22 milioi desplazamenduak 500 hildako
|
baino
gehiago eragiten dituzte, eta ehunka zauritu larri. Hori gutxi balitz, garai honetan ibilgailuaren proba gogorra da, tenperatura altuak, desplazamendu luzeak eta pisu gainkargak jasan behar dituena.
|
|
|
Joan den astelehenean Bartzelonako Santa Maria de Palautorera herrian deklaratutako gastroenteritis agerraldiak 280 pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die, eta ospitaleratuta jarraitzen dute. Hala ere, Kataluniako anbulatorioko medikuen arabera, batzuetan, kolapsoaren ertzean egon ziren, eta, hala ere, «dagoeneko bidaltzen ari dira», nahiz eta azaldu zuten, egun osoan, zentrora joan ziren pertsonei «hesteetako infekzio sintomak edo informazioa eskatzeko informazioa eskatu zuten».
|
|
|
Osteoporosia prebenitzea lehentasunezko helburua da EBrentzat Osasunaren Mundu Erakundea (OME) ohartarazten du gaixotasun isil hori XXI. mendean epidemia bihurtuko dela, eta 50 urtetik gorako hiru emakumetik bati eragingo diola. Espainian, gaixotasunak hiru milioi pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die gaur egun, eta 100 milioi euroko gastua eragiten du hausturen fase akutuaren tratamenduan eta zainketan bakarrik. Adituek azpimarratzen dute oinarrizko prebentzio neurri errazak direla, hala nola dieta egokia eta ariketa fisiko neurritsua, bizitza osoan gomendagarriak eta haurtzaroan hasi beharrekoak.
|
|
|
Santa María de Palautorderan 700 pertsonari
|
baino
gehiagori eragin zien disenteria agerraldia azkenean justizia epaitegietan ebatziko da. Brotea, hasiera batean, uztailaren amaieran eroritako euri bortitzen ondorioz edateko uraren horniduraren kutsadurari egozten zitzaion, eta, ondorioz, kaltetuen ehuneko handi bat ospitaleratu behar izan zen.
|
|
|
Hezkuntza Ministerioak beka bat eskatzean datu fiskalak aurkeztu beharrik ez izateko aukera emango die ikasleei. Horren bidez, ikaslea arindu eta mesede egin nahi dio, urtero milioi eta erdi ikasleri
|
baino
gehiagori eragiten dien eta, batzuetan, buruhauste gutxi eragiten dituen prozesu batean. Hemendik aurrera, Kalitate Legeari egindako zuzenketetako batek eskatzen duenez, Zerga Agentziak emango dizkio Hezkuntza Ministerioari eskatzen zaizkion datu guztiak.
|
|
|
Hori iragarri zuen atzo Valentzian Osasun ministroak, eta hark esan zuen Osasun Sistema Nazionalaren Koordinazioari eta Kalitateari buruzko Legeak (Gobernua prestatzen ari da) antzutasunaren aurkako tratamenduak aurreikusten dituela. Arazo horrek 800.000 bikote
|
baino
gehiagori eragiten die Espainian, “OSNren oinarrizko prestazio gisa”. Artzainek, Valentziako Ernalkortasun Institutuaren (IVI) instalazio berrien inaugurazioan parte hartu zuenak, ziurtatu zuen etorkizuneko legeak “prestazio hori berdintasun eraginkorrean eskuratzeko herritarren eskubidea indartuko duela”.
|
|
|
Errusiaren hegoaldean deslotutako disenteria izurriteak 2.100 pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die dagoeneko, eta, kaltetuen kopuruak gora egin ahala, agerian geratzen dira herrialde horretako osasun eta higiene gabezia larriak, elikagaien sektoreko ustelkeria izugarriak ordainduak. Infekzioa “uhinak uretan harri bat botatzean bezala” zabaldu zen atzo osasun agintariek, intoxikazioaren hedadura geografikoaren aurrean ezinezkoak zirenak, Kropotkinen fabrika batean egoera txarrean zeuden esnekiek eragin zutenak.
|
|
|
Gernu aparatuko litiasia, urolitiasi edo nefrolistiasis ere deitua, gaixotasun kronikoa da, giltzurrunen edo gernubideen (ureteak, maskuria) barruan kalkulu opiedroak egotearen ondorioz sortua. Batez besteko adina (30 urte) duten biztanleen %10i
|
baino
gehiagori eragiten die, eta maizago gizonezkoei. Ohitura sedentarioak edo beroarekiko esposizio handia duten pertsonetan da nagusi.
|
|
|
Julen bere baitara bildu zen beste behin. Afariaren kontuak uste
|
baino
gehiago eragiten zion, antza. Astigarribiako ermita.
|
|
2003
|
|
|
Hiesean adituak diren 4.000 adituk baino gehiagok hitzaldi bat ireki zuten atzo Bostonen (AEB) gaixotasun horren aurkako borroka aztertzeko. Mundu osoko 42 milioi pertsonari eragiten die, eta urtean hiru milioi heriotza
|
baino
gehiago eragiten ditu. Topaketa horrek iraungo duen bost egunetan, garapen bidean dauden herrialdeetan tratamenduak eskuratzeko funts publikoak handitzeko eskatuko da.
|
|
|
Ingeleseko akademien itxierak 175.000 ikasle
|
baino
gehiagori eragin die
|
|
|
Europako Batasuneko Edarien eta Elikagaien Manufakturatzaileen Konfederazioko ordezkariek, urtean 600.000 milioi eurotik gorako fakturazioa duten industriak elkartuz, OMErekin zenbait ekimen negoziatzea erabaki zuten, diabetesaren eta hari lotutako beste gaixotasun batzuen garapena geldiarazteko, eta, aldi berean, azpimarratu zuten beharrezkoa dela ariketa fisiko gehiago egitea neurri osagarri gisa. OMEren arabera, gaixotasun kardiobaskularrak, minbiziek, diabetesak, arnas gaixotasunak, obesitateak eta kutsakorrak ez diren beste patologia batzuek 56 milioi heriotza
|
baino
gehiago eragiten dituzte urtean mundu osoan, eta laguntza karga globalaren erdia dira. Halaber, ohartarazi du gaixotasun ez kutsakorren gero eta eragin handiagoa dela garapen bidean dauden herrialde askok modernitatearen alde ordaindu behar duten prezioa.
|
|
|
Haurren trafikoak milioi bat adin txikikori
|
baino
gehiagori eragiten die urtero.
|
|
|
" Sobig" birus informatikoaren aldaera berri batek 70.000 erabiltzaileri
|
baino
gehiagori eragiten die Espainian
|
|
|
Estresak Europako iparraldeko populazioaren erdiari
|
baino
gehiagori eragiten dio
|
|
|
Bilera atzo hasi zen Vienan eta hilaren 11n amaituko da. Topaketaren inaugurazioan, Maria Rauch Kallat Austriako Osasun ministroak gogorarazi zuen “estresak arazoren bat duen Europako iparraldeko biztanleriaren erdiari
|
baino
gehiagori eragiten diola”, eta “OMEko estatu kide batzuetan bizi itxaropena hamar urtez jaitsi dela, estresaren eta nahaste psikikoen ondorioz”. Rauch Kallaten esanetan, “Europako hiru milioi helduk baino gehiagok, hau da, mila biztanletik zazpik, eskizofrenia dute, eta gazteen %33k arazo hori du”.
|
|
|
2000, 2001 eta 2003 urteetan, elikadura segurtasunaren arloan sentsibilizazio berezia izan da, baina ez da behatu agerraldi kopurua jaitsi denik, oro har, eta, bereziki, eskola jantokietan. Jakinarazitako azken kasuak 150 ikasleri
|
baino
gehiagori eragin die Madrilgo Erkidegoan. Salmonella, betiko inplikatua Manipulatzaileen prestakuntza eta oinarrizko higiene neurriak hartzea dira prebentzio neurririk onenak Azken agerraldian, Madrilgo eskola batean, parte hartu duen mikroorganismoa Salmonella izan da.
|
|
|
Beste hitz batzuetan esanda, zein puntutaraino azpimarratzen ziren aurreko horiekin batera kristautasunaren mezu positiboak âanaia arreba arteko maitasuna, edo beste munduko dohatasuna eta zoriona, esaterakoâ? Delumeaurentzat garbi dago fededunengan beldurrak esperantzak
|
baino
gehiago eragin zuela. Izan ere, beldurraren koloreak askoz ere biziagoak, zirraragarriagoak, ziren, batez ere Erreforma katolikoaren ondoren entzuleen emozioak piztu âhau da, entzuleak ikaratuâ nahi zituen sermoi mota nagusitu zenean.
|
|
2004
|
|
|
Itzulpenak berak sortzen dituen gorabeherez gain, jatorrizko testuak berak ere ez die bidea samurtu Maskaradakoei. Hidalgoren testua paperen irakurria izateko sortua da eta, hortaz, antzerkiaren arauetara egokitzeak buruhauste bat
|
baino
gehiago eragin ditu lantaldean »oraindik ere ia arnasarik gabe uzten ditu aktoreak tarte batzuetan». " Eszena bat kendu behar izan genuen estreinaldiaren aurretik", gaineratzen du Panerak," Teknologia berriei buruzko kapitulua zen, terminologia gogorregia zuela-eta baztertu genuen.
|
|
|
(...) Transmisio hori zergatik eteten den jakitea da arazoa. Aldagai ezberdinak daude, eta egoera bakoitzean gauza batzuek beste batzuek
|
baino
gehiago eragiten dute. Oro har, hizkuntza nagusien presioak, norberaren hizkuntzaren estatus txikiak, komunitatea baztertuta sentitzeak... horiek eragiten dute hizkuntza ez erakustea.
|
|
|
Elikagaiekiko alergiak urtero 200 heriotza
|
baino
gehiago eragiten ditu Estatu Batuetan. Berariazko mekanismo immunologiko batek eragindako zenbait elikagairen kontrako erreakzioak dira.
|
|
|
Horiek diotenez, iaz ikasitakoak epidemia hobeto kontrolatzeko aukera emango du, azkenean desagertuz gero. Nolanahi ere, espezialistek ez dute espero aurrekoaren tamainako osasun arazo bat, munduan 8.000 gaixo eta 814 hildako
|
baino
gehiago eragin zituena. Larrialdi bat gertatzen bada, adituek ez diote aurre egin behar arazo ezezagun bati.
|
|
|
Magnesioa funtsezko minerala da, 300 entzima erreakzio
|
baino
gehiago eragiten baititu. Elikagaien osagaien metabolismoan, elikagai konplexuak oinarrizko unitate bihurtzeko prozesuan eta produktu organiko askoren sintesian parte hartzen du.
|
|
|
Iaz, OMEren txosten batek zioen, enfatikoki, «gazituta edo oso onduta dauden elikagaiek urdaileko minbizia izateko arriskua areagotzen dutela». Gaixotasun horrek urtean 700.000 heriotza
|
baino
gehiago eragiten ditu mundu osoan, eta prebentzio modu eraginkorrak bilatzea lehentasun bihurtu da osasun arloko agintarientzat. Tsuganeren azterketan, gatzaren ahalmen deletereoaren kontrapartida bat dago:
|
|
|
Birusak, H5N2 birusak, “ez du giza osasunerako mehatxua eta hegaztien hilkortasun txikia eragiten du” esan zuen Bob Hillman Texasko albaitari buruak. Hiru estatu horiei eraso egin zien birus hori, “ez da bestea bezalakoa, oso hilgarria, Asiako hamar herrialde
|
baino
gehiagori eragin ziena”, esan zuen Hillmanek. “Oraingoz, ez dirudi kasu horien eta Texasen kutsatutako haztegiaren artean harremanik dagoenik”, gehitu zuen.
|
|
|
Bartzelonako Pi i Sunyer (IDIBAPS) Ikerketa Biomedikoen Institutuko adituek gene batean aurkitu dute Olio Toxikoaren Sindromea izateko joera, eta horrek, 80ko hamarkadaren hasieran, 20.000 pertsonari
|
baino
gehiagori eragin zien Espainian. Gaixotasunaren arrazoia industrian erabiltzeko inportatutako anilinarekin desnaturalizatutako koltza olioa hartzea izan zen.
|
|
|
Osasun hezkuntza gehiago dago, eta espainiarrak jabetzen hasi dira zurrungak ez direla soilik bizikidetza arazo bat. Pneumologiako kontsulta batera iristen direnen susmoak maiz berresten dira; izan ere, loaren apneak milioi bat espainiarri
|
baino
gehiagori eragiten die. Gregorio Marañón ospitaleko pneumologoa den José Miguel Rodríguez González Morok unitate monografikoak sortu ditu ospitaleetan itxaron zerrenda osatzeko.
|
|
|
Lepoko zartadaren sindromeak 20.000 espainiarri
|
baino
gehiagori eragiten die urtero
|
|
|
Duela hogeita hamar urtetik, Trafiko Zuzendaritza Nagusiak (TZN) egunero ematen du eguneko edo asteburuko biktimen kopurua. Hala ere, erakunde horretako arduradunek ikusi dute zenbait gaik, hala nola genero indarkeriak edo laneko ezbehar kopuruak, trafiko istripuek baino askoz interes sozial handiagoa pizten dutela, nahiz eta istripuek urtean lau mila heriotza
|
baino
gehiago eragiten dituzten. Trafikoko Zuzendaritza Nagusiak uste du ezbeharrei buruzko informazioak ez duela behar adinako eraginik sortzen dituzten giza eta familia tragedietan.
|
|
|
Egunero, batez beste, 5.120 istripu izaten dira etxean edo aisialdian. Emakumeei gizonei
|
baino
gehiago eragiten dien lesio mota bat da, lanegunetan asteburuetan baino gehiago gertatzen dena. Osasun eta Kontsumo Ministerioak atzo jakinarazi zuen azterlan baten arabera, ezbehar mota horiek Espainiako etxeen %12ri baino gehiagori eragiten diete.
|
|
|
Emakumeei gizonei baino gehiago eragiten dien lesio mota bat da, lanegunetan asteburuetan baino gehiago gertatzen dena. Osasun eta Kontsumo Ministerioak atzo jakinarazi zuen azterlan baten arabera, ezbehar mota horiek Espainiako etxeen %12ri
|
baino
gehiagori eragiten diete. Gertakari horiek heriotza gutxi izan arren, kasuen erdietan biktimek arrastoren bat dute.
|
|
|
Ikerketari esker, halaber, bakterioa detektatu ahal izan zen bizitegi zentroko elikagai manipulatzaile batzuetan. Duela gutxi, urriaren 19an, gastroenteritisaren agerraldi bat baieztatu da, eta Badajozen 100 pertsona
|
baino
gehiagori eragiten die. Oraingoz, agerraldi horrek 113 pertsonari eragin die, eta 91 urteko gizon bat hil da.
|
|
|
Agentziaren kalkuluen arabera, substantzia horien kontsumoak bihotzeko gaixotasun koronarioa izateko duen arriskua murriztea da helburua. Gaixotasun horiek 12,5 milioi estatubatuar
|
baino
gehiagori eragiten diete, eta urtean milioi erdi pertsona hiltzen dira zuzenean. Oraingoz, elikagai eta osasun agintariek informazio kanpainak egiten dituzte kontsumitzailea zenbait elikagai kontsumitzeko arriskuaz kontzientziatzeko, batez ere osasun aurrekariak dituzten kasuetan.
|
|
|
Bazekien ez zela preseski konspirazioak asmatzen ibiltzen. Mireiaren hilketak uste
|
baino
gehiago eragin zion, bistan zen. Lasaitzen lagundu zion.
|
|
2005
|
|
|
Bai noski, biziki orwelldarra da. Kafkak
|
baino
gehiago eragin zuen nigan Orwellen Animalien baserriak.
|
|
|
Ohikoena sinu bakarra infektatzea den arren, polisinusitisa (sinu bat
|
baino
gehiago eraginik) eta pansinusitisa (sinu guztiak) ere gertatu izaten dira.
|
|
|
Pisua galtzea ez da arazo estetiko hutsa. OMEk ohartarazi du gehiegizko pisuak eta obesitateak planetako mila milioi biztanleri
|
baino
gehiagori eragiten dietela; izan ere, ebidentzian oinarritutako medikuntzak gehiegizko kiloak morbilitate eta heriotza tasa kardiobaskularreko arrisku hutsarekin lotzen ditu. Ondorioa da jendeak gaizki eta gehiegi jaten duela, eta horrek aukera ematen du mundu osoan aplika daitezkeen eskema dietetiko trebe eta seguruak izateko.
|
|
|
CB1 hartzailea garuneko zelula mota guztietan agertzen da, eta haren aktibazioak kanabinoidearen ondorio mentalak eragiten ditu; CB2, berriz, mikroglian bakarrik agertzen da. Ikerketaren arduradunek diotenez, Alzheimerra tratatzeko “aukera berri bat irekitzen da”, eta Espainian 600.000 pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die.
|
|
|
Hala ere, Kanariar Uharteek, Galiziak eta Portugalek ere, Atlantikoarekin muga egiten baitute, dieta mediterraneoa egiten dute. Bestalde, mota horretako elikaduraren onurak defendatzen dituzten gehienentzat, obesitatearen arazoa gero eta zabalduagoa dago (gaur egun, 300 milioi pertsona
|
baino
gehiagori eragiten die mundu osoan, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera) dieta mediterraneoan salbazio taula aurki daiteke. Adituen iritziz, obesitateari aurre egiteko formula egokiena elikadura orekatua eta osasungarria (dieta mediterraneoa, esaterako) eta jarduera fisiko erregularra konbinatzea da.
|
|
|
Osasun eta Kontsumo ministro Elena Salgadok atzo ohartarazi zuenez, eredu matematikoen arabera, eta ezer egiten ez bada, Espainia hamarkada bat eskasean irits liteke AEBko obesitate mailara, biztanleriaren %60ri
|
baino
gehiagori eragiten baitie gehiegizko pisuak. Ministroak ohar hori egin zuen Espainiako Saskibaloi Ligako (ACB) presidente Eduardo Portelarekin hitzarmen bat sinatu ondoren, bizi ohitura osasungarriak sustatzeko eta obesitateari aurrea hartzeko, bereziki haurren eta gazteen artean.
|
|
|
Eurobank 2003ko uztailean operatu zuen Espainiako Bankuak eta urte horretako abuztuaren 18an itxi zituen ateak. Horrek 2.000 pertsonari
|
baino
gehiagori eragin zien. Ordainketak eteteko prozesuarekin batera, Audientzia Nazionalak ikertu behar du Eurobank eko arduradunek, Eduardo Pascual presidente ohia buru zutela, delitu hauek egin ote zituzten:
|
|
|
Pastelgintzako produktuaren poluzioak mila pertsona
|
baino
gehiagori eragin zien
|
|
|
Desertifikazioak 110 herrialde
|
baino
gehiagori eragiten die, eta urtean 6 milioi hektarea lur produktibo galtzea eragiten du.
|
|
|
Adibidez, oraindik amaitu gabe dagoen hegazti gripearen atala. Desertifikazioa eta lehortea Desertifikazioak 1.000 milioi pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die mundu osoan, FAOren arabera Ekainaren 17an egin zen Desertifikazioaren eta Lehortearen aurkako Nazioarteko Egunaren helburu nagusietako bat da klima aldaketaren ondorioen aurka borrokatzea. Konbentzioan zehar, adituek azpimarratu dute Afrika dela kontinente kaltetuenetako bat, guztira 1.100 milioi hektareakoa eta 120 egun baino gutxiagoko ziklo begetatiboa duena, FAOren datuen arabera.
|
|
|
Konbentzioan zehar, adituek azpimarratu dute Afrika dela kontinente kaltetuenetako bat, guztira 1.100 milioi hektareakoa eta 120 egun baino gutxiagoko ziklo begetatiboa duena, FAOren datuen arabera. Gaur egun, desertifikazioa da 1.000 milioi pertsonak
|
baino
gehiagok eragiten duten ingurumen degradazioko prozesuetako bat. Adituek aurkeztutako datuek erakusten dutenez, 1991tik 2000ra bitartean lehorteek bakarrik eragin zituzten 280.000 heriotza baino gehiago, eta urarekin lotutako hondamendi guztien %11 dira.
|
|
|
glutena duten zerealak, arraina, krustazeoak, arrautzak, kakahueteak, soja, esnea eta haren eratorriak, laktosa, fruitu oskoldunak, apioa, ziapea, sesamo aleak eta sulfitoak barne. Kontsumitzaileari Informazioa emateko Europako Kontseiluaren (Eufic) arabera, alergeno horiek erreakzio alergikoen %90
|
baino
gehiago eragiten dute. Zuzentarauaren eranskinean ageri den elikagai alergenikoen zerrenda berraztertu eta eguneratuko da, azken aurkikuntza zientifikoen arabera.
|
|
|
Vioxx botikak 700 miokardio infartu
|
baino
gehiago eragin zituen Espainian
|
|
|
Indiako agintariek, Nazio Batuek eta tsunamiaren ondoren India berreraikitzen parte hartu duten GKE nagusiek beste zentro bat jarri dute abian Madrasen, herrialdeak jasotzen duen laguntza guztia koordinatzeko. Maremotoak gehien zigortzen duenetako bat da, eta 2,5 milioi pertsonari
|
baino
gehiagori eragin die. Erakundeek oinarrizko azpiegiturak eraikitzea edo galdutako milaka lanpostu berreskuratzea eskatzen duen prozesu gogor bati egin behar diote aurre.
|
|
|
adibide gisa, inork ez du bisitarientzako interpretazio zentrorik. Gabezia hori arazo arrunta da Espainiako Parke Naturaletan (horietako heren bati
|
baino
gehiagori eragiten dio), baina gabezia hedatuena (erdiek ia ez dute ezer egiten horri buruz) pertsona ezinduentzako irisgarritasuna da, hau da, interpretazio zentroa eta parkearen azaleraren zati bat mugikortasun murriztua duten bisitariek erabiltzeko eta gozatzeko prestatu dira, baita haurrentzako autoak dituzten familiek ere. Parke Naturala da, Parke Nazionalarekin eta Biosferaren Erreserbarekin batera, naturguneak babesteko garrantzitsuena; parke horren aitorpena eta kudeaketa autonomia erkidegoei dagokie soilik.
|
|
|
Sukar aftosari buruzko azken datuek erakusten dutenez, gaixotasunak, gizakientzat kaltegarria ez den arren, nabarmen murrizten ditu esnearen eta haragiaren ekoizpena, Errusian eta beste herrialde batzuetan jarraitzen du. Irailaren hasieran, Errusiako agintariek baieztatu zuten sukar aftosoaren agerraldi batek 210 abelbururi
|
baino
gehiagori eragiten ziela. Herrialdeko Albaitaritzako Ikuskapen Zerbitzuak Asia serotipoaren aurkako txertaketa kanpaina bat du Errusiako itsas lurralde guztietan.
|
|
|
Urtero 26.000 heriotza eta mutilazio
|
baino
gehiago eragiten dituzte mundu osoan
|
|
|
gorputza energiaz hornitzea, zelula mintzak indartzea, hormona sintesia ahalbidetzea, oxigenoa odolera garraiatzea, immuno erantzian bitartekaritza egitea eta nerbio autonomoen erreflexuak arautzea. Ikuspegi begetarianotik, argudiatzen da ezen, defizitak nahaste mota bat
|
baino
gehiago eragin ditzakeela pentsatuz gero, ez dela beharrezkoa izango ingeniaritza biologikoak haragi artifiziala lortu arte itxarotea; nahikoa litzateke omega azidoen gehigarriak soilik gehitzea oraindik ere frutaz, barazkiz eta barazkiz osatutako dieta bati. Jarrera hori babesten duen aurkikuntza bat izan da linaziaren olioan omega gantz azidoen kantitate handiak detektatzea, eta, hala, gehigarri baliotsu bihur daiteke.
|
|
|
Kordobako Jiménez-en taldeak arteriosklerosiari aurrea hartzeko mesedea egin zuela adierazi bazuen ere, Atenasen egindako beste ikerketa batek dio oliba olioaren kontsumoak arteria presioa murrizten duela. OMEren datuen arabera, hipertentsio arteriala da mundu osoan urtean 7.000 heriotza
|
baino
gehiago eragiten dituen arrazoia; beraz, arazo horri aurre egiteko ekimen orok arreta handiagoa merezi du. Elikagaien industria ia beti" bilau" gisa agertzen da hipertentsioaren filmean; izan ere, ontziratutako eta aurrez prestatutako janariak, sodio indize altua dutenez, hipertentsioaren aurkako lehen mailako faktoretzat jotzen dira, baina gauzak aldatzen ari dira.
|
|
2006
|
|
|
Auto ezbeharretako kalte pertsonalengatiko kalte ordainen %37 lepoko" tigazo" aren ondoriozko patologietan sortzen da. 2004 urtean 308.000 pertsona
|
baino
gehiagori eragin zien.
|
|
|
Burdinarik ezak mundu osoko 2.100 milioi pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die, OMEren datuen arabera
|
|
|
Tabako substantzien ondorio kaltegarriak zuzenean lotuta daude laringeko eta ahoko, esofagoko, urdaileko, gibeleko, pankreako, gernu maskuriko, umetoki lepoko eta leuzemiako minbiziekin. Harreman zuzenena biriketako minbiziaren kasuan gertatzen da, munduan urtean 850.000 heriotza
|
baino
gehiago eragiten dituela jotzen baita. Biriketako minbizia duten gaixo guztien ia %70 erretzaileak dira.
|
|
|
Urteko hazkunde ekonomikoa %4 ingurukoa da, baina gure energia kontsumoa %6 inguru handitzen da urtero. Etxeko kontsumoa modu desordenatuan areagotzen delako eta gaur egun herritarrei enpresei
|
baino
gehiago eragiten dien ingurumen kontzientziarik ez dagoelako soilik azal daiteke hori. Elektrizitate kontsumoa kontrolatzeko, “Renove Planak” hozkailuak, garbigailuak, ontzi garbigailuak, lehorgailuak eta izozkailuak aldatzen dituzten erabiltzaileei “A motako” etiketa duten beste batzuengatik diru-laguntzak ematea proposatzen du.
|
|
|
Estatu kide batzuetan, helduen laurdena da gizena. EB osoan, obesitatearen edo gehiegizko pisuaren arazoak 200 milioi heldu
|
baino
gehiagori eragiten die.
|
|
|
15.000 lagun
|
baino
gehiagori eragin ahal izan dien jabetza anitzeko iruzur bat agerian utzi da
|
|
|
Munduko Osasun Erakundearen (OME) arabera, burdinarik ezak mundu osoko 2.100 milioi pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die. Urritasun hori handiagoa da hazkunde azkarreko biztanle taldeetan (haur eta emakume nerabeak) eta ugaltzeko adinean dauden emakumeetan.
|
|
|
UNICEFen arabera, etxeko indarkeriak 275 milioi haur
|
baino
gehiagori eragiten die mundu osoan.
|
|
|
Txinak onartzen du euri azidoak herrialdeko hirien erdiei
|
baino
gehiagori eragiten diela
|
|
|
Euri azidoak Txinako hirien erdiei
|
baino
gehiagori eragiten die dagoeneko, eta eskualde batzuetan erortzen den ur guztia mota horretakoa da, Ingurumena Babesteko Estatuko Administrazioak (SEPA), ingurumenaren arloan Txinako agintari gorenak, aitortu duenez. Zehazki, fenomeno hori aztertzen duten Txinako 696 hirietatik 357k haren aztarnak dituzte, guztizkoaren %51, 3 Kopuru horiek okerrera egin dute Txinak ingurumena babesteko interes txikiagoa zuen garaiekin alderatuta; izan ere, hamarkada horren hasieran, Pekin-ek esan zuen euri azidoak guztizko nazio eremuaren %30 soilik hartzen zuela.
|
|
|
SEPDk jakinarazpen batean azaldu zuenez, prozesu horietako gehienak eragiten dituzten eragileak, errotabirusak eta salmonella, errazago ugaritzen dira giro tenperatura handia denean. Beherako akutua osasun publikoko arazotzat hartzen da, bai lehen munduko herrialdeetan bai garapen bidean dauden herrialdeetan, eta urtean hiru milioi heriotza
|
baino
gehiago eragiten ditu, iturri beraren arabera. Elikadura arloko intoxikazioa jasan ondoren, sintoma ohikoenak honako hauek dira:
|
|
|
Zoritxarrez, adituek diote ezinezkoa dela alergia duen ala ez jakitea anafilaxia (erreakzio alergiko larria) izan arte. Hala ere, esan daiteke ziztada berri baten ondoren erreakzio sistemikoa izateko arriskua aurretiazko erreakzioaren larritasunaren, adinaren (liztorren eta erleen pozoiak eragindako heriotzak haurrei
|
baino
gehiago eragiten die helduei), pozoiarekiko hipersentikortasunaren eta bi lesioen artean igaro den denboraren araberakoa dela. Tratamendua Himenopteroen aurkako borroka ezin da a priori egin, intsektu horien eraginpean ahalik eta gutxien egotea besterik ez baitago.
|
|
|
Salatu dute Perun etxeko langile gisa lan egiten duten 100.000 haurri
|
baino
gehiagori eragiten diela gizarte eta arraza bereizkeriak.
|
|
|
80ko hamarkadaren hasieran eta 1997an, itsasoko urak tenperatura normala lau edo bost gradu zentigradutan gainditu zuen; baina aurten, aurreikuspenek diote gradu bat edo bi baino ez dela gaindituko. 1997an, “El Niñok” 2.000 heriotza
|
baino
gehiago eragin zituen, eta zenbatetsitako galera ekonomikoak 26.000 milioi eurokoak izan ziren. Aurten askoz leunagoa izango da, eta, oraingoz, haren ondorioak onuragarriak ere izan dira, urakanen denboraldia espero baino motelagoa izan baita.
|
|
|
Gainera, ospitalizatutako pazienteetan medikazio akatsen tasa %12, 8koa da (transkripzio, banaketa eta administrazio akatsak), eta %3, 5etik %7, 9ra bitartekoa, administrazioko akatsen ondorioz. AEBn, Medikuntza Institutuak egindako txosten baten arabera, medikazio akatsak dira laguntza akats nagusia, eta urtean 7.000 heriotza
|
baino
gehiago eragiten dituzte, lan istripuek eragindakoak baino gehiago. Akats horiek egiteko arriskua saihesteko modurik onena?
|
|
|
O157 toxina ahaltsua sortzen du eta infekzio larria eragin dezake. Hain zuzen ere, AEBn irailean atzeman zen eta berrehun pertsona
|
baino
gehiagori eragin zien agerraldia zen. Kutsaduraren jatorria ziazerba fresko kutsatuen sail batzuetan zegoen ur beltzen isurketa batek espinaka horiek lantzen ziren finka kutsatu zuen.
|
|
|
2006an erregistratutako hondamendi naturalak (lurrikarak, hotz boladak eta ekaitzak) 140 dira, eta “teknikoak”, itsas istripu gisa, 200 izan ziren, Swiss Re ren arabera. Gertakari horiek 30.000 hildako
|
baino
gehiago eragin zituzten; 2005ean, berriz, 112.000 pertsona hil ziren antzeko arrazoiengatik. 2006ko hondamendi hilgarrienak hauek izan ziren:
|
|
|
Ezaguna denez, 1937ko apirilaren 27an, Gobernuak, atzerriko potentzia baten abiazioaz baliatuz, Macondo herri meatzaria birrindu zuen, mila hildako
|
baino
gehiago eraginez, gehienak haurrak, emakumeak eta zaharrak, eta ezin konta ahalako kalte materialak sortuz, herria gerrilla maoistaren eskuetan zegoela aitzakia harturik. Ondoren, munduak jakin zuenean populazio zibil defentsarik gabekoaren gainean eragindako hondamendiaren nolakoa eta zenbatekoa, eta Gobernuaren aurkako erreakzioak sortzen hasi zirenean, honek gezur batez lurperatu nahi izan zuen bere erantzukizuna, Macondo maoistek berek suntsitu zutelakoa barreiatuz.
|
|
2007
|
|
|
Ideologiaren gainean pertsonen arteko harremanek seinalatzen digute bidea. Hau da, pertsonek eta zirkunstantziek, eta aldian aldiko beharrek ideologiek
|
baino
gehiago eragiten dute gure baitan, antza.
|
|
|
Interes orokorreko herri lanak edo autonomia erkidego bat
|
baino
gehiagotan eragina dutenak.
|
|
|
Izan ere, nahiz eta produktu freskoak kontsumitzaileek gehien baloratzen dituzten ikuspegi dietetiko eta nutrizionaletik, arazo gehien sortzen dituztenak dira, kutsaduraren ikuspegitik. E.coli ren agerraldiaren kasuan, 2006 urtearen amaieran AEBko 20 estatu ingurutan zabaldu zen eta 169 pertsona
|
baino
gehiagori eragin zien, ziazerbak kutsatu egin ziren animalia simaurrarekin ongarritu ondoren, bereziki behi aziendarekin. Deskribatutakoa bezalako agerraldiek, oso larriak eta jende askok ukituak, mesfidantza handia eragin dute kontsumitzaileen osasuna babesteko sisteman.
|
|
|
Adituek diotenez, amiantoaren eraginpean egoteak 200.000 heriotza
|
baino
gehiago eragingo ditu hurrengo hamarkadan Erresuma Batuan.
|
|
|
Diabeteak 19 milioi europarri
|
baino
gehiagori eragiten die, eta etekina atera diezaioke pinuaren azaletik erauzitako antidiabetiko berri baten aurkikuntzari.
|
|
|
Gaur egun, Europako gizonen% 27k eta emakumeen% 38k gehiegizko pisua dutela edo obesitatea dutela uste da. Epidemia horrek bost milioi haurri
|
baino
gehiagori eragiten die 27ko EBn, eta progresio tasa kezkagarria du, 300.000 kasu berri urtean, Ebazpen horren lehen zatiak erakusten duenez. Arazoa ez da berehala konponduko, baina berehalako konponbideak eta ikuspegi orokorra behar dira zifrak hain modu kezkagarrian handitzen ez jarraitzeko.
|
|
|
Zulo horiek perpendikularrak izan behar dute errematxea lasaierarik gabe sartzeko. Lotura egiteko, errematxearen zurtoina sartu behar da errematxagailuaren ahoan, eta behin
|
baino
gehiagotan eragin, errematxearen burua zuloetan sartu arte. Grapagailu mekanikoa Hainbat grapagailu mekaniko edo elektriko mota daude, eta horien prestazioak erremintaren potentziaren arabera aldatzen dira.
|
|
|
Jakob Nielsen ingeniari ospetsua eta Robert Adler egungo agintearen asmatzailea bezalako espezialistak konturatu dira oso nahasiak direla, maneiatzeko zailak direla eta etsigarriak direla urrutiko aginteekin borrokatzea. Familiako liskar bat
|
baino
gehiago eragiten duen objektu hori hainbat aginte infragorri integratzen dituen gailu bat baino ez da, eta gailu horren bidez edozein ekipo kontrola daiteke une oro. Normalean, fabrikan aurrez programatuta egoten da, baina, gainera, “ikasteko” gaitasuna du, eta beste gailu batzuk kontrolatzeko gaitasuna.
|
|
|
Gainera, azterketak adierazten du Yangtse ibaiaren ibaiadarren %30 “oso kutsatuta” daudela, besteak beste, Min, Tuo, Xiang edo Huangpu, Shanghai hiritik igarotzen dena. Bestalde, esan du etorkizunean hondamendi naturalak gertatzeko arriskua handitu egin daitekeela ibaia haztearen ondorioz, eta, gaur egun, Txinak urtero jasaten dituen uholdeen %70
|
baino
gehiago eragiten duela.
|
|
|
Adituak dioenez, «etxea automobil baten modukoa da, haren segurtasuna mantentze lan on baten mende dago». Ama ez erre Mundu osoko 300 milioi pertsonari
|
baino
gehiagori eragiten die asmak, eta eskola adineko gaixotasun kroniko nagusia da. Prebentzio bideak bereizten jarraituz, Michigango Unibertsitateak (AEB) eta Erresuma Batuko David Hide Asthma and Allergy Research Centre-k elkarrekin egindako ikerketa batek berretsi egin du haurdunaldian amak tabakoa hartzeko duen ohiturak asma izateko arriskua areagotzen duela.
|
|
|
Federación Internacional de la Cruz Roja Espainiako Gurutze Gorriak, Familia Plangintzaren Espainiako Federazioarekin batera, Malariaren aurkako Borrokaren Aliantza aurkeztu du. Gizartea malariaz kontzientziatzeko proiektua, urtean milioi bat heriotza
|
baino
gehiago eragiten dituen gaitza, horietatik %95 bost urtetik beherako haurrak. Frantzia, Ingalaterra eta Alemaniak ere parte hartzen dute proiektu honetan.
|
|
|
Horregatik, profilaxiaren garrantzia azpimarratu du, nahiz eta onartu duen bat ere ez dela eraginkorra %100ean. Gaitz honen alderdi garrantzitsuenak Malaria Anopheles eltxoaren ziztadak transmititutako parasito gaixotasuna da, eta milioi bat heriotza
|
baino
gehiago eragiten ditu urtero. Urtero, gutxi gorabehera, 300 eta 500 milioi malaria kasu izaten dira, eta kalkulatzen da munduko populazioaren %40 inguru, hau da, 107 herrialdetako 3.200 milioi pertsona, malaria harrapatzeko arriskuan dagoela.
|
|
|
Aurten, penintsulako erdialdeko eta iparraldeko bi mila haur eta gazteri
|
baino
gehiagori eragin die gaixotasunak.
|
|
|
Egileek uste dute ekoizpen egituran gertatzen ari diren aldaketa sakonek eragin txikia izango dutela iraunkortasuna hobetzeko, eta datozen 14 urteetan ez dela hobekuntza nabarmenik izango. Biderik arrazoizkoena garraio ereduan funtsezko aldaketa da, Espainian petrolio produktuen %60
|
baino
gehiago eragiten baitu. Kuota horretatik,% 81,5 ibilgailuen trafikoari dagokio.
|