|
2000
|
|
|
Lankide
|
baino
askoz lehenago maisu izan nuen, baina ikasleontzat, irakaslea ezezik, laguna zen. Gogoan dut OHOko 8 maila bukatu ostean kurtso amaierako bidaia antolatu genuela.
|
|
|
Honen guztionen isla oraintsura arte izan dugu irakaskuntza ofizialean ere, espainol konkistatzaileek Amerikan zapalduriko herri autoktonoei" nuestra lengua" irakasten zietelako, poz pozik agertuz, horrekin ezkutatu nahirik, antza, aztekek, maiek edo inkek, europar jendeekin harremanik izan
|
baino
askoz lehenago, ezin hobeki zekitela mintzatzen, eta kultura original eta zibilizazio miresgarria garatuak zituztela, zeinek bere hizkuntzan adieraziak.
|
|
2001
|
|
|
Beste kulturen aipamenak egiteagatik, Txinan perfumeak eta gorputz olioak K. a. 300 urte inguruan ezagunak zirela esan ohi da, eta segur asko data hori
|
baino
askoz lehenago ere izan zitezkeen ezagunak. Japoniara K. ondorengo 538 urtean pasatu omen zen batez ere intsentsuaren erreketa.
|
|
|
Karabanak trantsizio trenbidea 1903an jarri ziren martxan, eta, horri esker, Txinako teak astebetean iritsi ziren Errusiara. Britainiar batzuek (errege erreginak, aristokratak eta merkatariak) jada entzun zuten tea, edo, agian, Londresen 1658an agertu zen lehen data dokumentatua
|
baino
askoz lehenago probatu zuten. Thomas Garraway, Londresko Cityko denda baten jabe den merkataria, izan zen lehena enkantean saltzeko produktu berria iragartzen.
|
|
2002
|
|
|
Pertsuasioak historia zaharrean dauzka bere sustraiak erroturik. Masa hedabideen garaia
|
baino
askoz lehenago, Grezia klasikoaren garaian, esate baterako, erretorika terminoa erabiltzen zen, jendearen konportamoldea bideratu gura zuen lengoaiaren erabilpen zehatza izendatzeko.
|
|
|
Gauzak aldatu egin dira joan den urtean Anthea Boylston paleontologoak eta Bradfordeko Unibertsitate britainiarreko kolaboratzaileek egindako azterketatik. Ingalaterrako ipar ekialdean izurrite txiki bat dagoela frogatu dute, Kolonbiako bidaia
|
baino
askoz lehenago gertatu zena. Zientzialari horiek 1319 eta 1539 artean erabili zen hilerri bateko 245 eskeleto aztertu zituzten.
|
|
2003
|
|
|
Abantailak bistakoak dira: orain, diskoa aldatzerakoan bolantea gehiegi askatzea saihesteko, badira CDko bost kartutxo dituzten estereoak, baina ekipoak MP3 irakurtzen baldin badu, 12 orduko disko bakar bat bukatu
|
baino
askoz lehenago gasolina bota egin da.
|
|
|
Zenbait herrialdetan, hala nola Italian, orea prestatu ondoren kontsumitzen da ia, baina beste batzuetan, gurean bezala, ohikoa da dozenaka minutu eta zenbait ordu bitarteko denbora itxarotea. Pasta kontsumitu
|
baino
askoz lehenago prestatzeak ustekabeko ondorioak eragin ditzake. Hozkailuan plater beroegiak sartzea ez denez komenigarria, pasta hozten uzten da denbora batez.
|
|
|
Giza immunoeskasiaren birusa (GIB) Estatu Batuetara iritsi zen eta 1981ean lehenengo hies kasuak diagnostikatu
|
baino
askoz lehenago zabaldu zen herritarren artean, Kalifornian, New Yorken eta Georgian diagnostikatutako lehen zortzi gaixoen odol lagin urriekin egindako ikerketa baten arabera. Ebidentzia guztien arabera, GIBa Afrikan sortu zen oso antzeko birus bat txinpantze antzeko batek gizakiei transmititu dienean, agian kutsatutako haragiaren kontsumoaren bidez. Hala ere, oraindik ere zalantzak daude AEBetan GIBa nola eta noiz sartu zen jakiteko.
|
|
|
Jarduera horrek elikagai horien arriskua murrizten laguntzen du, eta, batzuetan, “hondakin urak” erabiltzeak eragiten du. Elikadura joera berriek, batez ere janariak jan
|
baino
askoz lehenago prestatzean oinarritzen direnek, zenbait alderdi berriro aztertzera behartzen dute, hala nola ontzi egokietan gordetzea, kontuan hartuz, gainera, elikagai bakoitzak bilgarri mota jakin bat behar duela. Adituek plastikoen erabilera bereizi gabea salatu dute; besteak beste, PVCa.
|
|
|
Organismo horiek metal astunen kontzentrazio handia dute, eta azidotasun nabarmena dute. Uretako bakterio horiek sulfuro metalikoen oxidaziotik lortzen dute energia, pirita irentsiz eta azido sulfurikoa eta burdinazko ioia sortuz duela 300.000 urtetik, meatzaritza zona onubense horretan hasi
|
baino
askoz lehenago. Espainiako zientzialarien hipotesia da Río Tintoren biologia eta ezaugarri kimikoak oinarri biologikoko erreaktore kimiko baten emaitza direla.
|
|
|
Teoria geologiko horren arabera, India “ibilgailu biotikoa” izan zen dozenaka milioi urtez modu isolatuan eboluzionatu zuten landare eta animalia taldeentzat. Espezie berria aurkitu duten adituen ustez, itxurazko isolamenduak eredu hori babesten du, nahiz eta “Nasikabatrachus sahyadrensis” eta Seychelleetako senideen DNA analisiak erakusten duen bi leinuak duela 130 milioi urte banandu zirela, India eta Seychelleak bereizi
|
baino
askoz lehenago.
|
|
|
Egonkortasun arazo bat Normalean, larbentzako partikula txikiagoak (100 mikrometro) lortzeko pentsua birrintzeko aukera ez da bideragarria, ikertzaileak dioenez. Partikulak oso azkar disolbatzen dira uretan, eta, eskuarki, larbetara iritsi
|
baino
askoz lehenago. Bestalde, gizentzeko baldintza normaletan pentsu aleak 3 milimetro bitartekoak dira, eta arrainek oso azkar jaten dituzte, eta, beraz, ez dute denbora ematen disolbatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Halaber, esan liteke Unibertsoko izar gehienak berantiarrak direla, ez zirela gure eguzkia
|
baino
askoz lehenago sortu, hau da, Big Bang leherketa handia gertatu eta 7.000 milioi urtera sortu zirela.
|
|
|
Beraz, Kabissa.org ek «bir globalizazioa» deitzen duen gaurko hirugarren hau
|
baino
askoz lehenago, Afrikako herritarrek beren larruan dastatu zituzten globalizazioaren kalteak: eritasunak, hilketak, ekologiaren hondamendia, ekonomia kriminala (diru garbiketa, drogak, sexu esklabotasuna), lehengaien lapurreta...
|
|
|
Trongsako Dzonga ere ikusgarria da. Hau ere herria bera baino handiagoa eta herrira iritsi
|
baino
askoz lehenago ikus daiteke, dzongaren teilatu horia oso deigarria baita. Dena den, Trongsan ez genuen denbora askorik egin.
|
|
|
Azken batean, Homeroren deskribapen politikoa ez zaio egokitzen bakanik gerrari mizeniko handien garaiari, aitzitik, Homeroren testuetan boterearen paradigma teoriko bat agertzen da. Beharbada, erreaiismo handiz, botere ororen izaera aristokratikoa ezagutzeko aukera eskaintz.en diguHomerok, eiite teoria garaikideak sortu
|
baino
askoz lehenago.
|
|
|
Hezur horren azterketa morfologikoak eta ondoren beste hezur garaikide batzuekin konparatzeak pentsarazten digu animalia urtar horrek gorputz adarrak garatu zituela gorputza gorantz tolestu eta, seguruenik, burua uretatik ateratzeko. Trantsizio espezie horiek ibaietako ur ez oso sakonetan barrena poliki poliki mugitzeko gaitasuna izango lukete, lurrean lau hanken gainean eusteko gaitasuna duten lehen ornodunak agertu
|
baino
askoz lehenago. Aurkitutako humeroak forma bakarra du, antzeko antzinatasuna duten antzeko beste izaki batzuen antzeko hezurrekin alderatuta.
|
|
|
Ondorio horretara iritsi dira José María Bermúdez de Castro, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Gorenekoa (CSIC) eta Atapuercako aztarnategietako zuzendarikidea, eta Fernando Ramírez Rozzi, Centre National de la Recherche Scientificekoa (CNRS), Frantzian. “Hortzen garapenaren arabera, Neanderthaleko gazteak heldutzat har zitezkeen 15 urterekin, “Homo sapiens” a
|
baino
askoz lehenago, zeina 18 haziko baitzen”, dio Bermúdez de Castrok. Hori ikertzeko, bi adituek “Homo antecessor en” zortzi hortzen hazkuntza jarraibideak aztertu dituzte (duela 850.000 urte bizi izan zen Atapuercan, eta neandertalen eta sapiensen arbaso komuna da); 106 hortz “Homo heidelbergensis” (Atapuerca, duela 350.000 urte, neandertalen aitzindari”; 146 hortz “Homo”.
|
|
|
Bipedalismoa, jarrera tente bat hartzeko eta bi hanken gainean ibiltzeko gaitasuna, gertaera erabakigarria izan zen gizaki modernoen etorkizuneko agerpenerako. “Science” aldizkariak gaur argitaratu duen ikerketak erakutsi duenez, lokomozio modu hori susmagarria
|
baino
askoz lehenago agertu zen, duela sei milioi urte Kenyan bizi izan zen hominido moduko batean baitzegoen. Garai hartan, klima aldaketa bortitza gertatu zen Afrikan.
|
|
|
XVIII. mendean Ipar Amerikan bisonteak modu masiboan ehizatu
|
baino
askoz lehenago, dozenaka milioi ale zeudenean, klima aldaketak gainbehera ekarri zuen duela 200 urte gertatutako espezie horren populazioa, Kanadako, Errusiako eta AEBetako zientzialariek egindako azterketa baten arabera. eta Erresuma Batua, gaur “Science” aldizkarian argitaratua. Ipar Amerikan, Txinan eta Siberian aurkitutako bisonteen 442 hezur fosilizaturen DNArekin egindako lan horrek adierazten du duela 37.000 urte Siberian, Alaskan eta Kanadan aniztasun genetikoa eta bisonte populazioen tamaina izugarri murriztu zirela.
|
|
|
1930 aldean (40 urtez gogor lanegin ondoren, beraz) juduera mintzatuaren oinharriak jarririk zeuden; eta hizkuntzaren batasuna eta bizitasuna oso aurreratuak. 1948
|
baino
askoz lehenago, hortaz, hizkuntzaren pizkundea arras abiatua zen.
|
|
|
" Definitively, direna direla, espainol ala basque, ez dira gu bezalakoak" pentsatu zuen Marckek hego aldeko herrien dramatikotasun gehiegizkoa gogoan. Isiltasun deseroso batek hartu zituen, izan ere, ohiturik zeuden Ikeren heriotzari buruzko komentario lekuz kanpoko bezain barregarriak entzutera, susmatzen baitzuten sekula ez zela hilko, edo behintzat, ez haiek
|
baino
askoz lehenago, baina Carlosi horrelakorik inoiz ez entzun izanak azpimarratu egin zituen larruan, begietan, senean nabaritzen zitzaizkion eritasunaren arrasto goseak.
|
|
2005
|
|
|
Batek gurinarekin txigortu bat irensten badu, aditu horrek azaldu duenez, ordubeteren buruan gurinetik datozen lipidoen konposizioa duten kilomikroiak izango ditu; txigortu bat oliba olioarekin hartzen badu, oliba olioaren lipidoekin kilomikroiak izango ditu. Ikertzaileek uste dute lehen adibidean, gurinaren adibidean, gantz asez osatua, kilomikroien kontzentrazio handia egongo dela arterietan, eta oliba olioaren lipidoek baino eragin negatiboagoa izango dutela, odola
|
baino
askoz lehenago desagertu egingo baitira. Horixe ari da ikertzen Gantzaren Institutuko taldea, kilomikroien konposizioaren eragina argitzen saiatzen ari diren bakarretakoa.
|
|
|
Mullisek esan zuen oso harrituta daudela “hain urrun egon den egitura zoragarri hori ikusita”. Zehazki, astronomoek jakin dute izarren, galaxien eta galaxia kumuluen egitura hierarkikoa berehala eratu zela Big Bangaren ondoren, zientzialariek duela urte batzuk uste
|
baino
askoz lehenago. Era berean, Mullis ek azaldu zuen galaxia kumulua Lurretik 9.000 milioi argi urtera dagoela, aurreko errekorra baino 500 milioi argi urte urrunago.
|
|
|
2001etik 2004ra bitartean, hildako animalia osasuntsuen kasu positiboen batez besteko adina 76,2 hilabetetik 95 hilabetera zihoan, baina 2004tik aurrera batez bestekoa 79,9 hilabetekoa izan da. Horrek adierazten du kutsadura iraganeko aldi oso zehatz batean gertatu zela, Europar Batasunean ezarritako neurriak indarrean sartu
|
baino
askoz lehenago. Aldaketa horiek guztiek eragin dute EB iraganean ezarritako neurri murriztaileren batean aldaketak baloratzen hastea.
|
|
|
J ipintzen zuen bala hartu, poltsikoan gorde, garajera jaitsi, amarena izandako bizikleta atera, eta auzoko aldapan behera jaitsi nintzen, ia galgari sakatu gabe, nire anoraka itsasontzi baten haize oihala bezala puzten zela. Azken bihurgune itxira heldu
|
baino
askoz lehenago hasi nintzen galga sakatzen, gelditzeko denbora emateko, ziztu bizian jaitsia bainintzen. Behera heldu nintzelarik, bizikletatik jaitsi, eta hormigoizko horma batzuen artetik sartu nintzen, handik putzu sakon batera heltzeko; harriz inguraturiko putzu hartara desbideratzen zen ibaiko uraren parte bat, gero handik erriberako lantegietara eramateko.
|
|
2006
|
|
|
Eta ez da ahaztu behar Primo Levi nazien kontzentrazio esparru izugarrieneanegon zela. Idazle italiarraren hitz horiek irakurri
|
baino
askoz lehenago horrelapentsatzen nuelako idatzi nuen nire lehen eleberria. Pizgarria Yoyesen hilketa izanzen.
|
|
|
Bizitza osoko telebistaren erregealdiak, izpi katodikoen hodiak, duela pare bat urte espero zitekeena
|
baino
askoz lehenago ukitzen du bere amaiera. GFK aholkularitza enpresaren datuen arabera, 2005ean 900.000 LCD telebista eta 150.000 plasma telebista saldu ziren; 2,3 milioi hodi (LCR) saldu ziren.
|
|
|
Teknika horien bidez, guraso asko ere lasaitu dira, eta modu fidagarrian bermatu ahal izan da haurraren bihotza normala denean. Eta beste batzuei, berriz, jaiotza
|
baino
askoz lehenago ere anomalia bat dagoela jakin dute. Jaio ondoren, sortzetiko bihotz eritasunaren zeinu garrantzitsuenetako bat murmurioa da.
|
|
|
Baina Ladislao Biró jauna hori dena gertatu
|
baino
askoz lehenago geratu zen bolalumen ekoizpen zurrunbilo horretatik kanpo. 1947 urtean enpresako bere partea saldu egin zuen –egoera ikusita jaso zezakeen diruaren zati irrigarri eta erridikulu bat bakarrik jasota– eta pintura surrealistari eskaini zizkion bere ahalmen guztiak...
|
|
|
Paraninfoan eman zuen hitzaldian MartÃnez de Herediari entzun nionean metro koadroak aprobetxatzeagatik egiten zirela pasillorik gabeko etxebizitzak eta gehienetan auzo pobreetan eraikitzen zirela horrela antolaturiko etxeak, harrotu edo egin nintzen nire arkitekto senagatik, Arkitektura Eskolan sartu
|
baino
askoz lehenago nuelako nik hura hautemana. Baina Iñigoren etxeko atondoa etorri zitzaidan bat batean gogora, eta MartÃnez de Herediaren iritzia, arkitekto handia izan arren bera, ez zela zuzena konturatu nintzen, ezta nire arkitekto senak eraginda onduriko uste hura ere.
|
|
|
Oraindik ere ikusten ditut Maite eta Lontxo, elkarren ondoan Azkoitiko kale nagusian gora eta behera, eskutik helduta, igande arratsalde batean, bikote batek egoera horretan ibili behar duen baino askoz azkarrago ibiltzen, urduritasunaren eraginez. Baina kalean gora eta behera ibiltze hutsaz haratagoko bikote zereginak ere oso gazterik eta oso bizkor deskubritu zituen, beste batzuek
|
baino
askoz lehenago; nik baino askoz lehenago, esate baterako.
|
|
|
Oraindik ere ikusten ditut Maite eta Lontxo, elkarren ondoan Azkoitiko kale nagusian gora eta behera, eskutik helduta, igande arratsalde batean, bikote batek egoera horretan ibili behar duen baino askoz azkarrago ibiltzen, urduritasunaren eraginez. Baina kalean gora eta behera ibiltze hutsaz haratagoko bikote zereginak ere oso gazterik eta oso bizkor deskubritu zituen, beste batzuek baino askoz lehenago; nik
|
baino
askoz lehenago, esate baterako.
|
|
2007
|
|
|
XVII. mendeaz ari gara, baina agoteen berri lehenago ere badago Euskal Herrian, kontu hau gertatu
|
baino
askoz lehenago. Batzuen ustez godoen oinordekoak ziren, beste batzuek diote Erdi Aroan etorritako kataroak zirela agoteen arbasoak, esan izan da sarrazenoak zirela, ijitoak, Frantziako legenardunen (lepra) ospitaletatik etorritako gaixoak, konbertsoak...
|
|
|
Baina formula bereko konposatu asko daude, 18, eta guztiek ez dituzte ezaugarri berberak. Adibidez, isooktanoak eta n oktanoak ia bero bera sortzen dute erretzen direnean oxigenoa dagoelarik, baina isooktanoa bestea
|
baino
askoz lehenago hasten da erretzen.
|
|
|
–Les lois politiques et civiles de chaque nation ne doivent être que les cas particuliers où s, applique cette raison humaine. Elles doivent être tellement propres au peuple pour lequel elles sont faites que c, est un très grand hasard si celles d, une nation peuvent convenir à une autre? 186 (Horra, bada, Herder-en erlatibismoa, Herder
|
baino
askoz lehenago!).
|
|
|
AEBko soldadu horiek gatazka hasi baino lehen parte hartu behar dute; eta ezoraintxe arte egin den moduan, gerrillen kontra ekiteko bertako gobernukoarmadari laguntzea. Erroak eta herritarren sostengua eduki ditzaketen gerrillenaurka borrokatu behar da, eta matxinada gauzatzen hasi
|
baino
askoz lehenago ekinbehar da. Munduan zehar operazio desberdinetan horrelako talde asko egon behardirela dio planak.
|
|
|
“Hain denbora gutxirekin, saihestezina da erakunde bakoitzak arazo bat edo bi izatea”, adierazi zuen Gartner ikerketa kabineteko Will Cappellik. “Enpresa guztiak ordu aldaketa
|
baino
askoz lehenago komunikatu lirateke langileekin, eta zerbitzu teknikoen arduradunek martxoaren 11n eta 12an egon lukete gerran”, esan zuen.
|
|
|
“Dagoeneko ezin dugu esan karbono dioxidoak bakarrik eragin zuela glaziazioaren amaiera” esan zuen Lowell Stott ikerketaren egile nagusiak. Itsas hondoko tenperaturak azalera tropikalekoak baino 1.300 urte lehenago igo ziren, eta atmosferako co2aren maila igo
|
baino
askoz lehenago, adierazi zuen ikertzaileak. Berotegi efektuko gas hori atmosferan metatzea berotzearen ondorio izan zen, eta urtzea bizkortu egin zuen, baina ez zen izan arrazoi nagusia, zientzialariak azaldu duenez, ez du zalantzan jarri nahi co2ak azken urteetan planetaren beroketan eragina duela.
|
|
|
Lehen gaixoak ez ziren 1981era arte identifikatu. “GIBa askok susmatzen dutena
|
baino
askoz lehenago sartu zen Ipar Amerikan”, dio Michael Worobey ikerketaren zuzendariak. Ikerketa horrek, Worobeyk dioenez, Afrikatik zuzenean garatutako mundura birusaren etorrera adierazten zuten beste hipotesi batzuk bota ditu.
|
|
|
Hispania aro arrunta baino lehenagoko II. mendean dokumentatu da, Lucius Caius Hemina bigarren mailako idazlearengan, Iberiar Penintsula eta Balear eta Pitiusar uharteak izendatzeko. Vasconia eta Navarra
|
baino
askoz lehenago agertu da, horiek IV. mendean eta XI. mendean atzematen baititugu, hurrenez hurren, Hispaniaren barruan (nahiz eta Eugenio Kordobakoak Euskal Herriaren Kantauri itsasoko isurialdea Gallia Comata deitu IX. mendean eta nahiz eta Wasconia," w" z, gaurko Gaskonia izan VI. menderako, Ipar Euskal Herria barne).
|
|
2008
|
|
|
Frantzian 24 urte preso daraman Abdallah ren kasuak" berunezko urteak" gogorarazten ditu.Frantziak, bereziki Parisen, 1985 paranoia antiterrorista ezagutu zuen. Urte haietan iraila
|
baino
askoz lehenago Parisera iristen zena harritzen zen autobus, tren eta metro geltokietan hainbeste polizia eta militar ikusteaz, kontrol zorrotzak, paperontziak kenduta bonben beldurrez, maletak edo motxilak uzteko kontsignak itxita... Sobietar Batasuna indarrean zegoen, Berlinek murrua zeukan erdian, gerrilla ezkertiarrak ari ziren Frantzian eta Alemanian, arabiarren artean ezkertiarrak ziren gogorrak eta ez islamistak.
|
|
|
Polinesiarrek Urdanetak
|
baino
askoz lehenago nabigatu zuten Ozeano Barean ekialderantz. Pazko uhartea eta Hawaii kolonizatu zituzten Ozeaniatik abiatuta.
|
|
|
Zer egin sumatu ezinik zeuden nonbait, zeren hornigaiak hain urriak izaki goseak errenditzera behartuko baikintuen laguntza iritsi
|
baino
askoz lehenago. Gure itxaropen bakarra bukaneroak banan banan hiltzen joatea zela erabaki zen, bandera jaitsi arte edota Hispaniolarekin alde egiten zuten arte.
|
|
|
Eta hautsi egin zuen bere pipa luzea su burdinaren kontra. Kontakizuna amaitu
|
baino
askoz lehenago, Trelawney jauna, horixe zen, gogoratuko duzuen bezala, Squirearen izena, eserlekutik altxa eta gelan harantz eta honantz hasia zen, eta sendagileak, berriz, kendua zuen ileorde hautseztatu hura, hobeto entzuteko edo, eta hantxe zegoen eserita, benetan arrotz, berezko ile beltz, motx motxarekin.
|
|
|
Nire pare parean, milia erdi bat baino gutxiagora, Hispaniola ikusi nuen belak zabalduta nabigatzen. Jakina, segurutzat eman nuen harrapatu egingo nindutela; baina hain nengoen akituta urik ezagatik, ia ez nekien zer egin behar nuen, poztu ala tristatu; eta, ondorio batera iritsi
|
baino
askoz lehenago, ustekabea nire buruaren jaun eta jabe zen, eta ez nintzen gai izan begiratzeko eta harritzeko baino.
|
|
|
Jabetza erregistratzaileen arabera, kontratu horiek “esku bateko hatzak” izan ditzakete gaur egun, eta bankuek onartzen dute “lege garapena falta da oraindik” eta erretiratuek “etxebizitza seme alabentzako ondare nagusitzat hartzen jarraitzen dute”. Adinekoek etxea hipotekatu
|
baino
askoz lehenago pentsatzen dute, pentsioa handitzeko errenta bat eskuratzeko. Orain arte, alderantzizko hipotekak “lekukotzak” dira, Eugenio Rodríguez Cepedak, Erregistratzaileen Elkargoko dekanoak, nabarmendu duenez.
|
|
|
Espezie horrek hutsune morfologiko ebolutiboa betetzen du, “Tiktaik” hegats lobulatuen arrainaren eta “Acanthostega” eta “Ichtyostega” tetrapodo primitiboen artean, talde zientifikoa zehaztu zuen. Zientzialariek adierazi zutenez, lanak erakusten du animalia horiek uste
|
baino
askoz lehenago dibertsifikatu zirela, eta animalien bilakaera posible egin zuten gertakarien segida berreraikitzen laguntzen du. Uretako animalia ornodunen bilakaera Devoniarraren azken aldian gertatu zen, duela 380 milioi urtetik 360 milioi urtera, eta aldaketa fisiologiko eta morfologiko ugari behar izan zituen.
|
|
|
Hegaztiek eta, bereziki, oilaskoak zeregin garrantzitsua dute Campylobacterrek eragindako intoxikazioan. Bakterio horren ibilbidea lehen mailako produkzioan hasten da, elikagaia manipulatu
|
baino
askoz lehenago. Prebentzioaren arloan gehien planteatu diren gaietako batzuk izan dira agente zoonotiko horren kontrolik onena zein den isolatzea:
|
|
|
Nork jar dezake zalantzan autoen fabrikazioak daukan garrantzia ekonomiaren osasunean? Garai hartan, hiru auto fabrikatzaile nagusiek kontrolatzen zituzten ekoizpenak eta salmentak VW, Toyota eta atzerriko beste fabrikatzaile batzuk lehian hasi ere
|
baino
askoz lehenago, produktu hobeekin eta salneurri merkeagoekin. Azken urteotan, ordea, Wall Street eko ergelek eta beste hainbat titanek bezala jokatu dute, automobilgintzako ugazabek komunzulotik behera bota baitzuen zuzenean AEBetako ekonomia.
|
|
2009
|
|
|
Ez Enbatakoa izateagatik, noski. Harrigarri egingo zen 1965ean, Etxebarrieta eta Manzanasena gertatu baino lehenago, Burgosko prozesua
|
baino
askoz lehenago, neska gazte frantses bat ETAren postari izateagatik preso ikustea...
|
|
|
han bizi zirenek, baserriko lanaz gain, handik kanpokoa ere bazuten. Euskalduna ez da baserritar hutsa, urbanoa da baserritarra
|
baino
askoz lehenago dio Galdosek. Baserritarra baserrian bizi izan da, baina betiere harremana izan du merkataritzarekin eta industriarekin lotutako gizartearekin, batez ere isuri atlantikoan, hango lurrek ez dutelako aukerarik eman horrekin bakarrik bizitzeko.
|
|
|
Ohitura hori bazen gurean. Gabon
|
baino
askoz lehenago ekartzen genituen Gabon gauaz hasita Gabon jaiak zehar erreko genituen mukurrak. Olio azak, barraskiloak, txitxarroak, gabon madariekin egindako konpota eta baino suak demait atentzioa.
|
|
|
E, 61 eta 62). Atenas
|
baino
askoz lehenago, neolitoan gizon emakumea sedentario bilakatu denean, hildakoen hobien gainean hasi da etxean bizitzen. Etxeko sua hilentzat eta bizientzat izango da argia eta beroa, sakratuaren eremua sukaldea izango da hortaz (ez da bestelako tenplurik), transzendentziak lur horren barru beherantz behatzen du, arbasoen hobilekurantz.
|
|
|
Eutimio uste
|
baino
askoz lehenago itzuli zen. Baina eguzkia itzultzen den moduan, etorri bezala joateko.
|
|
|
Zaragozako bezero batek opari gisa eman zizkiola, edo antzeko gezurren bat. Nahiz eta ziur nengoen Mielek ez ziola ezer sinetsi, eta hasieratik atera zuela, nik
|
baino
askoz lehenago, horretan ez zegoen zalantzarik, txanpon haien jatorriaren arrastoa.
|
|
|
Memoriak argitaratu
|
baino
askoz lehenago hil ziren bi kaputxinoak.
|
|
|
11 Betirisants goseetamiseriaren pertsonifikazioariburuzkobertsoak baziren Zaldubi etaElizanbururen1946ko horiek
|
baino
askoz lehenago. Adib., 1725eko ezeria aipatzen dutenak(. Surlamisère?, LafitteArtxiboa, 401,002; 10estrofa). XIX.mendeanbaziren Katxohazpandarrarenak (Xarritton1992: 60). XX.mendeanerejarraituzuten; ik., adib.M. Etxamendiren. Gizobeharrna etPetiraiSants? (E1200, 1910/04/08) edoMixel Bidarraitarraren. Betirisants? (E1546, 1916/12/15). Gaihonetaz ik.Kaltzakorta2004: 187
|
|
|
Euskal hiztegigintzak, dena den, Akademia sortu
|
baino
askoz lehenago jarri zuen lehen mugarri garrantzitsua, hain zuzen ere gerora euskaltzainburu izango zenaren eskutik, Resurreccion Maria Azkueren Dicci nario Vasco Español Francés (1905) euskal hiztegigintzako errefere tzia nagusia izan baitzen baita Euskaltzaindia sortu ondoren ere, luzaroa Azkueren hiztegi handia oinarri hartuta ekin zion lanari, beraz, Eusk tzaindiko Iztegisailak....
|
|
|
Elvis ez daLucy bezain zaharra, baina, bera bezain preziatua da. Atapuercan aurkitutakomokor hezur bat da Elvis, eta hezur horri esker jakin da gure espezieak Europakolonizatu
|
baino
askoz lehenago, baita Neandertalak agertu baino lehenago ere, gizaki zabal, garai eta mardul batzuk kontinente zaharrean bizi zirela. GipuzkoakoLezetxiki koban Joxe Miel Barandiaranek aurkitutako besahezurra ere espeziehorretako gizakiren batena zela uste da.
|
|
|
Batetik, erregai fosilen agortzearen datu historikoetan. Adibidez, Erresuma Batuko ikatz ekoizpena gainbehera etorri zen 1913an, espero
|
baino
askoz lehenago. Bestalde, Caltech eko adituak dio kalkulu ofizialen datuak oker egongo liratekeela, eta mineral hori ateratzeko zailtasuna eta kostuak gutxietsi egingo dituela.
|
|
|
Oro har, ez da komeni bi urtetik beherakoek fruitu lehorrak jatea; izan ere, oro har, ez dituzte ondo koordinatzen mastekatze mugimenduak, eta, oso ondo murtxikatzen ez badute, irensteko arriskua dago. Horregatik, haur txiki bati fruitu lehorrak ematen zaizkionean, garrantzitsua da jaten duen bitartean zaintzea, eta irentsi
|
baino
askoz lehenago mastekatzea, ezbeharrik ez izateko. Elikaduran sartzeko modu bat da ur edo olio pixka batekin txikitzea eta gurin bat prestatzea (kakahuetearena, adibidez) ogia edo galletak igurzteko.
|
|
|
Ura bizia da, ingurua da, biodibertsitatea da, paisaia da. Beste edozein arrazoirengatik
|
baino
askoz lehenago, uraz dugun kontzeptu merkantilista horren mehatxupean daude gure urmaelak. Bere hitzetatik ondorioztatzen dut denbora kontua dela Espainiako beste naturgune batzuetan Tablas de Daimiel bezalako gorabehera gehiago gertatzea.
|
|
|
Tauk partida hautsi ondoren amore eman zenutela kritikatu dute, partida bukatu
|
baino
askoz lehenago belaunikatu zinetela. Egia al da?
|
|
|
Zoritxarrak ez du literatura gustuko, eta bost axola hari besteren hautuak edo sineskeriak. Javier Ortiz maisua 61 urte zituela hil berri zaigu, behar
|
baino
askoz lehenago. Ez zuen noiz joango zen sekula iragarri, baina bere obituarioa edo heriotza oharra idatzirik utzi digu.
|
|
|
Ez zara haserretzen jendeak Dolores O' Riordan edo Didorekin parekatzen zaituenean, haiek
|
baino
askoz lehenago grabatzen hasi zinen arren?
|
|
|
Arratsaldeko seiak
|
baino
askoz lehenago hasi zen Numantziaren eta Real Unionen arteko atzoko partida; bi taldeetako jokalariak eta epailea Soriako Los Pajaritos futbol zelaiaren egoera nolakoa zen ikusteko zelairatu zirenean. Erabat izoztuta zegoen zelaiaren alde bat.
|
|
|
Gero eta gehiago zaharrak zahar etxeetan bilduak dira, familiako gazteek utzi baitiote euren bizkar gainean hartzeari zeregin hori; utzi diote, seguruenera, gizakia gizaki denetik betetako zereginari (nahiz orain sekula baino zeregin potoloagoa den, bizi itxaropena handitzearen ondorioz); desagertu da aurrekoekin zorretan egotearen sentimendua. Eta umeak eskolan dira bilduak lehendabiziko hortza irten
|
baino
askoz lehenago; gurasoek utzi diote beharbada gizakia gizaki denetik euren bizkar gainean izan duten zereginari. Konfirmatzeko moduan gaude:
|
|
|
Izan ere, mende horretan hasiko da erabiltzen hizkuntza elementu desberdintzaile gisa, alor askotan eta modu progresiboan. Dena dela, hori
|
baino
askoz lehenago ere. XIV. mendean, Ramon Muntanerren kroniketan, adibidez?, hizkuntza Europako lurraldea osatzen zuten etnien arteko elementu desberdintzaile nagusitzat hartzen zen. Kataluniaren kasuan, Aragoiko etxea osatzen zuten biak bereizteko?. Hau da:
|
|
|
Hau da: identitate politikoek naziotasunaren ardazpean eratzen zituzten parametroak homogeneizatu
|
baino
askoz lehenago erabili zen hizkuntza gertaera muga identitarioak eraikitzeko.
|
|
|
euskal otoitzak behar du hemen hegalari". Eta, Araba kastillanoaren bihotzetik, euskara ikastera jo zuten baserrietara," Kutsidazu bidea, Ixabel"
|
baino
askoz lehenago. Euskarari zenbateko balioa ematen zaion:
|
|
|
Bi kilometrora dagoen hemengo harrobiko tirotzar batek, niri oin zuztarretan susto dardarizoa eman orduko, nire koartoan hormaren kontra zutik neukan koadroa bota zidan lurrera ziplo...! Arantzazuko harkaitzok, arrakala gutxi, ondo lotuak egon behar dute, bi kilometroan sustoa bere zarata
|
baino
askoz lehenago transmititu zidatenerako. Praileaitzeko margoak koadrotan koadratzea hobe, badaezpadan... harkaitz euskalduna transmisore fidelegia denez, ziplo botako ote dituen nago...
|
|
2010
|
|
|
Protuberantzia horien antzekoak ohikoak dira egungo zenbait hegaztitan, horien bitartez eransten baitzaizkie hegoei lumarik handienak. Zientzialarien arabera, eta nahiz eta espezie zehatz hau lumaduna ez izan, dinosauroek lumen antzeko egiturak uste
|
baino
askoz lehenago izan zituztela ondoriozta daiteke.
|
|
|
Lergakoan aspirazioa agertzen da, umme sahar, Akitanian ere bai. Eta badakigu aspirazioa, Nafarroan, Araban
|
baino
askoz lehenago galdu zela, eta Veleiako horietan aspiraziorik ez dago. Eta Arabako Donemiliagako horretan h ak barra barra agertzen dira.
|
|
|
Hire anaia ahaztua nian aspaldi? Peru agertu
|
baino
askoz lehenago.
|
|
|
Gerra amaitu
|
baino
askoz lehenago Eusko Jaurlaritzak indarrean jarri zituenhainbat kanpo ordezkaritza. Lehena Parisen, 1936ko azaroan.
|
|
|
Ondoren, kontsumitu baino lehen, 65 ºC ra berotu behar da. Sistema honekin platerak kontsumitu
|
baino
askoz lehenago kozinatzen dira, eta sukaldariek astean bost egunez lan egiten dute, asteburuak errespetatuz. Bero katearekin alderatuta, hotz katea ez da hain estresagarria, hobeto antolatuta dagoelako eta langile gutxiago behar direlako.
|
|
|
Platerak jan
|
baino
askoz lehenago presta daitezke (egunak edo asteak), lan gutxiko momentuak aprobetxatuz.
|
|
|
Haur lodiek CRPa 10 aldiz handiagoa zuten, eta fibrinogeno kontzentrazio handiagoak haur meheekin alderatuta. Anomalia horiek zazpi urte arteko haur lodietan gertatzen ziren, pubertaroa hasi
|
baino
askoz lehenago. Lanaren arduradunak dio datu horiek harrigarriak zirela, haurrak erabat osasuntsu zeudelako.
|
|
|
“Aurkikuntza horiek sorpresa bat izan ziren. Uste
|
baino
askoz lehenago ikusi genuen erlazioa pisuaren eta hantura markatzaile handien artean”, esan zuen Ashley Cockrell Skinner azterlanaren zuzendariak. Skinnerrek adierazi zuen heldu gehienek ulertzen dutela pisu gehiegi izatea edo gizen egotea ez dela ona haientzat, baina askok ez dakitela gehiegizko pisua ere ez dela osasungarria haur txikientzat.
|
|
|
“La Caixa” Fundazioak egina da, eta eskola uztea eta horren kausak aztertzea du helburu, hezkuntza maila guztietan gertatzen baitira (lehen hezkuntza, bigarren hezkuntza, batxilergoa eta gradomedioko heziketa zikloak). Dokumentuaren egileen artean daude Mariano Fernández, Salamancako Unibertsitateko Soziologiako katedraduna, eta Luis Mena eta Jaime Riviere, unibertsitate bereko Soziologia eta Komunikazio Departamentuko irakasleak, eta ondorioztatu dute eskola garaia baino lehen uztea ez dela ikaslearen erabaki zehatz bat, “eskolatik pixkanaka bereizteko prozesu bat baizik, arazoa
|
baino
askoz lehenago hasten dena”. Ikasleen desafekzio hori diziplina arazo, absentismo, kalifikazio baxu edo irakasgai gisa frogatzen da.
|
|
|
Eman dezagun, Donostia sortu
|
baino
askoz lehenago, Irundik Hernani bitarteko zaharren merkatuak bataiatu zuela, eta bataioko sinu huraxe bizi duela oraindik gure goi zubietak, biziko bada beti betti behar taigabean. Urumeak baitarama Goizueta mundura.
|
|
|
Eta harmailak dantzan. Garaipena lortu
|
baino
askoz lehenago. Gasteiz menderakaitza delako.
|
|
2011
|
|
|
Nancyk izar bat dauka, izar distiratsua. Nicolas Batumen talentuari esker atera zuen aurrera partida etxeko taldeak, baina Batum bereak eta bi egiten hasi
|
baino
askoz lehenago ikusi zen Bilbo Basketek zail izanen zuela garaipena. Opari piloa egin zuen, eta bukaeran garesti ordaindu zuen Olentzeroz mozorrotu izana.Emandako 20 baloi, eta defentsan galdutako 13 errebote.
|
|
|
Adierazpenarekin bat egin duen Ziordiako herria (Burunda eta Sakanarekin batera), horrela, sinbolikoki lehena izango da bere lurretan hasitako bortizkeria historikoaren aurka agertzen.«Nafarroako herriak, bere historia ezagutu eta berrikusteko abagunea izanik, honako adierazpena egin nahi du:. Hain hurbil dugun 2012an, Albako dukearen tropek Nafarroa inbaditu zutela 500 urte beteko direnean, erakunde ofizialek data hori egungo oparotasun eta etorkizuneko zoriontasunaren oinarri gisa ospatu nahi dute.. Historia desitxuratu eta memoria historikoa manipulatu dute, konkista gerra hura isilarazi eta itunaren eta nafarren borondatezko bat egitearen ideia zabaltzeko asmoz. Bortxazko kolonizazio hari duintasun plantak eman nahi izan dizkiote, Espainiaren sorreraren giltzarri gisa aurkeztuz, eta ekintza gogoangarri eta beharrezkoa izan zela sinestarazi nahi digute.. Baina Nafarroa aske zen Gaztela historian agertu
|
baino
askoz lehenago. Baskoiek nafar Estatua, aurretik Iruñeko erreinua zena, eratu zuten IX. mendeaz geroztik, elkarbizitza eta babesa bermatzeko.
|
|
|
Ikusi adibidez, Aierdi & uranga (ed.) (2008) liburuan euskara, immigrazioa eta hizkuntza eskubideen inguruan biltzen diren gogoetak; material interesgarria da auzi honetan aurrera egiteko. europako kontseiluak eman zuen aurrera pauso garrantzitsuetarikoa erregio edo gutxiengoen hizkuntzen europako karta (1992) izan zen hizkuntza eskubideen alorrean, eta hainbat estatutan, formalki bederen, hartu diren erabakiak baikortasunez onartu behar dira. erakunde berberak, eta irakaskuntzari begira bestalde, 2001 urtean abian jarri zuen hizkuntzen Ikaskuntza, Irakaskuntza eta ebaluaziorako europako erreferentzi Markoa. haren babesean sortutako portfolio proiektua ere, besteak beste, baliabide emankorra izan daiteke eleaniztasunaren profil ezberdinak irudikatu, balioztatu eta agerian jartze aldera. Norbanakoaren eleaniztasunerako ibilbidea ez baita eskola bidez sortutakoa soilik; are gehiago, eskola
|
baino
askoz lehenago izan da gizakia eleanitz, eta gaur immigrazioak derrigorrez sortzen dituen eleanitzak ere ondo babestu eta balioztatu ditzake portfolio ekimenak. eleaniztasunaren aldeko europako kontseiluaren ahalegin hau, oro har, elebakartasuna arrisku eta pobrezia bezala ikusarazteko oso ekimen baliagarria litzateke, nahiz eta bertan hizkuntza gutxituek ez duten trataera edo aipamen berezirik. ... Informazioa zabaltzeko, hizkuntzen egoera hobeto ezagutzeko, arriskuen berri izan eta haiek saihesteko ekimenak bultzatzeko, aniztasunaren abantailak hobeto ezagutu eta haien aldeko sentsibilizazioa garatzeko.
|
|
|
Liburuak argitaratzen
|
baino
askoz lehenago hasi nintzen antzerkia egiten, baina lehen saria lortu nuelarik, Gran Angularra, El Zulo liburuagatik, literaturara lerratu nintzen.
|
|
|
Zinema, orduan, abangoardia egiteko baino ez zitzaigun interesatzen. Super bat zeukan, eta zeluloidea zuzenean maltratatuta zer lor zitekeen erakutsia zigun Sistiagak
|
baino
askoz lehenago. Esperimentaziotik marrazki txekiarretara pasa zen, eta egun batean bolantez eta erregela milimetratuz beteriko zurezko mahai bat aurkeztu zigun.
|
|
|
Jakina, jarraitu zuen?, zuk ez duzu inola ere hainbeste iraungo. Bai zera, esan zuen gizon lodiak?, hori
|
baino
askoz lehenago egongo zara hor goiko eszenatokian, begira jarrita, belus beltz ederrez jantzia. Eta beso polit hauek motz eta lodi edukiko dituzu, eta doinua segituko duzu haizemaile erabat desberdin batekin, hezurrezko beltz batekin.
|
|
|
Ez! Hori
|
baino
askoz lehenago behar ditugu.
|
|
|
“2008an, Gobernuak 500 mw eko potentzia fotovoltaikoa aurreikusten zuen, eta 3.400 MW ekoitzi ziren” Bai. Gainera, eguzki gehiago dugu, eta, beraz, haiek
|
baino
askoz lehenago irits gaitezke parekotasunera. Espainiak bere lidergoa berreskuratu ahal izango du?
|
|
|
Bikotea: atsedenaldia eta jarduerak adostea Oporrak, ahal den neurrian, liskarrik gabeko bake ameskeria izan daitezen, uda iritsi
|
baino
askoz lehenago hasi behar da oporrak prestatzen. Nola?
|
|
|
Behin Tourrera ere joan nintzen, giro ederra zegoen eta oso oroitzapen onak ditut. Okerrena ordutegia izaten da; askotan, ekitaldia
|
baino
askoz lehenago egon beharra dago, eta nahiko aspergarria da.
|
|
|
Halabeharrez, Suite frantsesa 2052a
|
baino
askoz lehenago agertu zen. Eleberri hura, Okupazioaren pean eta Okupazioari buruz sekula idatziriko handinahiena, ez zuten jasoko ez idazlearen garaikideek ez eta hark espero zuen askoz geroagoko belaunaldiek ere.
|
|
|
Umeen edo agureen aurpegia dute Lazkanok eta berak, esnatu berritan. Zeberiok, ostera, betiko bisaje ernea, lagunak
|
baino
askoz lehenago jaiki den seinale.
|
|
2012
|
|
|
Koparik ez dute oraindik eskuetan, baina lortu izan balute bezala ospatu zuten zaletuek. Giroa partidua hasi
|
baino
askoz lehenago hasi zen. Goizetik sumatzen zen Bizkaiko hiriburuan Athletic egun historiko baten atarian zegoela.
|
|
|
Erantzun objektiboa duen galdera objektiboa. Eskultoreez hitz egiten jarraitzeko, zein adjektibo erabiliko luke Lander Garrok ETAren kontra jende gehiena
|
baino
askoz lehenago hainbestetan manifestatu zen Eduardo Txillida kalifikatzeko. Ez da datu purtzila behiala euskal presoen amnistiaren aldeko ikurra egin zuena geroagoko ETAren kontra oso fermuki jarri zela gogoratzea.
|
|
|
Benitok ere egin behar izan zuen garbiketa ariketa zorrotz bat. Krishnamurti ezagutu
|
baino
askoz lehenago agur esan zion Jesus izeneko bati, eta haren izeneko Jainko krudel, bihozgabe eta desorekatzaileari. –Ni baino elizkoiagorik ez zegoen Orion?, kontatzen du.
|
|
|
berriro ekin diogu bideari egunsentia
|
baino
askoz lehenago.
|