|
2023
|
|
|
Halako arauketari esan omen zaio Ekonomia Itunaren" blindajea". Lege organiko hori Konstituzioarekin bat datorrela esan du Konstituzio Auzitegiak ekainaren 23ko 118/ 2016 emandako epaian;
|
baina
, edu berean, adierazpen horren esparrua eta mugak finkatu ditu: " Mugatu ere, batetik, Konstituzio Auzitegiaren bosgarren xedapen gehigarri berriak Konstituzio Auzitegiak egin beharreko kontrolaren objektua mugatu da Batzar Nagusiek emandako foru arauei begira; ez ditu foru arau guztiak kontrolatuko, ezpada foru arau mota zehatz batekoak, hots, izaera fiskalekoak soilik, eta horien artean, Euskadiko Autonomia Estatutuaren 41.2.a) artikuluak aitortutako eskumenak erabilita eman izan diren foru arauak, hau da, euren lurraldean tributu araubidea mantendu, ezarri eta arautzeko foru arauak Estatuko zergen antolaketa orokorra aintzat hartuta (3 ZO)" 2.
|
|
|
3438/ 2017) ezarri duenez, Tributuen Foru Arau Orokorra jurisdikzio konstituzionalaren esparrutik kanpo geratu da, Arau Orokorrak tributu zehatzik arautzen ez duelako. Hala ere, Auzitegiaren erabaki hori eztabaidatsua izan da Auzitegiaren kide batzuk boto partikularra eman baitzuten. antzeko figura, Zerga alorreko Presazko Foru Dekretu Araua izena zuena,
|
baina
gero ere erabili zen tributuen arloan uztailaren 12ko 6/ 2005 Foru arauaren 14 artikuluan oinarrituta. Foru Araua Gipuzkoako Lurralde Historikoaren Erakunde Antolaketa, Gobernu eta Administrazioari buruzkoa da eta horretan oinarritu dira abuztuaren 30eko 2/ 2022, prezioen igoerak ekarritako ondorioak konpontzeko premiazko neurriak onesten duena, edota maiatzaren 26ko 5/ 2020 eta ekainaren 15eko 3/ 2021 Foru Dekretu Arauak, Covid gaitzaren osasun krisiaren ondorioz aurrekontu eta tributu arloko neurri jakin batzuk onartzen dituztenak.
|
|
|
Foru Araua Gipuzkoako Lurralde Historikoaren Erakunde Antolaketa, Gobernu eta Administrazioari buruzkoa da eta horretan oinarritu dira abuztuaren 30eko 2/ 2022, prezioen igoerak ekarritako ondorioak konpontzeko premiazko neurriak onesten duena, edota maiatzaren 26ko 5/ 2020 eta ekainaren 15eko 3/ 2021 Foru Dekretu Arauak, Covid gaitzaren osasun krisiaren ondorioz aurrekontu eta tributu arloko neurri jakin batzuk onartzen dituztenak. Egun, Gipuzkoako TFAOren 8 artikulura berriro ekarri da" foru dekretu arauemaile" izenarekin,
|
baina
Ekonomia Itunaren aginduz Gipuzkoan aplikatu beharreko lurralde erkideko arauketa egokitzeko soilik erabili izan dira (urtarrilaren 17ko 1/ 2023 Foru araua).
|
|
|
Erregelamenduen berezko edukia da legearen betearazpen eta garapena; hortaz, hierarkiak ezarritako mugak ezin dituenez gainditu, erregelamenduak forma, kudeaketa eta prozedurei buruzko gaiak jorratuko ditu. Zerga nagusiei begiratuz gero, zerga bakoitzak izango du bere Legea edo bere Foru Araua,
|
baina
aldi berean, halako araua erregelamendu baten bidez osatuko da: Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren erregelamendua, Sozietateen gaineko Zergaren erregelamendua, Balio Erantsiaren gaineko Zergaren erregelamendua, etab
|
|
|
Toki zergen kasuan, egoera bi azalarazten dira: a) toki erakundeentzat tributuaren ezarpena hautazkoa denean, ordenantzak tributuaren oinarrizko osagaiak xedatu behar ditu,
|
baina
Toki Ogasunaren Legearen edo Foru Arauaren mugen barruan; b) tributuak derrigorrak izanik, toki erakundeek horien zenbatekoa aldarazteko aukera dutenean, ordenantzak tributuaren zenbatekoa kalkulatzeko osagaiak arautuko ditu, baldin eta toki erakundeek ahalmen hori erabili nahi badute.
|
|
|
Administrazio zuzenbideaz landara, 6 artikuluak Zuzenbide erkidea ekarri du hizpidera. Badirudi legeak aipatzen duen Zuzenbide erkide hori Zuzenbide zibila dela,
|
baina
jurisprudentziak argiro azaldu du ondokoa: Tributu zuzenbidearen arauekin zein Administrazio zuzenbidearen arau orokorrekin lege hutsunea bete ezin daitekeenean bakarrik aplikatu ahal da Kode Zibila.
|
|
|
Jurisprudentziak badu bere garrantzia. Izatez, Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia ez da Zuzenbidearen iturri,
|
baina
antolamendu juridikoaren zatia da, eta batzuetan, berezkoa duen eginkizuna gaindituz, jurisprudentziak antolamendu bera aldaraz dezake. Konstituzio Auzitegiaren jurisprudentziak emaniko interpretazio irizpideak, aldiz, garrantzitsuagoak dira legeen gainetik ezartzen direlako.
|
|
|
Agindu interpretatzaileak, ebazpenak, zirkularrak eta aurre kasuak ez dira Zuzenbidearen zinezko iturriak,
|
baina
administrazio doktrina osatzen dute. Tributu administrazioak ezarritako administrazio doktrina hori loteslea da Administrazioarentzat soilik, ez ordea, organo judizialentzat ezta tributu betebeharpekoentzat.
|
|
|
Beste alde batetik, administrazio aurre kasua (administrazio organoak bere erabakian aplikatutako irizpidea) eta Administrazioaren eginerak ditugu. Horiek ere ez dira Zuzenbidearen iturri,
|
baina
oso eragingarriak izan daitezke zergadunaren berme gisa.
|
|
|
Egintza horiek, barruko arauak izanik, Administrazioaren organoentzat izango dira lotesleak eta bertan hierarkiari begira mendeko langileei ezarritako jokabideak arautu daitezke edota arau juridikoaren interpretazioa egin daiteke araua hobeto aplikatzeko. Agindu interpretatzailearekin gertatu bezala, ez dira lotesleak partikularrentzat
|
baina
halakoak ezagutzea ezinbestekoa da. Agindu interpretatzaileekin gertatu aldera, zirkularrak eta jarraibideak lotesleak dira hierarkiari begira mendeko organoentzat eta ez Ogasun Ministerioko edo Foru Ogasun Saileko organo guztientzat.
|
|
|
Printzipio horiek benetako aginduak dira tributu legegilearentzat. Konstituzioaz landa badira beste irizpide antolatzaile batzuk ere,
|
baina
horiek konstituzio sisteman integratzeko modukoak izan behar dira.
|
|
|
Azkeneko biak ahalbide printzipioaren araberakoak baino gehiago, baliokidetasun printzipioaren araberakoak dira. Badirudi ekonomia ahalbidearen printzipioa bakarrik zergei aplikatzen zaiela,
|
baina
horrek ez du esan nahi tasak eta kontribuzio bereziak Konstituzioaren aurkakoak direnik. Esanahi horretan, baliokidetasun printzipioan oinarritutako tributu batzuk zerbitzu publikoaren kostea estaltzeko bestekoak dira; horiei zerbitzu zatigarri deritze.
|
|
|
3) Ahalbide printzipioak desbideraketak izan ditzake ez baita printzipio absolutua,
|
baina
norabide bakarreko desbideraketak izan daitezke, hain zuzen, ahalbidea duenak berari dagokiona baino gutxiago ordaintzea (salbuespen eta hobariak). Kasu horietan, tributua helburu estrafiskalak lortzeko erabiltzen da eta, tributu hori bidezkoa izan dadin, Konstituzioarekin bat etorri behar da gainerako aldeetan.
|
|
|
Horra hor BEZaren kasua: zerga egitatea enpresari edo profesional batek bere jarduera ekonomikoaren baitan ondasunak nahiz zerbitzuak ematea izango da,
|
baina
benetan kargatu nahi den ekonomia ahalbidea ondasun eta zerbitzuon eskuratzailearena da (kontsumoa).
|
|
|
Konstituzioak berak jaso du ñabardura hori: guztiok ordaindu behar ditugu zergak,
|
baina
bakoitzak ahal duen neurrian, hots, subjektu pasiboaren ekonomia ahalbidea kontuan hartuta. " Guztiok" adierazmolde horretara Estatuko eta atzerriko zergadunak biltzen dira, zergadun horiek pertsona fisiko zein juridikoak izan, egoiliarrak izan ala ez.
|
|
|
Zenbait autorek, ordea, berdintasun printzipioa sustapen jarduerarekin lotu dute, eta ez ekonomia ahalbidearen printzipioarekin. Horren inguruan esan daiteke sustapen jarduerak gauzatzean hainbat subjektuk ez dutela tributu kuotarik ordaintzen,
|
baina
ez berdintasun printzipioa aplikatzeagatik, ezpada bestelako printzipio batzuen ondorioz. Jarraian ikusiko dugunez, Konstituzio Auzitegiak ildo horri ekin dio (alegia, berdintasun printzipioaren eta ekonomia ahalbidearen arteko loturari), eta, zenbait kasutan, bereizketa bidezkotzat jo izan du.
|
|
|
Horren ondorioz, berdintasuna tributu sistema osoaren irizpide izan behar da.
|
Baina
, horrez landara, berdintasunaren eskakizuna tributu bakoitzean ere aplikatu behar da. Tributu batek ezin du arrazoirik gabeko edo debekaturiko bereizkeriarik egin, alegia, tributuaren egiturarekin bat ez datorren bereizkeriarik.
|
|
|
Horren arabera, espainiar guztiek eskubide eta betebehar berberak izan behar dituzte Estatuko lurraldeko edozein tokitan. Manu horrek benetako esangura ematen dio tributuen arloko berdintasun printzipioari,
|
baina
interpretazio arazoak ekar ditzake: artikulu horrek ez du esan nahi ekonomia ahalbide bera duten subjektuek tributu kuota berbera ordaindu behar dutenik lurralde osoan.
|
|
|
Progresibitateak, alabaina, urrunago joan nahi du. Zerga progresiboetan, proportzionaletan bezala, ordaindu beharreko kuota gero eta handiagoa da zerga oinarria handitzen den heinean;
|
baina
horrez gain, karga tasa ere gorantz doa, zerga oinarriaren arabera.
|
|
|
PFEZren legeetan, esaterako, tarifa progresibo bat ezarri da lurralde erkideko autonomia erkidego bakoitzean, eta tarifa hori ere ez dator bat Euskadirenarekin edo Nafarroarenarekin.
|
Baina
guzti guztiek betetzen dute Konstituzioaren progresibitate printzipioa.
|
|
|
Lege dekretu deritzonaren bitartez ere, Gobernuak lege lerruneko arauak eman ditzake,
|
baina
ez Parlamentuak eginiko eskuordetzan oinarrituta, ezpada benetako larrialdiaren edo presazko beharrizanaren ondorioz (EKren 86.1 artikulua). Beste alde batetik, bada Lege dekretuaren bitartez arautu ezin daitekeen gairik.
|
|
|
Konstituzioaren 86.1 artikulua zergak ordaintzeko eginbeharrarekin lotu behar da (31.1 artikulua); beraz, ezin daiteke lege dekretuz xedatu eginbehar horren oinarrizko edukia,
|
baina
onargarria izango litzateke, adibidez, lege dekretuz zerga baten tarifa inflazioari egokitzea. Bestela esateko, Lege dekretuak banan banan aztertu behar dira, bertan ezarritako neurriek zergak ordaintzeko eginbeharrean duten eragina modu orokorrean aztertzeko:
|
|
|
Lurralde Historiko bakoitzaren batzar nagusiek onetsi behar dituzte foru arauak,
|
baina
Espainiako antolamendu juridikoan, arauok ez dute lege lerrunik. Halako arauen izaerari buruzko autua korapilatsua da:
|
|
|
Argi dago Konstituzioaren 31.1 artikuluak aipatzen duen konfiskazioa ezin dela horrela interpretatu. Konfiskazioa lotu behar da jarauntsia eskuratzeko eskubidearekin eta jabetza pribaturako eskubidearekin (EKren 33 art.). Horren ildotik, zergek jabetza pribaturako eskubidea edo jarauntsia eskuratzeko eskubidea muga dezakete,
|
baina
ezin dituzte eskubideok ezabatu, inolako kontraprestaziorik eman gabe. Konfiskaezintasunaren printzipioak debekatzen ditu jabetza eskubidearen funtsezko edukiari tributuen bitartez eginiko erasoak (berbarako, aurreztu eta inbertitzeko ahalbidea kentzea).
|
|
|
Edozein kasutan ere, zergak ondore konfiskagarriak dituen ala ez aztertzeko, ikusi behar da kasuan kasuko subjektuak duen ekonomia ahalbidea; bestela esanik, zergak ezin dio pertsona bati kendu horrek bizitzeko behar duen gutxienekoa (%50eko karga tasa konfiskagarria izan zitekeen lanbideen arteko gutxieneko alokairua kobratzen duenarentzat,
|
baina
ez errenta altua duen pertsonarentzat5). Horren harira, lurralde erkideko PFEZren arauketa bizitzeko behar den gutxienekoa ezarri da; horren arabera, zergak ordaintzeko betebeharretik at geratu dira, gizakiak bere beharrizanik funtsezkoenak asetzeko behar dituen ondasun eta errentak.
|
|
|
Hortaz, konfiskaezintasuna kasuan kasuan aztertu behar da. Gerta daiteke zergak banan banan ikusita konfiskagarriak ez izatea,
|
baina
guztien artean sistema konfiskatzailea eratzea. Halaber, kontuan hartu behar da zerga aldizkakoa edo iraunkorra den.
|
|
|
Artikulu horrek dionez," Herri ekimena ez da bidezkoa izango, lege organikoei dagozkien gaietan, zerga kontuetan edo nazioartekoetan, ezta grazia pribilegioari buruzkoetan ere". Bestalde, aurrekontuetako legeen bidez uki daitezke tributuak,
|
baina
lege horien edukia mugatuta dago 134.7 artikuluan. Horren ariora," Aurrekontuen legeak ezin dezake tributurik sor.
|
|
|
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoaren kasuan, lege erreserbaren betekizuna foru arauen bitartez errespetatzen da; hortaz, foru arauen bitartez arautuko dira tributuen oinarrizko osagaiak.
|
Baina
, zeintzuk dira tributuaren oinarrizko osagaiak. Zeintzuk dira legearen bidez edo foru arau bidez ezarri beharreko aldeak?
|
|
|
|
Baina
nola defini daiteke printzipio hori. Ekonomia ahalbidea da ekonomiazerbitzu eta ondasunen titulartasuna izan edo eskuratzeko ahalbidea; horregatik, ahalbide horri ordaintze ahalbide ere baderitzo.
|
|
|
Zerga egitatea, beraz, arauak finkatutako egitezko kasua zen, eta, berori burutzean, tributu betebeharra sortzen zen. Ildo horretatik, likidazio egintzak ondorio berriak zekartzan aurreko egoera juridikoari begira,
|
baina
ondorio horiek zerga egitatetik sortutako betebeharra eskatzeko moduko betebehar bihurtzen dute, alegia, likidazio egintzak izaera adierazlea baino ez dauka.
|
|
|
Tributua da legean oinarritutako betebehar edo eginbeharra, azken horrek ordaintze ahalbidearen printzipioa errespetatu behar duela; hortik, ordea, ezin ondoriozta daiteke ekonomia ahalbidea zerga egitatearen karia denik. Argiago esateko, zerga egitatea gauzatzeak ez du tributu betebeharra sortzen,
|
baina
gauzatze horrek Administrazioak tributu prestazioa eskuratzea justifikatzen du, sarrera edo eskuratze hori lortzeko erabili behar diren prozedurak gorabehera. Egin eginean ere, sarrera hori lor daiteke osorik ala zati batezzerga egitatea gauzatzeaz batera, geroago (likidazio egintza burutu ostean), edota aurretiaz (PFEZn bezala, atxikipen eta zatikako ordainketak direla bide).
|
|
|
Azkenik, tributuaren oinarrizko osagaia den aldetik, zerga egitatea legean ezarri behar da;
|
baina
lehenago aipatu dugun bezala, tributuen arloan lege erreserba hori erlatiboa da.
|
|
|
Dena den, arreta jarri behar da tributu legeak ematen duen definizioan, eta ez errealitateko egitatean (hots, lege definizioaren euskarri edo oinarri materiala den horretan). Ulerbidez, errenta errealitatea ekonomikoa da,
|
baina
PFEZk errentari buruz diharduenean ez du beti errealitate hori aipatzen. Hartara, ikuspegi ekonomikotik errentarik ez dagoenean ere, zerga horren ondorioetarako bada errentarik:
|
|
|
Objektuaren eta zerga egitatearen arteko bereizketa ez da alperrekoa. Gehienetan, zerga egitateak tributuaren objektua barneratzen du,
|
baina
batzuetan bien arteko lotura ez da horren garbia. Horrela gertatzen da kontsumoa kargatzen duten zerga batzuekin.
|
|
|
Tributu finkoen kasuan, aldiz, zerga egitatea ezin da zenbateko ezberdinetan eman, eta ezin da zenbatu ere (adib., jarduera edo lanbide bat egikaritzea: jarduera horretan aritu daiteke ala ez,
|
baina
ezin da zenbatu).
|
|
|
Tributuaren sortzapena zerga egitatea Zuzenbidearen aldetik gauzatu den unea da, eta zerga ordaintzeko betebeharraren sortarazlea da subjektu pasiboaren ikuspuntutik,
|
baina
horrek ez du esan nahi betebehar hori une horretan bertan bete behar denik. Horrela, TFAOen 22.2 artikuluaren (eta TLOren 21.2 artikuluaren) ariora, tributuaren legeak kuota edo ordaindu beharreko kopurua eskatzeko moduko eguna zehatz dezake, edo kopuruaren zati batena, sortzapena ez den beste egun batean.
|
|
|
Horrek ez du ezkutatu behar salbuespenaren sortzapena egitate salbuetsia gauzatzean hasten dela. Zehatzago esateko, zerga egitatea gauzatzean, gehienetan tributu betebeharra sortzen da,
|
baina
gauzatze hori egitate salbuetsi antzo kalifikatu bada, salbuespena sortzen da. Administrazioak gero emango duen baimen edo aitortzeak ondorio adierazleak baino ez ditu, hau da, salbuespena aplikatzeko betekizunak bete direla adierazten du.
|
|
|
Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergapetik kanpo daude Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergaren menpe dauden errentak. Lehenengo begirada batean, badirudi xedapen hori ez duela garrantzirik,
|
baina
bizi aseguruetatik jasotako kopuruen gainean ordaindu behar den zerga zehazteko ezinbesteko araua da. Horiek horrela, kontratugilea ez den hirugarrenak aseguruaren prestazioak jasoz gero, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergaren menpe daude; bestela, Pertsona Fisikoaren Errentaren gaineko Zergaren menpe.
|
|
|
Nolanahi den ere, tributuaren subjektu aktiboa ez da zertan tributuaren titularra izan; horrela, bereizi daitezke tributua ezarri duen erakundea, tributuaren titularra dena, tributuaren etekinen hartzailea eta, azkenik, kudeaketa eta zerga bilketa egiten dituen erakundea (azken hori bakarrik da subjektu aktiboa). Ulerbidez, toki korporazioa bere tributuen titularra eta etekinen hartzailea da,
|
baina
tributuon kudeaketa Foru Aldundiei egotz dakieke.
|
|
|
Diruzko eginbeharraz gain, beste eginbehar batzuk ere subjektu pasiboaren kontura uzten ditu. Laburbilduz, Ogasun publikoari begira subjektu pasiboak zordunaren egoera bere gain hartzen du foru arauaren (edo legearen) aginduz,
|
baina
eranskin izaera duten beste eginbehar eta prestazio batzuk ere badagozkio.
|
|
|
Zergadun gisa, zerbitzuaren erabiltzailea ageri da; eta horren ordezkoa, zerbitzuak ukitu duen ondasun higiezinaren jabea (edo obren exekuzioetan, eraikitzailea eta obren kontratista). Finantza transakzioen gaineko Zergan ere, Bizkaian ekainaren 22ko 4/ 2022 Foru Arauak, eta lurralde erkidean urriaren 15eko 5/ 2020 Legeak onetsian, besteak beste, zergaduna baloreen eskuratzailea da
|
baina
, finantza tartekari baten bidez jarduten duenean, orduan tartekari hori ordezkoa izango da. tributuen subjektu izan ote daitezkeen, hau da, gaitasun juridiko tributariorik ote duten. Horren inguruan, arazo nagusi bi eztabaidatu dira:
|
|
|
Bukatzeko, zeharkako zergetan, nortasun juridikorik gabeko erakundeak orokorrean subjektu pasibo gisa ezarri direla adieraz dezakegu,
|
baina
ondorio hori ezin dakieke aplikatu zuzeneko zergei, horietan kargaren pertsonalizazioa bilatzen baita, salbuespenak salbuespen.
|
|
|
Manu horren ondorioz, hirugarren bat (edo gehiago) subjektu pasibo edo tributuaren zordun nagusiarekin parekatzen da (edo dira);
|
baina
, ordezkoekin gertatu aldera, erantzuleak ez du subjektu pasiboa baztertzen, ez da horren lekuan jartzen tributu harremanetan. Beste zordun bat da.
|
|
|
Erantzukizunaren norainokoari helduta, erantzuleak (bai solidarioak, bai eta subsidiarioak ere) borondatezko epealdiko tributu zor osoaren gainean du erantzukizuna, zehapenak bazter utzita. Hori gorabehera, erantzuleak subjektu pasiboaren zorra ez badu ordaindu eman zaion epean, orduan zehapenak, errekarguak eta interesak ezarriko zaizkio,
|
baina
erantzulearen jokabidea aintzat hartuta eta ez zordun nagusiarena. Azken finean, zehapenak pertsonalisimoak direla ezartzen duen printzipioa aplikatzen da (EKren 25 art.).
|
|
|
Amaitzeko, foru arauak ezarritako zenbait kasutan erantzukizuna zehapenen gainekoa ere izan daiteke,
|
baina
horretarako arauak esanbidez adierazi behar du. Halakoetan, zehapena osorik ordaindu du, adostasunagatik ezer murriztu gabe, baina erantzukizuna adierazteko proposamenean erantzuleari bere adostasuna ager dezan eskatuko zaio.
|
|
|
Amaitzeko, foru arauak ezarritako zenbait kasutan erantzukizuna zehapenen gainekoa ere izan daiteke, baina horretarako arauak esanbidez adierazi behar du. Halakoetan, zehapena osorik ordaindu du, adostasunagatik ezer murriztu gabe,
|
baina
erantzukizuna adierazteko proposamenean erantzuleari bere adostasuna ager dezan eskatuko zaio. Erantzuleak adostasunagatik zehapena murriztu ahal izateko, beraz, ez du errekurtsorik jarri behar, zorra eta zehapena zuzenean ordaindu behar du, edo atzerapena eskatu eta ematen badiote.
|
|
|
Zehapena diruzko isuna bada
|
baina
ez bada proportziozkoa (gehieneko eta gutxieneko zenbatekoen artekoa), aldiz, graduazio irizpideak aplikatuta, zehapena ehunekotan handitu ala gutxituko da arau hausteak behin baino gehiagotan gauzatzeagatik soilik, eta ez, ordea, portzentajezko puntuetan.
|
|
|
Araban eta Gipuzkoan, aldiz, arau haustearen tipoari erantsi zaio, hots, datuak ezkutatzen direnean jokabidea astunagoa dela uste da eta, ondorioz, zehapenaren gutxieneko ehunekoak handiagoak dira. Ulerbidez, autolikidazio akastuna aurkeztearen ondorioz edo autolikidazioa ez aurkeztearen ondorioz zorra ez ordaintzeagatiko zehapena (GTFAOren 195 artikulua) oro har %50etik %150era bitartekoa da,
|
baina
datuak ezkutatuz gero, zehapena %100etik %150era bitartekoa Araban eta %80tik %150era bitartekoa Gipuzkoan izango da.
|
|
|
30 Arabako eta Gipuzkoako arauetan ezkutatzearen definizioa Bizkaikoaren berdina da,
|
baina
Araban eta Gipuzkoan, arau haustearen tipoaren ezaugarri bezala hartuko da, eta Bizkaian, ostera, zehapena graduatzeko irizpide bezala.
|
|
|
Zehapena adostasunagatik gutxituko da lurralde guztietan
|
baina
arauketa ezberdina da Tributuen Foru arau Orokor bakoitzean.
|
|
|
Kudeaketa prozeduretan, adostasuna ematea berariaz eskatu ezik, adostasuna dagoela uste da baldin eta betebeharpekoak ez badu likidazioaren edo zehapenaren aurkako errekurtsorik edo erreklamaziorik jarri, tributu zorra eta zehapena borondatezko epealdian ordaindu badu, edota zorra geroratzea edo zatikatzea eskatu eta onartu badiote. Prozedura horietatik eratorritako jarduketen barruan, errekurtsoa edo erreklamazioa jartzeko epea oraindik igaro ez bada, zehapena murriztuko da,
|
baina
zenbateko murriztua berriro eskatuko da gero errekurtsoa ala erreklamazioa jarri bada, jarraian adieraziko dugun moduan.
|
|
|
Haatik, adostasuna dagoelako presuntzioa jaso da kudeaketaeta ikuskapen organoek likidazioa eta zehapena jakinaraztean, baldin eta ez bataren ez bestearen aurka errekurtsorik jarri ez bada; errekurtsorik jarriz gero, ostera, murrizketaren zenbatekoa eskatuko da interesdunari horrela jakinarazita, besterik gabe. Hala ere, errekurtsoa edo erreklamazioa aurkeztu bada
|
baina
oso osorik baiezkoa eman badiote interesdunari, zehapena berriro murriztu daiteke.
|
|
|
Halakoetan, tributu zorra aldi berean ordaintzea edo geroratzea ez da behar (Ogasun publikoaren aurkako delituetan beharrezkoa bada ere). Bizkaian ez du ondoriorik ordaintzeko epealdiak zehazteko orduan,
|
baina
Araban eta Gipuzkoan betearazpen aldia hasiko da une horretatik aurrera, ordainketa borondatez egiteko epea amaitu ondoren.
|
|
|
Autolikidazioaren kasuan, tributu betebeharpekoak berak zerga egitatea eta horren osagaiak gertatu direla aitortzeaz gain, tributu zorra zenbatzen du eta zorra ordaintzen du. Aitorpenaren kasuan, ostera, tributu betebeharpekoak zerga egitatea eta horren osagaiak Administrazioari aitortzen dizkio,
|
baina
azken horrek zenbatu behar du tributu zorra likidazioaren bitartez, eta gero likidazio hori betebeharpekoari jakinaraziko dio zorraren ordainketa egin dezan. Artikuluaren tipoa, bada, azken kasu horri buruzkoa da.
|
|
|
Tributuaren arauketaren ondoriozko itzulketak bidegabe eskuratzea arau haustea da. Arau haustea, beraz, jokabide burutuarena da, itzulketak eskatzea
|
baina
eskaera ezertan mamitu gabe hurrengo artikuluko tipoan sartzen delako.
|
|
|
Gipuzkoan jokabide biak 195 artikuluko arau haustearen arabera bakarrik zigortuko da, edo Bizkaian 196 artikuluaren arabera,
|
baina
zehapenaren oinarrian batu behar dira bidegabe lortutako itzulketaren zenbatekoa eta ordaindu gabeko zorra, autolikidazioa behar bezala aurkeztu izan balitz ordaindu litzatekeen zorra, alegia.
|
|
|
Arau hauste honetan eta epigrafe honetako hurrengo puntuetako jokabideetan ez da zuzenean kalte ekonomikorik sortuko
|
baina
geroko iruzurra prestatzeko egintzak dira. Lortu ere, itzulketak eskatu direnean, arau haustearen tipoak behar du itzulketak lortu ez izana; jokabidea zigortuko da diruzko isun proportziozkoarekin, bidegabe eskatutako itzulketaren %15eko zehapenarekin.
|
|
|
Jokabide horrek tresna izaera dauka beste jokabideei begira, inoiz konpentsazioa edo kenkaria benetan egingo denerako. Kalte ekonomikoa ez da berehalakoa
|
baina
etorkizunera begira kaltea prestatzen da. Benetako konpentsazioa edo kenkaria egin ondoren ezarritako zehapenaren zenbatekotik kendu da arau hauste honengatik aurretiaz ezarritako zehapenaren proportziozko zatia, benetako konpentsazioaren edo kenkariaren ziozko zehapenen zenbatekoa gainditu gabe (modu horretara arau hauste bera birritan ez da zigortuko).
|
|
|
Arau hauste mota hau 2017an indarrean jarri arte, eta beste negozio anomaloekin gertatu aldera simulazioa, kasu, TFAOren 14 artikuluko itzurpenaren aurkako klausulan sar zitezkeen jokabideak ezin ziren zehatu, ez zegoelako isunik kasu horietarako. Gaur egun, eta foru arau aldatu bada ere, irizpide orokor horri eutsi zaio
|
baina
arau hauste berezia sortu da itzurpenaren aurkako klausularen zenbait kasutan. Irizpide orokorra zehapenik ez jartzea bada, arau hausteak salbuespena dakar.
|
|
|
Lehendabizi, 150 euroko zehapen orokorra ezarri da Araban eta Gipuzkoan (eta 300 eurokoa Bizkaian),
|
baina
zehapen hori ez da ia inoiz aplikatuko ikusiko dugun bezala, zehatu daitezkeen jokabide gehienak modu berezian zehaztu eta zigortu direlako: a) Kontabilitatean edo tributu arauek eskatutako liburu eta erregistroetan eragiketak zehaztasunik gabe aipatzen badira edo aipatu ere ez badira egiten, %1eko zehapena ezarriko da, aipatu ez diren, zehatz azaldu ez diren, faltsuak diren edo dagokien esanahia barik beste bat duten kontuetan jaso diren kargu, abonu edo idazpenen gainean %1, hain zuzen.
|
|
|
Adibidez, ordaindu gabeko zorren ziurtagiria eskatzeak eta hori tributu betebeharpekoari jaulki eta jakinarazteak ez du preskripzio epea geldiarazten (2023ko otsailaren 16ko AEAZren ebazpena). b) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik; errekurtso zein erreklamazioetan egindako jarduketengatik, betebeharpekoak horiek modu formalean ezagutuz gero; Ekonomia Itunaren Arbitraje batzordearen aurrean gatazka aurkezteagatik; zorduna konkurtsoan dagoela adierazteagatik; tributu zorra kobratzeko akzio zibilak edota penalak egikaritzeagatik; eta organo judizialak tributu prozedura gelditzea agintzeagatik. c) Tributu zorraaitortu, azkenduedoordaintzeko, tributu betebeharpekoak modu sinesgarrian gauzatzen duen edozein jarduketagatik, baita hirugarren baten jarduketagatik betebeharpekoaren kontura eta horren berri izanik. Hala ere, 390 foru eredua aurkezteak ez du preskripzio epea geldiarazten nahiz eta BEZaren autolikidazioa bertan izan; geldiarazi ere, lurralde erkideko pareko ereduak ez du preskripzioa geldiarazten
|
baina
aitorpen horretan ez da BEZ zenbatzen (2021eko ekainaren 22ko AGE).
|
|
|
Ulerbidez, preskribatutako zergaldietan zehaztu diren zerga oinarri negatiboak konpentsa daitezke oraindik preskribatu ez diren zergaldietako zerga oinarriekin Sozietateen gaineko Zergan. Administrazioak preskribatutako zergaldiaren zerga oinarri negatiboak egiazta ditzake preskribatu gabeko zergaldietan oinarri negatiboen konpentsazioa mugatzeko,
|
baina
ezin dezake zergaldi hartako likidazio berria eman ala zehapena ezarri. Halaber, preskribatutako (edo iraungitako, Bizkaian) zergaldietan gauzatu diren negozio, ustiapen, jarduera, egintza edo egitateak egiaztatzeko ahalak zabaldu dira, baldin eta ondorio fiskalak sortuko badituzte preskribatu (edo iraungi, Bizkaian) gabeko zergaldietan.
|
|
|
Eskaera borondatezko epean aurkeztuz gero, ez da betearazpen aldia hasiko,
|
baina
berandutze interesak zor dira. Behin betearazpen aldia hasi eta gero aurkeztu bada, premiamendu prozedura ez da etengo, baina, gure ustez, eskaeraren ebazpenera arte itxaron litzateke ondasun enbargatua besterendu aurretik21 Eskaerari ezezkoa emanez gero, betearazpen aldia hasi edo jarraituko da.
|
|
|
Eskaera borondatezko epean aurkeztuz gero, ez da betearazpen aldia hasiko, baina berandutze interesak zor dira. Behin betearazpen aldia hasi eta gero aurkeztu bada, premiamendu prozedura ez da etengo,
|
baina
, gure ustez, eskaeraren ebazpenera arte itxaron litzateke ondasun enbargatua besterendu aurretik21 Eskaerari ezezkoa emanez gero, betearazpen aldia hasi edo jarraituko da.
|
|
|
a) Premiamendu prozeduran ere enbargo bihurtzea; delitu fiskalaren kasuan hartutako neurri bihurtzea, organo judizialak neurrien gainean erabakirik hartu arte; edo epaiketaren kautelazko neurri bihurtzea, halakoetan ondoreak izango dituztela kautelazko neurria hartu zenetik aurrera. b) Neurriak hartzeko inguruabarrak lehenago desagertzea. c) Interesdunak hala eskatuta, neurri horiek beste bermeekin ordezteko erabakitzea, berme horiek nahikoak badira. Edozein kasutan, kautelazko neurriak kendu lirateke baldin eta tributu betebeharpekoak kreditu erakunde batek edota elkarrekiko berme sozietate batek emandako abal solidarioa edo kauzio aseguruaren ziurtagiria aurkeztu badu eta kautelazko neurriaren zenbatekoa kobratuko dela bermatzen badu. d) Erabaki ziodunaren bitartez epea luzatzea,
|
baina
luzapena ezin da sei hilabetetik gorakoa izan22 e) Delitu fiskala ikertzeko, ikuskapen prozedura izapidetu bitartean halako neurriak hartzea, edo prozeduraren ostean neurriak hartzea. Halakoetan, neurrien ondoreak hogeita lau hilabeteren buruan amaituko dira neurriak hartu zirenetik zenbatzen hasita.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 75 artikuluaren ariora, eta Bizkaiko TFAOren 78 artikuluaren ariora (eta TLOren 77 artikuluaren ariora), mugaeguneratuta
|
baina
ordaintzeke dauden tributu kredituak lehenespenez kobra ditzake Ogasun publikoak, zordunaren gainerako hartzekodunen aurretik. Salbuespenez, Ogasunak ez du lehentasunik gainerako hartzekodunen gainetik hartzekodun horiek ondasunen jabeak, edo bahi, hipoteka ala Erregistro egokian behar bezala inskribatutako beste eskubide erreal baten titularrak badira eta Ogasun publikoak bere eskubidea jasoarazi duen eguna baino lehen inskribatu badira.
|
|
|
Denboraren araberako lehentasuna printzipio orokorra da,
|
baina
bi salbuespen ditu tributu kredituari lehenespena emanez, bai eta aurretiaz inskribatu den eskubide errealaren gainetik ere: tributu zorra isilbidezko lege hipotekaren bidez edo lotura eskubidearen bidez bermatu denean, lotura eskubidearen kasuan kreditua Erregistroko onustearekin babestuta dagoenean izan ezik.
|
|
|
Orain arte esandakoa bakarreko exekuzioei dagokie,
|
baina
zer gertatzen da tributu kredituak konkurtso prozeduraren barruan eskatu behar direnean?
|
|
|
Kreditua atxikipenengatik bada, pribilegioa zor osoaren gainean dago, eta ordaindu behar da masaren kontrako kredituak ordaintzeko ondasun nahikoak kendu eta gero, pribilegio bereziarekin lotuta ez dauden ondasunen pentsutan edo horiek ordaindu ondorengo gerakinaren pentsutan (Konkurtso Legearen 432 artikulua) Konkurtso Legearen 280 artikuluak ezarritako hurrenkerari jarraituta (bigarren lekuan alokairu kreditu batzuen ostean) eta Gizarte Segurantzaren langilearen kuotarekin batera hainbana, artikuluko lerrokada berean aipatzen direlako. Gainerako tributu kredituek pribilegio orokorra dute
|
baina
%50aren gainean soilik. Ordainketaren hurrenkeran 4 ordinalaren lekuan daude, beraz, aipatutako beste kredituen ondoren eta mendeko ez den lan pertsonaleko zenbait kredituren atzetik kobratuko da, hainbana Gizarte Segurantzaren kredituekin eta Zuzenbide publikoko beste kredituekin batera. c) Kreditu arruntak.
|
|
|
Konkurtso prozeduran Tributu administrazioak duen egoera ikusita, hartzekodun arruntekin parekatzen da tributu kreditu gehienen kasuan. Pribilegiodun kredituei dagokienez, Administrazioa ez dago hitzarmena onestean erabakitakoaren mende,
|
baina
hitzarmenarekin bat egin edota Hartzekodunen Batzara joan eta proposamenaren aldeko botoa eman dezake, eta halakoetan Konkurtso Legearen 376 artikuluak ezarritako gehiengoek hartutako akordioei lotuta geratuko litzateke.
|
|
|
Definizio hori ez da guztiz zehatza,
|
baina
ñabardura batzuk egin behar zaizkio. Arlo zibilean, kontratu batean jasotako akordioak hausten badira, ez zilegia ere da, eta ez zilegiaren ondorioz, kontratua suntsiaraz daiteke edota kalte ordaina eska daiteke.
|
|
|
Erregela orokor bezala eta aipatu ditugun kasuetan izan ezik, tributuak aplikatzeko prozeduraren administrazio egintzak eta zehapen prozeduraren administrazio egintzak lokabeak dira, nahiz eta aldi berean jakinarazi daitezkeen. Izapidetu ere, Bizkaian betebeharpekoak berariaz kontrakoa adierazi ezean, bi prozedurak aldi berean izapidetu daitezke,
|
baina
prozedura bakoitza bere aldetik modu bereizian edo bananduan (Zehapenen Erregelamenduaren 16 artikulua).
|
|
|
Likidazio proposamen bat baino gehiago egonez gero, beste horrenbeste zehapen prozedura hasiko dira; horrez gain, espedienteak erakutsitako gainerako arau hausteen kasuetan ere zehapen prozedura has daitezke, espedienteetatik likidazioa ez badakarte ere. Egitateak berberak badira, prozedurak metatu daitezke,
|
baina
ebazpenak bakoiztuak izan behar dira egitate bakoitzerako.
|
|
|
Une horretatik aurrera, interesdunak esan beharrekoa entzuteko izapidea izan behar du aurreko lerrokadan aipatu dugun hamabost eguneko epean. Aukera berdina jaso da Arabako eta Gipuzkoako TFAOetan ere,
|
baina
kasu horietan prozedura laburra izenekoa (216 artikulua) hasi ahal izateko. Prozedura labur horretan, hamabost eguneko alegazio aldia igaro bada eta urratzaileak alegaziorik ez badu aurkeztu, alegazioei berariaz uko egin badie edo betebeharpekoa zehapen proposamenarekin ados badago, berariaz ere, eta hilabetea igaro bada (zehapen prozedura organo kudeatzaileak hasi badu, hilabeteko epearen ordez, hamabost eguneko epea erabiliko da) Administrazioak ezer aldatu gabe ala jarduketa berririk gabe, orduan uste da prozeduraren ebazpena jakinarazi dela izapide gehiagorik gabe.
|
|
|
Administrazioak zigor jurisdikzioari erruduntasun testigantza bidaltzen badio edota Fiskaltzari espedientea igortzen badio Ogasun publikoaren aurkako delituaren zantzuak antzeman dituelako, orduan ez du prozedura hasiko edo, ordurako hasi badu prozedura, ez du prozedura jarraituko. Azken kasu horretan prozedura une horretan bertan amaituko da,
|
baina
beste zehapen prozedura bat berriro has daiteke deliturik ez dagoela antzemanez gero; auzitegiek frogatutzat hartu dituzten egitateak bere hartan aintzat hartu behar dira prozedura berrian.
|
|
|
tributu iruzurraren delitua (305 eta 305.bis. artikuluak) eta kontabilitateko delitua (310 artikulua). Delitu horiek sakon jorratuko ditugu jarraian;
|
baina
beste batzuk ere aipatuko ditugu, hala nola, Europar Batasunaren aurrekontu orokorrei iruzur egiteagatiko delitua (306 artikulua), Gizarte Segurantzari iruzur egiteagatiko delitua (307, 307.bis eta 307.ter. artikuluak), diru-laguntza eta laguntza publikoen arloko iruzurraren delitua (308 artikulua). Amaitzeko, kontrabando delitua dago36, Zigor Kodetik kanpo araututa Lege Organiko batean, baina liburu honetan jorratuko ez duguna, luzeegia izango bailitzateke.
|
|
|
Delitu horiek sakon jorratuko ditugu jarraian; baina beste batzuk ere aipatuko ditugu, hala nola, Europar Batasunaren aurrekontu orokorrei iruzur egiteagatiko delitua (306 artikulua), Gizarte Segurantzari iruzur egiteagatiko delitua (307, 307.bis eta 307.ter. artikuluak), diru-laguntza eta laguntza publikoen arloko iruzurraren delitua (308 artikulua). Amaitzeko, kontrabando delitua dago36, Zigor Kodetik kanpo araututa Lege Organiko batean,
|
baina
liburu honetan jorratuko ez duguna, luzeegia izango bailitzateke.
|
|
|
Jokabidearen osagai objektiboa osatuko da zigorgarritasunaren gutxienekoarekin, hiru jokabideetan berdina dela: 120.000 eurokoa; hortik behera, administraziozko arau haustea gauzatu daiteke
|
baina
ezin da Ogasun publikoaren aurkako deliturik izan. Ulertzekoa denez, erabat garrantzitsua da kopuru hori zehazteko parametroak ezagutzea 305 artikuluaren 2 lerrokadak aipatu bezala.
|
|
|
Ulertzekoa denez, erabat garrantzitsua da kopuru hori zehazteko parametroak ezagutzea 305 artikuluaren 2 lerrokadak aipatu bezala. Ondorio horietarako, iruzurrezko zenbatekoa tributu bakoitzekoa izango da,
|
baina
horren zenbaketa ere tributuaren izaeraren araberakoa izango da. Horiek horrela, aldizkako tributuetan zenbatu behar da zergaldi bakoitzean iruzur egindakoa (PFEZ, Sozietateen gaineko Zerga); istanteko tributuetan zenbatu behar da zerga egitatea likidatzeko balio duen kontzeptu ezberdin bakoitza aintzat hartuta (OEEJDZ, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zerga), tributu horiek dituzten berezitasunen arabera, ulerbidez, halako tributuak aldizka likidatuz gero (BEZ), ikusi baita aitortzeko epealdi bakoitzean iruzur egindakoa, epealdi hori hamabi hilabetetik beherakoa izan ezik, horrelakoetan egutegiko urtean iruzur egindakoa aintzat hartu behar da eta.
|
|
|
Zigor Kodearen erregularizazioaren kontzeptu horrek eta TFAOek jasotako kontzeptuak eduki ezberdina dute. Gogora dezagun TFAOen kasuan erregularizazioa dago aitorpena edo autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada aurretiazko errekerimendurik gabe, eta ondorioz ez da zehapenik ezarriko (Bizkaian berandu aurkezteagatiko zehapena izan ezik),
|
baina
ez inon eskatzen erregularizazioarekin batera zorra ordaindu behar denik edo zorra geroratzeko nahiz zatikatzeko eskaera egin behar denik. Modu horretara, aitorpena edo autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada, edota epez kanpo ere aurkeztutako beste aitorpen edo autolikidazioa osatzen edo ongitzen badu, errekerimendurik jaso gabe baina ordainketarik ere egin gabe, orduan tributu betebeharpekoa bere zigor erantzukizunetik aska daiteke, zorra kobratzeko betearazpen aldia hasi bada ere.
|
|
|
Gogora dezagun TFAOen kasuan erregularizazioa dago aitorpena edo autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada aurretiazko errekerimendurik gabe, eta ondorioz ez da zehapenik ezarriko (Bizkaian berandu aurkezteagatiko zehapena izan ezik), baina ez inon eskatzen erregularizazioarekin batera zorra ordaindu behar denik edo zorra geroratzeko nahiz zatikatzeko eskaera egin behar denik. Modu horretara, aitorpena edo autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada, edota epez kanpo ere aurkeztutako beste aitorpen edo autolikidazioa osatzen edo ongitzen badu, errekerimendurik jaso gabe
|
baina
ordainketarik ere egin gabe, orduan tributu betebeharpekoa bere zigor erantzukizunetik aska daiteke, zorra kobratzeko betearazpen aldia hasi bada ere. Delituen kasuan, aldiz, erregularizazioa egoteko, horrekin batera nahitaez tributu zor osoa ordaindu behar da (hori da, behintzat, 305.4.
|
|
|
TFAOek jokabide batzuk jaso dituzte Tributu administrazioaren jarduketei jarki, haiek oztopatu, aitzakiak jarri edo haiek egitea ukatzeko jokabidetzat hartuz,
|
baina
ez dute zerrenda itxirik eman. Besteak beste, honako jokabide hauek dira:
|
|
|
Errekerimendua jarduera ekonomiko bati dagokionean, epearen barruan betebeharpekoa ez baldin bada agertzen, edo ez badu administrazio jarduketa errazten, edo ez badu eskatutako informazioa ematen, orduan diruzko isun finkoaren bidez zehatuko da: ...bigarren aldiz bete ez denean; eta errekerimendua hirugarren aldiz bete ez denean, arau haustea gauzatu den egunean aitorpen epea amaituta duen azken zergaldiko negozio kopuruaren %2a arteko diruzko isun proportziozkoa, gutxienez, 10.000 eurokoa eta, gehienez, 400.000 eurokoa (Gipuzkoan, 300 euroko isuna lehen errekerimenduagatik, 1.500 eurokoa bigarrenagatik, eta hirugarrenagatik kopuru berdinak
|
baina
aurreko egutegiko urteko negozio kopuruari begira).
|
|
|
Zehatzeko Administrazio zuzenbidean, eta tributuzko zuzenbide zehatzailean, ostera, zehapena bakarra da, urratzaileak bat baino gehiago badira ere. Subjektu erantzule bat baino gehiago direla adieraz daiteke,
|
baina
isunaren diruzko izaera aintzat hartuta, behin euretarik edozeinek isuna ordainduta, ondorio askatzaileak izango ditu gainerako erantzuleentzat23.
|
|
|
Bestela esanda, Tributu administrazioak euretarik edozeinen aurka jo dezake zehapenaren zenbateko osoa ordain dezan. Behin zehapena ordaindu eta gero, ordaintzaileak gainerako urratzaileen aurka jo dezake ordaindutakoa berreskuratzeko,
|
baina
jurisdikzio arruntaren barruan.
|
|
|
Foru arauak edo legeak zehatz mehatz deskribatu behar ditu, hala arau hausteak, nola arau hauste horien ondoriozko zehapenak. Zigor Zuzenbidean gertatu aldera, arau hausteen arloan tipikotasun printzipioak ez du lege organikoaren beharrik,
|
baina
lege arruntak zehaztu ditu arau hauste eta zehapenen oinarrizko osagaiak. Lege erreserba hori erlatiboa da; berriz, legeek zehazturiko arau hausteen tipoak erregelamenduen bidez gara daitezke.
|
|
|
Errua edo zabarkeria dago, egileak arau haustearen emaitza zuzenean ala zeharka lortu nahi ez badu ere, ez ditu emaitza saihesteko baliabideak erabili izan, hau da, ez da behar besteko arreta jartzen. Arau haustea gauzatzearen ziozko erantzukizuna ez da objektiboa,
|
baina
zabarkeriaren edozein mailagatik zehatu egin daiteke. Bizkaiko eta Gipuzkoako TFAOek ez ordea, Arabakoak, ezta TLOk ere, arau haustearen definizioan bertan sartuta dagoela uler badaiteke eregehitu dutenez, tributu betebeharpekoek euren jokabidea onustez burutzen dutelako presuntzioa ezarri da.
|
|
|
Zehapena gutxienez 150 eurokoa da eta gehienez 6.000 eurokoa Araban eta Gipuzkoan, eta 300 eta 12.000 euroen artekoa Bizkaian. b) Kontabilitatea eta tributu arauek ezarritako liburu eta erregistroak eraman edo zaindu beharra betetzen ez bada, Bizkaian diruzko isun proportziozkoa jarriko da, hain zuzen, zergaldian izandako negozio kopuruaren %1eko isuna, eta 1.200 euroko isuna, gutxienez (Araban 600 euro gutxienez, baldintza berdinetan), eta Gipuzkoan, %10eko isuna, gutxienez 15.000 eurokoa izanik. Halaber, kontabilitatearen eta erregistroen euskarri moduan erabiltzen diren programa eta artxibo informatikoak zaintzeko betebeharra betetzen ez bada, Gipuzkoan isun bera jarriko da,
|
baina
Araban eta Bizkaian isuna astunagoa izango da, negozio kopuruaren %20raino izan daitekeela (eta gutxieneko isuna ere handiagoa da: Araban, 30.000 eurokoa, eta Bizkaian, 60.000 eurokoa eurokoa 2024an).
|
|
|
Araban, 30.000 eurokoa, eta Bizkaian, 60.000 eurokoa eurokoa 2024an). Are gehiago, Bizkaian Administrazioak frogatzen badu fakturazioaren kontrolerako eta kodifikazio sistemetarako euskarri moduan erabilitako programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatuak izan direla eta inguruabar hori egiaztapena egiten den unean amaitu barik dagoen zergaldian gertatu dela, orduan diruzko isun proportziozkoa berdina da, negozio kopuruaren %20, alegia,
|
baina
gutxieneko isuna 60.000 eurokoa da. Amaitzeko, Bizkaian, gainera, aurreko edozein kasutan, Administrazioak egiaztatzen badu programa informatikoa egin duen pertsonak edo entitateak, programa aldatu duenak edo sistema informatikoaren gaineko kontrola duenak programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatu dituela, orduan, pertsona edo entitate hori zehatuko da urratzaileari ezarritako zenbateko berdinarekin.
|
|
|
Tributu administrazioa ez dago jarduketak hasteko behartuta salaketa publikoa aurkeztu delako organoak bi aukera ditu: batetik, salaketa artxibatzea erabaki dezake edo, bestetik, jarduketak has daitezke
|
baina
kasu horretan salaketa ez da administrazio espedientean sartuko; eta salatzailea ez da interesduntzat joko administrazio jarduketetan eta ez zaio emango prozeduraren garapenaren edo emaitzaren berri. Salatzailea ere ez dago legitimatuta prozedura horretan errekurtsorik edo erreklamaziorik jartzeko.
|
|
|
Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren esparruan, Sozietateen gaineko Zergaren esparruan, eta Balio Erantsiaren gaineko Zergaren esparruan bereziki, kenkariak eta gastuak fakturaren bidez justifikatu behar dira, ahal dela. Tributuen Arau Orokorrek frogabide hori lehentasunezkoa dela adierazten dute,
|
baina
ez da bide pribilegiatua; hortaz, Administrazioak uste badu fakturaren eraginkortasuna zalantzan jartzen badu, betebeharpekoak eragiketak benetakoak direla erakusten duten frogak aurkeztu ditu. Adibide moduan, Bizkaiko TFAOren 104.2 artikuluak esandakoa ekarriko dugu, gainerako Tributuen Arau Orokorrek emandako idazketatik zertxobait aldenduz, honakoa dio:
|
|
|
Tributu administrazioak egiazta eta iker ditzake tributu betebeharrak bete direla ziurtatzeko garrantzizkoak izan daitezkeen egitate, egintza, osagai, jarduera, ustiapen, negozio eta balioak, baita horiei lotutako gainerako inguruabar, datu eta agiriak ere. Egiaztatzeko eta ikertzeko jarduera horiek Administrazioak, likidazio egokiaren bidez, tributu zorra zehazteko ahalaren tresna dira,
|
baina
preskripzio epe (eta Bizkaian iraungitze epe) ezberdinarekin. Horiek horrela, Bizkaian, preskribatutako edo iraungitako zergaldiak egiaztatzeko eta ikertzeko ahala egikari daiteke denborazko mugarik gabe, halako zergaldietako datuek preskribatu gabeko edo iraungi gabeko zergaldietan ondorioak sor baditzakete; lurralde erkidean, Araban eta Gipuzkoan lurralde horietan preskripzioa soilik aipatuz, ez baita jaso halako lurraldeen arauketan Administrazioaren ahala iraungitzeabi erregela ezarri dira:
|
|
|
Horrekin batera badira prozedurak amaitzeko beste bide batzuk ere: a) atzera eginez gero edo eskaeraren oinarri izan den eskubideari uko eginez gero; b) prozedura aurrera ezin egitea gertatze bidezko arrazoiengatik; c) prozedura iraungitzeagatik (gehienetan epeak gainditu izanak ez dakar prozedura iraungitzea, zehapenak jartzeko prozeduran izan ezik nahiz eta tributuak aplikatzeko prozedura ez izan,
|
baina
prozeduran bertan gauzatutako jarduketek ez dute ondorio nagusi bat sorraraziko: preskripzioa ez da geldiaraziko); d) errekerimenduaren bidez eskatutako betebeharra betetzea; eta e) tributu antolamenduak ezarritako beste edozein bidetatik, preskripzioa kasu (prozedura artxibatuko bailitzateke).
|
|
|
Interesdunak hala eskatuta hasitako prozeduretan, gehieneko epea agortu bada ebazpen idatzirik jakinarazi gabe, TFAOek (eta TLOk) ezarritako arau orokorra da administrazio isiltasuna positiboa dela,
|
baina
eguneroko praktikan isiltasuna negatiboa izan ohi da: interesdunak hala eskatuta hasitako prozeduretan isiltasuna negatiboa izango da baldin eta prozeduraren arauketak hala ezarri badu (ia kasu guztietan) edota, bestelako prozeduretan, baldin eta prozeduraren emaitza eskubide bat edo bestelako banakako egoera juridiko bat aitortzea edo eratzea izan ahal bada.
|
|
|
interesdunak hala eskatuta hasitako prozeduretan isiltasuna negatiboa izango da baldin eta prozeduraren arauketak hala ezarri badu (ia kasu guztietan) edota, bestelako prozeduretan, baldin eta prozeduraren emaitza eskubide bat edo bestelako banakako egoera juridiko bat aitortzea edo eratzea izan ahal bada. Isiltasun negatiboa prozesuzko fikzio bat da errekurtso bidea irekitzeko helburuarekin,
|
baina
horrek ez du kentzen Administrazioak berariaz ebazteko beharra.
|
|
|
Edozein kasutan, tributu zorraren definiziotik ondorioztatu badaitekeen arren, zenbatekoa zehazteak ez du esan nahi kuota zehaztea soil soilik, ezpada betebehar osagarriak zehaztea ere bai, berandutze interesak edo errekarguak, kasu. Halaber, begi bistakoa bada ere, Administrazioak ez du zertan doitu likidazioak betebeharpekoek euren autolikidazio, aitorpen, eskaera edo bestelako agirietan adierazitako datuetara,
|
baina
likidazioa ez badator bat betebeharpekoak adierazitako datuekin, likidazioa arrazoitu behar du, arrazoiketa betebeharpekoari jakinaraziko zaion likidazio egintzan berariaz jasoko baita.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 113 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 115 artikuluak (eta TLOren 117 artikuluak) tributu kudeaketaren kontzeptua definitzen du,
|
baina
esanahi negatiboan: tributuak kudeatzea deritzo ikuskapeneta bilketa eginkizunetan sartzen ez diren tributuak aplikatzeko administrazio jarduketen multzoari.
|
|
|
Gaur egun, ostera, esan daiteke kudeaketa dela zergadunak topatzen duen" lehen urratsa" tributu prozedurak hasteko; kudeaketaren barruan, tributuak egiaztatzeko ahal mugatua dago, bai eta kobrantzak jasotzeko ahalmena ere, borondatezko aldian bederen. Ikuskaritzak, bere aldetik, egiaztatzeko eta ikertzeko eskumen orokorrak ditu,
|
baina
, aldi berean, badu eskumen horien ondoriozko likidazioak emateko ahalmena ere. Are gehiago, egun tributuen Ikuskaritzak soilik eman ditzake behin betiko likidazioak.
|
|
|
Halako jarduketarik gauzatu ezean, autolikidazioa aldaezina izango da preskripzioa (edo iraungitzea, Bizkaian) gertatu denetik aurrera. b) Aitorpenaren sistema, lehengoa. Honakoetan, subjektu pasiboak betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren berri eta zerga egitatea gauzatu duenaren berri ematen dio Ogasunari,
|
baina
ez du ezer kalifikatzen ezta betebeharra zenbatzen ere. Prozedura amaitzeko, kudeaketa organoak behin behineko likidazioa eman behar du eta berau jakinaraziz zorra ordaintzeko borondatezko epea irekitzen da (emaitza itzultzekoa ere izan daiteke).
|
|
|
Behin proposamena sinatu, baieztatu edo aldatu ondoren, autolikidazioaren izaera eta ondorioak izango dituzte, autolikidazioa aurkeztu izan balitz bezala. Bizkaian, ostera, aukera hori TFAOren 125 artikuluan jaso da
|
baina
likidazio proposamen izenarekin. Behin betebeharpekoak, berariaz ala isilbidez, proposamena baieztatu eta gero, Administrazioak behin behineko likidazioa eman behar du zenbatekoa itzuli, ordaindu edo konpentsatzeko.
|