|
2002
|
|
|
Lan merkatuaren gaineko kontrola, sindikatu bertikalen eta beharginenerantzunaren ondorengo jazarpen polizialaren bitartez gauzatzen jarraituzuten,
|
baina
langileen antolamendu klandestinoek indar handia hartu zuten; bereziki enpresa handietan hobekuntza batzuk lortu zituzten lansarietan, greba eta mobilizazioei esker.
|
|
|
Alde batetik, norberaren lanaren duintasuna saritzea zilegi jotzen dutelako; beste aldetik, irratiaren ardura duten langileek programazioaren jarraitutasuna bermatzen dutelako, eta, azkenik, sakabanaturiko sailen edota irratsaioen arteko koordinazioa eta harremana ahalbidetzen dutelako. Agus Hernan Gure Irratiaren zuzendariaren esanetan, «iraunkortasunak langileak eskatzen ditu, langile komunak,
|
baina
langileak. Zeren azken urteetan ikusi dugu borondate hutsetik gauzak asmatzen direla, baina ez direla betetzen»1 Hala ere, soldata ezartzeko, ez da ekoizpen irizpiderik kontuan hartzen, eta emisora txiki horiek duten ahalmen ekonomikoa ez da oso sendoa izaten; ondorioz, batzuetan ordainak ez du ezta bizitzeko adina ematen, guztien asmoa horretara heltzea den arren.
|
|
|
Biltokiko enkargatuetako bat zen eta hainbat langile zituen bere menera, fardelak hara eta hona eramateko, biltokira lehenik, eta biltokitik kamioietara gero.
|
Baina
langileei aginduak emateaz gain, bera ere aritzen zen egiteko haietan, etsenpluarekin predikatzen zuèn gizona zenez gero. Aitak ez zuen, hala ere, bere ogibidea sobera maite.
|
|
2004
|
|
|
Ezintasun iraunkor partzialtzat hartzeko, ezintasun graduak ez du erabatekoa izan behar,
|
baina
langilearen errentagarritasunak lanbide horretan ohikoa dena baino %50 txikiagoa izan behar du gutxienez; dena den, horrek ez dio eragozten laneko oinarrizko eginkizunak betetzea.
|
|
|
industria kooperatiboetan erabiltzen zen lanaren antolaketa ezagutzen zuen, baita lan antolaketa horren arrisku etakalteak ere. Bere ustez, antolaketa mota horiek onartu beharrean gaude,
|
baina
langileari enpresak zor dion gizatasuna ahaztu gabe. Merkatuarenlehiakortasunak eta ekoizpena handitzeko beharrak, kapitalismoaren lanegiturak barneratzera bultzatzen gaituzte, inguruneak gugan duen eraginaezin baitugu baztertu.
|
|
|
Hauxeda japoniar kudeaketa ereduaren izaera. Mendebaldeko eredua, ordea, erabakiakhartzen azkarragoa da,
|
baina
langileen artean gatazka gehiago sortzen ditu. Aitzitik, japoniar kudeaketa ereduaren errentagarritasuna ez da inoiz zalantzan jarri (Ginto 1986).
|
|
2005
|
|
|
Dena ongi antolatua genuen, noiz oihu egin, nola mutuarazi, Florenek kenduko zion aurreneko luma.
|
Baina
langileen auzia aipatu zuen orduko, Soterok, horren xeheki adostua genuena algaretean utzita, oihu egin zuen eskua jasoz," Aizak!", harengana itzuli ziren buru guztiak, isiltzeko esan zioten, hala hobe, baina apezak eten egin zuen bere jardurioa, lasai egoteko agindu zuen, uzteko hizketan mutilari.
|
|
2006
|
|
|
Industriak aberastasuna sortzen segitzen du, baina dagoeneko ez du lanik ematen, edo ez lehen bezainbat. Sestaoko ACBk, gaur, garai batean Labe Garaiek adina altzairu ekoitz dezake,
|
baina
langileen %10arekin. Arazo bakarra ez da industriaren desagerpena hori ere bada, industriak lanik ematen ez duela baizik».
|
|
|
" Segurtasunak lehentasuna izan behar du eguneroko lanean", dio Iñaki Arregik," horretan denok gaude ados, bai langileok baita enpresa buruek ere". " Askotan enpresari botatzen diogu errua lan istripu bat gertatzen denean,
|
baina
langilearen arduragabekeriagatik ere gertatzen dira eta hori ez gertatzeko, beharrezkoak dira bai babesak bai portaera egokiak ere", zehaztu du Arregik. Segurtasuna bermatu gura dute enpresa barruan eta jardunaldi hauez gain, beste ekintza batzuk ere egin dituzte, lan istripuen simulazioak, adibidez.
|
|
2007
|
|
|
Aurreko lerrokadan aipatu erregelak aplikatuta ere, lanpostu edo eginkizun bateragarririk izan ezean, langileari bererekin bat ez datorren lanpostua eman da taldearekin edo kategoria baliokideakioke,
|
baina
langile horrek jatorrizko lanpostuari dagozkion alokairu guztiak jasotzeko eskubideari eutsiko dio
|
|
|
Araubide Berezi honetako beregaineko zein inorentzat lan egiten duten nekazaritzako langileek, ondoz ondoko egutegiko sei hilabetetik gorako aldian, Gizarte Segurantzaren nekazaritzako araubideaz landako beste araubide batean kokatzeko moduko lanak egiten badituzte, nekazaritzako araubidean baja hartuz, orduan, lanok amaitu ondoren edo Gizarte Segurantzaren kasuan kasuko prestazioak amaitu ondoren, prestazio horien barnean direla lan horien araberako eskubideak eratorri langabeziaren ondoriozko prestazioak eta sorospenak, langile horiek euren inskripzioa eska eta lor dezakete Gizarte Segurantzaren nekazaritzako erroldan. Langileok ez dituzte berriro egiaztatu behar ohikotasunaren eta oinarrizko bizibidearen betekizunak nekazaritzako araubide berezira biltzeko.zioen nahiz sorospenenen amaiera data kontuan hartu eta hurrengo hiru hilabe
|
Baina
langile horiek eskabidea egin dute, lanak edo aipatu prestateetan.
|
|
|
Segur aski, prozesuberri horri lotuta egongo den langile mota berria, edozein delarik bere jatorria, gaiizanen da baldintza berri horiei aurre egiteko.
|
Baina
langile horrek ez du ahantzibehar bere lana monetatan, dirutan, neurtua izanen dela. Eta diruak, monetakiraungo duen bitartean, diru hori nola mugitzen den, zer suposatzen duen aztertubeharra dauka.
|
|
2008
|
|
|
Bilboko egunkariaren arabera, grebalari talde handi bat guardia zibilak eta foralak zaintzen ari ziren enpresa hartan sartzen saiatu zen. Errepresio indarrek eragozteko ahaleginak egin zituzten
|
baina
langile kopuru handi hura harrika hasi zitzaien guardiei eta haiek armekin erantzun zuten. Tiroketen ondorioz langile bat hil eta beste zazpi zauritu zituzten.
|
|
|
Batez beste %20 gehiago irabazi dute iazko epe bereko datuekin alderatuz gero. Espainiako Bankuaren datuen arabera, enpresa ez finantzarioen irabaziak lehen sei hilabeteetan %32 igo dira; iaz berriz, %29, 2 Burtsan kotizatzen duten 35 espainiar enpresek irabaziak %14 igo dituzte, 49.246 milioi eurora arte,
|
baina
langileentzako gastuak jaitsi egin dira. Langileei epe horretan ordaindu beharrekoa %4, 1 igo da batez beste, hau da, enpresa ez finantzarioen irabaziekin alderatuta, zortzi aldiz gutxiago.
|
|
|
Huna, zutaz, berriz ere, barka, batek erran didana: « Ez zian orobat haundien batzuen klasaraino heldu,
|
bainan
langilea zian eta plaza gizona, lagunarendako ona. » Hori baduenak!
|
|
|
Enpresa ez da zirkoa, ezta izan behar ere. Badira filosofia horri jarraitzen dioten abangoardiako enpresak ere (korridoreetako futbolinak, erlaxatzeko aretoak, etab.).),
|
baina
langileek batez beste hamabi edo hamahiru orduz lan egiten dute egunero. Ez al da umorea gaizki erabiltzea lanean?
|
|
|
Hala ELAk nola LABek AHTren proiektuaren zilegitasuna auzitan jarri dute. Burdinbidearen segurtasunari buruz asko hitz egin bai,
|
baina
langileen bizitza eta osasunari dagokion segurtasuna alde batera utzi dela kritikatu du LABek.
|
|
|
Langileen eta Italiako eskuin gobernu berriaren erresistentziak Alitalia saltzeko azken saioa zapuztu zuen apirilean. Air Francek eta KLMk aurkeztu zuten erosketa eskaintza onartu zuen orduko zuzendaritzak,
|
baina
langileekin akordioa lortzea ezinbesteko baldintzatzat jarri, eta, lortu ez zenez, bertan behera geratu zen salmenta.
|
|
|
9 urte pasa dira eta Zubiria jaunak arazo berarekin hasi du legealdia, kasualitatea ote. Ez nahiz sartuko langileen eskaerak justuak diren edo ez baloratzera, ez baitut Mankomunitatean eztabaidatzeko aukera izan oraindik.
|
Baina
langile batzuekin hitz egin dut. Hauek diote, hasieratik Mankomunitatearen lehendakariaren jarrera" oso itsia" izan dela," prepotentzi puntu batekin".
|
|
|
Areetakoari dagokionez," zaindariak egon bazeuden, baina geltokiko beste puntan", ELAko ordezkariak aitortutakoaren arabera. Bere ustez," zaintzaile gehiago jartzea ez da irtenbidea,
|
baina
langileei segurtasun sentsazioa emango die". Bitartean, LABek zalantzagarritzat jo zituen hasiera batean Zazpi Kaleetako istiluen gainean zabaldutako hainbat bertsio, langilearekin hitz egin bitartean behintzat.
|
|
2009
|
|
|
Bidegabeko sistema aldatzeko garaia iritsi da". LABek antzeko iritzia dauka. Egoera larria da, sistema kapitalistak sortua
|
baina
langileari ordaindu arazi nahi diote. Jon Martinek adierazi digunez," egungo egoera benetan larria izaten ari da Euskal Herriko langileriarentzat.
|
|
|
" Donapaleuko hamar kilometroko erradioan bizi izan naiz bizi guzia; inguru honetan pasa dut bizitza. Hogei urte nituen, laborari nintzen,
|
baina
langile edo estudiante munduarekin ez nuen harremanik. Nik ez nuen 1968ko maiatza delakoa bizi izan.
|
|
|
Gobernuaren politikak konpetibitate planak eta I+G plana beti izaten dira enpresari begira, normala da, enpresak inportanteak dira,
|
baina
langileak ere bai. Guretzat eragile sozialak oso inportanteak dira gizarte eredu berriari begira, baita langileak ere, balio erantsia langileena da-eta.
|
|
|
Familia asko bizi da zentraletik,
|
baina
langileen egoera ezin da arrazoi nagusi bilakatu, euren ogibidea gainerako biztanleentzat arriskua eta zabor nuklearraren hipoteka badakar. Langileei bestelako irtenbideak topatu behar zaizkie eta, horretan bai, erakundeek zerikusi handia dute.
|
|
|
Bien bitartean, Eliseoan eta Gobernuan odola hotz izatea eta zuhur agertzea erabaki dute. Gaurko egunaren nondik norakoak ikusi nahi dituzte,
|
baina
langileen arrazoiak zalantzan jarri barrik. Ezin da krokodiloa iraindu ibaia zeharkatu baino lehen, esan du, grafikoki, Brice Hortefeux Lan ministro berriak.
|
|
|
B IDAIARI asko konturatu ere ez dira egiten
|
baina
langileen trena, ezkerraldeko trena, Bilbo eta Santurtzi batzen dituen trena, zientzia fikziozko trena da, denboran bidaiatzen duena. Antzinako lantokien bihotza zeharkatzen du, denboran atzera eginez, burdin arora, altzairuaren sasoira.
|
|
|
31706 zenbakia duen erretratua da, nolanahi ere, dudazkoena. Horko andreak ilea arras moztuta dauka, gainontzeko gehienek bezala,
|
baina
langile bereziek eraman ohi zuten mantala darama marradun pijamaren gainean. Egin zioten argazki sortako bi oso hondatuta daude, zolda beltzak orbanak bezala zabaltzen direlako negatiboaren gainean.
|
|
|
(gauzak nahastuz) Haizeaz?! Etzakinat konturatu haizen,
|
baina
langileak pertsonak gaitun, ez makinak! Eta gure lasaitasun momentutxoak ere behar ditinagu, dadotara jolasteko edo...
|
|
|
GERMAN.
|
Baina
langile finak. Etzigutek behin ere huts egin.
|
|
|
higiezinen “crack ak” eta finantza krisiak gehien zigortzen dituen sektoreetako bat, ezkutuko lana edo lanak hirugarren batzuei enkargatuta lan egitea da, enpresa eraikitzaileen hornitzaile bihurtzen diren lanbide independenteak. Sektore honetako beste irregulartasun batzuk, kontratu faltaz gain, laneko arriskuen prebentzioa ez betetzea eta kontratazioa prekarietatea dira (adibidez, enplegu kontratua egitea,
|
baina
langileari Gizarte Segurantzan alta ez ematea). Ostalaritza:
|
|
|
Sindikatu batean badakizu egoera mota askotan izango zarela. Ekonomia hobeto edo okerrago egon daiteke,
|
baina
langileen eskubide kolektiboak babestea da beti helburua, enpresetan zein gizartean dituzten eskubideak hobetzea. Testuinguruaren arabera hartu beharreko erabakiak daude, eta eskubideak aldarrikatzeko moduak egokitu behar dira.
|
|
|
Sindikatuak salatu du sistema zutik atxikitzeko gobernuen hartu duten jokabidea. Banketxeak salbatzeko dirua badagoela ondorioztatu du sindikatu horrek,
|
baina
langileentzat ez dagoela.
|
|
|
Baina emandako hitza ez du bete, ziurtatu du Urriolabeitiak. Ondoren, kaleratzeak boluntarioak izatea hitzartu zuten,
|
baina
langileen izenak agertzen ziren txosten bat iritsi zen haien eskuetara. Enpresak kaleratzeak justifikatzeko 200.000 tona altzairu ekoizteko langileak soberan dituela adierazi du.
|
|
|
Iturbideko langileei berba egiteko aukera eskaini zien alkateak,
|
baina
langileek ez zuten berbarik egin.
|
|
|
Onartutako espediente kopurua otsailekoaren antzekoa da,
|
baina
langile gutxiagori eragin die
|
|
|
–Ez du ezer konponduko grebak,
|
baina
langileak indartuta aterako gara?
|
|
|
Krisia gainditzeko neurri gehienak aberatsen mesedetan eta langileen kaltean hartu ditu Administrazioak. Zergak jaitsi dizkiete gehien dutenei,
|
baina
langileen egoera hobetzeko ez dute ezertxo ere egin oraindik?.
|
|
|
–Helburua gehiago aztertzea da. Gauza solteak badira,
|
baina
langileei protagonismoa emanez sakondu nahi genuen?, hala laburbildu du Oruemazagak elkartearen asmoa zein den. Familia osoak aritu izan dira arrantza munduan lanean.
|
|
|
–Halako obretan lur asko mugitzen da, eta batzuetan gertatzen da gorpuzkinak aurkitzea.
|
Baina
langileek ez dute horren berri ematen. Kasu honetan ez da horrela izan, eta eskertzekoa da?.
|
|
|
barkatu
|
baina
langilea naiz ta ez esklabua
|
|
|
11:00 aldera hamar bat lagun sartu ziren langileen artean, pankarta batekin, eta lanak uzteko eskatu zieten. Ertzain gehiago hurreratu ziren ingurura,
|
baina
langileek bertan behera utzi zituzten lanak. Atzoko azken berrien arabera, beraz, etenda jarraitzen dute lanek, eta ekintzaileek arboletara igota jarraitzen dute.
|
|
|
Noizean behin faboreak egiten dizkiogu elkarri. Emakume umila naiz,
|
baina
langilea. Zer da niretzat aspaldiko bi lagun adiskidetzea?
|
|
|
Gaur egun, edozerk bere baitan bere kontraesana dakarrela dirudi. Gizakien lana emankorrago egin eta lan denbora murrizteko ahalmen izugarria duten makinak ikusten ditugu,
|
baina
langileak gosez eta unatuak gelditzen dira horiekin. Aurkitu berriak izan diren aberastasun iturriak, sorginkeria bitxi batez, gabezien iturri antzaldatzen dira.
|
|
2010
|
|
|
Ez dakigu germena, bakteria edo birusa den. Zalantzak itolarria sortzen digu,
|
baina
langileen jarrerak, zertarako dauden jakiteak, kontzientziak, umoreak, hurbiltasunak, giroak eta aldarteak, sinestarazten digu egiten ari diren ahaleginean eta fruituak emango dituen itxaropen osoa daukagu. Gu adina mintzen dira nahi bezain emaitza onak eskuratu ezinean eta inpotentzia horren nekea bizkarrean lanean ari beharra, horixe da:
|
|
|
Zentzu horretan, enplegua sustatzeko kontratu berrietan kaleratze kolektiboen kostuen zati bat salbuetsi nahi du Gobernuak,
|
baina
langileen eskubideei eragin gabe.
|
|
|
Suhiltzaileek sua berehala itzaltzea lortu dute,
|
baina
langileek kanpoan itxaron behar izan dute. Telebistan zuzenean ari zen programa bakarra, ETB Teleberri albistegia, kiroletako atala baino lehen eten behar izan dute, baina emisioak aurrera jarraitu du, baita telebistako beste kateetan ere.
|
|
|
Lapurrek, besteak beste, dendako giltzak, diru zorroa eta sakelako telefonoa kendu zizkioten. Era berean, kutxa gotorreko pasahitza eskatu diote hiltzeko mehatxupean,
|
baina
langileak ez zekiela erantzun zien.
|
|
|
–Veinticinco años de paz? esaten zuen propaganda frankistak orain dela zazpi bat urte,
|
baina
langile batzuk ere hasi dira mugitzen, iaz Burgosko prozesuan izan genituèn istiluak erakusgarri. Hala ere, sintomatikoa izan zen Burgosko prozesuan bailarako langileen artean greba deialdiak izan zuèn erantzuna?
|
|
|
langileak guztiz otzantzea lortzen zutela.
|
Baina
langileek ere ez dute hori baizik nahi, beharbada: estatus gutxieneko bat eta bakean uztea?
|
|
|
Teofilo Mariak kolonia bat eraikitzeko asmoa zerabilen buruan, bai,
|
baina
langile leialekin bakarrik, haiei koloniako etxebizitzetako batean bizitzeko aukera emanez, alokairu merkeekin, baita haien mendekotasuna erosiz ere, bide batez, jakina; Teofilo Mariak Mr. Quesseneten lantegian egin zituen kalkuluak:
|
|
|
Hasieratik, landa lana egin zuten. Egunero, zortzi orduz, zazpi urtez, harreman zuzena izan zuten lurretik ateratzen zen guztiarekin,
|
baina
langile izateaz gain ardurak ere eduki zituzten, hainbat garaitan eta hainbat eremutan arkeologo gazteen koordinatzaile aritu zirelako. Zuzendaritzaren bertsio ofizialetik kanpo, hiru arkeologoena da 2002tik aurrera, eta 2006an ezohiko grafitoak publikoki erakutsi ziren arte, Iruña Veleian gertatu zena jakiteko lekukotza fidagarriena.
|
|
|
Gure zerrendan ikasleak ere gehitu ditugu. Oraindik ez daude ekoizpen sektore batean
|
baina
langile intelektual bezala definitzen ahal ditugu, ekoizle izateko prestatzen ari direnak. Hona emaitza gordinen taula.
|
|
|
Ikasle gehienak lanean ari dira
|
baina
langile gutiago bada etorkinetan (%62) ezinez eta herriko ikasleetan (%71). Erretretan direnak gero eta gehiago dira bi multzoetan, %12 batez beste.
|
|
|
doako laguntza juridikorako eskubidea apriori, berehala ikusiko denez, langilearen alde aintzatesten da bakarrik; sindikatuak bere kideen izenean eta interesean aritu daitezke, afiliatuek horrela baimenduz gero (LPLren 20.1 art.); sorpresazko errekonbentzioen debekua (LPLren 85.2 art.); kaleratzearen ondoriozko prozesuetan alderdien parte hartzearen ordena aldatzen da: ...existentzia (LPLren 146 art.); askatasun sindikala eta gainerako oinarrizko eskubideak babesteko prozesu aldaera berezia (LPLren 175 art.); helegiteko beharrezkoa den gordailua edo kondenaren zenbatekoa aurkezteko betebeharraren salbuespena (LPLren 227 eta 228 art.); behin behineko sententziaren betearazpenean haren kontura aurrerakinak jasotzeko eskubidea (LPLren 287 art.); kostuak ugazabari bai,
|
baina
langileari ez ezartzea (LPLren 233.1 art.); ugazaba fede txarrez edo ausarkeriaz aritzen denerako zehapenen aurreikuspena (LPLren 97.3 art.)... Ikus bedi neurri horien izateko arrazoia. Guztiek bilatzen dute lan prozesuko alderdien benetazko berdintasuna edo berdintasun eraginkorra (KAE 109/ 1983, azaroaren 29koa eta KAE 114/ 1983, abenduaren 6koa), «alderdien artean den desberdintasun materiala» gutxituz (KAE 125/ 1995, uztailaren 24koa).
|
|
|
Prozesua nahiko ohikoa da arrantzako elikagaien industrian, eta bi ezaugarri klasiko ditu roboten bidezko automatizazioan pentsatzeko. Alde batetik, arraina kontserbatzeko egokiak diren giro hotz eta hezeetan egiten da,
|
baina
langilearentzako gogorrak dira, eta orduak ematen ditu sexatuan, ia mugitu gabe. Bestalde, oso lan errepikakorra eta aspergarria da, modu mekanikoan eta oso fidagarrian egin daiteke, eskuz baino abiadura eta eraginkortasun handiagoz.
|
|
|
Maite ez ninduela zapla bota balit baino okerragoa. Prestaturik nengoen ezezko bat jasotzeko,
|
baina
langile zintzoaren axolagabetasun hura, ez al zen krudelegia. Eta, hala ere, zer leporatu niezaiokeen?
|
|
|
1971n gaude, eta igaro dira jada, Francok gerra irabazi zuenetik, urte batzuk: " Veinticinco años de paz" esaten zuen propaganda frankistak orain dela zazpi bat urte,
|
baina
langile batzuk ere hasi dira mugitzen, iaz Burgosko prozesuan izan genituèn istiluak erakusgarri... Hala ere, sintomatikoa izan zen Burgosko prozesuan bailarako langileen artean greba deialdiak izan zuèn erantzuna... zabala baino zabalagoa toki guztietan, orbetarron kolonian izan ezik:
|
|
|
Bete ere, bete zituzten aitak eta Teok beren ametsak, erraztasun eta fabore haien truke —esan beharrean nago, halaber, aitak eta Teok beti gordetzen zutela enpresaren irabazietatik kapitaltxo bat, bai Elizarekin lotutako hainbat proiektu sozial bultzatzeko eta bai langileen aisiarekin lotutakoak ere, bakoitzari berea— langileak guztiz otzantzea lortzen zutela.
|
Baina
langileek ere ez dute hori baizik nahi, beharbada: estatus gutxieneko bat eta bakean uztea... eta nola orbetarrok baikinen langileentzat ipuineko esne behia, guztiak esnez hornitzen genituenak, gero eta gehiago hartu zuten hauek esne behia jainkosatzat... baita beren burua gero eta orbetarragotzat, ondorioz, hierarkia zurrun batek egituratutako familia handi bateko partaide sentitzeraino, Teofilo Mariak egun batean iragarri bezala, Frantziako bi urteko egonalditik itzuli ez beste.
|
|
|
Teofilo Mariak kolonia bat eraikitzeko asmoa zerabilen buruan, bai,
|
baina
langile leialekin bakarrik, haiei koloniako etxebizitzetako batean bizitzeko aukera emanez, alokairu merkeekin, baita haien mendekotasuna erosiz ere, bide batez, jakina; Teofilo Mariak Mr. Quesseneten lantegian egin zituen kalkuluak:
|
|
|
Girorik onenean bizi izan nintzen urte haietan, eta lagun asko eta benetakoak egin nituen. Gehienak gazteak ziren,
|
baina
langile onak eta ikasteko gogo bizikoak. Lehen urte haiek benetako eskola ona izan ziren eta bazirudien gure langileak irrati harekin maiteminduta eta ezkonduta zeudela.
|
|
2011
|
|
|
Ituna sinatu dute Mercedesen,
|
baina
langileek etzi berretsi dute
|
|
|
Lehenengo bidearekin emaitza onak lortu ditugu, baina ibilbide motza dauka. Langilea kontzientziaduna bada aurrera egingo du, noski,
|
baina
langileen gehiengoa ez da kontzientziaduna, gizartean bezalaxe. Bernardo Atxagak ondo asko bereiztu zituen hiru tipologiak, patetikoak, sinpatikoak eta antipatikoak euskaraz bizi nahi duten militanteak, aldeko jarrera erakusten badute ere euskaraz bizitzeko ahaleginik egiten ez dutenak, eta euskararen kontrako jarrera dutenak.
|
|
|
60ko hamarkadan anbulatorio ederra zuen, eta galtzen joan da," ez dugulako etorkizun ikuspegirik izan: zerbitzu asko eskaintzen ziren bertan
|
baina
langile eta azpiegitura nahikorik jarri gabe, eta honek itxaron zerrenda luzeak eragin zituen". Duela 20 urte Osasun Sailak Asuncion Klinika pribatuarekin egin zuen hitzarmenak irregulartasun handiak zituen:
|
|
|
Baina era berean, ordutik aurrera heriotza, espetxea eta erbestea izan zuten patu. Eskuindarrak eta katolikoak izan zitezkeen,
|
baina
langileen alde borrokatzea eta abertzale izatea, gorriseparatisten multzoan sartzea zen. Hori zela eta, diktadura frankistak iraun zuen bitartean erbestetik eta klandestinitatetik jardun behar izan zuen ELAk.
|
|
|
Hori guztia, hemen, 70eko eta 80ko hamarkadan hasi zen, erregimen frankistaren aurka jotzeko jarrerarekin lotuta. Agian ez zen oso historia sendoa egin,
|
baina
langileen mugimendua bultzatzeko erabili zen. Eta kuriosoa da, baina unibertsitatea goitik behera aldatu zen, eta ikasle oldeak sartu eta unibertsitate oligarkiko hori amaitu zen.
|
|
|
Iruzur fiskalari dagokionez, hura saihesteko neurrietan egingo dutela lan azaldu du ahaldunak. Izan ere, egiaztapen eraginkorragoak burutzeko ahaleginak egingo dituzte, hau da, kontu ikuskaritzak eta zuzeneko ikuskapen kopuru gehiago egingo dituzte
|
baina
langile berriak kontratatu gabe.
|
|
|
KANDIDO. Bai, saiatu naiz, kofradian, Arrantza sailan, dena mugitu dut,
|
baina
langileak kale gorrian geratuko dira igual igual.
|
|
|
KAR.
|
Baina
langileek eskatzen dutena ezta gehiegikeria, EREa bukatzean IPCa gehi bi puntu eta sei hilabete barru ohiko lanaldia eta soldata edukitzea.
|
|
|
ALIZIA: Zuk esandakoa litzateke errazena eta azkarrena,
|
baina
langileen kalterako. Horrexegatik ari da Kandido horrela, eta estimatzekoa dela uste dut.
|
|
|
Gutxienez zati mugikor bat duten,
|
baina
langileek beren kabuz leku batetik bestera mugi ezin ditzaketen ekipoak. Makina motak bereizi ditzakegu haien mugikortasunaren arabera:
|
|
|
Manuk enpresa txiki bat dauka, zintzo zintzo betetzen ditu enpresari lanak, ez dago diru faltan, aitzitik baizik. Greba orokorren baterako deia egin denean, Manuk tailerreko ateak itxi izan ditu,
|
baina
langileak barnean direla. Normalean egiten ez dituzten lan isilak egiten omen dituzte:
|
|
|
Ez zirudien beste aukerarik zegoenik eta baserrira itzuli ginen egur pixka bat eginda. Bueltan kanpamenduarena aitatu genion aitona Batistari eta erantzun zigun ez zekiela ezer, aspaldian ez zela hara igo,
|
baina
langile haiek ez zirela pertsona gaiztoak, gose handia pasatzen zutela. Neska itzuli zenean ongi joan ginen bide berritik, eta han ordubete galduagatik, esneketaria atera baino lehen iritsi ginen.
|
|
2012
|
|
|
TS Fundiciones enpresako nagusiek langile kopurua 178tik 120ra jaitsi nahi dutela salatu dute Enpresa Batzordekoek," beraz, 58 dira kaleratu nahi dituzten langileak". Kaleratzeko langile boluntario eske ari da orain enpresa,
|
baina
langileen ordezkarien arabera" gezurra esanaz". " Enpresatik kaleratzeko boluntarioei egiten ari zaien eskaintza gezurra da.
|
|
|
Beharginak han ziren: gutxieneko zerbitzuan,
|
baina
langile guztiak beharrean.
|
|
|
Larria da ELAk gehiengo sindikala baztertzea egoera horri erantzuteko, langileei eskaintza sendo bat egiteko.
|
Baina
langileek erantzun bat behar dute. Krisiaren kontrako erantzunak elkartu zintuzteten, 2009an.
|
|
|
Alderdi Popularraren gobernuak ezarritako lan erreformak ez dauka aurrekaririk Espainiako estatuko lan harremanak arautzeko markoan, grebara deitu duten sindikatuek behin eta berriro errepikatu duten moduan. Kaleratzea erraztu eta merkatu egiten du; kontratazio berriak egiteagatik hobariak jasotzen dituzte enpresek,
|
baina
langile horiek gero kaleratzea debalde da; behin behineko lan kontratuak mugarik gabe kateatu daitezke; lan eskubide kolektiboak murrizten ditu, eta enpresek ez dute derrigorrean negoziazio kolektiboan adostutakoa ezarri; lan malgutasuna areagotzen du, eta enpresek, arrazoi objektibo gabe, lan baldintzak modu arbitrarioan aldatu ahal izango dituzte; azken baten, negoziazio kolektiboaren ahulezia ... Erreformaren xedea ez da enplegua sortzea; haren xedea da lan harremanen esparru murriztailea eta segurtasunik gabea sortzea, epe ertain eta luzean langabezia maila handiak egotea arrazoitzeko.
|
|
|
Langileak horiek ere. Pribilegiatuak,
|
baina
langileak. Taldekideen besoen artean agurtu zituzten bi hauek ere, Iruñean Raul Garcia bezala.
|
|
|
Milaka eta milaka kasu aztertu izan ez banitu, ez ginateke oraingo egoeran egongo. Sindikatuen pankarta eta protestak beharrezkoak dira,
|
baina
langile bakoitzaren kasua gestionatzea da inportanteena.
|
|
|
Atzoko egunkarian artikulu guztiak sinatu zituzten kazetariek, eta negoziazioei begira ez dutela sinadura greba egingo iragarri.
|
Baina
langileen gehiengoak onartu du Javier Moreno zuzendariaren dimisioa eskatzea. Langile batzordearen arabera, Morenok ez du «autoritate moralik» egunkaria zuzentzeko, joan den asteko presioen ostean.
|
|
|
Balore on bat lortzeko jokabide txarrak erabili behar badira, orduan balore on hori txar bihurtzen da. Enpresa batek, diru gehiago irabazteko, langileak kaleratu behar baditu, aberastasunaren balorea defendatzen duen nagusiak behar beharrezkotzat joko du kaleratzea;
|
baina
langileen egoera baloratzen badugu, deitoratuko dugu ekintza hori. Baloratzeak unean unean aurrean daukazuna ikustea esan nahi baitu, eta hori enpatia erabiliz soilik lor daiteke.
|
|
|
Hasieratik susmatu nuen hura Dasilvaren kontua zela. Hilerriko bulegoetan galdetu nuen,
|
baina
langileek ez zuten inongo hilobi aldaketaren berririk. Orduan ez nekien zein zen Dasilvaren helburua, baina orain, zure etxeko sutea eta hortzen desagerpena kontuan hartuta, seguru nago tartean ADNak egon behar duela.
|
|
|
–Hiztegi aldetik ere, garbizale xamar aurkitzen dut, neure gogorako.
|
Baina
langileak, berriz ere, maiña, rekin hasi behar?, lanean ari denak, hobeki daki lanaren berri besoak gurutzaturik begira dagoenak baino?. (LIB II: 154).
|
|
|
ADIBIDEAK Aurreiritziak Enpresa bateko produkzio prozesu jakin batean, elektrizitate horniduran akatsa gertatzen da eta, horren ondorioz, produkzio katea atzeratzen ari da. Gainbegiraleak ez du akatsa kontrolatu,
|
baina
langileek soluzioa aurkitu dute. Horren berri eman beharrean, hau pentsatu dute:
|
|
|
Beste kasu batzuetan, enpresek soldata atzerapena erabiltzen dute enplegatuaren baja behartzeko estrategia gisa, kalte ordainik edo finikitorik ordaindu gabe.
|
Baina
langileek hainbat mekanismo juridiko erabil ditzakete soldatak ordaintzeko.
|
|
|
Kaleratzea bidezkoa bada edo asegurua sinatu aurretik edo gabealdian jakinarazi bada, ez du indarra hartuko. Halaber, ez da ordainduko kaleratzea bidegabea bada,
|
baina
langileak legez ezarritakoa baino kalte ordain txikiagoa jasotzen badu. Langabezia kontratua amaitzearen edo aseguratuak dimisio edo borondatezko baja baten ondorioa bada, polizak ez du estaliko hileko sarien ordainketa.
|
|
|
Administrazio zentraleko langileei –baita udaletako eta erkidegoetako goi karguei ere– 2012ko Eguberrietako aparteko saria kenduko diete,
|
baina
langile publikoek berreskuratu egingo dute pentsio funts gisa 2015erako
|
|
|
|
Baina
langileak ezagutu bazuen, alibi bat du.
|
|
2013
|
|
|
Horretara jarri, eta atera genuen aurrera, besterik ez dakit». Injustiziaren bozgorailu garrantzitsua izan zen Egunero, euskarazko prentsaren aldeko aldarri geldiezinaren froga fisikoa;
|
baina
langileek egindako ahaleginaren zati bat baino ez, aldi berean. Egunkaria ko langile batzordeko kidea zen orduan Ainhoa Oiartzabal; giltzarrapoak dinamika bizia abiarazi zuela dio.
|
|
|
Eta bestea, nor den egoeraren erruduna, edota grebak zer eragin izan duen. «Soldata %35 jaitsi nahi zieten; hori ezin da onartu,
|
baina
langileak eurak izan dira euren buruaren etsai nagusiak, ez direlako ados jarri erantzun bateratu bat emateko», esaten zuen batek. «Harrokeriatan ibili dira.
|
|
|
Gehiago esango genuke, eraikuntza nazionalari dagokionez gure aurkariak dira zenbait planteamendu eta borroketan.
|
Baina
langileen eskubideei dagokienez, eta gehiago kasu honetan, gure aukera garbia da. Helburuekin bat eginda elkarrekin borroka egin nahi dutenekin aurrera egin nahi dugu.
|
|
|
Hala jakinarazi du Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak. Udal liburutegietako arduradunek ez dute hizkuntza eskakizunik, Nafarroako administrazioaren eta haren mendeko erakunde autonomoen langileentzat, meritu gisa hartzen dute euskaraz jakitea,
|
baina
langileek ez dute derrigorrez euskara maila bat izan beharrik. Horrek ekartzen du herri euskaldunetan gaztelaniaz baino ez dakiten liburuzainak edukitzeko arriskua; hala saltu du Uemak.
|
|
|
Enpresak gizartean duen esku hartzea, ESKaren programa zehatzak garatzeko, langileen bidez lortzen du;
|
baina
langileek beren borondatez hartzen dute parte. Hori da kohesio elementu indartsuenetako bat.
|
|
|
...i onargarria izatera behartzen dituzte enpresak.EtikoaErantzukizunaren bigarren maila da; gizartearekin modu bidezkoan eta zuzenean jokatzea da, legeak ezartzen duenaz haraindi.Alderdi etikoak gizartearen balioak hartu behar ditu oinarritzat, eta enpresaren kulturan islatu behar da.EkonomikoaErantzukizunaren hirugarren maila da; enpresaren helburua da haren jabeentzat etekin ekonomikoak lortzea,
|
baina
langileak, baliabideak eta lehiakideak esplotatu eta suntsitu gabe.Aberastasuna sortu behar du, eta zuzentasunez banatu, eta ongizate estatua eta ingurumenaren jasangarritasuna sendotzen lagundu behar du.FilantropikoaAzken maila da, eta pertsonen bizi kalitatea hobetzea edo andeatutako ingurumena lehengo egoerara itzultzea helburu duten proiektuak martxan jartzea edo finantzatzea du xede.Alderdi ...
|
|
|
Azken urteotan, ordea, ez da gorakadarik izan alta eman duten enpresa berrien kopuruan; beherakada txiki bat eta guzti nabaritu da.Beheraldi hori gehiegi ari da irauten, eta lan giroa zapuzten ari da, gero eta gehiago azken hilabeteotan.Javier, bi aferak lotuta egon daitezkeelakoan, giza baliabideen kudeaketan espezializatutako enpresa batekin jarri da harremanetan, Human Consulting ekin, eta hark berehala ekin dio lanari.Behaketa aldi baten ondoren eta langileak banan banan elkarrizketatu ondoren, kasua esleitu zaien teknikariek arazo hauek hauteman dituzte: a) Enpresak ez du egitura argirik. 3 zuzendariorde daude, jarduera eremu bakoitzeko (zergak, lana eta kontabilitatea) bat,
|
baina
langileei ez zaie eremu horietako bat argi eta garbi esleitu, eta, elkarrizketan esan dutenez, «batak besteari agindutakoa» egiten dute.b) Langileen soldatak baxuak dira; hitzarmen kolektiboak ezarritako mugan daude.c) Ildo beretik, 3 zuzendariordeen soldatak ardurapean dituzten langileenak baino zertxobait handiagoak besterik ez dira, nahiz eta erantzukizun maila handia izan.d) Langile berriak... Gehienetan, senideek eta ezagunek gomendatutako jendea joaten da, eta Javierrek berak egiten die «elkarrizketa bizkor» bat.e) Enpresa barruko txandatze indizeak oso handiak dira, eta horrek esan nahi du beti daudela egokitze prozesuan dauden langile berriak.f) Javierrek uste du prestakuntza denbora galtzea dela azken batean, eta, beraz, ez die birziklatze profesionalerako inolako aukerarik ematen langileei, eta are gutxiago lan orduetan.Egoera hori izanda, zer iradokizun egin diezazkioke Human Consulting ek Javierri langileen egoera hobetuz negozioa ere suspertzeko?
|
|
|
Hiru establezimendu motetan, zer kosmetiko edo perfume behar duen erabaki, hartu, ordaindu eta eraman egin dezake bezeroak,
|
baina
langileak estetika eta edertasun alorreko profesionalak dira, eta erantzuteko, aholku emateko eta erosketa egiten laguntzeko prest egon ohi dira.
|
|
|
11:30erako zegoen deituta elkarretaratzea,
|
baina
langileek Fagor Etxetresnen San Andreseko hozkailuen plantara sartu eta plataforma berri bat eraikitzen hasteko lehenengo pausoak eman dituzte. Bi ordu inguru eman dituzte barruan, bilduta.
|
|
|
Bi proposamenak baztertu dituzte langileek.Langileen arabera, lan erreforma eurei inposatuta enpresen irabaziak areagotu nahi dituzte: " Irabaziak %15 gehiago izango lituzkete,
|
baina
langileen baldintzak okertuz eta prekarizazioa areagotuz". Egoitzen gestioa irabaziak ematen dituen negozioa dela diote langileek.
|
|
2014
|
|
|
Beraz, beti izan da euskal giro hori.
|
Baina
langile giro hura desagertua da. Fabriken ordez etxebizitza eraikin handiak dira gaur egun.
|
|
|
Demoranden dimisioak «gauzak erraztuko» dituelakoan dago Bertrand. Akziodunekin eztabaidatzen jarraituko dute,
|
baina
langile batzordeko kidea ez da fio horiek egunkariaren inguruan duten etorkizuneko proiektuaz. «Erne edukiko gaituzte».
|
|
|
Euren testigantzak ezaugarri jakin batzuk baditu, frogatzat hartzen dute; bestela, auzitan jartzen dute andreen hitza». Hamar urteotan, epaitegi espezializatuak sortu dira,
|
baina
langileei espezializazioa falta zaie. «Badaude ikastaroak, baina ez dira nahikoak.
|