|
2000
|
|
|
Eta preso haiek korrika segitu zuten, urrunago eta urrunago. Harik eta, bide ertzean geratuta, zeren bila zebiltzan ere ez
|
zekitela
konturatu ziren arte.
|
|
|
Eta gogorat datozkit Indietan ezagutu nituen indiar haiek: ez zekiten skribatzen, ez irakurtzen, baina arraitasun eta bizipoz hura zuten, hain handia, hain betea eta hain barnekoa, non baitzirudien ezen, deus ere ez zekitelarik, guztia
|
zekitela
, zeren eta ditxaren eta felizitatearen sekeretuaren berri baitzekiten; eta nik galdetzen dizut: nor ote jakintsuagoak, indiar ustez inorant haiek, skribatzen eta irakurtzen ere ez zekitenak eta bizitzeko deus guti behar zutenak, edo harat joan ziren konkistatzaileak, skribatzen eta irakurtzen jakin zezaketenak, baina deusekin asetzen ez zirenak?
|
|
|
Eta behatu nion berriro Pedro Huiziri, eta irri harro urrun bat egiten sumatu nuen oraingoan, osabari aditzerat eman nahi balio bezala ezen ez zuela haren aburua aintzakotzat hartzen; bertze jauntxo guztiak, berriz, harri eginik zeuden, norat beha ez
|
zekitela
... eta haietarik bat ere ikusi nuen eskua bekokirat zeramala, iduri zuelarik ezen zeinatzerat eta aitaren egiterat zihoala; eta, haien artean, aita bakarrik izan zen garbiki irri egin zuena.
|
|
|
Baina natorren berriro afari hartarat, eta derradan ezen gauza bakarra
|
zekitela
edo jakin uste zutela tenore hartan afaldarrek: ezin joan zitezkeela osabaren kakategirat, baldin sugegorriren baten bisita izan nahi ez bazuten bederen.
|
|
|
Biharamunean, berriz, trabailari batzuk etorri ziren —Ofizio Sainduaren erranetarat haiek ere—, gurdi batean taulak eta oholak zekartzatela, baita iltzeak, uhalak eta lokarriak ere, zeinekin eraiki baitzuten, dorretxearen aitzinean, txabola bat: galdetu nion trabailari buruari ea zertarako ari ziren txabola hura egiten, eta hark ihardetsi zidan ezen bera eta bere trabailariak bertze batzuen manuko zirela eta haien manuen betetzerat etorri zirela, eta ez
|
zekitela
bertze deus ere. Eta orduan pentsatu nuen ezen hura sorpresarekin lotua egon zitekeela, eta, halatan, mila burutazio izan nituen, guztiak ere alferrikakoak, zeren eta handik astebeterat etxeko kanoi zaharra —ehundabatgarrena— jaitsi baitzuten jauregitik, dorretxeari beha ipintzeko.
|
|
|
dena. Baina aurre egin behar nion egoerari, duintasunez, gogor, etsi gabe, eta neurri horretan nire bizitzaz dena
|
zekitela
jabetu izanak eta zekiten hura nola erabilia izango zen ulertzeak, bada, asko lagundu zidan arerioei benetako neurria hartzen jakiteko. Neure onera etorri aurretik, baina, beste bi aurkezleek nire zazpi andregaien aipamen burlatia egin zuten, esanez zazpiak beren buruaz beste egin zutela, nik, atsekabeak jota, beren lore ezkutua urratu nahi izan ez nuelako.
|
|
|
Honen guztionen isla oraintsura arte izan dugu irakaskuntza ofizialean ere, espainol konkistatzaileek Amerikan zapalduriko herri autoktonoei" nuestra lengua" irakasten zietelako, poz pozik agertuz, horrekin ezkutatu nahirik, antza, aztekek, maiek edo inkek, europar jendeekin harremanik izan baino askoz lehenago, ezin hobeki
|
zekitela
mintzatzen, eta kultura original eta zibilizazio miresgarria garatuak zituztela, zeinek bere hizkuntzan adieraziak.
|
|
2001
|
|
|
Baina I data historikoa bihurtu da. Estatu Batuetako muin politiko, ekonomiko eta militarraren aurkako erasoak ekonomi jardueraren erabateko geldiunea eragin zuen, haren kudeatzaileek zer egin ez
|
zekitela
geratu balira bezala. Ekonomiak sentiberatasun handia erakusten du politikaren gorabeheren aurrean, eta oraingo honetan, Estatu Batuetan gertatu denak, hain ustekabekoa eta ikaragarria izanik, bete betean jo du munduko ekonomia.
|
|
|
Hala ere, hotelean baliozko gauzen berri ematea komeni da, bestela lapurreta kasuan ezer ez
|
zekitela
esan eta erantzukizunari uko egin baitiezaiokete.
|
|
|
Garrantzirik gabeko gauzetan mintzatzen basten ziren beti, zer esan ez
|
zekitela
. Hala ere, biak elkar asko maite zutela suma nezakeen beren begi dirdiratsuetan elkarri begiratzen ziotenean.
|
|
|
Ez zuela hilerrira joan nahi esan zion Lucasek Mariari, nekatuta zegoela eta olinpiadak ikusi nahi zituela telebistan eta, astirik izanez gero, Annapurnako espedizioaren artikulua irakurriko zuela aldizkarian, erdia falta zitzaiola. Gero azaldu zion larri zebilela espedizio-kide bat eta atzera egiteko esan ziotela lagunek eta ekaitza hur zegoela Annapurna aldean, zeruari begira
|
zekitela
hori espediziokoek eta euren minutuko 120 taupadei galdetuta ere bai.
|
|
|
Gutxien horientzat gauza atsegina izaten da horrelako aitzakia polita aurkitzea besteak baztertzeko eta gaitz erdi, nire ustez, baztertze hori, nahiz eta paperetan horrela agertu, gure artean sekula zeharo eta azken fineraino eramana ez izana. Bizkaiko Juntetan beti ari dira esanaz hango ordezkariek behar dutela erdaraz jakin eta agindu hori behin eta berriro oroitarazten baita, badirudi, aginduak gorabehera, hara bidal  tzen zituzten ordezkariek gero ere ez
|
zekitela
erdaraz gehiegi.
|
|
|
Horrek gaixotu egiten naik! Eta bi mozolo haiek hantxe zeuden, begiak zabal zabalik atezuan, zer egin ere ez
|
zekitela
. Sinpletzar arraioak!
|
|
|
bakarrik, gidatzen ere doi doi
|
zekitela
.
|
|
2002
|
|
|
Ez
|
zekitela
Sarrionandia etarra zenik esan behar izan dute, kazetariek larritasuneraino estututa, Espainiako Literatur Kritikarien Elkarteko arduradunek, obra bat saritu dutela," inondik ere ez idazlearen ibilbide politikoa". Pilar del Castillo Espainiako Kultura ministroa, berriz," harrituta" agertu da, eta" zuritzen zaila" iritzi dio saridun Sarrionandia izendatzeari.
|
|
|
Hiru atsoak era hartan kexatzen ikusita, galdetzen zuen hari buruz ezer ez
|
zekitela
pentsatzen hasi zen Pertseo. Pena apur bat ere ematen zion Hiru Emakume Urdinak halako egoeran, itsu eta galduta, jarri izanak.
|
|
|
Jende askok dio ez
|
zekitela
banku zorra hartzen ari zirela zentroetan matrikulatzean
|
|
|
Onartu gabeko salaketa horietan, talde batek hogeita hamar bat kalteturen izenean, eta beste hogeita hamar gehiagok, banaka, enpresari ustezko maula delitua egozten diote. Justiziara jo duten pertsona askok diote matrikulatu zirenean ez
|
zekitela
banku zorra hartzen ari zirenik. “Opening i hilero ordainduko ziola pentsatuz matrikulatu nintzen, ez banku kreditua ixten zuela”, adierazi zuen horietako batek.
|
|
|
Aurrez aurre gelditu ziren berriro Imanol eta osaba, zer esan ez
|
zekitela
eta handik airoso nola irten ezin asmaturik.
|
|
|
Eta Sarari are atseginago egin zitzaion hura, Emmanuelek irekitako bidetik mota bateko zein besteko konplizitatea bilatzen saiatzen baitzen, beste bide berri batzuei ere ekinez. ...Sergiorekin egindako bizialdian, Sergiorengandik Sararenganainokoak izan zirela, kontu haietan Sergio emaile bakarra balitz bezala eta Sara hartzaile huts, Sergioren animali senak guztia erabakiko balu bezala, baita ekinaldiaren denbora ere, noiz hasi eta noiz bukatu; Emmanuelekin, aldiz, emaile bezain hartzaile sentitzen ziren biak; eta bietatik norbait hasten bazen, edo biak batera, kontua da ez
|
zekitela
gero noiz bukatuko zen festa.
|
|
|
Jesu Kristo jaio aurreko mende bat lehenago, ordea, Israeldik kanpoan hebrear asko bizi ziren jadanik, eta horietako anitzek beren jatorrizko hizkuntza ongi ez
|
zekitela
edo erabat galdua zutela kontuan izanda, juduek beren liburu sainduak grezierara itzultzea erabaki zuten. Horretarako, Egiptoko Alexandrian rabbi aditu talde bat bildu etaelka rren artean Hiru rogeita hamarren itzulpen famatua burutu zuten.
|
|
|
Negar eragiten zion kea zen dena. Idatzi zuen suhiltzaileek ez
|
zekitela
nola aurre egin suteari. Ikaratuta zegoen.
|
|
|
Porlier eta Ventasen egokitutako kartzelak. Ventaskoak Aravacan fusilatzen omen zituzten; Ramiro de Maeztu ABCko kazetariak aurpegiratu ei zien ez
|
zekitela
zergatik hiltzen zuten. Ofizialak gogo txarrez onartu zuen harena, baina kontuz ibiltzeko informazioarekin.
|
|
2003
|
|
|
Dotorea, lerdena, zaildua omen zegoen, baina inolaz ere ez gizon gordina. Ez
|
zekitela
esaten zuten nire adiskideek zer ikusi zion Monikak ilea urdindutako gizaseme horri baina, hala ere, neskak zoriontsu omen zirudien.
|
|
|
Horregatik atera naiz hain presaka. Eskutik heldu eta" Goazen azkar" esan dizut, eta azafatak eta ertzainak atzetik bagenitu bezala atera gara korrika, zu zure takoidun zapata meharrekin zoru labainean laprast egiteko arriskuarekin eta ni nire herio aurpegiarekin, zeharkatzen genituen atezain eta begiraleak zer egin ez
|
zekitela
geratzen ziren, esku batekin beren pistolaren kulata ukituz, ez genuen gaizkile itxurarik inondik ere, izatekotan ere bikote maitemindu berriaren trazak izango genituen, zuk barre egiten baitzenuen, barre ero eta kezkarik gabea, gazte baten barrea esango nuke, eta nire eskutik aske, arnasa hartzeko, espaloiaren erdian geratu zarelarik, oinezkoak gelditu egiten ziren, ez baitago inoren zorion asea... Zure auto zaharrean sartu eta itzuli gara hirira.
|
|
|
Patxik bazekien don Kosme eta don Esteberen izaeraren berri, eta bazekien, ondorioz, handinahiak galtzen zituela, ingurukoek baino gehiago
|
zekitela
erakutsi behar izaten baitzuten, nonahi eta noiznahi. Eta nola eguraldiaren gaia agortezina baita, ildo hartatik eramaten zituen maiz Patxik.
|
|
|
Eta don Kosme eta don Estebe, edozertaz asko
|
zekitela
erakustearren, eguraldiaz aritzen ziren, hizketan eta hizketan, udaberriaz eta neguaz, eguzkiaz eta haizeaz, euriaz eta kazkabarraz.
|
|
|
Txoko Bozekin ados zen. Irisen eta Tzarkoren kontra bozkatu zuen, Iris nondik zetorren ez
|
zekitela
, salatari gohaingarri horietarik zitekeela konbentzituak. Handik laster, alta, emazte lirain haren konpainian ikusi zen Boz.
|
|
|
Halaxe zen, misiolari asko herritarrek ez
|
zekitela
iritsi ohi ziren, eta zuzenean Kristok bidaliak bezala aurkezten zituzten beren buruak. Salbazioaren aukera handia zekarten, eta hori profitatu ezean, ondorioak?" Jaunaren aserre gogorra"?
|
|
|
Galdetzeko Arruti bere senar izandakoari edo bere amari. Eurek ez
|
zekitela
ezer Jaioneren hilketaz. Hilda egon zitekeenik ere ez.
|
|
|
Halako lan bat ez zezakeela egin gizon bakarrak. Istant berean jaurti zirela gorpuki guztiak leize zulora, ederki
|
zekitela
hori. Eguna ere ezagutzen zutela zehatz:
|
|
2004
|
|
|
Dotrina erakustera joan nintzen, erdaraz. Joan... eta indioek erdaraz ez
|
zekitela
ikusi nuen! Orduantxe esan nion neure buruari:
|
|
|
Andoni non zegoen galdetu die Don Trifonek haren gurasoei. Ez
|
zekitela
erantzun diote. Eta, orduan, etxe guztia arakatu dute Don Trifonek eta.
|
|
|
" Kukubilko jartzera behartu eta egingo zidana ez zela atsegingarria izango ohartarazi ondoren, polizia emakumea nire atzean jarri eta hatzamarrak uzkitik sartu zizkidanean izan zen gogorrena", azaldu zuen. Gaineratu zuenez, makurtzera eta eztul egitera behartu zuten baginan zer edo zer zeraman egiaztatzeko," aurkitutakoa legami hutsa baino ez zela ongi baino hobeto
|
zekitela
ere". " Poltsan zegoenik ere ez nekien, beste familiar batek prestatu zuelako paketea", aitortu zuen.
|
|
|
Haurrek –hiru mutiko eta bi neskato– isil isil iraun zuten, Del Vallek, ahots goran eta imintzioka, bere ustezko arte dohainen berri ematen zien bitartean. Azalpen ameslariak bukatu arte ez zen ohartu haurrek ez
|
zekitela
frantsesez.
|
|
|
Elkarrekiko ardura eta xamurtasun gutxiago zeukaten, bestela jakinen zuen Bazter gaixorik zegoela. Jakinen zuten, izan ere, seguru zegoen ez Bazterrek, ez Estik, ez Jexus Marik ez
|
zekitela
ezer. Bazterren heriotzak barrunbeetan eragindakoak sentitzen saiatu zen.
|
|
|
Gero Harakinengana jo zuen, eta azkenean Ferminengana hurbildu zen. Elkarri begira gelditu ziren zer esan ez
|
zekitela
.
|
|
|
Fermin seguru zegoen berak bezala Jexus Marik zein Harakinek ez
|
zekitela
zer ziren tanatopraxilariak, eta ez zirela galdetzen ausartuko. Institutuko ingelesarekin moldatu baino egiten ez zirelako aitzakia paraturik, Ferminek galdetu behar izan zuen:
|
|
2005
|
|
|
Estatu txikiak ere, maiz bat ere ez. Estatu Batuetan gazteei galdetu Espainiako hiriburua zein den, eta usu ez
|
zekitela
konturatu naiz.
|
|
|
Ehiztarien mehatxupean ibili ondoan, beltzaren beltzean, zepoan sartutako azeri sotil eta akituen pare ziren, aitzina ezin, gibelera ezin eta infernua bera etsai. Zeruaren hegitik, arranoa edo saia zen ez
|
zekitela
, txori erraldoia jazarri zen, intzirika. Tiroak oihartu ziren ortzaizeaz bestaldean.
|
|
|
Auhena apalesten zitzaion eskualde aberatsetako laurden munduari. Karrikan Yvesek biltzen zituen egunkari zenbaitetako elkarrizketatuek zioten hemengo jendeak beti pleini zirela, ez
|
zekitela
pobrezia zer zen, horretarako Afrika zolara joan behar zela, beraiek nola, morala egile burges horiek bazekitelako!
|
|
|
Sinetsi egiten diot sekula entzun dudan erdararik ilunena egiten duen gizon honi, miseria erakusten dute tipulano hok solasean. Sinetsi egiten diot ez
|
zekitela
zertara zetozen. Horregatik ahalketzen nau Eustakiok ageri dien gogortasun honek.
|
|
|
Hiru ordu aritu ginen hamar miliako oboan sakoneko kargak jaurti eta jaurti. Tommiek ezagun zuten ez
|
zekitela
itsaspekoa non zegoen, isiltasun beltzean etzanda egonen zen hura, gu ongien zelan atrapa kalkulatzen, dena zehazten, bezuza zorrozten. Edo beharbada konboiaren bila joana zen.
|
|
|
Eguerdian, kasernara zihoazela, ezusteko istilua gertatu zen soldaduek herriko norbait geldiarazi zutenean, emakumezkoa itxuraz, aurrera samar zihoazenek gibelera egin zuten Panier Fleuriko zubirantz, hantxe zen, lasterka, Don Arturoren" Lasai, lasai, ez da ezer!" erreguari jaramonik egiteke, bera, eta soldaduek zer egin ez
|
zekitela
, fusilek traba egiten pentsatzeko, non ote dute kapitaina, sekula ez da ageri arazoak sortzen direnean, Rosamari.
|
|
2006
|
|
|
Sasoi hartan, gobernu sandinistak haur gorrak bildu eta heziketa eman nahi izan zien. Ordea, nahia bai baina ahala ez, asmoa nola burutu ez
|
zekitela
, haurrek hizkuntza sistema propioa garatu zuten, eta helduagoei irakatsi.
|
|
|
Ordezko piezak noiz iritsiko ziren ez
|
zekitela
esan zidaten kontzesionarioan.
|
|
|
Inkestaren arabera, gainera, kontsumitzaileek ez dituzte Administrazioaren laguntza ekonomikoak baliatzen energia aurrezteko berrikuntzak egiteko(% 6k bakarrik jaso du diru-laguntzaren bat). % 86k adierazi zuen ez
|
zekitela
edo informazioa ezagutzeko zailtasuna(% 38) edo izapideen konplexutasuna(% 36) aipatu zituzten. Elektrizitatea sortzeko energia iturririk onena zein izango litzatekeen galdetuta, gehienek (%93) eguzki energia aukeratu zuten eta %80k baino gehiagok energia eolikoa.
|
|
|
Arotzak ez zion kutxez galdetu Malenferri. Hiruzpalau biktima galdekatuta, jakinen zuen haiek ez
|
zekitela
kutxak non zeuden.
|
|
|
Unibertsitateko ikasleak eta. Batzuek ohitura zuten, bazekiten zer eta nola egin behar zen, baina beste batzuk lehenengo aldiz zetozen, halako gixaixo aire batekin, lotsaren eta poxaren artean nola jokatu ez
|
zekitela
.
|
|
|
Pragako gazteluaren alboan biltzen zituen, Urrearen kalexkan, era guztietako berritsu, asmaketari, ikertzaile, zientzialari eta iruzurtiak: nahikoa zen urrea lortzeko asmakuntza berri bat
|
zekitela
esatea, han lekutxo bat izateko... Hantxe ziren, etxe txiki koloretsuetako kale estuan, denak elkarrekin:
|
|
|
Fisikoen artean fisikoena, Einstein bera, gehiago nekatu gabe. Dirurik gabe, non amaituko zuten ez
|
zekitela
, Zurich, Berna, Praga eta Berlinera lagundu zion bere lehen emazte Mileva Maric ek, Hans Albert eta Eduard euren seme txikiekin. Bereizi zirenean, aldiz, Einstein-ek ez zituen adierazpen gozoak egin bere emazte ohiaz.
|
|
|
Amonaren etxeko aldaba jo zuten. Gurasoak ere han zeuden ni bisitatzera etorrita, eta elkarri begiratu zioten, zer egin ez
|
zekitela
. Istant bateko estura izan zen, laster amonaren ahotsa entzun baikenuen bera zela esaka.
|
|
|
Nago, baita ere, filologiaren bidetik abiatutako askok, lehendabiziko urratsak egiten hasi baino lehen ez
|
zekitela
ikasketa horiek idatzizko testu zaharren azterketa kritikoan. Elhuyarren definizioak dioen moduan, oinarritzen zirenik.
|
|
2007
|
|
|
ETA sortu zelarik, eman zuten arrazoietarik bat, erbestean bizi eta EAJkoek ez
|
zekitela
gehiago nolakoa zen Euskal Herria. 1936an ezagutu zuten hartarik oso aldatua.
|
|
|
Whisky eta Gin. Izenak alabak aukeratu zituen beti, eta ez, haiek
|
zekitela
ez zuen alkoholarekin arazorik. Biak, Whisky zein Gin, etxe urdinaren atzealdeko lorategian lurperatuta zeuden, astigar baten oinetan.
|
|
|
Ohiko mikzioa, gernu premia, gernu mina, sexu harreman mingarria eta pelbiseko zoruko mina dira deskribatutako sintoma batzuk. Bere familia medikuak eta espezialistak ez
|
zekitela
kaltetuei laguntzeko elkarteez. «Diagnostiko berantiarraz eta tratamendurik ezaz gain, gizartearentzat da arazo nagusia.
|
|
|
Emaitza horrek adierazten du oso adin txikiko haurrek ere marka lehentasuna dutela publizitatearen ondorioz. Markaren azterketa «Haurrek uste zuten McDonald’s ekoak zirela uste zuten oilasko zatiek beste oilasko zati berdinek baino hobeto
|
zekitela
, baina logorik gabe», esan du Thomas Robinson doktoreak, Stanfordeko Unibertsitateko (Estatu Batuak) esperimentuaren arduradun eta medikuntzako eta pediatriako irakasleak. Robinsonek azaldu du bere taldeak McDonald’s marka erabiltzea erabaki zuela azterketan, «haurrei zuzendutako publizitatean urrezko patroia baita».
|
|
|
Berehala igo zen ordea, herritar talde bat oholtzara, gaztelerazko kantak ere eskaini behar zirela eskatuz. Agintariek zer egin ez
|
zekitela
geratu ziren, eta berehala sortu zen izugarrizko liskarra. Orkestrakoak nahiko lan izan zuten ekipoari osorik eusten, iritzi bateko eta besteko jendea borrokan zebilen bitartean, bai oholtzan eta bai plazan.
|
|
|
Lisa eta Gigi hari begira zeuden, zer egin ez
|
zekitela
. Atsoaren aieneak hasperen bihurtuz zihoazen ezari ezarian, eta berehala erabateko isila egin zen.
|
|
|
Galderarik egiten ez ziotenean ere ezetz egiten segitzen zuen buruaz, inertzia gaizto batek bultzatuta. " Alu horrek ederki gordetzen zituen bere ibiliak", esaten zuten poliziek, argazkiak pasa eta pasa eginez, erabat sinetsirik askoz gehiago
|
zekitela
hildako gazte hartaz aurrean zeukaten txirri erretzaile kolgatuak baino.
|
|
|
Normala denez, artxiboek erbesteko abertzaletasunaren agiriei eman diete lehentasuna, horiek zirelako gordetzen errazenak; beraz, ikerketei oinarri sendoa ematen dietenez, erbestealdiak hartu du azterketen artean lehentasuna. Lan horien garrantzia ukatu gabe, agiritegi horiek ere garbi erakusten dute Baionan edo Parisen zeuden buruzagiek ondo
|
zekitela
zer ari zen gertatzen Hego Euskal Herrian, bai politikan, bai ekonomian, baita kulturan ere. Beste ahalegin batek, bide beretik, garaiari buruzko historiografia politikoa eta soziala kulturalarekin uztartu behar ditu.
|
|
2008
|
|
|
Inork ez zion azalpen argirik eman. Batzuek ez ulertuarena egin zuten; beste batzuek ezer ez
|
zekitela
desenkusatu; baten batzuek mesfidantzaz so egin?
|
|
|
Terrazako turistek, bien bitartean, sinesgogor so egiten zuten haienganantz, zer egin ez
|
zekitela
. Bat edo beste telefonoz deitzen hasiak ziren.
|
|
|
Irakurketak ez zuen luze iraun eta bukatu zenean zer egin ez
|
zekitela
geratu ziren denak elkarri begira. Aurpegi horietako gutxi batzuk ezagutzen nituen.
|
|
|
Asko apaizak, baina beste asko gorago aipatu denez eskulangintza arloko lanbidedunak edo are lanbide liberalak zituztenak. Bilbo edo Donostia moduko hirietako harpidedunek, adibidez, gaztelaniaz ongi
|
zekitela
ez da dudarik, eta euskarazko aldizkari bat hartzea erabaki bazuten ez zen izan besterik ezin irakur zezaketelako, baizik kontzientzia ideologiko edo zaletasun euskaltzaleak bultzaturik.
|
|
|
Zeren azken aldean egiten zen kontzesioa, akademikoak «Sabin baño jakittunaguak, zurraguak eta euzkelmattaliaguak» zirela frogatuz gero «pozik jarrattuko gayakez» esanez, erretorika soiltzat hartu behar da: ideologiak itsuturik egon ezean edonork ikus zezakeen Azkuek edo Campionek Sabino Aranak baino gehiago
|
zekitela
euskal linguistika kontuetan; bestalde ea Sabino Arana baino «euzkelmattaliaguak» ziren planteatzean, neutraltasunez ezin erantzunezko galdera pausatzen zen, hortik beti aterako zitzaielarik garaile euren. Maisua?. Debatea leialtasun sabindar parametro horietan kokaturik ezinezkoa zen arrazoi bidez Euzkeltzale Bazkunakoak Akademia onartzera eramatea, eta zeinahi argudio emanik ere beti atxikiko zitzaizkion beren Irakasle bakarraren autoritateari.
|
|
|
Ez dakigu EPPK-ko buruzagiak zerk eraman dituen horrelako erabakia hartzera, baina Kepa eta Txelis ezagutzen duen nork sinets dezake presoen arteko zatiketa bultzatu nahi dutela? EPPK-ko agirian bertan onartzen zen ez
|
zekitela
zertarako bildu eta zertaz hitz egin zuten Urkijo jaunarekin. Zertara dator orduan kolaboratzailetzat jotzea piperrik ere jakin barik?
|
|
|
Iritzi publikoan duten eragina kontuan hartuz, sentiberatzen aritu behar dute. Inkestan, pertsonen %68, 97k azaldu zuten genero indarkeriaz zekiten guztia hedabideen bitartez
|
zekitela
. Hedabideek gaiari ematen dioten lekuarekin, hautsi egin dute aurretik zegoen isiltasun espirala.
|
|
|
Bulegora joan eta lankideen galdera eta txutxu mutxu nahiak jasan behar izan nituen lehenik. Ea zertan ibili nintzen ostiralean, bat batean desagertu nintzela eta ez
|
zekitela
non nintzen, zergatik ez nien abisatu etxera nindoala. Istorio bat asmatu nuen, ezagun bat ikusi nuela eta kasualitatez etxe aldera zihoala, eta ni ere nekatuta nengoenez, berarekin joatea hobeto izango nuela iruditurik, hartara autoan eramango ninduelako etxera.
|
|
|
XVIII. mendean Ilustrazioaren erradiazio guneetako bat izan zen Nafarroako erresuma, literatura aztertzean ikusi genuen bezala, eta philosophe delakoengan eta, ondorioz, Frantziako Iraultzan erabateko eragina izan zuen. Zalantzan egon arren, azkenean arriskatu egin nintzen, ikusi nuenean nire ikasleek ez
|
zekitela
Espainiak ere parte hartu zuela, Frantziarekin eta Laffayeterekin batera, Estatu Batuen Independentzia Gerran, eta Nafarroako erresumak ere fragata pare bat bidali zituela kontatu nien, Yorktowneko guduan erabakigarriak izan zirenak.
|
|
2009
|
|
|
Udaltzain hark bere sentimendu osoa jarri zuen bere argibidean, bisitari arrotz haiek kaleetan barrena gal ez zitezen, horretarako herriaren hego mendebaldeko baserriaren izena eskainiz. Orain dela egun batzuk, aldiz, nire lagun batek galdetu die herriko bi udaltzaini non zegoen Mankomunitateko eraikina... eta ez
|
zekitela
ihardetsi diote uniformatuek, lasai asko. Eskerrak handik hurbil hiritar arrunt bat begira zegoela eta hark eman dizkio zehazkizunak nire adiskideari.
|
|
|
Gorago 2 gakoan aipatu dugu aldaketa egin duten bikote hauetako askotan, harremanaren hasieran bi kideetako batek edo biek ez
|
zekitela
euskaraz. Ez da ordea, aztertutako bikote guztien kasua hori.
|
|
|
Aldea etxeetan, gizarte tradizionalean, andrerik gehienek josten ondo
|
zekitela
esan genezake. Eta edadeko jatabearren esanean, auzo guztietan izaten zen aparteko trebetasuna zeukanen bat.
|
|
|
Ur hotzetan sartzea, euskal gizarte tradizionalean, beste askotan legez, beti saihestu izan da. Nabarmentzekoa da arrazoi hori dela eta gure kostaldeko arrantzale gehienek ez
|
zekitela
igeri egiten. Eta erreketako putzuekin lotutako izaki mitologikoen kontakizunak ia gure egunetara arte heldu izanaren arrazoi posible bat ere izan daiteke.
|
|
|
Nazionalsozialismoaren gaia jorratzen ari direla ikasle batek galdera hau egin zion irakasleari: Nola esan dezakete alemaniarrek ez
|
zekitela
ezer kontzentrazio eremu eta genozidioaz. Irakaslea zer erantzun ez zekiela geratu zenez esperimentu praktiko baten bidez azaltzea erabaki zuen.
|
|
|
Olinpoa bi mila eta bederatziehun metro gora da, ez gehiago. Inork pentsatuko al du, grekoek ez
|
zekitela
aski ongi, han goian materialki egon inolako palaziorik ez zegoela, non ere Jainkoek sekulako festak ospatzen omen baitzituzten. Eta, hala ere, Jainkoen egoitza hura zen, eta hantxe azpilantzen zituzten euren intrigak eta lantzen euren harremanak eta ospatzen euren jaiak:
|
|
|
14 urteko neskatxa polit buru beilegia zen. Neskatxak baietz esan zion, baina lagunari bakarrik esan ziola, gurasoek berek ere tutik ez
|
zekitela
.
|
|
|
Neskatxaren gurasoei deitu. Ez
|
zekitela
deus ere. Poliziari gaztigatu.
|
|
|
–Ez zen ezertxo ere gertatuko, eten zion Xabierrek?. Salatuz gero, eraikitzaileek erranen zuten ez
|
zekitela
ezer hezur horiei buruz. Sentitzen zutela erranen zuten, eta urbanizazioak aurrera jarraituko zuen.
|
|
|
Ezin zen, inola ere, Teresaren aitak bezala, Frantziako beraneante bati gerritik helduta herritik alde egin hark emazteak baino gerri finagoa zuelako. Ezin ziren emaztea eta alabak abandonatu eta galtzerdiak nori josi ez
|
zekitela
utzi. Ezetz.
|
|
|
Langileak, mugimendu kolektibo inkontziente batean, alde batetik, porrot eginda sentitu behar zuten, eta bestetik, beldurtuta, zaldizkoek zer egin behar zuten ez
|
zekitela
–, elkarrengana hurbildu ziren, besoa besoaren kontra, besoa besoaren alde?, hurbiltasunak konfiantza galdua berreskuratzen lagunduko balie bezala; Teofilo Mariak zerbait esan zion Fanelliri, baina Fanellik ez zion erantzuten, buruxkila anarkista nora ezean zegoelako, ausaz, Teofilo Mariaren ezusteko presentziak ezarritako errealitate berriaren koordenatuetara egokitu ezinean; Teofilo Mariak atzer... –Oharkabean egin nuen aurrera, eta oraindik ez dakit zergatik, baina oso ziur nengoen egiten ari nintzenaz?:
|
|
|
Eta izeba Bittorik ere halatsu! Hantxe biak, bai, hitzen gauak harrapatuta, zer esan ez
|
zekitela
. Harik eta osaba Ismaelek erreakzionatu zuen arte:
|
|
|
Gogoratzen du guztiek ez zituztela atentatuak egiten, ezta gutxiago ere. Gogoratzen du batzuek jakin ere ez
|
zekitela
besteak zertan ari ziren.
|
|
|
1941ean idazten dio Polikarpo Iraizotzi hiru euskaltzain bakarrik gelditzen direla, bera Bilbon, eta bi Donostian, Urkixo eta Intzagarai. Krutwigek dio urte horietan ez
|
zekitela
zein kide bizi zen eta non, ez zein zen hila. Hots, elkarren berririk batere ez zutela.
|
|
|
Horietatik 6 fusilatu zituzten Donostiako etaBilboko kartzeletara egindako erasoetan, beste 4 Debagoiena inguruan eta 3Madrilen. Hilketa haiek egin zituzten pertsonek edo taldeek ez zuten izan agintarierrepublikanoen oniritzia, haiek ez
|
zekitela
egin zituzten. Frankistek fusilatuzituztenen aldean oso kopuru txikia izan zen hura, eta hori hala izan zen, nahiz etaDebagoieneko eskumako 200 presotik gora izan Bilbon.
|
|
|
Hori argi eta garbi geratzen da, esate baterako, Xabier Aranburuk 1977an Euskaltzaindiarentzat apailaturiko «Euskara erdal egunkarietan» txostentxoan. Beste datu deigarri batzuk ere ageri dira bertan; adibidez, Hegoaldeko egunkarietan beharrean ziharduten 178 kazetarietatik zazpik baino ez
|
zekitela
euskaraz (egunkari horietako zuzendariei dagokienez, berriz, bakar batek ere ez zekien hizkuntza hori).
|
|
|
Atxilotu zutenetik inkomunikatuta jarraitzen du Castrok, eta haren senideek ez daukate berririk. Herenegun Hernaniko polizia etxetik deitu zieten arropak eramateko, baina hara bertaratu eta gero, non zegoela ez
|
zekitela
adierazi zieten. Azken hiru urteetan Ertzaintzak ez du inor inkomunikatu, AAMk ohartarazi duenez.
|
|
|
Hala, borroka armatuari erreferentzia eginez, diote,, beren praktika politikotik kanpo dauden gaiez iritzia eman behar zutenik? ez
|
zekitela
.
|
|
|
Donostian, iazko abuztutik, ehun bat bilera egin dituzte hiriaren ia sektore guztietako ordezkariekin. Prozesua zuzendu duen Edorta Azpiazuk azaldu du ez
|
zekitela
oso ondo zer jaso nahi zuten, baina oso garbi dutela zein izan den hiritarren mezua. –Jendeak lurralde osorako proiektua nahi du, hau da, Euskal Herri osorako; mugaz gaindiko zerbait, gaur egungo kultura zerbitzuei astindua emateko.
|
|
|
zutela, baina indarrez kendutako presidentea, zehazki? non zegoen ez
|
zekitela
.
|
|
|
Eta izeba Bittorik ere halatsu! Hantxe biak, bai, hitzen gauak harrapatuta, zer esan ez
|
zekitela
. Harik eta osaba Ismaelek erreakzionatu zuen arte:
|
|
|
Europako laborarien antzera, afrikarrak orokorki jende ezjakintzat hartzen ziren, irakurtzen doi doia
|
zekitela
uste genuen gure hizkuntzen idazkeran baizik zirelarik ez trebe –nola gintezke gu banbara, swahili, wolof edo akaz ez aritzera bortxatuak bagina? –, eta geronen zuritasun handikoi zurrunaren gailurretik gutxiesten genituen, esklabotzen, baztertzen, edo hoberenera jendetasunaren mugagabetasuna ukatzen zuen paternalismo zizkolatsuaz pozoitzen. Bat batean, sortaldekoek kontzebituriko zibilizazioa nazkagarri zitzaion:
|
|
2010
|
|
|
Meatzarietako batek esan du amesgaiztoa zela meategia. Eta denek
|
zekitela
hori. Sebastian Piñera presidenteak ere horren berri zuela pentsatzekoa da, beraz, eta, akaso, horrexegatik bihurtu da ikuskizunaren parte.
|
|
|
...ntratua eta belaunez belaun jarraitua da. hau da, euskaldun jendea ehunekoan nagusi da eta euskara historikoki gurasoengandik seme alabengana eten sozialik gabe transmititu izan da. eremu euskaldun horretakoak dira gure gazteetatik 16 batzuk herri oso euskaldunetan haziak dira eta, haiek hala adierazita, euskara etxean ikasi dute, zenbait kasutan eskolan hasi artio" euskara bertzerik" ez
|
zekitela
. bertako euskalkiak elikatu ditu gazte horiek umetatik, anitz bidetan egin ere: etxekoen eta belaunaldien arteko harremanetan, lagun arteko jolasetan, herriko bizimoduan oro har... inguruko eguneroko hizkuntza izateak balio positiboak lotu dizkio euskarari. gazte horiek euskaran daude errotuak, euskara ohikoa, erabilgarria, beharrezkoa eta, ondorioz, erraza zaie. hau da, haien hizkuntza da:
|
|
|
Arrasateko San Viatorreko ikasle ohi horrek ezin du sinetsi ikastetxeko arduradunek ezer ez
|
zekitela
esatea orain, bere berbetan, aita amen kexengatik eraman baitzuten Jose Angel Arregi Gasteizko ikastetxera.
|
|
|
Arrupe Etxekoei ere zerbait esan behar, eta Loiolara berriro etorriko ote ziren ez
|
zekitela
esatera mugatu ziren. Artean, ziurrenik, bilera gela horretara itzultzeko esperantza guztiz ez zuten galdu.
|
|
|
Beraz, zergatik prentsaurreko hori? Oso gutxi
|
zekitela
esateko antolatu bazuten, garbi dago mezua ez zutela ondo eman, eta aurkikuntza defenditzen zutenek berme gisa erabili zuten Gorrotxategi han egon izana. Alicia María Cantok uste du, gainera, azaroan argitaratutako iritzi artikulu horiek ere ez zirela oso argiak izan.
|
|
|
zihoan, oihuka, nora ez
|
zekitela
. Makilekin jo nahi
|
|
|
Bistan da XIII. mendeko shogunek ez
|
zekitela
gidatzen
|
|
|
Vergarak, Morak, Jaureguik eta Gordoak zioten ez
|
zekitela
zeinen ardura zenIpanemako egoera, eta ondorioz ez zuten inor salatzen, baina bai agerian utzi nahizuten beraiek ikusia, ondoren migratu behar zutenek pairatu ez zezaten beraienpatua.
|