|
2000
|
|
|
Hasierako kezka izaten da ezin izango diola lagundu umeari etxeko lanetan eta abar, eta gero ikusten du dakien apur hori nahikoa dela umeak hizkuntza hori garrantzitsua dela sentitzeko. Euskalkiekiko ere jarrera hori oso interesgarria da, prestigiodun
|
pertsonak
eta irakaslea prestigioduna da umearentzat euskalki horretan zerbait egiteak garrantzia ematen diolako umearen aurrean.
|
|
|
Arras originala baitzen enkuadreak lantzerakoan. Bere lanetan, gizakia bere bizigiroan edo kultur gertakari baten aurrean nabarmentzeko, «ikuspegiaren sakongunea» erabiltzen zuen; hau da,
|
pertsonak
angelu batetik lehenbiziko mailan, erdigunean edo urrutira ageri zirela. Zubiaurre anaien antzera nolabait»
|
|
|
Zein gertakari zuretzat ezezagun zenak harritu zaitu hura deskubritu duzunean? Eta zein
|
pertsonak
, hark egindakoa ezagutzen ez zenuelako?
|
|
|
Ez diogu propagandari erreparatzen, propagandarik gabe argitalpena ez zelako ekonomikoki bideragarria izango. Honek ez gaitu kontsumismorantz bultzatzen, gaitasun kritikoko
|
pertsonak
, aurrerakoiak eta ezkertiarrak garelako. Paretatik dirua ateratzen dugu bankuetxeari ematen dizkion etekinen% 0,7a Amazonian garapen proiekturen bat bultzatzeko balioko duen txartelarekin.
|
|
|
Apaizak gu bezalako
|
pertsonak
dira, ezta. Bada, gure grina eta desio berberak dituzte orduan
|
|
|
Suertatu nintzen talde baten barruan, eta taldearen barruan mirari bat suertatu zen, geroztik errepikatu ez dena: han denak ginen
|
pertsonak
, eta nik ez nuen sentitzen «Ni naiz emakume bakarra». Hori gero etorri zait.
|
|
|
Ni ez naiz berez antsietatera oso emana. Ezagutzen ditut halako
|
pertsonak
, baina ni konparazioz nahiko lasaia naiz. Baina niri gertatu izan zait, hurbildu gazte batengana eta ikusi testu-liburu bat daukala, ikasten ari delako, eta liburu horretan nire argazki bat, eta ez diot proportziorik ikusten, nik ez ditut 400 folio argitaratu urte guzti hauetan.
|
|
|
Madrilen ongi hartua izateko sekretua erregionalista zintzoa izatea da. Setien bezalako
|
pertsonak
deserosoak dira han.
|
|
|
Sare hau benetako iraultza bilakatu zen: ordenadoreak baino
|
pertsonak
komunikatzeko balio zuen. 1969an Kaliforniako Unibertsitatean RFC sistema (azalpenen eskakizuna) agertu zen, proiektuan parte hartu zuten guztiei gai teknikoen inguruan iritzia emateko balio izan ziena.
|
|
|
Sistema hauek baliatuz, erakundeek informazioa uneoroko aldaketak ahalbidetzen dituen euskarrian eduki dezakete eta orduan, urte batetik bestera testuliburua aldatzea edota zaharkituta geratu den informazio hori prozesu historiko dinamiko batean kokatzea posible izango da. Gainera, erakunde bereko diren baina leku desberdinetan lan egiten duten bi
|
pertsonak
lanean elkarrekin aritzeko aukera izango dute eta honela, esperientziak trukatzerik izango dute. Beraz, pertsona hauetako batek erakundea uztean edo desagertzean, beste kide bat bere esperientziaren zati batez jabetzeko posibilitate gehiago egongo da.
|
|
|
Dena den, institutua beste taldeei irekia dago. Taldeko kideez gain, banakako kideak ditu; batez beste, hamar bat
|
pertsonak
hartzen du parte indibidualki. Denetarik dago jatorriari dagokionez, Euskal Herrian bizi diren irakasleak, atzerrian bizi diren ikerle euskaldunak eta Euskal Herriari buruz ikertzen duten atzerritarrak.
|
|
|
Jendeak jakin behar du
|
pertsonak
garela, hamazazpi eta hamasei urteko gazteak; guk ere egiten ditugula edozein gaztek egiten dituen astakeriak, larunbat gauetan edozein gazteri gustatzen zaion bestak gustatzen zaizkigula... Agian hor, gehiago sentitzen naiz gazte, bertsolari baino.
|
|
|
Areago, dibertigarriak lirateke. Baina, ondo dakit, gazte hauen gibelean berauek manipulatzen dituzten
|
pertsonak
daude. Dibertigarriak izan litezkeen txantxa hauen atzean daude.
|
|
|
Egunetik egunera ugariagoak dira bere eguneroko lana oso osorik ordenagailu aurrean egiten duten
|
pertsonak
, eta egunetik egunera gehiago baita ere beren etxeetan ordenagailua erabiltzen dutenak lan pertsonal, kultural, sozial, politiko, sindikal eta abarrerako edo Interneten sartzeko. Horregatik, Laneko Segurtasun eta Higienerako Institutu Nazionalaren (INSHT) gida teknikora jo dugu, eta ordenagailuan lana egiterakoan kontuan hartu beharreko honako aholkuak jaso ditugu:
|
|
|
Aldaketa handiak izan dira gizarte honetan; okerreko aldaketak, jakina. Demokrazia lehen baino urriagoa da, hiltzeko arriskuan bizi garen
|
pertsonak
lehen baino gehiago baikara. Demokrazia falta honen aurrean aldaketa koantitatibo handirik emango ez den arren, aldaketa koalitatibo bat eman dela uste dut, eta aldaketa koalitatibo honek beste alderdi osaketak ekar ditzakeela.
|
|
|
Nobela honetan gehien interesatu izan zaidana pertsonaien eboluzioa izan da, nola
|
pertsonak
ez diren iragazkaitzak, nola batak bestean eragiten duen, askotan itxura eman arren ez dagoela eraginik eta bakoitza bere ideiekin eta bere munduan dagoela. (Argia 1739)
|
|
|
Baina, behin eta berriz hain arduratsu galdetzen zidanez, esan nion nire iritzi pertsonala 1948an ONUk Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsal hartan zehazten zela, Frantziak beste nazio demokratikoekin onartua, eta han zetorrela edozein
|
pertsonak
zein talde edo herrik, hauteskunde bidez, burujabetzarako eskubidea duela. Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen:
|
|
|
Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago esanda,. Iparraldearen Orenaren? albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau
|
pertsonak
bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena, emanaldikotaldeek harreman onak mantentzen dituztela eta batzuetan irudiak zein informazioatrukatzen dituztela elkarrekin.
|
|
|
Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira. Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik handiena duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500
|
pertsonak
,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da. Gure Irratiak, entzute eremu nagusia Lapurdin du (48.000 euskal hiztun baino gehiagorekin), eta24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau %44, 4 da.Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %1240 41.Azken inkesta honen arazoa da, euskal entzuleak bakarrik hartzen dituela kontuan; baina jada zehaztu dugun bezala, Irulegiko Irratiak eta Xiberoko Botzak badituztezenbait emankizun, inkesta, elkarrizketa... frantsesez.
|
|
|
eta Gobernuak erabiltzen dute lehenik eta behin eskumen hori, eta horren emaitza dira aipatutako komunikazio askatasunaren legea eta horren xedapenak garatu, eguneratu, egokitu edota eraldatzera datozen beste hainbat lege, dekretueta erabaki3 4 Araudia betearazi eta horren zenbait alderdi zehaztea, berriz, berariazsortutako instituzio bati dagokio, erakunde arauemaile edo erregulatzaile bati, hain zuzen ere, Ikus entzunezko Batzorde Gorena (CSA) izenekoari. Instituzio hori erakundeadministratibo berezia da eta botere politikoarekiko autonomo gisa postulatzen da (nahiz eta bera osatzen duten bederatzi
|
pertsonak
izendatzea Errepublikaren Presidenteari, Asanblada Nazionalaren Presidenteari eta Senatuaren Presidenteari dagokien, bakoitzak hiru?, autonomia izateko borondatea kolokan jarriz) 5.
|
|
|
– Estatu osorako emisio baimena duen lurrazaleko telebista batean kapitalarenedo boto eskubideen %15etik gora duen
|
pertsonak
ezin du beste baimenenbaten titularra den sozietate batean kapitalaren edo boto eskubideen %15baino gehiago izan; aldiz, sozietate bitan %5etik gora izanez gero, ezinlezake hirugarren batean portzentaje horretatik gorako parte hartzerik izan; satelite bidezko zerbitzuetan ere antzeko mugak daude indarrean, nahiz etaportzentajeak %30era igotzen diren lehenengo kasuan eta %5ean geratzendiren bigarr...
|
|
|
Gararen orrialdeetatik euskaraz diharduten hiztunak, gehienbat, beren izenpropioan diharduten
|
pertsonak
dira. Alegia, ez dute ordezkatzen, normalean, ezelakoegitura formalik.
|
|
|
Honekin ez diot Monzon-i arrazoirik kendu nahi, zerbaitek ekartzekotan, borrokak ekarriko baitio herri honi askatasuna; eta, borrokatzeko, utopikoa izanbehar du
|
pertsonak
. Alternatiba politiko bat bideratzeko orduan, ordea, ez da nahikoa mundu hobea nahi dugula esatea7 Politika, ekimen hori epe eta marko mugatubatean egin ahal izateko formula azaltzean datza.
|
|
|
Ekimen honi jarraikiz eta beren buruak, burujabetzaren aldeko desobediente? aldarrikatuz, hainbat
|
pertsonak
uko egin diotenazionalitate espainiar edo frantsesari, beren agiriak Nazio Batuen Erakundera igorriz (Gara,).
|
|
|
(Alaña, 2000). Horien artean, esanguratsuena, dudarik gabe, hiritartasunari dagokion eskubide gorentzat jotzen den bozkatze garaian ere jada ENA erabili izana izatea da, azken hauteskunde europarretan gertatu den bezala (Euskaldunon Egunkaria,). Onarpen bidean, orain arte zortzi udalek agiria ontzat eman dute ofizialki identifikatzeko prozeduretan. Berriki, euskara eta ENAren erabilera tarteko auzitaratutakokasuan, epaiak agiria balekotzat jo du
|
pertsonak
identifikatzeko.
|
|
|
Zatikatzeko beldur hori nork bere burua bere kasa uztekobeldurraren ordezko fisikoa da. Errealitatean, gorputzaren dardararen bidez,
|
pertsonak
tentsio muskularren eraginez gorputzean mugitu ezinik zeuzkan indarbortitzen kontzientzia hartzen du; orain, indar horiek bizitasun osoko sentipenaematen diote, eta alaitasun sentimendu bat.
|
|
|
Pertsona hori ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela. Aurpegi edo aurpegi zati batzuek halako min espresio nabarmena izaten dute, non harridurasortzen baitu
|
pertsonak
bere sufrimendua sentitzen ez duela ikusteak. Ipurmamiakestuturik edukitzeak atzera egitea adierazten du, eta nahitaez du eragina funtziosexualean eta sentipen sexualen deskargan, pelbisaren mugimendu kulunkariak etadesiraren indarra inhibitzen dituelako.
|
|
|
Bizkar sorgorrek ezin dituzte sentimenduakberen gain edo barne hartu. Bizkarrean sentipenik ez duen
|
pertsonak
ezin du beresumina abiarazi animalien modura, bizkarra konkortuz eta alde horretako ileaklaztuz.
|
|
|
Adi egotea adierazten du, iratzarririk izatea, erne baina ahaleginetan ibili gabe, gertatzen zaigunari arretajarriz. Behartu gabe
|
pertsonak
bere osotasunean egiten duena.7 8
|
|
|
–Ikuspuntu gestaltikotik gizabanakoa organismo/ inguru eremuaren funtzioa daeta bere jokaeraren ispilu dira eremu honetan ematen diren harremanak. Moduhonetan, ikuspuntu honek
|
pertsonak
gizabanako izaera eta izaera soziala ditueladio. Aintzinako psilologiek pertsonaren bizitza gizabanakoaren eta inguruarenarteko etengabeko gatazka gisa ikusten zuten.
|
|
|
Hauhonelaxe esan daiteke:
|
pertsonak
bezainbeste modu dago sexuazioa bizitzeko, sexualitatea bizitzeko bezainbeste, hain zuzen ere.
|
|
|
Erlijioaren mezuak hitz egiten du munduosoko errealitateei buruz:
|
pertsonak
direla, nazioak, legeak, bertuteak, bekatuak(?), haienarteko erlazioak eta abar. Interpretatu egiten ditu errebelazioa omen den ikuspegitik, eta ez bakarrik izakiak eta gizakiak nolakoak diren, nola aritu behar diren baizik, etanola amaituko omen diren ere.
|
|
|
Era berean, aztergaitzat dugun hamabi urteko azken hilabeteetan ikusle areagotzebat atzematen da: Julex filma (1967/12/03), esate baterako, 336
|
pertsonak
ikusi zuten.Bestalde, ezohiko arrazoi modura, balirudike nolabaiteko erakargarritasun erotikorikere izan zela pelikularen batean edo bestean jende heldua hurbilarazteko. El sacrificiode las esclavas izeneko filma, esaterako, 222 pertsona nagusik ikusi zuten (1967/09/24). Handik hiru hilabetetara (1967/12/17) 190 nagusik ikusi zuten El peñon de las Animas.
|
|
|
Ikusle areagotze harrigarriena, dena den, 55 dias en Pekin pelikularekin suertatuko zen (1967/12/08): 381
|
pertsonak
ikusi zuten, haietatik 238 nagusiak izan zirelarik.Ikus daitekeenez, Aramaio guztiak une haietan zituen biztanleetatik herena inguru.9
|
|
|
Horrela, zaila da borroka nazionalaren estrategia zuzenaeratzea. Gizakiok ekonomiaren, gizarteko klasearen, sexuaren eta etniaren eraginpeanizanik ere, ez gara ez, homo ekonomicus, ez homo socioekonomicus, ez homo sexualis, ez homo etnicus?; adar horiez eta besteez osaturik garen
|
pertsonak
baizik.
|
|
|
Gai sozialak eta politikoak ikutzen ditu, honetarako gaurkotasun luzatua duten gaiez baliatzen delarik. Esaterako, negozio eta finantzen puntu ilunen zergatia edo nola suertatu diren aztertzea; edo politikaren munduan murgiltzea, gizartearen martxan zerikusirik duten
|
pertsonak
nor diren jakiteko; etab. Ikerketa zaila eta geldoa izaten da. Informazio mota hau, sarritan, entrepresetako buruek edo politikari eta parlamentariek ematen dituzten datuei esker lortzen da.
|
|
|
Entzuleria metatua: hedabide edo bitarteko berdinetik mezu bera (errepikatuz edo elkarren ondoko emisioak eginez) jasotzen duten
|
pertsonak
.
|
|
|
J) Helburu entzuleria (target audience): John Haslings ek esaten digun bezala (1980, 93), helburu entzuleria entzule modura iritsi edo atxiki nahi ditugun
|
pertsonak
dira. Irratibidean lehiakortasun handia dagoenez, kontzeptu hau puri purian dago; gainera, helburu entzuleriak eragin handia dauka irrati estazioak dituen edo eduki di tzakeen iragarleengan eta beren ekoizkinen salmentetan.
|
|
|
da, eta putzua,, mezu jarioa jasotzen deneko lekua?. Apika, hobe genuke leku hitzaz gain, beste hitz batzuk erabiltzea, zeren, toki fisikoa adierazteaz aparte, iturria
|
pertsonak
edo erakundeak ere izan baitaitezke. Nolanahi ere, Villafañé eta besteekin bat etorriz (1987), definizio ona da Moles ena, komunikazio prozesu bati baitagokio:
|
|
|
Gertakariaren protagonistak, lekukoak, erakunde publikoak, alderdi politikoak, sindikatuak, gizarteko elkarte desberdinak, enpresak eta gizartean eragina daukaten
|
pertsonak
.
|
|
|
Bada beste iturri bat, entzuleek osatzen dutena alegia. Albiste eta komunikatuak beren ahotsez igorritako entzuleez ari gara, militantismoz egiten dutenak edo beren ustez zerbait garrantzitsua denaren berri emateari ondo irizten dioten
|
pertsonak
. Irratilariek, albiste hauek jaso ostean, ongi konprobatu behar dute egiazkoak eta garrantzizkoak direnentz, toxikazio informatiboa hortixek etor bailiteke.
|
|
|
Dagoeneko badira Interneten ahalbideetan irrati estazioak kokatzeko konfiantza duten
|
pertsonak
. Pertsona bakarrak abiaraz dezake estazioa; horren adibidetzat hartu ohi dena, Radio Cable izenekoa dugu.
|
|
|
Horregatik dute erraz, ustez guztia dakien goi agintari baten bidez informatzea. Baina primizia mota horrek zutabegilearen harrokeria harrotzen du; horrela, kategoria baxuagoko berriemaileei muzin egiten diete, nahiz eta horiek zinez interesgarriak diren datuak ematen dituzten
|
pertsonak
izan.
|
|
|
Oraintxe bertan aipatutako hitzek ondo asko azaltzen dute hezkuntza sistemak berezitasunak eta batik bat, particularismes régionaux, ak desagerrarazteko duen borrokaren barruan irakasleriak beteriko zeregina. Brél ek107 dioen moduan, eskolak sustrairik gabeko
|
pertsonak
sortzen zituen,, dépaysés chez eux?. Eta ez bakarrik, patois, en aurkako borrokaren bidez hau funtsezkoa izanik, lehen ikusi dugunez; eskolak eta honen barruan, irakasleak Frantziarentzat traumatiko suerta zitezkeen kultur identitateen aurka egingo zuen era berean, zentzu honetan, irakaskuntzak izaera nazionala zuen kontzientzia kolektiboa modelatuz.
|
|
|
Zerutik lurrak teilatuen kolorea hartzen du, edo lakuena, edo mendiena. Edo ez du kolorerik hartzen, hodeiek lurra estaltzen dutelako, eta azpian geratzen direlako herriak, auzoak,
|
pertsonak
. Eta azpian geratzen direlako, baita ere, maitasunak, askatasunezko unetxoak.
|
|
|
Eta, baldin Galileorekin horrela hasten bagara, nork daki non akaba dezakegun: nork daki, bai, egunen batean norbaitek Mironen diskoboloa ikusi eta,
|
pertsonak
, lekuak eta denborak nahasturik, erranen ez ote duen: " Horra hor Galileo, bere harriarekin esperimentatzeko asmotan...!".
|
|
|
Urkabean, ordea, erortzen da burua, eta itzaltzen da buruko barren argia. ...bertze mila piztu, eta argi berretua mundurat heda daitekeela eta barreia, heroi eta martirien etsenpluaren bidetik, nahiz eta batzuetan, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, ahantziak ere izan daitezkeen; eta onartzen dut, halaber, ezen haien odola emankorra eta ezin naroagoa izan daitekeela... baina nik nahiago ditut bere buruaz eta buruko gogoetez eta pentsuez baliatzen eta aitzinatzen diren
|
pertsonak
ezen ez bertzeen odoletik xurgaka eta hurrupaka dabiltzanak, nola izainak eta parasitoak. Eta ez ote dugu guztiok ere izainetarik eta parasitoetarik zerbait, noiz eta martiriak miresten baititugu, jaun André...?
|
|
|
—Hire osaba gizon argia duk, argiegia beharbada, baina argiaren gehiegiak itsutzen eta ergeltzen ditu batzuetan
|
pertsonak
. Eta nik ez ditiat ergelak jasaiten —eta, pintzela eragiteari utzi eta eneganat jiratzen zela, erran zidan—:
|
|
|
Zeren gero eta jasangaitzagoak egiten baitzaizkit Graciánen stiloan mintzo diren
|
pertsonak
, nik arima dut, eta zuk ez...
|
|
|
ez zen munduan saindurik, ez ama birjinarik, aita hainbertze hunki zezakeenik, nola hunkitu baitzuen duke hark. Oroitzen dut —ez ahantz ezen jauregiko bizilagun guztiek etxeko filosofo tipitzat nindukatela orduko—; oroitzen dut, bada, ezen gure prezeptore jaun Marcel Trinitateari buruzko lezionea ematen ari zitzaigula Mattini eta bioi bere eskola haietarik batean, eta zalantza etorri zitzaidala, supituki, Trinitatearen
|
pertsonak
ez ote ziren lau, eta erantsi behar ez ote genien Aitari, Semeari eta Spiritu Sainduari Villagrandeko dukea, hain ziren soberakoak eta neurriz kanpokoak aitak dukeari eskaini zizkion alabantzak eta laudorioak. Eta, handik aitzina, aitak kartaren bat skribatu, eta ikustekoa izan zen nola zabaldu zitzaizkion begiak, hontz jigant batenak iduri, noiz eta dukearen ihardespena jaso baitzuen!
|
|
|
—Mundu honetan guztia aldatuz zoak, eta hargatik erran zian filosofoak ezen ez zegoela ur batean bitan sartzerik. Eta
|
pertsonak
ere egu noroz aldatzen dituk: aldatzen gaituk gaur eta aldatzen gaituk bihar; eta gaur garena ez gaituk bihar izanen, eta bihar izanen garena ez gaituk etzi izanen.
|
|
|
Billek, sentitu ez ezik, eraman ere, urrunera eraman du, eta hanka sartu du, baina berriro diot: bere hutsa mundu osoaren aurrean onartu behar izan du, eta ez nire aurrean bakarrik, nork eta munduko herri asko botoi bat sakatuz birrindu eta porroka dezakeen
|
pertsonak
, eta pertsona horrexek barkamena eskatu dizue, baina batez ere, berriro diotsuet, niri eskatu dit. Eta zuei ere, herri tribunaleko kide guztioi, zuen kontzientziak pixka bat aztertu, eta barka dezazuela eskatzen dizuet.
|
|
|
Kolaboratzaileen kopurua oso handia zen; aipatutako bi fundatzaileak izan zirenekin batera, izen handiko
|
pertsonak
ditugu: Lopez de Mendizabal, Inazio Eizmendi, Victor Ruiz Añibarro, Justo GarateOlars o, Miguel Astiz
|
|
|
herrietan, barrutietan eta autonomian. Hiru maila horietako bakoitzean erantzukizun zuzena duten
|
pertsonak
daude zerbitzuak behar bezala funtziona dezan.
|
|
|
33 zk. (1984), 93 OTAN izango da laster naturalena. 33 zk. (1984), 113" Jabier Bilbao", edo anonimato zurituaren oraingo inbentuak. 33 zk. (1984), 125 Aresti: sentsibilitate konkretu bat. 36 zk. (1985), 5 Victor Hugo Euskal Herrian. 37 zk. (1985), 137 Errefuxiatuak ez dira
|
pertsonak
(Orain eta Hemen). 39 zk. (1986), 91 Istripu nuklear larri bat eta ezker baten larritasunak (Orain eta Hemen).
|
|
|
19/ 20 zk. (1981), 145 Estradiziorik ez, eta kitto (Orain eta Hemen). 33 zk. (1984), 89 Errefuxiatuak ez dira
|
pertsonak
(Orain eta Hemen). 39 zk. (1986), 91" ETA asesina" (Orain eta Hemen).
|
|
|
" Eta jaten amaitu bezain laster, atsegin pixka bat hartzen zuten kantuan eta suaren inguruan dantzan. Atseginaldia amaitzerakoan, jaiaren buru egiten zuen
|
pertsonak
arrautzopil handia egiten zuen, ertzetan txigortua, am bonnach bela tine zeritzana —hots, Beltaneko opila— Puska asko egiten ziren, eta handikiro banatzen bildutako guztien artean. Puska jakin bat hartzen zuenari cailleach bela tine deitzen zioten, hots, Beltaneko carline a, lotsabide handiko izena.
|
|
|
nekazari, artzain eta mendizale askorekin geratzen gara berriketan, bidean atsedenaldi bat eginez; denda eta taberna askotan sartzen gara janariak, edariak, egunkariak eta beste hainbat gauza erostera; batzuetan autobusa edo trena hartzen dugu eta noizean behin auto stop egitea ere maite dugu. Zuen antzeko pertsonek ikusi egiten gaituzte, entzun egiten dute guk esaten duguna, ukitu ere egiten gaituzte batzuetan, zuen antzeko
|
pertsonak
gurekin mintzatzen dira.
|
|
|
‘Ri ra joan zinen, guk ez genekien ezer, gauean etorri ziren’, hala etorri zituan-eta beste gau hartan sekretako txakurrak, atea hautsi, aita sutan jarri zuan, ateratzeko! ateratzeko etxetik eta
|
pertsonak
sartu behar diren bezala sartzeko! Buruan kolpe bat jo ziotean, gero Henriren gela azpikoz goiti jarri zitean, paper eta zinta batzuk hartuta joan zituan; eta, handik bi hiru egunera osaba Eusebio etorri zuan, hark esan ziguan, ondo eta toki seguruan zela Henri, geroztik ama gau ta egun begira zegoan, ordu orduoro irratiko boletinak aditzen zitian, bat hil zutela hemen, bi detenitu zituztela han...
|
|
2001
|
|
|
Medikuntza dezente aldatu da. Nik karrera amaitu nuenean, duela 22 urte,
|
pertsonak
behin jubilatu ostean laster hiltzen ziren, handik 2 urtetara; gaur egun, ostera, jubilatuek 15 urte erraz bizi izaten dituzte. Gaixotasun gehienak 15 urte horietan pilatzen dira, eta, datu bat ematearren, Gipuzkoako nagusiak populazioaren %18 badira ere, ospitaleratuen erdia eta osasun aurrekontuaren %70 suposatzen dute.
|
|
|
Kontuan izan, esandakoaz gainera, hauxe ere baieztatzen zuela: " Baztar guzietan izango dira olako
|
pertsonak
: direla jende zaharrak berrikeriarik bere bizitzan sartzea nahi ez dutenak, direla jende elduak denbora baiño lehenago zahartuak, ikasleen, sexoaren, drogaren edo minigonaren ezin eramanak itsutu dituenak".
|
|
|
Hori da halakoen aurrean esan behar den lehenengo gauza. Gezurra dirudi, genoma humanoa aurkeztu da gaur bertan eta hor ikusten da zein berdinak garen
|
pertsonak
. Bada ez, gaur egungo gizartean batzuek dena dute dirua, boterea... eta beste batzuek ezer ez, munduan bizi garen ia 6.000 milioi pertsonetatik bi herenek ez dute duintasunezko bizitza bat aurrera eramaterik.
|
|
|
EAJ eta EAko hautetsiez osatutako Udalbiltzako zuzendaritzak, halaber, batzar nagusia deitzea berari dagokiola eta orain arte ez duela horrelakorik egin azpimarratu du. Udalbiltzako hautetsien Mugimenduak 913 hautetsik deialdiarekin bat egin duela jakinarazi du; 1998ko irailaren 18an Bilboko Euskalduna Jauregian egindako Udalbiltzaren batzar eratzailean 1776
|
pertsonak
parte hartu zuen.
|
|
|
Garai batean iraultza zapalduek egingo zutela uste zen, baina orain garbi ikusten da gauzak miresten eta
|
pertsonak
gutxiesten dituen gizarte honek irentsi egiten dituela biktimak (langabetuak, baztertuak, zokoratuak), eta hauek beren aurpegiak ezkutatu egiten dituztela eta beren egoeraren errua beren buruei leporatzen dietela. Garai batean egia izan bazen ere, errepresioak eta txirotasunak kontzientzia hartzea eragiten zuela, ez dirudi gaur egun hala denik.
|
|
|
Gaur egun, Espainiako Estatuan torturaren beharra nabaria da. Poliziek behar dituzten" informazio operatiboez" gain, torturatuak diren
|
pertsonak
zigortu eta suntsitu, beraien lagun eta familia ingurunea zigortu eta azken finean euskal gizartea izutu eta torturaren bidez txantaiatzea du helburu" guda tresna" honek. Horretarako estatuak bere langileak, kasu honetan poliziak, kontratatzen ditu.
|
|
|
Eta azken batean, hori nahiko genuke, ezta? Maite gaituen
|
pertsonak
gugan sinistea. Adibidez, Garzon etortzen bada, eta nire atxiloketa agintzen baldin badu nik hamahiru urteko neska bat bortxatu dudala esanaz, bada nik nahiko nuke maite nautenek esatea" ez da egia".
|
|
|
Itsas kulturarekiko komunean zuten miresmena zabaldu nahi zuten elkartearen sorrerarekin," itsasoa eta nabegazioarekiko zaletasuna bultzatzea da gure helburua", azaltzen du Prietok. Egun, ia 130
|
pertsonak
osatzen dute elkartea, horietatik 20 itsas ingeniariak.
|
|
|
Itsasoaren inguruko kulturaren zabalkunde asmo horretan, batez ere barnekaldeko biztanleak, gazteak, gutxitu fisikoak, adinduak eta errekurtso ekonomiko urriko
|
pertsonak
planteatu dituzte beraien egitasmoaren hartzailetzat. Bestalde, nautika, itsas ingeniaritza, itsas biologia eta oro har, itsasoarekin zer ikusia duten ikasketak burutzen ari diren ikasleengana iritsi nahi dute, praktikak egiteko aukera eskaini, alegia.
|
|
|
Izan ere, euskal industri eta merkatal motore den hiri honen garapen eta garrantziaren zati handi bat bere kokapenari zor dio. Horrela, Nerbioiren itsasadarra mendez mende Bilboko izaera eta bizimodua moldeatzen joan dela esan daiteke, betidanik barnealdearen eta itsasaldearen arteko komunikazio bide pribilejiatua izan baita; itsasadarrak merkatalgaiak, industriak eta
|
pertsonak
erakarri ditu, gaur egun ezagutzen dugun Bilbo Handia sortuz.
|
|
|
Lehenik eta behin zehaztu li tzateke ea atxilotuta dauden
|
pertsonak
Ekinekoak diren ala ez. Kontuan hartu behar da Garzonen teoria partzialki bada ere bertan behera gelditu dela akusatuta gauden zazpi lagun askatasunean jarri gaituztenean.
|
|
|
Eta hala egin luke. Masa, zifra eta kalkuluen azpian herritarrak daudela ikusi den bezala, politikan ari diren protagonisten artean
|
pertsonak
daudela nahi nuke sinetsi. Batzuek demostratu dute azken hilabeteotan.
|
|
|
" Gazteak bortitzak dira bereziki. Goiz batean etxeak erretzeari ekin zioten;
|
pertsonak
barruan zeudela. Herria errea izan zen eta bizirik atera zirenak sarraskituak matxete kolpeka.
|
|
|
Baina bai kontzientzia hori esnatu behar luketen zenbait. Beraz horiek dira, hain zuzen, Eskoriatzako euskeraren egoera zuzper dezaketen
|
pertsonak
".
|
|
|
Datu esanguratsu bat aipatzearren, duela 30 urte lan ezak bailara osoa jendez hustutzearen mehatxupean jartzen bazuen, gaur egun, eta INEMek 1999an eskainitako datuen arabera, Lea ibarra osoan 19 besterik ez dira lanik ez duten
|
pertsonak
, hamar emakume eta bederatzi gizonezko. Beste alde batetik, lanean ari diren pertsonen artean, gehienek zerbitzuetan egiten dute lan (%43, 5) eta gutxienek eraikuntzan (%9, 1); industrian (burdinola, kartoiak, grafikagintza, burdingaiak...) hiru leatarretik bat ari da eta, azkenik, antzina ogibide nagusia zen nekazaritzan bakarrik %13, 6k jarraitzen du.
|
|
|
Bere esanetan munduan pilotaleku gehien egin dituen pertsona izan daiteke. Historian zehar frontoiak altxarazi dituzten
|
pertsonak
ugariak izan badira ere (asko auzolanez ere bai) arruntena arkitekto batek hiruzpalau proiektatu eta aurrera eramatea da. Javier Ortegaren kasuan bere sinadura dagoeneko 40 bat pilotalekuk daramate.
|
|
|
Europako ministroei ekainean aurkeztu zitzaien txostenak Europan enplegu maila igotzearen premia azpimarratzen du, bestela zaiolako gaur egungo pentsio sistemari eta gizarte babesari eutsi. Jarduera maila hori areagotzeko emakumezkoak eta adineko
|
pertsonak
kontratatzeko bidea gomendatzen dute. Beraz, pentsio aurreratuak murriztu beharra aldarrikatzen da eta, aldiz, lan jarduera luzatzeko neurriak bultzatzea.
|
|
|
Duela ehun urte sortu zen Euskaltzaleen Biltzarra Hendaian euskara bultzatzeko. Askotariko
|
pertsonak
bildu ziren 1901eko irailaren 17an: eliztarrak, errepublikarrak, abertzaleak...
|
|
|
Tristetzen naute, hemen ari garen guztiak
|
pertsonak
gara eta. Ulertu behar da eta begirunez hartu zenbait jendek ez jasatea bizkartzainak norberaren bizitzan dakarrena.
|
|
|
Espainiako Estatuan ugari dira egoera larrian bizi diren
|
pertsonak
. Ugariak dira ere pertsona hauetaz arduratzen diren elkartasunezko erakundeak:
|
|
|
Nire esperientzia esparrua murritza da, ziurrenera lanari denbora gehitxo eskaini diodalako, baina nire eremuan gatazka beraien azpian egiturak ez baizik eta
|
pertsonak
daudela pentsatzera iritsi naiz. Elkartzeari uztarketa deitu, erakundearen sortzezko helburuen gainetik erakundearen iraupenari buruzko helburuak bultzatu, independentzia zale bezala agertu baina autonomia zaleen hizkuntza eta ikuspegia erabili erakunde arteko harremanez aritzeko, taktikak eta estrategiak aitzakia hartu helburuak urruntzeko.... guzti horiek, ziurrenera, nire eremu txikian eta zuetako edozeinek duen eremutan ezagutu dituzuen erreferentziak dira.
|
|
|
Euskal Herriaren ikuspegi osoarekin egiten diren egunkariak, berriz, «Euskaldunon Egunkaria» eta «Gara» Hegoaldean sortuak euskaraz eta gaztelaniaz idatziak dira nagusiki. Iparraldean euskara ulertzen ez duen jendearentzako egunkari baten beharra antzeman du kazetalgintzan diharduen hainbat
|
pertsonak
. Euskal Herri osoko ikuspegitik eguneroko informazioa eskaini lezakeen eguneroko baten beharrak sortu da «Le Journal du Pays Basque Euskal Herriko Kazeta».
|
|
|
Horixe izan da lortu duten gauza bakarra, nahiz eta, gutxi izanik ere, hori oso garrantzitsua den beraientzat; izan ere, orain arte ukatu egin baitzaie. Erabaki horren bidez, herrialde txiroek botikak kostu txikiagoekin egin edo inportatu ahal izango dituzte, hiesa, paludismoa, tuberkulosia eta antzeko izurrite larrien garaian osasun publikoa ziurtatu ahal izateko, herrialde txiro horietan ehunka milioi
|
pertsonak
jasaten baitituzte horrelako gaitzak.
|
|
|
AZKEN 15 egunetan bi jendarme larriki zaurituak izan dira, ustez etakideak diren
|
pertsonak
identifikatzera joan eta hauek tiroz erantzun dietenean. Ez ohi da izan hau etakideen jarrera eta badirudi lehen Frantzian epaituak izateko soinean zeramaten pistola orain erabiltzea erabaki dutela, presio armatuari beste bira bat emanez.
|
|
|
1955 bitartean, gizarte industrializatu bat gorpuztu zela esan genezake. Horretarako, funtsezkoa gertatu zen emigrazioaren eragina (bitartean 484.420
|
pertsonak
emigratu zuen Euskal Herrira). Honen guztiaren ondorioz, Barne Produktua% 270 igo zen.
|
|
|
Baina Carroll, Rigaut (bide nabar," Egin ezazue negar, hori da desio dizuedan erretrasoa" esanaz Etiopiaren bigarren zirkuluari hasiera ematen dion idazlea da Rigaut), eta Cocteau baino mende bi lehenago zabaldu ziren Europan barrena, Nuremberg, Paris, Venezia eta Mantua-n, ispiluen galeriak. Esan nahi da ate bat igaro eta ilusiozko munduan sartzeko era zuen garaiko
|
pertsonak
: XVII. mendean Frantziako Luis XIV.aren bidez Veneziako ispiluen moda zabaltzen da Europa osoan. dio ispiluen magiaz idazten duen ikerlariak eta hona hemen ondorioak:
|
|
|
Egonaren egonean kontzientzia ere galdu egiten da. Eta
|
pertsonak
ez luke nahi pertsona izaterik ere. Beste zerbait izan nahi du, denboraren kontzientziarik ez duen norbait edo, hobeto esanda, zerbait:
|
|
|
Zukako erabilpen honek dramatizaziorako joera erakusten du garbi, eta" marionetak marionetentzat" (lehen edizioan esaten den bezala) edo"
|
pertsonak
pertsonentzat" hitz egiteko forma da hau. Kulturalismoaren espresabide zuzena da erabilpen dramatikoa.
|
|
|
Beren bizitzako labirintoan galdutako jendea, erdi kirolezkoa den erronka baten aurrean dauden
|
pertsonak
, esperientzia berrien bila dabiltzan gazteak, M eta Picasso dorreen bertigoa eten nahi duten yupiak, erromaniko eta gotikoaren ikerlariak, Jainkoaren argia jaso duten aszetak, Santiago apostoluaren jarraitzaileak, ohea dohainik aurkitu nahi duten pikaroak, Paolo Coelhoren liburu bat besapean dakarten brasildarrak...
|
|
|
Baina milaka
|
pertsonak
udazkenean edo neguan egiten du Bidea.
|
|
|
|
pertsonak
aktibo jarraitzen du estimulazioak irauten duen artean eta nekearen lehen sintomak agertzen diren arren, ongi erantzuten du oraindik.
|
|
|
Biriketara airerik ez zaiola iristen sentitzen du
|
pertsonak
.
|
|
|
Koadro honetan agertzen diren zifren baturak urte batean 150 gainditzen badu,
|
pertsonak
%50eko aukera du estresa izateko.
|
|
|
Eszeptiko edo desengainatuak, baina, maitasuna gaixotasun iragankorra dela esango du eta arrastoak uzten dituen arren, gainditu daitekeela,
|
pertsonak
badituelako gauza garrantzitsuagoak: familia, zaletasunak, lana, lagunak...
|
|
|
Izan ere, maitemindu ahal izateko larruazaleko poroak zabalik izan behar dira, paisaiak, inguruko
|
pertsonak
, sentimenduak....
|
|
|
Ingurumenean duen eragin nagusia fauna eta landaretza suntsitzea den arren, ur baliabideak nabarmen gutxitzeak eta lurraren hondamen fisiko eta kimikoak produkzio gaitasuna dezente galtzea dakar eta horrek aldaketa sozialak eragiten ditu (migrazioak esaterako), eta ondorioz familiak desegituratu eta hiri-guneetan eragin larriak izaten dira,
|
pertsonak
hirietara joaten baitira bizi baldintza hobeen bila.
|
|
|
Ia zazpi milioi
|
pertsonak
bisitatuko dituzte aurten Espainiako estatuan dauden hiru parke tematikoak: Port Aventura (Tarragona), Isla Mágica (Sevilla) eta Terra Mítica (Alacant)
|
|
|
Ia zazpi milioi
|
pertsonak
bisitatuko dituzte aurten Espainiako estatuan dauden hiru parke tematikoak: Port Aventura (Tarragona), Isla Mágica (Sevilla) eta Terra Mítica (Alacant).
|
|
|
Gizakia zentzumenen bitartez erlazionatzen da bere inguruarekin; horrela, ikusmen, entzumen, usaimen eta gorputz guztian zehar hedaturik dauden hartzaileen bitartez informazioa jasotzen duten burmuineko zirkuitu biozibernetikoek ongi funtzionatzen badute,
|
pertsonak
oreka sentituko du.
|
|
|
Informazioa ¿ ia dena ¿ testu eta irudien bitartez eskaintzen zaigu eta, aurkezten diren era horretan, ikusmenean arazoak dituen
|
pertsonak
ezin izango ditu atzeman.
|
|
|
Adineko
|
pertsonak
behar bezalako elikagaiak, ura, etxebizitza, arropa eta osasun arreta izateko eskubidea du, diru sarrera, familien eta gizartearen laguntza eta zaharraren beraren autosufizientziak bideratuta.
|