|
2000
|
|
|
Oarsoaldean zinema, telebista eta publizitate lanak ekoizteko azpiegiturak bildukodituen gunea eraikiko dute denbora gutxi barru. Gaur egungo hutsunea betetzearren,
|
ikus
entzunezkoen industriari merezi duen lekua emango bide dio.
|
|
|
Zinema eskola bat du eta zinema ekoizpen ugari egin dituzte bertan, bai Sarobek, baita gune hori erabili duten enpresek ere. Esperientzia horretatik abiatuta,
|
ikus
entzunezko produktuek gorakada nabarmena izan dutela ikusi dute, eta hazten ari den merkatu horren aurrean, zerbait egin beharra zegoela hauteman zuten.
|
|
|
Bigarren alorrean Film Comission deritzan film batzordea legoke. Batzorde hau, administrazio publikoaren laguntzaz,
|
ikus
entzunezkoen ekoizpena bere ekintza eremura erakartzeaz arduratuko litzateke. Oarsoaldea Garapen Agentziako gerenteak honela definitu du:
|
|
|
Zinealdea proiektu aitzindaria da; alabaina, inguruan ez dago
|
ikus
entzunezko sektorearentzako zerbitzu azpiegiturak eskaintzen dituen halako gunerik. Proiektuaren sustatzaileek ikusi zuten horrelako proiektu bat martxan jartzeko momentu egokia zela hainbat arrazoirengatik.
|
|
|
Sustatzaileek azpimarratu dute Euskal Herriko paisaije ugaritasunak (mendia, itsasoa, basamortua, hiria, landa) aukera asko ematen dituela, eta
|
ikus
entzunezkoetan jarduten duten enpresek filmazioak hemen burutzeko nahia agertzen dutela. Momentu honetan lanak egiten diren arren, azpiegitura eta zerbitzu faltak kanpora eramatera behartzen ditu.
|
|
|
Gaur egun,
|
ikus
entzunezkoen eragina nabaria da obra baten eszenaratzean; antzerkiaren indargunea den hitzari itzala egiteraino akaso?
|
|
|
Orain,
|
ikus
entzunezkoen gizartean bizi garela, bide berriak urratu behar dira irudiek testuari iragana arakatzen eta argitzen lagun diezaioten. " Horren harira komikia ere helduleku aproposa izan daiteke testuetan murgiltzeko, horra hor Asterix komikia, Cesarren garaia irudikatzeaz gain, Frantziako gizartearen adierazle ere badena.
|
|
|
Bere zinemaren izaeraren inguruan sortu eztabaida non pausatzen den ere finkatu nahi da. Alegia, zinema nola ulertzen duen eta bere lanak sortzeko
|
ikus
entzunezkoen tresnak nola erabiltzen dituen jorratuko da. Horrez gain, egitura formalen logika arakatu, eta istorio bat kontatzeko eta ikusleeengan zirrara pizteko erabiltzen duen narrazio moldeetara gerturatuko dira, oinarrizko duen bere tresnari bereziki erreparatuz, muntaia, alegia, ariketa praktikoak barne.
|
|
|
Bilbo ingururako emititzen duen Canal Bizkaia telebista lokala Prisa taldearekin hitzarmen batetara heldua zela zioen albisteak, eta horren arabera, Canal Bizkaia Pretesa izeneko elkartean integratuta geratuko zela. Pretesa, hain justu ere, Prisa taldeak
|
ikus
entzunezko eremu lokalen munduan sartzeko eratutako egitura da. Iragan urtearen amaiera aldera eratu zen eta bere asmoen artean telebista lokalez gain kable sareetan ere inbertitzea dago, Espainiar Estatu osoan eragingo duen sistema berria antolatzeko epe laburrera 80 bat telebista bereganatzea da bere helburua.
|
|
|
Prisak berak ere argi ikusi du arlo lokalak
|
ikus
entzunezkoan eduki dezakeen garrantzia, bereziki kablearen eta lurrazaleko telebista digitalaren kudeaketa zuzenetik kanpo geratu eta gero (Telefonica, Retevision Euskaltel eta Ono ren eskuetan geratu direnak). Horrela, bestelako estrategiak bideratzen hasi da:
|
|
|
Etorkizuneko telebistaren gakoa Interneten funtzionamenduan aurki dezakegu honenbestez. Ekoizpen industriaren lana telebistarako
|
ikus
entzunezko edukiak sortzen jarraitzea izango da, ikusleak entretenitzeko helburuarekin. Baina lan egiteko erak zeharo aldatuko dira.
|
|
|
Bideo eta telebista ekoizpena eta
|
ikus
entzunezko zerbitzuak.
|
|
|
ekoizpen osteko gela, efektu digitalen zentroa, grafikagintza zentroa,
|
ikus
entzunezko programa informatikoak, errealizaziorako unitate mugikorrak.
|
|
|
80ko eta 90eko hamarkadan literaturaren sistemaren finkatzea eta indartzea izan da euskal literaturaren indarberritzea ekarri duen gertakaririk aipagarriena. Jon Kortazarrek aipatu zuen bezala17, gertakari honen ondorioz narratiba gailendu da; izan ere, batetik, narratiban erabilitako teknikek
|
ikus
entzunezko komunikabideekin parekotasun handia baitute; eta bestetik, eskoletan poesia baino narratiba lan gehiago lantzeko joera dago (eta ondorioz, narratiba da gehien saltzen dena). Hartara, artikulu berean aipatzen duen bezala, 80ko hamarkadaren erdialdetik aurrera poeta asko narrazioak idazteari ekingo diote.
|
|
|
Izan ere, narratibazko lan hauetako gehienetan hiritartasuna eta kaletartasuna islatzen dira, nekazal giroa idazle gutxi batzuek besterik ez baitute irudikatu (besteak beste, Mujika, Muñoz, Legorburu, Luku). Gainera, hiriarekin batera
|
ikus
entzunezko komunikabideen eragina nabaria da narrazioak eratzeko garaian: batik bat, zinemaren eta musikaren eragina.
|
|
|
hau da, multimedia taldeeneraketa, tokian tokiko zein nazioarteko partaidetza dutenak.? 19 Zeta, Correo, Midi Libreedo Sud Ouest, besteak beste, multimedia talde garrantzitsu bilakatu dira. Azkenhonek
|
ikus
entzunezko ekoizpen elkarte bat sortu du (Atlantel Image) eta TF1, M6, LCIentzat lan egiten du, eskualdeko korrespondentziak ziurtatuz edota La Cinquieme, Arte, Voyages... bezalakoentzat magazinak eginez. Bere hedapen eremuan daudenestatu mailako irrati sareetan ere aurki dezakegu (Europe 2 eta Skyrock, AtlantelRadioren bitartez).
|
|
|
...n adibideen bitartez, mugaz gaindiko eta nazioartekohedabideen erdi monopolio berrien balizko sorrera da, berrerosketen bizkortzearekin, kapital komunen hartzearekin, merkataritza akordioekin eta azkenik, sektore pribatuosoa menderatzen duten hedabide talde indartsuen sorrerarekin (irrati komertzialak, PHL, PQR, aldizkari prentsa, tokian tokiko eta estatuko telebista pribatuak, ekoizpen elkarteak,
|
ikus
entzunezko materiala sortzeko elkarteak) zenbait motatako metatze prozesuak direla bide.
|
|
|
80ko hamarkadan sorturiko tokiko irrati lokal asko, lehengo, irrati libreen? legeriarekin sortuak (1981eko azaroaren 9ko
|
ikus
entzunezkoari buruzko legea), desagertuegin dira gaur egun. Ipar Euskal Herrian irrati independente komertzialek (RadioBayonne) edo irrati soziatibo eta udaletakoek (Anglet FM30) zenbait arazo dituzte, halanola, finantza arazoak edota nahikoa entzuleriarik eza, edota beren herrietan irratipropioak izateko interesik ez zuten alkateen pentsamoldearen bilakaera... Bestetik, Radio Bayonne izenekoa, B mailakoak izanik (irrati komertzial independenteak) 31
|
|
|
Frantses lurraldetik kanpozegoen gune batetik emititzera behartuta zegoen. Zeren eta garai hartan, Estatuarenirrati telebistaren monopolioa kolokan jartzen hasi ziren irrati libre eta piratak,, frantses
|
ikus
entzunezko sistemaren lehen elementu aztoratzaileak? 33 Zehaztearren, Radio Adour Navarrek, Radio Popular de Loyolaren (Donostia) igorlearen antena orduak alokatzen zituen, COPEren (Espainiar eliza) sare indartsuaren kate begiadenarenak hain zuzen. Radio Adour Navarreren hizkuntza aukerek bere egokitze gaitasuna eta handinahia erakusten dute.
|
|
|
Oraindik ez dago, zentzu honetan, prentsaren etaikus entzunezkoen arteko gurutzaketa nabarmenik. Dena den, egon badaude interesgurutzatuak, irratian izandako Hachette en sarrera adibidez, baina oraindik nahikoabereizita daude prentsa taldeak eta
|
ikus
entzunezko enpresa taldeak. Kontzentrazioagehiago gertatu da industrian eta, bereziki, ikus entzunezkoan.
|
|
|
Dena den, egon badaude interesgurutzatuak, irratian izandako Hachette en sarrera adibidez, baina oraindik nahikoabereizita daude prentsa taldeak eta ikus entzunezko enpresa taldeak. Kontzentrazioagehiago gertatu da industrian eta, bereziki,
|
ikus
entzunezkoan. Espainiar Estatuanezberdina da egoera, dibertsifikazio multimediatikoa oso indartsua baita.
|
|
|
Hirugarrenik, aipatzekoa da, halaber, talde espainiarretan, ikus entzunezkoetanbereziki, askoz pisu handiagoa duela nazioarteko kapitalak talde frantziarretan baino.Zentzu honetan, aipatzekoak dira Telefonica Media n Pearson eta Bertelsman taldeekduten parte hartzea edota Prisa ren
|
ikus
entzunezko atalean. Sogecable. FrantziakoCanal Plus ek edo EEBBetako Time Warner ek dutena.
|
|
|
Latinotasunaren zigiluan oinarrituta, Gran Vfa Musical taldearen bitartezmusikan ere sartzen saiatu da, diskoetxeak, edizio etxeak eta abar bilduz. Askoz presentzia esanguratsua du
|
ikus
entzunezkoetan, bereziki ordaindu beharreko telebistareneta zerbitzu digitalen gestioan. Bere atal hori Canal Plus eta Canal Satelite Digitalkontrolatzen dituen Sogecable da.
|
|
|
Hain zuzen ere, telekomunikazioen arloaren hedapenarekin sortu dira, kableareneskutik,
|
ikus
entzunezkoan behintzat, aurreko taldeei itzala egin diezaieketen enpresa talde berri bakarrak, Cableuropa ONO eta Retevision Auna hain zuzen ere, berezikiazken hau. Retevision telekomunikazioen liberalizazioaren ondorioa da, Espainiar Estatuan telebista seinalea garraiatzen zuen enpresaren pribatizazioarena preseski, geroratelefono mota ezberdinak kudeatzeko lizentziak ere lortu dituena.
|
|
|
Frantziar Estatuan, berriz, bestelakoa da, esan bezala, kontzentrazioaren egitura.Vivendi taldea Compagnie Generale des Eaux zerbitzu enpresatik abiatuta sortutakotaldea da, eraikuntza sektoretara eta azkenaldiotan bereziki komunikaziora ere hedatudena. Sektore honetarako atalak, Vivendi Communication alegia,
|
ikus
entzunezko etatelekomunikazioetako enpresak biltzen ditu, baina sartuta dago baita edizioan edotamultimedian ere. Telekomunikazioetan, Cegetel eta SFR menderatzen ditu, telekomunikazio orokorren eragilea lehena eta mugikorrena bigarrena.
|
|
|
Internet en, Vizzavi edo VivendiNet atariak gestionatzen ditu. Eta
|
ikus
entzunezkoetan, Havas eta Canal Plus en bidez sartuta dago lurrazaleko telebista analogikoan, satelite bidezko digitalean eta kablean (NC Numericable rekin, zeinak, France Telecom eta Lyonnaise Cable rekin batera, kablera harpidetutako guztien %80menderatzen duen). Baita horietako guztietarako programen produkzioan (StudioCanal+, Expand), eskubideen salerosketan (Sogepaq, Bac Distribution) edo kateenosatze eta komertzializazioan (Paris Premiere, Seasons, Canal Jimmy,...).
|
|
|
Baita horietako guztietarako programen produkzioan (StudioCanal+, Expand), eskubideen salerosketan (Sogepaq, Bac Distribution) edo kateenosatze eta komertzializazioan (Paris Premiere, Seasons, Canal Jimmy,...). Hedatuta dago, halaber, Europako zenbait lurraldetara (Espainiar Estatua, Italia, Alemania,...) eta, berriki, Kanadako Seagram Universal enpresa taldea erosi du, zeinarekin
|
ikus
entzunezko produkzioaren eta musikagintzaren arloa ere modu globalean menderatzeraigaro den.
|
|
|
Testuinguru horretan Euskal Herriko balizko
|
ikus
entzunezko eremuaren etorkizuna, interes sozialak babestuko dituen arauketa sendoak, gizarte ekimenak etaenpresa txikiak sustatuko dituzten baliabideak eta plangintzak antolatzean datza. Baitahemen aztertu ez den sektore publikoaren indartzean ere, dudarik gabe.
|
|
|
Zentzu honetan, komunikazio askatasunaren gaineko legea etengabe osatzen, garatzen etaeraldatzen doan legea da. Arau berriak, batzuetan, oinarrizko legera bertara inkorporatzen dira, hauekere legeak diren heinean?; bestetan, berriz, haren xedapenen erreglamentuzko garapenak dira eta, hortaz, haren menpe daude, hori da, esate baterako,
|
ikus
entzunezko zerbitzuen editoreek programen aldetikbete beharreko zenbait baldintzaren kasua?, eta ez dira legean jasotzen.
|
|
|
Halako erakunde arauemaileak ohikoak izandira, bereziki administrazio liberal eta tradizio anglosaxoniarreko lurraldeetan, interes orokorreko gisadefinitzen diren jarduera arloak antolatzeko, interes orokor hori hornitzea esku pribatuen esku uztenzenean. Ez, ordea, Frantzian; eta nahiz eta gaur egun irudi hau Europako lurralde gehienetara hedatzen arizaigun, Frantzian bertan ere
|
ikus
entzunezkoa izan zen erregulazio eredu baten pean antolatu zenlehenengo sektorea.
|
|
|
Urte batzuk beranduago, 1986an, komunikazio askatasunaren legea eraldatu zuen lege berriak; HACAdesegin eta beste erakunde arauemaile bat eratu zuen, Komunikazio eta Askatasunerako BatzordeNazionala (CNCL), aurrekoak baino eskuduntza zabalagoekin eta telekomunikazioak ere araupetzekoahalmenarekin. Erakunde berri honen jarduera, ordea, oso eztabaidatua izan zen, eta handik hiru urtetara, 1989an alegia, hori ere deuseztatu eta gaur egun indarrean dagoena, CSA hain zuzen, ezarri zen
|
ikus
entzunezko sektorea araupetzeko, are eskuduntza zabalagoekin, telekomunikazioen gainekoa, berriz, galduegin zuen?. Komunikazio askatasunaren gaineko legea eraldatzeko 2000ko lege berriak ez du funtsezkoeraginik izango CSAren egituran (bai, ordea, eskuduntzetan, zabalagoak izango baitira hauek hemendikaurrera).
|
|
|
Lehen artikulu honen arabera, honako hauek izan behar dira CSAren jardueraren oinarriak: berdintasuna bermatzea tratuan agente ezberdinei, sektore publikoaren independentzia eta inpartzialitatea garantizatzea, konkurrentzia sustatzea, programen kalitatea zaindu eta horren hobetzea ekarriko luketen neurriakzehaztea,
|
ikus
entzunezko sormen eta produkzio nazioanala bultzatzea eta kultura frantsesaren alde egitea.
|
|
|
Zentzu honetan,
|
ikus
entzunezko komunikazioa aske gisa postulatzea, ez da inoiz ulertzen ekimenpublikoa garatzeko oztopo gisa, legean behintzat. Alderantziz, ikus entzunezko sistemak dituenbetebeharrak ongi betetzeko ezinbesteko oinarri gisa ere agertzen da sistema publikoa bera.
|
|
|
Zentzu honetan, ikus entzunezko komunikazioa aske gisa postulatzea, ez da inoiz ulertzen ekimenpublikoa garatzeko oztopo gisa, legean behintzat. Alderantziz,
|
ikus
entzunezko sistemak dituenbetebeharrak ongi betetzeko ezinbesteko oinarri gisa ere agertzen da sistema publikoa bera. Hala etaguztiz ere, ez da ahaztu behar Frantzia izan dela bere irrati/ telebista sistema publikoaren atal batpribatizatzera jo duen Europako lurralde bakarra (komunikazio legearen 1986ko eraldaketa, hain zuzenere, TF telebista kate publiko nagusia pribatizatzeko asmo hori bideratzeko egin zen).
|
|
|
Reseau Outre mer izenekoak Frantziar Estatuko itsasoz bestaldeko lursailetarako eta KaledoniaBerrirako irrati eta telebista zerbitzuak hornitzeko betebeharra du; Radio France Internationalek atzerriraemititzea du helburu, eta INA izenekoak beste soziateteen
|
ikus
entzunezko artxiboak gorde eta gestionatzeko funtzio nagusia du. ARTE France izenekoa, berriz, izen bereko Europar izaerako telebista katekulturala gestionatzen duen eta interes ekonomikokoa den ARTE izeneko europar elkartean parte hartzekosortu da.
|
|
|
Baita frantsesaren sustapena eta ondare kultural eta linguistikoaren balioztapenaziurtatu ere, bere dibertsitate erregional eta lokaletatik abiatuta edo horiek aintzat hartuz. Halaber, zerbitzupublikoak lagundu egingo dio kreazio intelektual eta artistikoaren hedapenari, ezagutza zibiko, ekonomiko, sozial, zientifiko eta teknikoen zabalkuntzari eta
|
ikus
entzunezkoen eta komunikabideen gaineko hezkuntzaren garapenari. Honekin batera, informazioaren zintzotasuna, independentzia eta aniztasuna, eta pentsamendu eta ideia korronte ezberdinen adierazpen anitza bermatuko dituela zehaztu da, betiere tratuberdintasunaren printzipioaren pean eta CSA ren gomedioen errespetuan.
|
|
|
Honekin batera, informazioaren zintzotasuna, independentzia eta aniztasuna, eta pentsamendu eta ideia korronte ezberdinen adierazpen anitza bermatuko dituela zehaztu da, betiere tratuberdintasunaren printzipioaren pean eta CSA ren gomedioen errespetuan. Azkenik,
|
ikus
entzunezko kanpo ekimenak, frankofoniaren gorespena eta frantses kultura eta hizkuntzaren hedapena munduan sustatuko dituela ere finkatu da.
|
|
|
Kuotak: emisio denboraren erdia europar jatorriko
|
ikus
entzunezko programekin osatu behar da, betiere informatiboak, kirol erretransmisioak, lehiaketak, publizitatea eta teletestua aintzat hartu gabe; gainera, horietako erdiak jatorrizEspainiar Estatuko hizkuntzaren batean egindakoak izan behar dira, eta %10ekoizle independenteena eta azken bost urteetan egindakoa; halaber, behartuegiten dira telebistak beren diru sarreren %5 film eta telebistarako p...
|
|
|
Aipamen berezia merezi du, azkenik, Espainiar Estatuan oraindik
|
ikus
entzunezko erakunde arauemailerik ezarri ez izana. Hain zuzen ere, aipaturiko Artezarauarenegokitzapenak Sustapen Ministerioari eta honek telekomunikazioen erakundearauemaileari. Telekomunikazioen Merkaturako Batzordea (CMT) izenekoari, egokitzen dio horren xedapenak betearazteko funtzioa.
|
|
|
Baina horiekin batera, badira, halaber, beste mota batzuetako lege eta arauak,
|
ikus
entzunezko sektorea bere osotasunean araupetu edota jarduera honi muga berezituak ezarri nahi dizkiotenak. Anbizio handieneko arauketa, dudarik gabe, Kataluniakoa da, non, besteak beste, kable bidez banatutako ikus entzunezko programazioari etatelebista lokalei hizkuntz kuota zehatzak ezarri zaizkion (programazio europarrarinahitaez eskaini beharreko emisio denboraren laurdena, jatorriz katalanez egindakoprogramekin osatua izatea; bikoiztuta edo azpi-idatzita ematen diren programak, gutxienez, katalanez ere emanak izatea; telebista lokalen kasuan, emakidetan, katalanarenerabilera eta Kataluniako kulturari egindako ekarpenaren balorazioa,...) 55 Halaber, Hizkuntz Politikaren Legeak zenbait hizkuntz eskakizun ezartzen ditu, telebistaz gainirratian ere agintzen dutenak, hala nola Kataluniako erakunde publikoek zuzeneangestionatutako irrati eta telebistek normalean katalanez jardun beharra, edo, orokorrean, Kataluniako eremuko telebistek beren produkzio propioaren erdia katalanez egitea,... Beste maila batean, Ikus entzunezkoen Kataluniako Batzordea (CAC) eratzen duenlegeak ere aipamena merezi du56.
|
|
|
Baina horiekin batera, badira, halaber, beste mota batzuetako lege eta arauak, ikus entzunezko sektorea bere osotasunean araupetu edota jarduera honi muga berezituak ezarri nahi dizkiotenak. Anbizio handieneko arauketa, dudarik gabe, Kataluniakoa da, non, besteak beste, kable bidez banatutako
|
ikus
entzunezko programazioari etatelebista lokalei hizkuntz kuota zehatzak ezarri zaizkion (programazio europarrarinahitaez eskaini beharreko emisio denboraren laurdena, jatorriz katalanez egindakoprogramekin osatua izatea; bikoiztuta edo azpi-idatzita ematen diren programak, gutxienez, katalanez ere emanak izatea; telebista lokalen kasuan, emakidetan, katalanarenerabilera eta Kataluniako kulturari e...
|
|
|
Frantziar estatuarenarekin alderatuta, ezaugarri oso ezberdinak ditu EspainiarEstatuko
|
ikus
entzunezko araudiak: konplexua, nahasia eta zehaztasunik gabea, baizerbitzu publikoaren definizioan eta bai ildo estrategikoetan ere.
|
|
|
Erakunde Komunitarioak 80ko hamarkadan hasi ziren
|
ikus
entzunezkoaz arduratzen eta horren gaineko lehen neurriak hartzen; hori bai, kezka eta ikuspegi ezberdinetik, zenbaitetan kontradiktoriak ere, abiatuta.
|
|
|
Orokorrean hitz eginda, Europako Batasunak arlo honetan duen asmo nagusia, bestelako ekonomia sektoreetan bezalaxe,
|
ikus
entzunezko komunikazioarenazpiegitura, zerbitzu eta ondasunen trukerako merkatu komuna eratzea izan da. Horrekin batera, pisuzko beste arrazoiak, Europako ikus entzunezko sektorearen garapenasustatzea, eta, azken urteotan, halaber, informazioaren gizarterako bidean jarrita, sektore honen eta telekomunikazio eta informazioaren teknologiako arloen artekobat egitea bultzatzea izan dira.
|
|
|
Orokorrean hitz eginda, Europako Batasunak arlo honetan duen asmo nagusia, bestelako ekonomia sektoreetan bezalaxe, ikus entzunezko komunikazioarenazpiegitura, zerbitzu eta ondasunen trukerako merkatu komuna eratzea izan da. Horrekin batera, pisuzko beste arrazoiak, Europako
|
ikus
entzunezko sektorearen garapenasustatzea, eta, azken urteotan, halaber, informazioaren gizarterako bidean jarrita, sektore honen eta telekomunikazio eta informazioaren teknologiako arloen artekobat egitea bultzatzea izan dira.
|
|
|
garrantzitsua den; ikuspegi sozio-politikoa, zeinak
|
ikus
entzunezko komuni kazioarenesparru komuna iritzi publiko europarra sortzen joateko abiapuntu gisa agertzen zuen, bertako instituzio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko indu...
|
|
|
garrantzitsua den; ikuspegi sozio-politikoa, zeinak ikus entzunezko komuni kazioarenesparru komuna iritzi publiko europarra sortzen joateko abiapuntu gisa agertzen zuen, bertako instituzio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen
|
ikus
entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sustatzea eta enplegua sortzea diren lehentasun larrienak, horretarako Europar mailako ikus entzunezko enpresa taldeak eratu beharra ikusten delarik.
|
|
|
...demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sustatzea eta enplegua sortzea diren lehentasun larrienak, horretarako Europar mailako
|
ikus
entzunezko enpresa taldeak eratu beharra ikusten delarik.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez da nahikoa. Hain zuzen ere, IrratiAsoziatiboen Elkarteak berak derrigorrezkoa jotzen zuen fondoaren zabaltzea,
|
ikus
entzunezkoen legeberrian ezarri litzatekeen zerga berri baten bidez (ikus Frantziar Estatuko irrati asoziatiboenelkartearen web orria: http://cnra.free.fr).
|
|
|
22/ 1999 Legea, ekainaren 7koa, 25/ 1994 Legea eraldatzen duena, zeinaren bitartez 89/ 552/ CEEAratezaraua, telebista eta irratidifusioaren gaineko xedapen legal, erreglamentario eta adiministratiboenkoordinazioari buruzkoa sartzen zen Estatu espainiarreko Ordenamendu Juridikoan. Ikusi, halaber, aurrerago Europako Batasunaren
|
ikus
entzunezko politikari eskainitako atala.
|
|
|
bertan modu nabarmenean agertzendira aipatutako bi ildoak, babeslea eta liberalizatzailea, merkatu komuna eratzeko ahaleginaren baitan. Horrela, Artezarauaren ardatza teknologia berriakzirela eta (kablea, satelitea,..) Europako Batasunaren Estatuen arteko emisioenmarko juridikoa antolatzea bazen ere, errealitatean askoz irispen handiagokoaraua bihurtu zen azkenean, zeren Estatu Batuen aurrean europar
|
ikus
entzunezko produkzioa babesteko neurriak finkatu baitzuen, zerbitzu publikokoideien ildotik publizitatea mugatzen zutenak, kopuruan eta modalitatean (pelikulen barnean, adibidez)?. Hain zuzen ere, publizitate tarteak handitzekopresio komertzialak egon dira, neurri handi batean, Artezarauaren eraldaketaren atzetik.
|
|
|
ikuspegi babesletik jorratutakoa hau ere, bosturteko programa honen helburua, dagoeneko bi programa bete dira, MEDIA I etaMEDIA II, eta onartzeko dago 2001 eta 2006 urteen bitartean indarrean egongoden MEDIA PLUS haien jarraipenaren finantzaketa77? europar
|
ikus
entzunezko profesionalen prestakuntza eta produktuen garapena eta banaketa sustatzea da.
|
|
|
Telebistaren igorpen seinaleei eta baldintzapeko sarbidean oinarritutako zerbitzuen lege babesari buruzko Artezarauek78, eta telekomunikazioak,
|
ikus
entzunezkoaren eta informatikaren arteko bat egitearen eta Irrati espektroaren gestioaren inguruko liburu berdeek79, digitalizazioa dela-eta egin beharreko zerbitzu berrien sustapena, baldintzapeko sarbidearen babesa eta espektro irrati elektrikoaren gestioaren inguruko arazoak ukitzen dituzte, baita haren inplikazioak ere. Aipamen berezia merezi du jabego intelektualaren auziak, zeren1993an satelite bidezko igorpenak arautzeko oinarrizko Artezarau bat ezarribazen ere, ez baita oraindik adostasunik lortu etorkizunean garatu beharrekoarauez80.
|
|
|
Horrela, bada, badirudi
|
ikus
entzunezkoetan liberalizazioaren aldeko tesiekaurrera egin dutela Europan, nahiz eta, esan bezala, tentsioan beti ikuspegi babesle edosozialagoarekin. Zerbitzu publikoaren garrantzia onartzen da, baina horren eremuamugatu eta merkatuaren sorosgarri bihurtu nahi da pixkanaka.
|
|
|
Azkenik, nazioarteko komunikazio taldeak ere aipatu behar dira, indartsuakzenbait sektoretan, aldizkarietan bezala Espainiar Estatuan; eta horien presentzianabarmena da atal batzuetan,
|
ikus
entzunezko produkzioan adibidez. Eta baita bestesektore batzuetako enpresak ere, telekomunikazioen eta teknologia berrien garapenakbultzatuta, arlo berri hauetan beren lekutxo eta tartea egiten saiatzen direnak:
|
|
|
Hamabost puntu zehazten dira, non aipatutakoezaparte, ezarriko diren beste mota honetako betekizunak ere zehazten diren: ...stean bitan etaentzute handiko ordutegietan, jatorriz frantsesez egindako edo, gutxienez, Europako Batasunarenjatorriko emisioena; frantsesez egindako filmen eskubide erosketan gastatu beharreko sarrerenportzentajea; programa kultural eta hezkuntzakoen emisio kopuruak; ekoizleak emisoreengandikindependente mantentzeko xedapenak; publizitateari gehienez eman dakiokeen denbora; parte hartzeosagarria
|
ikus
entzunezko lanen produziorako sostenguan; deskonexio erregionalak egiteko aukera, gehienez jota ere 3 orduz eta publizitaterik gabe.
|
|
|
Kable eta sateliterako zerbitzuetzarako txikiagoa da: lan zinematografikoak emango dituzten zerbitzuek,
|
ikus
entzunezko industriaren finantza sostenguari egin beharreko ekarpena; informazio politikoaeta orokorra ematen dutenek, berriz, aniztasuna eta iritzi korronte ezberdinen adierazpena bermatubeharra, bai eta interes ekonomikoekiko independentzia ere; eta, orokorrean, birdifusio moduak.
|
|
|
Euskal Herriko balizko komunikazio esparrua:
|
ikus
entzunezkoaren arauketa etakomunikazioko enpresen egitura
|
|
|
Zer nolako irrati eta telebista sistemak ari dira eratzen? Nola ari da bideratzen
|
ikus
entzunezko sistemaren bilakaera. Eta ondorioz, nola baldintzatzen edomugatzen dute Euskal Herriko komunikazio esparrua?
|
|
|
Enpresa egituraren gaiak, esan bezala, komunikazio sistema osoa hartzen duaintzat, eta ez bakarrik
|
ikus
entzunezkoa. Komunikabideak kultur industria dira, etaberen gestioan merkatu tarte, kostu efizientzia eta errentagarritasuna bezalako faktoreek gero eta garrantzi handiagoa hartzen joan dira, eta baita enpresen arteko kontzentrazio eta nazioartekotze prozesu zabalak eragiten ere.
|
|
|
hauek beren lurraldetaraegokitu behar dituzte arauak, lurraldeko arau bihurtuz, indarra izango badute. Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren hasi
|
ikus
entzunezkoetarako politika egituratuak ezartzen. Irrati/ telebista sistemen eraldatze etadesarautze prozesuen lehen faseak, hortaz, oso modu ezberdinean gertatu ziren Estatubatzuetan eta besteetan, eta horien arduradun nagusiak, Estatuak berak izan ziren.
|
|
|
Hortaz,
|
ikus
entzunezko sistemaren gaineko araudiari Euskal Herriaren balizkoikus entzunezko esparruaren ikuspuntutik begiratuta, lehenik eta behin azpimarratubeharrekoa, zatiketa politikoa bera da. Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere.
|
|
|
Hortaz, ikus entzunezko sistemaren gaineko araudiari Euskal Herriaren balizkoikus entzunezko esparruaren ikuspuntutik begiratuta, lehenik eta behin azpimarratubeharrekoa, zatiketa politikoa bera da. Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi
|
ikus
entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere. Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio.
|
|
|
Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere. Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean
|
ikus
entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio. Egoera oso ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren ikus entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko ikus entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan.
|
|
|
Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio. Egoera oso ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren
|
ikus
entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko ikus entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan. Bakoitzaren ezaugarri nagusiak aipatuko ditugu jarraian.
|
|
|
Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio. Egoera oso ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren ikus entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko
|
ikus
entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan. Bakoitzaren ezaugarri nagusiak aipatuko ditugu jarraian.
|
|
|
Alabaina, batzorde eta sozietate horiek ez ziren inoiz sortu. Alderantziz, xedapena baztertuta,
|
ikus
entzunezko lege berriak? 86 legea, 1986ko irailaren30ekoa2?, komunikazio askatasunaren gainekoa, arreta handiagoa jarri zuen irrati etatelebisten pribatizazioan deszentralizazioan baino (E. Fossas, 1990:
|
|
|
Frantziako
|
ikus
entzunezko sistemaren antolamendu oinarriak aipatutako komunikazio askatasunaren gaineko legearen lehen artikuluan bertan zehazten dira.Ikus entzunezko komunikazioa askea dela xedatzen da bertan, bere lehen esaldian.Hurrengo paragrafoan, ordea, askatasun hori interes orokorreko irizpideen araberamugatu beharra dagoela zehazten da, kontuan hartuz honako oinarri hauek hain zuzen: gizakien duintasun... Eta horretara dator, hain justu ere, legea, ikus entzunezko jarduera askeari mugak ezarri eta joko arau orokor batzuk finkatzera.
|
|
|
...zko komunikazioa askea dela xedatzen da bertan, bere lehen esaldian.Hurrengo paragrafoan, ordea, askatasun hori interes orokorreko irizpideen araberamugatu beharra dagoela zehazten da, kontuan hartuz honako oinarri hauek hain zuzen: gizakien duintasuna, askatasuna eta jabegoarekiko errespetua; iritzi eta pentsamenduenaniztasuna; ordena publikoa; nazioaren defentsa; zerbitzu publikoko betebeharrak;
|
ikus
entzunezko industria nazionala antolatzeko beharra; eta komunikaziorakobaliabide teknikoen izaera mugatua. Eta horretara dator, hain justu ere, legea, ikus entzunezko jarduera askeari mugak ezarri eta joko arau orokor batzuk finkatzera.
|
|
|
Frantziako ikus entzunezko sistemaren antolamendu oinarriak aipatutako komunikazio askatasunaren gaineko legearen lehen artikuluan bertan zehazten dira.Ikus entzunezko komunikazioa askea dela xedatzen da bertan, bere lehen esaldian.Hurrengo paragrafoan, ordea, askatasun hori interes orokorreko irizpideen araberamugatu beharra dagoela zehazten da, kontuan hartuz honako oinarri hauek hain zuzen: gizakien duintasuna, askatasuna eta jabegoarekiko errespetua; iritzi eta pentsamenduenaniztasuna; ordena publikoa; nazioaren defentsa; zerbitzu publikoko betebeharrak; ikus entzunezko industria nazionala antolatzeko beharra; eta komunikaziorakobaliabide teknikoen izaera mugatua. Eta horretara dator, hain justu ere, legea,
|
ikus
entzunezko jarduera askeari mugak ezarri eta joko arau orokor batzuk finkatzera. Baitaarbitroa zehaztera ere, zeren lehen artikulu honetan bertan CSA delakoa izendatzenbaita, preseski, aipatutako baldintzapenetan komunikazio askatasuna bermatzekofuntzioa izango duen instituzio gisa5.
|
|
|
Irrati eta telebista publiko estatalen zuzendariak eta
|
ikus
entzunezko instituziopublikoetako batzorde edota administrazio kontseiluetan finkatutako partaideakizendatzea.
|
|
|
Sistema publikoaren ondoan, eta
|
ikus
entzunezko komunikazioa askea denneurrian, ekimen pribatua eta soziala garatzeko moduak eta bideak ere zehazten dira.Horiek bereizteko, eta bakoitzaren egitura, ezaugarri eta betebehar ezberdinakzehazteko, erabilitako teknologia hartuko dugu aintzat.
|
|
|
Lurrazaleko
|
ikus
entzunezko komunikazio zerbitzu digitalak ez diraoraindik, orri hauek idazteko orduan alegia, martxan jarri, modu esperimentalean ez bada. Hain zuzen ere, komunikazio askatasunaren legearen eraldaketaren helburuetako bat, eremu berri hori arautu eta 2001ean zerbitzuakabiaraztea posible egitea izan da18 Hemen ere baliabide irrati elektriko urriaerabiliko den heinean, hori esleitzeko prozedura zehatzak ezarri dira, telebistaren kasurako behintzat.
|
|
|
Satelite zein kable bidez ematekoak diren
|
ikus
entzunezko komunikazio zerbitzuak ez daude, aurrekoak bezala, baliabide urri baten esleitzeko prozeduren menpe. Zerbitzu horien programatzaileek edo editoreek, ordea, hitzarmenbat sinatu behar dute CSArekin (sozietateak Frantziar Estatukoak badira, edoEuropako Batasunetik kanpokoak izanda Frantziar Estatuko satelite edokable sistema baten bidez emango badira) edo deklarazio bat egin behar duteberaren aurrean (Europako Batasunaren partaide edo Europako HitzarmenEkonomikoaren sinatzaile den beste lurralde batetakoak badira).
|
|
|
Zerbitzu horien programatzaileek edo editoreek, ordea, hitzarmenbat sinatu behar dute CSArekin (sozietateak Frantziar Estatukoak badira, edoEuropako Batasunetik kanpokoak izanda Frantziar Estatuko satelite edokable sistema baten bidez emango badira) edo deklarazio bat egin behar duteberaren aurrean (Europako Batasunaren partaide edo Europako HitzarmenEkonomikoaren sinatzaile den beste lurralde batetakoak badira). Hitzarmeneketa, maila apala goan, deklarazioek ere,
|
ikus
entzunezko komunikazio zerbitzua betebehar edo eskakizun batzuen menpe jartzea ekarriko dute, besteakbeste, programazioaren aldetik, lurrazaleko sistema analogiko edo digitalakbezalaxe, aurrerago zehaztuko den bezala.
|
|
|
Orain arte aipatu diren baimen eta deklarazioen prozedura hauen guztien menpedauden komunikazio zerbitzuen editore zein banatzaileei, hainbat betebehar ezartzenzaizkie,
|
ikus
entzunezko programen produkzioari, emisioari eta edukiei dagokielarik, bai eta aniztasunari, informazioaren independentziari eta kontzentrazioari dagokielarikere. Komunikazioaren askatasunaren gaineko legean finkatzen diren eskakizunakorokorrak dira gehienetan, nahiz eta, arlo batzuei dagokienean, gehienezko eta gutxienezko mugak ere finkatzen dituzten (programen produkzioari eta edukiei dagozkioneanbezala); alde honetatik, betebehar gehienak, kontzentrazioari dagozkionak izanezik?
|
|
|
Telebistei ezarritako kuotak Europako Batasunaren artezarauak agintzendituenak baino gogorragoak dira: emisioen %60 film eta
|
ikus
entzunezko programa europarrak, bereziki ikusle gehien biltzen diren ordutegietan, eta %40 jatorriz frantsesez egindako film eta ikus entzunezkolanak izan behar direla zehazten da.
|
|
|
telebistei bakarrik ezartzen zaizkiemugak, nolanahi ere lurrazalekoenak baino lausoagoak direnak. Zineari dagozkion gutxieneko portzentajeak %60 eta %40koak dira, hurrenez hurren, lan europarrentzat eta jatorriz frantsesez egindakoentzat; Europako
|
ikus
entzunezko lanentzako kuota orokorra, berriz, %50ekoa da. Zerbitzu bakoitzari ezarriko zaizkion betebeharrak aldagarriak dira, aipatutako mugen barruan, faktore ezberdinen arabera, produkzioari egindako ekarpenarenarabera bereziki.
|
|
|
– Norbaitek
|
ikus
entzunezko komunikazio zerbitzu bat eskainiko duen sozietate baten botoen edo kapitalaren %10 baino gehiago izatekotan, egoerahorren berri eman behar dio CSAri; baita egoera horretan gerta daitekeenedozein aldaketarena ere.
|
|
|
Baina
|
ikus
entzunezko sistemak eratu eta antolatzeko ahalmenaren aldetik, Autonomia Estatutuen arabera, Erkidegotik Erkidegora diferentziak egon badira ere, autonomien harmonizazioarekin lehenengo eta telekomunikazioen liberalizazioarekingero, desberdintasun horiek leuntzen joan dira praktikan (GRETEL 2000, vol I: 465).
|
|
|
Espainiar Estatuko
|
ikus
entzunezko sistemaren araupetzeari dagokiolarik, hemenez da oinarrizko lege bat egon, Frantzian bezala, gerora egindako garapen legislatiboguztiaren abiapuntu edota bilgune izan dena. Aitzitik, lege multzo zabala dago, zerbitzu horien hedapen eremu eta emisioan erabilitako teknologia ezberdinen arabera, non, halaber, Estatu, Erkidego eta Udalen artean eskuduntzen banaketa ezberdinakegiten diren.
|
|
|
Prentsatik hartzeaz gain, masa kulturaren kontsumitzaileak eduki politiko sinboliko ugari hartzen du
|
ikus
entzunezko hedabideetatik, telebistatik batez ere.Hedabideak oro har, eta ikus entzunezkoak zehazki, eduki politiko sinboliko horiensortzaile, suspertzaile eta komunikatzaile apartak dira. Eduki horiek bai fikziozkoproduktuen bidez eta bai informatiboen bidez ere helarazten dira gure etxeetara.
|
|
|
Prentsatik hartzeaz gain, masa kulturaren kontsumitzaileak eduki politiko sinboliko ugari hartzen du ikus entzunezko hedabideetatik, telebistatik batez ere.Hedabideak oro har, eta
|
ikus
entzunezkoak zehazki, eduki politiko sinboliko horiensortzaile, suspertzaile eta komunikatzaile apartak dira. Eduki horiek bai fikziozkoproduktuen bidez eta bai informatiboen bidez ere helarazten dira gure etxeetara.
|
|
|
Horrela, lurraldetasunaren errepresentazio politikoa sozializatzeko eta ezartzeko, tresna oso baliagarria da, zalantzarik gabe, eguraldi mapa. Horren bitartez, nolaprentsaren irakurleak hala
|
ikus
entzunezkoen audientziak, egunero egunero, iakonturatu gabe, begien aurrean du, presente, errealitate politikoaren mapa sinbolikoa: eguraldi mapek, trumoiak non izango diren iragartzeaz batera, non horiek norenakdiren ere esaten baitute. Irrikitan egon ohi da ikusle irakurlea eguraldi iragarpenak zeresango duten jakiteko eta, nolabait adieraztearren, egunero egunero eskatzen diohedabideari mapa hori emateko; agian, politikoki erabakitako eguraldi mapa batsozializatzen eta ezartzen ari direla sumatu gabe.
|
|
|
Finantzen kasuan ez bezala, erakunde horiek aintzat hartu zituzten estatuen neurri protekzionistak beren negoziazioetan, mugasariendesagerpena lortzeko epe luzeko helburu horren bidean; eta ondorioz, mugasariengutxiagotzeaz gain, egokitze eta harmonizazio konponketak egunorokoak dira.Ondasun fisikoen merkataritzaren aferaz gain, ikustezinen eta zerbitzuen nazioarteko salerosketen araudiak aztertzen ari da MME: idazleen eta gainerako sortzaileartistikoen eskubideak, ustiapen lizentziak, itsas garraioaren araudiak,
|
ikus
entzunezko hedabideenak, eta abar. Biztanleen eta enpresen eskubide ekonomiko estatalak babesteko bultzatzen ari omen dira negoziazio horiek.
|
|
|
Eta ez dirudi bizimodu horri luze eusteko modurik dagoenik. Are gehiago aktore horiek berak Estatu espainiarreko
|
ikus
entzunezko komunikabideetako dramatikoan gero eta errazagoa dutenean sarbidea.
|
|
|
Baina azken batean, hori dena gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare bat ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki talde profesionalek eta
|
ikus
entzunezko komunikabideek herriz herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak, talde hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen. Zirkuitu
|
|
|
Antzerki eskolen egoera hobetzen ari dela ematen du. Egiten duten lanaren errekonozimenduak klandestinitatearen esparrua gainditzen lagundu die eta homologazioa, mailakatzea, bateragarritasuna eta antzerkia unibertsitateko karrera izatea bilatu behar da gaur egun. Talde profesionalak, erakunde publikoak eta
|
ikus
entzunezko komunikabideak jabetuta daude beharrak asetzeko adina aktore prestatzeko duten gaitasunaz eta ez litzateke txarra bide honetatik esfortzuak bateratzea eta, era berean, antzerki amateurrari bere esparrua errespetatuta, haien osagarri edo unibertsitate eta antzerki eskolen eremuan zirkuitu propioa izatea.
|
|
|
Alabaina, El Periodico de Catalunya bezalako kasu bakar batzuk izan ezik, badirudi beste guztiek baztertu egin dutela inprimatutako kazetek eskaintzen duten eredua, eta horren ordez lengoaia propio baten bila dabiltzala. Oraindik ez dakigu norantz joko duten, baina argi dago
|
ikus
entzunezkoen eragina nabarmena dela, nahiz eta soinua eta irudi mugikorrak oraindik gutxik erabiltzen dituzten.
|
|
|
Nahiz eta aurreneko bertsio elektronikoak paperean egindako egunkarien itxura izan, poliki poliki estilo propioa bilatzen saiatu dira eta
|
ikus
entzunezkoek erabiltzen duten lengoaiaren ildotik garatu dira, liburu itxura duten ohiko kazeten eredua albo batean utzirik. Helburu hau lortzeko, Internetek elkarrekintzarako eskaintzen dituen baliabideak eta gehienbat bere lotura hipertestualak erabiltzen dituzte.
|
|
|
Liburuak izan ohi dira bibliotekaren objektuak eta protagonistak. Idatzizko euskarri horiek, alabaina,
|
ikus
entzunezkoari eman diote txanda bibliotekagintzan. Elkarren osagarri direlakoan, gero eta zabalagoa da horretarako lerrakera, maizago azalarazten baita denon aurrean horretarako gogoa.
|
|
|
Hasian hasi, ingurukoa oinarri: non jarri eta zertarako erabili (herri, auzo, unibertsitate, ikerketa zentroak...), zer eduki eta nola erabili (liburuak,
|
ikus
entzunezkoak, aldizkariak, egunkariak eta bestelako euskarriak) eta norentzat jardun (jende xehea, espezialistak, jendarteko zabala...).
|
|
|
Iraganari buruz esan dezakeguna, argi dago, egun ditugun arrasto eta ondorioen menpe egongo da73: idazkiak, oroitzapen pertsonalak,
|
ikus
entzunezko grabaketak, edo historialariak bere zientzi jarduerarako balio dezakeela onartzen duen edozein arrasto.
|
|
2001
|
|
|
Nam June Paiki 1982tik Europan eskaintzen zaion lehen atzera begirako erakusketa da hau. Artista korearrak telebista, bideo, instalazio eta abarren bidez
|
ikus
entzunezko baliabideen kultura sortzen lagundu du. Gainera, erakusketan Paikek laser teknologia bidez sortutako hainbat obra berri izango da ikusgai.
|
|
|
LEHENENGO aldiz izango dira Frantziako Annecy herrian aste honetan bertan egiten ari den Animazio Zinemaren Nazioarteko Azokan EAEko bost animazio ekoiztetxe. Dibulitoon, Irusoin, Lotura Films, Merlin eta Pausoka dira bertan izango direnak, Eusko Jaurlaritzak eta Media Antena Euskal Herria
|
ikus
entzunezko enpresak antolatutako" Niniak 2001" egitasmoari esker. Honen helburua, euskal animazio ekoizpenak mundu osoan ezagutaraztea da.
|
|
|
Lourvier' s taldearekin elkarlanean egindako «Lourvier' story», Triciclerekin muntatutako «Ez da hain erraza» eta Korrika 12ren baitan egindako «Komeriaka» lanen ostean, hau da taularatu duen azken antzezlana. Esan beharra dago konpainia honek
|
ikus
entzunezko alorrean lan egiten duela halaber, «Ertzainak» telesaila eta «Ez gaude konforme» saio laburra egin ditu, esaterako.
|
|
|
Teknologiak eta
|
ikus
entzunezkoen banakuntza sistema berriak etengabe aldatzen ari direnez, horien erabilera eta finkatzea faktore askotxoren araberakoa izango da.
|
|
|
Planetariumetan errazago ulertzen da, astronomia joko gisa edo
|
ikus
entzunezko ikuskizun erraldoi gisa hartzen baita: gaua iristean, zerua eta bertako elementuak mugitzen ikus ditzakegu.
|
|
|
Zentro hauetako teknologiak aukera ematen du mezua ikaragarri apaintzeko:
|
ikus
entzunezko handiak, mugitzen diren tresnak, laser izpiak...
|
|
|
hiztegiak, atlasak, irakurketa liburuak, erregelak,
|
ikus
entzunezkoak, lanabes eta gai zientifikoak...
|