|
2000
|
|
|
Gaur egun, ikus entzunezkoen eragina nabaria da obra baten eszenaratzean; antzerkiaren indargunea den
|
hitzari
itzala egiteraino akaso?
|
|
|
Gehienetan,, haize?
|
hitzari
lagunduz adjektibo edo izenondo bat agertzen da, beronen nolakotasuna adierazteko. Ikus ditzagun izenak:
|
|
|
Baina, itzulirik jaun Marcelenganat, derradan ezen, oroz gain, hitzaren mi resle zela... eta hain dira gauzak erraiten ari natzaizun moduan, non frankotan pentsatu izan baitut ezen jaun Marcelek inportantzia handiagoa emaiten ziola ongi hitz egiteari
|
hitzari
berari baino, formari eta iduriari edukiari baino. Iduri dezakeenaren kontra, ordea, jaun Marcel ez zen hitzontzia eta kalakaria, eta hala erraiten zigun:
|
|
|
Eta hala erran dezaket ezen, handik harat, osaba Joanikotek imajinazinoa erabilitzen zuela ez
|
hitzari
eusteko eta hitza atxikitzeko, baina hura hankaz gora jartzeko, nola erabiltzen baitzuten hainbatetan Quevedok eta Rabelaisek, zeinak baitziren osaba Joanikotek gogokoen zituen skribatzaileak.
|
|
|
Zeren gero eta sinetsiago bainago, zu bezala, jaun André, ezen hitzik eta erranik biribilenak ere bere itzala izan dezakeela eta bere itzala duela,
|
hitzari
zein erranari bere biribiltasuna jan diezaiokeena!
|
|
|
Ordea, orain dela guti erran dizut nola osaba Joanikotek ez zien fede handirik ez
|
hitzari
ez poesiari, bai ordea numeroari eta matematikari, eta handik heltzen ziren bien arteko diskusioneak. Adierazgarri gerta daiteke, ikuspegi horretarik, amaren urtebetetzean izan zuten disputa eta eztabaida, orain berean jakinaraziko dizudana.
|
|
|
Deus guti baketu ninduen haren irriñoa nirea bezain bortxatua zela ikusteak. Oraino han ibiliko ginateke,
|
hitzari
hitza ezin lotuz, Ttipik, harengana hurbildurik, mazeletan musu pare bat eman ez balio. Inoiz baino gehiago eskertu nion; Kristina eta biak ez ziren inoiz sobera ongi moldatu elkarrekin.
|
|
|
Bertze inork ez eginen eta abuztu horretako gertakizunen kontatzaile lana bizkarreratzean, urrun izan dut duin agertu nahia. Neure irudiaz sobera arduratu gabe ari izan naiz
|
hitzari
hitza harikaltzen, ulergarritasuna helburu. Hainbertzeko ezaguera badut, zehaztasunaz den bezainbatean erratekorik izan litekeela ohartzeko.
|
|
|
engainatu gintuen kargurik gorena bereganatu, eta herriaren alde azkeneraino lan egingo zuela hitz eman zuenean, zertarako eta bekadun teenager batekin lardaxkan ibiltzeko; eta engainatu gaitu hori bere herriaren aurrean solemneki ukatu duenean. Gure herriak ez du merezi enbustekerian dabilen presidenterik, gure herriak bere
|
hitzari
eutsiko dion presidentea behar du, gero barkamen eske lotsagarri eta atxikopalatua ibiltzeko beharrik izango ez duena alegia adierazi du kasik" Gure Aita" otoizten den abiadarekin, baina ahots sendoz, eta herri tribunaleko kide guztioi banan banan eta tinko begiratzen zigula. Presidente batek, garbitzaileek, taxistek edo irakasleek ez dituzten pribilegioak gozatzen ditu, eta neurri berekoa izan behar du herritarrekiko duen exigentzia.
|
|
|
Poema definitorio hartaz gain Harri eta Herri n mailua aipatzen duen bakarrean," Kantabriako itsasoa kolpeka jotzeko" darabil Arestik. Ez dezagun, beraz, poetak
|
hitzari
eman dion balioa makestu, mailuak goragoko zerbait adierazten du. Estetika obrerista baten aldekoa dirudien deklarazio honek badu barnean egia sakon bat.
|
|
|
Bazirudien" eder" hitzaren gure erabilera desberdinetan ezer komunik ez dagoelakoan zegoela," hamaika joko desberdinetan" erabiltzen dugula esanez —adibidez, aurpegi baten edertasuna eta aulki baten edertasuna, edo lore batena, edo liburu koadernaketa batena, desberdinak direla—. " On"
|
hitzari
dagokionez, esan zuen halaber norbaitek, A k, beste norbait, B, zerbait" ona" dela konbentzitzeko modu desberdin bakoitzak finkatzen duela eztabaida horretan" ona" erabiltzeko esanahia —" eztabaidaren gramatika finkatzen du"; baina" mailaz mailako iragaiteak" izango direla, esanahi horietako batetik bestera, eta" zerbait komunaren lekua hartzen du... " Edertasunaren" kasuan, esan zuen esanahi bereizketa dagoela hurrengo gertakarian erakusten dela:
|
|
2001
|
|
|
Ez bakarrik elkarrizketetan, oso biziak eta indar handikoak diren arren. Garai hartan
|
hitzari
ematen zitzaion balioaz ari naiz. Hitzak, gauzak aldatzeko balio zuen, eta baita jainkoak erakartzeko ere.
|
|
|
Une honetan [1985ean], korronte bat ari da sortzen. Didaktika
|
hitzari
eduki berriaemanez (orain arte, teknikei eta ezagutzak transmititzeko tresnei aplikatzen zitzaiensoilik), didaktika egin nahi du, aldi berean, psikologiaren eta hizkuntzalaritzarenekarrien jakitun eta bi zientzia horiekiko autonomo.
|
|
|
Gaur egun perfume
|
hitzari
ematen zaion esanahiak, ziur aski, ez dauka zer ikusi handirik etimologikoki dagokion esangurarekin, hots, latinezko per fumum hitzaren esangurarekin,, kearen bidez datorrena, adierazi nahi baitu azken honek.
|
|
|
Zorioneko zenbaki horretan, adibidez, bada Tovar jaunaren erantzun bat; Corominas  jaunari zuzendua dago. Hark ez du ontzat hartzen honek abarka euskal
|
hitzari
ematen dion jatorria. Gauzak behar bezala balira, euskaraz egingo zukeen agian bere lantxoa.
|
|
|
Aurelio Artetak ez du bilorik mihian. Behin eta berriz heldu dio gaiari eta
|
hitzari
, bai bere txostenean eta baita bere prentsa artikuluetan ere.
|
|
|
Askok ez dute zentzu horretanulertu nahi, ordea. Hiztegiko adiera arrunta ematen diote
|
hitzari
," normal/ anormal", baita zentzu patologikoa ere. Zer egiten du orduan hizkuntz normalkuntza ren legeak. Anormala (gutxiengoaren hizkuntza) normal (guztion hizkuntza) bihurtu, eta normala (espainiera) anormalbihu rtu.
|
|
|
Baina nik uste ez dela inoiz animaliei egokitzen. Dena dela, nire azterketan, nik ‘gogo’
|
hitzari
gizakiari bakar bakarrik dagokion esanahi zehatza emango diot, ohi dugunez. Gogoan izan behar dugu animaliazko gurariak ere maitagogoak bere gogo egiten dituela askotan.
|
|
|
Luzeegi ez jotzea espero dudan azalpen baten bidez ulertuko duzue ongien nire gaurko jarrera alua
|
hitzari
dagokionez. Pazientzia pixka bat eskatzen dizuet, beraz.
|
|
|
Malko bat begi ertzetik behera lerratu zitzaion. Pare bat aldiz ahalegindu zen kontaera mingarri hura jarraitzen eta
|
hitzari
hitza lotu ezinik geratu zen. Hirugarrenean kontakizunari heltzea lortu zuen.
|
|
2002
|
|
|
Ardatza behar du Euskal Herriak. Azken hogeita bost urteotako politikagintzak edo herrigintzak ez diote euskaldunon herriari bizkarrezurrik osatu, eta une honetantxe zaila gertatzen zaigu euskaldun
|
hitzari
pausalekua eskaintzen politikan, hizkuntzen eremuan edota, besterik gabe, geografian.
|
|
|
Psikologian «konplexu»
|
hitzari
eman ohi zaion adiera oker adituta ote nengoen argitzera abiatu naizenean, ordea, ziurtatu dut ez nenbilela horren erratuta nire ezustean. Zera gertatzen dela soil soilik:
|
|
|
Pluralak eta singularrak, adibidez, idazkera bera dute eta soinuen edo hotsen aldetik berdinak dira, baina azentua da bien arteko bereizketa egiten duena. " Pluralak badu berez azentuduntasun bat, azentuzko marka bat ezartzen dio
|
hitzari
. Pluralezko atzizki guztiek hitza azentudun bihurtzen dute, nahiz eta zenbait hitz erroan azentu gabeak izan Bizkaiko iparraldean", adierazi digu Elordietak.
|
|
|
Eskolan beti eman dut musika
|
hitzari
lotuta, sekula ez bere abstraktutasunean. Musika bide ikaragarria baita melodia eta erritmoaren bidez, pentsamenduak transmititzeko.
|
|
|
269), eta Jaurlaritzak erbestean egiten zituen ekitaldiak ezagutarazten ziren. Horrekin batera, euskal musika eta abestiak jartzen ziren
|
hitzari
laguntzeko, entzuleen gustukoa zela baitzekiten esatariek.
|
|
|
Artegatasuna eta poztasuna sarritan igartzen dira pertsonei eginiko begiratu hutsarekin, inoren berbaren laguntza barik. Sarritan, keinuen bidez
|
hitzari
laguntzen zaio, entzundakoari begien aurreko sinesgarritasunaren bermea eskainiz. Inoiz, hitza bera ordezkatzen du keinuak, esate baterako, inguruak erabateko isiltasuna eskatzen duenean, edo hizkuntza ezagutzen ez denean.
|
|
|
Beste keinu batzuek
|
hitzari
laguntzen diote: hitzez esandako hori azpimarratzen dute.
|
|
|
Horra hor gakoa: oinarri objetiborik ez duenak esplikatzen du erreala begi kolpe batean, eta
|
hitzari
, kontzeptuari eta azalpenari lekua kentzen dio mundu errealaren azalpenean.
|
|
|
Ondoko orrietan erregela morfosintaktikoen konplexutasuna eta ahalmena adierazten duten lau adibide azaltzen dira. Erregelak aplikatu ahala informazioa hautatzen eta goratzen doa, azken erregelaren ondorioz lortutako informazio morfosintaktikoa
|
hitzari
esleitzen zaiona izanik.
|
|
|
Kontuak kontu, aitak bere
|
hitzari
eutsi zion eta, hogeita bat urte bete nituenean, zigarro bat eskura luzaturik, hala esan zidan:
|
|
|
" Askotan, arrakasta komertzialak ez du balio artistikoaren neurria ematen", esatea gustatzen zitzaion. Eta gero eransten zuen,
|
hitzari
enfasia emanez: " Zorionez!".
|
|
|
Gakoa, ziurrenik, Gombrowiczek" poesia"
|
hitzari
eransten dion" purua" adjektiboan dago. Kontzienteki edo inkontzienteki, eta ziurrenik arrazoi oso ezberdinengatik, lirikokerira edo hermetismo erabatekora eraman dezaketen poesia puru horren bideetatik urruntzen ari dira poeta zenbait.
|
|
2003
|
|
|
Demokrazia Partehartzaileari buruzko Jardunaldietan hizlari bati entzun nion ea zergatik jarri behar diogun «partehartzaile» adjektiboa demokrazia
|
hitzari
, parte hartzerik gabe ez baitago demokraziarik. Eta nik galdetzen nion nire buruari:
|
|
|
Wallachek azpimarratu zuen «zerbitzu»
|
hitzari
MMEk ematen dion esanahia: «Zura objektu fisiko bat da, merkantzia bat.
|
|
|
Baina itsasoaren deia gero eta ozenagoa zen, eta gero eta jasangaitzagoa berau saihestea. Indar guztiak behar zituen haren
|
hitzari
eusteko eta ez zuen beste ezertan erreparatzen.
|
|
|
–Maitasuna
|
hitzari
alergia diotenak...
|
|
|
Hori gertatzen da kulturari buruzkoikuskera hori gure aurrekoek eta, are gehiago, gaur egun, gure inguruan daudenek gugan eragin digutelako. Kultura gauza bihurturik dago eta, ondorioz, letren munduan apalki agertu zenetik (XVI. mendea), kultura
|
hitzari
ikuskera horretatik begiratu zaio lehenago gehiago erabiltzen zirente rminoekin batera —filosofia, humanitateak, artea edo zientzia, adibidez—, pentsamendu merkantilistaren eraginez, hain kaltetuak gertatu ez direnak.
|
|
|
• Frantziako ildoa. Ildo horrek kultura
|
hitzari
ezagutza entziklopediko orokorra ematen dio.
|
|
2004
|
|
|
Artea" askatasun" hitza bezala da. Kiratsa dario" arte"
|
hitzari
. Nork bere esanahia ematen dio.
|
|
|
Bizitza bera bezala. Hobe mugarik ez jartzea
|
hitzari
.
|
|
|
Hedadura hori, jakina,, zazpi probintzia edo herrialdeen osotasuna? da, Euskal Herria
|
hitzari
bere zentzu konbentzionala errespetatuz (eta, bide batez, hizkuntza kontuan autoritate ofiziala den euskal akademiaren arauak seriotan hartuz).
|
|
|
Zentzu horretan, subjektu historiko hori, subjektu historiko oro bezala, egundik definituriko konbentzio bat dela argitu ondoren, abiapuntua, euskal?
|
hitzari
dagozkion euskara, euskaldun eta Euskal Herria kontzeptuetan jar daitekeela proposatzen da, bestelako aukerak ere posible direla ukatu gabe.
|
|
|
Gauza bertsua gertatzen zaio" itsaso"
|
hitzari
: [ićaśo], edo [icaśo], edo beste; eta bardin" hartu" hitza; edo [hartu] edo [artu].
|
|
|
Entropia ideia termodinamikazko fenomenuak aztertzean agertu dan izakia edo neurkia da; eta termodinamikarik ez dakitenek, ez alemaneraz eta ez euskeraz, ez dute ideia hori ez ulertzen eta ez erabiltzen. " Entropia" hitza, hortaz, ez da" elur" hitza baiño illunago; baiña zenbait polinesitarren ustez," elur" hitza(" elur" ideia beraz) ulertu eziña zaie, noski, eta guztiz illuna," elur"
|
hitzari
dagokion gauzakia ez baitute ezagutzen. " Entropia" hitzak, era berean, ez du deus illuntzen, argitzen baizik.
|
|
|
Eta Montseren amak aurrera eta aurrera ekiten zion,
|
hitzari
hitza zerraiola, harik eta bere disertazioa liburuen liburutik ateratako argudio ustez errebatiezin harekin bukatzen zuen arte:
|
|
|
" Errealizatzaile" epitetoarekin zera adierazi nahi dugu, alegia gizakiak bere burua eta bere hurkoena errealizatzeko eta errealizatzen laguntzeko, hurrenez hurren, bere berezko duen premia eta izaera. Errealizazio eta errealizatu terminoak" erreal (itate)"
|
hitzari
estuki lotuak daude, etimologikoki ez ezik, semantikoki ere. Euskaraz ‘erreal’ eta ‘errealitate’ hitzak geure egin ditugunez gero, areago filosofiaz edo giza zientziez ari garenean, errealizatu hitza eta bere eratorriak geure egin behar genituzke zuzen osoz.
|
|
|
Jexus Mari bilatu zuen; keinu burlosoak egoneza eragin zion, ez baitzekien zertara zetorren. Uler zezakeen neurri batean Ferminen lotsa, edo izua, baina Jexus Mariren keinu hark ukatu egiten zion egindakoaren egokiera eta,
|
hitzari
gehiegizko iritzi baldin bazion ere, balentria.
|
|
2005
|
|
|
Eszenatokiaren itxura zaintzeak telebistak ekarri duen premia izatez gain, beldurtu ere egin izan gaitu: ez ote dion hornidura estetikoak
|
hitzari
garrantzia kenduko?
|
|
|
\" Eutsi batez ere
|
hitzari
! Hitza da, izan, ate ziurrenak zabaltzeko giltza, jakintzaren tenpluan sartzeko baimena".
|
|
|
Urtero bezala, kazetariak hor hasi zitzaizkidan etxera deika Durangori buruz galdetzeko, baina urteroko txapan ez erortzeko deliberoa harturik eta kazetariak lehendabiziko galdera formulatzerako, uda honetan egindako bidaia batez hasi nintzaion ni,
|
hitzari
hitz eta galderarik tartekatzeko aukerarik eman gabe. Mexikoko iparraldean izan nintzela, Sierra Madre ren oinetan dagoen Durangon.
|
|
|
caeruleus) erabiltzekotan, produktuaren izendapenean sardina
|
hitzari
espeziearen izen zientifikoa erantsi litzaioke.
|
|
|
Baina gero,
|
hitzari
berriro lotu, eta honela jarraitzen zuen:
|
|
|
eta irudiari balioa ematen dion bezalaxe,
|
hitzari
ere bere garrantzia eskaintzen dio. –¿ Per què no podrien conviure en harmonia imatges y paraules, sense dictaminar la superioritat de les primers??
|
|
|
Markatu nahi dugun sainale. Kalean hizketan konturatu gabe egiten den errekurtsoa izanik, irratiko esatariak ezin du albora utzi, halako
|
hitzari
albiste barnean enfasia egin nahi dionean.
|
|
|
Eta bestetik,
|
hitzari
indarra ematen dio, erresonantzia ematen dio.
|
|
|
Oraingoan, bosgarren
|
hitzari
dagokionean, argaltzea deliberatu du. Bost kilo lehenengo.
|
|
|
Eta hizketan ere bai. Egia esan,
|
hitzari
adiago josturari baino.
|
|
|
Demokraziak ozta zituen bost urte Francoren heriotzaz geroztik. Eta berriro ere, beste pronunciamiento bat; mundu guztiko hizkuntzetara bere horretan hedatu den
|
hitzari
gaurkotasuna ematekotan.
|
|
|
Hori alemanen odolean sartua dago. Horregatik eutsi zioten leialki Hitlerren
|
hitzari
azkeneraino.
|
|
|
UZEIk 25 urte:
|
hitzari
bide egiten/ 25 años de UZEI: el mundo en las palabras/ 25 annees d’UZEI:
|
|
2006
|
|
|
Zorionez emakume ahotsak zabaldu du aldi berria. Eta etorri da sokan Ahotsak,
|
hitzari
emakume doinua ezarri dion taldea. Enbaxadoretzan bikain dabiltza, tantoak irabazten.
|
|
|
Bakea ekarri behar luke, hitz batean. Bigarrenik edo segidan edo aldi berean normalizazio
|
hitzari
«politikoa» adiera egokitu behar zaio. Hirugarrenik, prozesu hitza definitzea eta berau ondo ulertzea falta zaigu.
|
|
|
d) Gaztelaniazko venia
|
hitzari
dagokionez, mailegua alde batera utzi eta euskarazko baimen hitza aukeratu da testuinguru zehatz honetarako, beste testuinguru batzuetan ordain hori nahasgarri gerta daitekeela jakin arren:
|
|
|
Erromatarrak barbaro
|
hitzari
kutsu moral bat eman zioten. Antitesi bezala moralkiago garatuagoa zen izaki bat sartu zuten:
|
|
|
Jainkoak ezarritako misioa. Antzeko zerbait aurki daiteke Arizmendiarrietak lanaz duen kontzepzio aberats eta zabalean (ez hitzak berez halako erresonantziarik duelako, baina bai
|
hitzari
atxiki zaion esanguragatik): mundu humanoagoa eraikitzeko jainkoarekin kolaboratzea da, besteak beste, lana (baita gizartea eraldatzeko tresna ere, eta autoerrealizatzeko bidea).
|
|
|
“Heldu” izanen da Korrika honen leloa, “heldu herriari, heldu
|
hitzari
, heldu elkarlanari, heldu euskarari, heldu lekukoari”. Antolatzaileek diotenez, “Heldu” hitza hautatu dute esanahi anitz dituelako euskalkien arabera, eutsi, oratu eta hazi bertzeak bertze.
|
|
|
Partitu aitzin, Etxeberrik egin zigun predikua. Gerlak alaba bat eta emaztea eramanik, ministroaren
|
hitzari
mina zerion. Mina eta sua.
|
|
|
–Jainkoaren
|
hitzari
ez aditu egin diotenena izan dadila Jainkoaren zigorra!
|
|
|
Horrela ezagutu nuen Andreas Keun, eta
|
hitzari
hitz, armadan izena eman nahi zuten hiriko gazte boluntarioen arduradunetako bat zela atera nuen haren solasetik. Hegazkinlari izateko nire gogoaz hitz egin ez egin egon nintzen, ez nekien-eta hura ote zen momenturik onena hartarako.
|
|
|
Jarri dizkiot, baina" nazional"
|
hitzari
besterik ez, Imanol.
|
|
|
Gizarte aristokratikoan abiarazi zen heziketa sisteman garrantzi berezia eskaintzen zitzaion
|
hitzari
, inondik ere: gerrara eta armetara zaletzearekin batera, hitzarekin trebatu behar zuen gazteak.
|
|
|
Era berean,
|
hitzari
gagozkiola, alde batetik Kojevek morfema deritzona genuke, adierazlea, euskarri enpirikoa, izan dadin tintazkoa, soinuzkoa, mimikoa; eta bestetik hitzaren ‘adiera’, esanahia. Hau da, batera katu soinu segida, eta bestera hiztegiko ‘katu’ definizioa.
|
|
|
hosto bat kendu zaion
|
hitzari
|
|
|
Zer iruditu zitzaion, zer iruditu zitzaion Gizon Handia bihurtzeko ito behar izan zuen letrazko gizon erreprimituari? Bere bulegoa bezain distiratsua, batetik, Idazlea erudito handia baitzen, eta bazekielako bere
|
hitzari
bristada eta txinparta ateratzen; bestetik, Idazlearen eskura baizik ez zegoen, inork bere buruari ez eta Idazleak bereari permititzen ahal zion heterodoxia inbidiagarri –inbidiagarri, modu ez batere osasungarrian– batekoa; loturarik gabeko pentsamendu aske eta jatorrizko baten lekukoa ere iruditzen zitzaion, beti bezala, desinhibitua, estilo garatukoa, bururatua. Hitz batez, Gizon Handia tripak jaten zegoen, bekaitzaren bekaitzez, Idazleak artikulu bat izenpetzen zuen bakoitzean bezala, Idazleak bera sekula izango ez zen bezalakoa izatea lortu zuelako; bazegoen psikoanalisiari uzteko moduko zerbait maitasun gorrotozko harreman honetan, ondorengo datua ezagutuz gero hobeki ulertuko den bezala:
|
|
2007
|
|
|
Euskaraz horiek emateko, epe eta epealdi erabili dira, hurrenez hurren. Alabaina, período de... agertuz gero, aldi ordaina lotu zaio kasuan kasuko
|
hitzari
. Adibideak azalpen honen argigarri izan daitezke:
|
|
|
CorpEus sistemaren emaitzek horrelako itxura dute. Adibidean anorexia
|
hitzari
dagokion bilaketaren emaitza.
|
|
|
–Poltsa? pentsatu zuen segituan aitonak, baina ezin zen izan,
|
hitzari
zegozkion sei laukitxoetatik lehena beteta baitzuen jada, hain juxtu, o, letrarekin.
|
|
|
Frantziako ildoa. Kultura
|
hitzari
ezagutza entziklopediko orokorra ematendiona, aipatu bezala.
|
|
|
Zerbaitnaturala da, gizadia eta gizakiarekin berez doana. Autoktono
|
hitzari
egoki deritzotbalio horiek sentitzen dituztenak izendatzeko.
|
|
|
Metafora deitzen diot bere esangura aldatzen duen
|
hitzari
; dela beste nozio batekin duen antzekotasunagatik, dela edertasunaren arrazoiez, dela berezko esangura duen beste hitz hobeagorik ez dagoelako; eta tropo esaten diot bere esangura duen hitz bat ordezteari, gauza bera adierazten duen beste batekin, bien artean kausaltasun harreman bat dagoela-eta (Zizeron, Hizlaria, III, 92).
|
|
|
beretik ere ematen dio hitzak, artikulazioak, hotsak? adigaiari, harreman sare zabal batean ezarriz antzeko esanahi, edo soil antzeko hotseko beste asko hitzekin, etab.; edo
|
hitzari
atxikiak zaizkion konnotazio emozionalak erantsiz, kontzeptuko objektuaren hautespenari berari edo sentipenari tankera bat emanez, etab. Zeozer hitz batekin izendatzen dugunean, gugan ez da pizten gauza horren ideia hutsaren errepresentazioa, ezpada norberaren, nazioaren, gizadiaren gauza horren hautematea, emozio, esperientzia milurteetakoa, hitzak laburbiltzen duena. Hori ez da hainbeste nabaritzen kasu irlatu batean eta behin behatzen bada.
|
|
|
Holakoetan nabari da, dio Gipper ek?
|
hitzari
hizkuntza bat, hizkuntzari mundu ikuskera bat datxekola: hitz batek hizkuntza batean hartzen duen toki berberaxe, bere parekoak ez du maiz hartzen beste hizkuntzan.
|
|
|
Oraingo eta lehenagoko hizkuntza denak alde bitan erdibitzeko irizpide gisa, Humboldt-ek erabili ahal uste duen diferentzia da, batzuk hizkuntzaren «printzipio garbitik lege arauzko askatasunean indarrez eta ondoriotsuki garatuak direla» eta besteak ez627 Aurrenekoak, beren eraikuntza antolatzeko metodo flexiboaz diharduten hizkuntzak dira, «hizkuntz eraikuntzaren printzipio garbia» gordetzen ei dutenak: horiek bakarrik lortzen dute ematea
|
hitzari
izpirituarentzat nahiz belarriarentzat tinkotasun egokia; eta frasearen atalak, ideien joaira eta loturak eskatzen duen erritmoan, garbi bereiztea628 Baina flexiboetan ere hizkuntza batzuek barneeta kanpo formaren sintesi harmonikoaren konkistan porrot egiten dute629 Hala ikusten ei da, arabiera eta sanskritoa konparatzen baditugu (izan aditzaren egituretan, adibidez) 630 Txinera ez da flexiboa, ...
|
|
|
“Heldu elkarlanari, lekukoari,
|
hitzari
, euskarari eta herriari” lelopean eginen den 2007ko edizioan euskal emakumeen omentzea erabaki dute euskararen biziraupenean eta transmisioan rola garrantzitsua izan dutelako. Edurne Brouard, Korrika 15eko koordinatzailearen arabera “gerra garaian, baserrian, itsasaldeko herrietan gizonak kanpoan zeudela, euskal emakumea izan da euskararen gotorleku nagusia.
|
|
|
Luzeegia hain gaztea izateko. Albiste sorta bat prestatu eta bere saileko buruari emateko ordua iritsi zenean duda mudatan ibili bazen ere, deliberatua zen
|
hitzari
eustera.
|
|
|
Aitzinera egin ezinik, hitza erraten amaitu gabe mutu geratu ote zen egin zitzaion Migeli. Ez zekien tutik ere japonieraz, baina paper mutur batean idatzi zion irakasleak aipatutako
|
hitzari
zegokion karakterea. Atearen bi orriak atzematen ahal ziren, edo hori azaldu zion bedere, eta erdian eguzkia edo sua adierazi nahi zuen ikur txipia.
|
|
|
Italieraz, aspaldi," damua" erran nahi omen zuen, baina artistaren batek adiera berezia eman nahi izan zion
|
hitzari
eta, obra bat amaitu eta gero, azpian geratutako trazu ezkutu guzien nahaste borrastea izendatzeko erabiltzen hasi zen, zeren...
|
|
2008
|
|
|
Hitz hori aurre egiteko beharraren argitzat hartzen dugu. Guk jarrera
|
hitzari
" borroka" deitzen diogu. Beharraren beharra.
|
|
|
Eta Beñardo, beldurrak airean, hura baitzen maisuak, ordu arte pazientzia osoz aritu zitzaionak, erregelaz mehatxatzen zuèn lehen aldia. Handik aurrera, baina, sendagaia gaixotasuna baino okerragoa balitz bezala, maisuak zerbait galdetzen zion bakoitzean, isilik gelditzen zen Beñardo, burura zetorkiòn lehen
|
hitzari
uko egin ahala burua zuri geratzen baitzitzaion, itxuraz hutsik, hamar egun geroago?. Erantzuteko denboratxo bat hartzeko esan nizun, ez egun osoa!?
|
|
|
Azkenean bera izan zen, baina, Fausti, Reginarengana itzuli zena,
|
hitzari
–hitz ez egiteari, alegia, egun pare batean eutsi ondoren:
|
|
|
ez baitzuen errurik! Bera behintzat,
|
hitzari
eutsiz, ostadarraren zazpi koloreekin jantziko zen aurrerantzean. Hartarako, baina, Nataliak beste bide batetik bideratu behar zuen bere barne indarra, baita bidea aurkitu ere, aitak jauregian zuèn liburutegian:
|
|
|
Mutil gizajo hauek kapitain aukeratu naute, zure desertzioaren ondoren, jauna, indar berezia emanez, desertzio?
|
hitzari
–. Zure mende jartzeko prest gaude konforme etortzerik badugu, hinki hankarik gabe gainera.
|
|
|
Interfonoaren txirrin lodiak aurrea hartu zion Kaskagorriren
|
hitzari
. Izena esateko ia betarik gabe sartu zen Cliff tenientea.
|
|
|
Ñabardurak gorabehera, ni baiezkoan nago. Eta ñabardura
|
hitzari
tiraka, neure xehetasun bat erantsiko nioke alde batera edo bestera lerratze horri. Dudarik gabe, nik neuk noraezeko deritzot euskara idatziaren normalizazioari inolako euskal naziorik eraikiko badugu, baina ez deritzot aski nazio eraikuntzaren neurria euskararen corpus aferara mugatzeari.
|
|
|
Artikulua daraman silaba inoiz ere hasperenduna ez izateak nahiko garbi era kusten du silaba hori atonoa zela, antzinako erakuslea, hau bai azentodun eta haspe rendun, bere autonomia galduz artikulu gisa
|
hitzari
atxikitu zitzaionean sortu zena. Badaude, beraz, etimologikoak ez diren aspirazioak alde batetik eta baita galerak ere, bestetik.
|
|
|
g. Esaerak eta atsotitzak:
|
hitzari
loturiko esaerak eta atsotitzak, horrela balego kio. Zenbaitek esaera ugari dituzte eta batzuek bat ere ez.
|
|
|
Egungo gaztelania euskara hiztegiei azaletik so eginez gero, ikusten dugu kaleko hizkeraren baliokideak ez direla behar bezala agertzen horietan. Elhuyarren hiztegian, esaterako, gaztelaniazko chaquetero>
|
hitzari
" kameleoi" jarri diote ordaintzat. Hiztegi> koek, ordea, proteiko> hitz bitxia aukeratu dute horretarako.
|
|
|
direkzionalak, bizi ingurumenekoak eta gor putz atalekoak. Kontura gaitezen, halere, azpi adierazko bereizketa horiek ez dagozkiola alde> elementuari berari, horren aurretik doan hitz enbor edo muga
|
hitzari
baizik.
|
|
|
Horregatik 1893an Bein da betiko argitaratzean, prosa narratibozko lehen kontakizun luzea zela iruditu zitzaion, eta «Lenengo irakurgaia» deitu zion. Irakurgai
|
hitzari
garaian zenbait adiera ematen zioten arren(, legenda?,, istorio labur?,, nobela luze?...), Toledoren ustez, «Azkuek Lenengo irakurgaia[...] jartzen duenean, «lenengo eleberria» esaten ari da ezbairik gabe»183 Izan ere, legenda laburrak lehenago ere idatzi ziren euskaraz (eta Azkuek bereez gain EuskalErrian argitaratuak ezagutu behar zituen). Lehen aldia zen, ordea, Azkuek zekiela bederen, luzera horretako fikziozko kontakizun bat, eta liburu formatoan argitaratzen zela.
|
|
|
reponiendo los huecos de los fallecidos y los escluidos con toda escrupulosidad»575. Escluidos?
|
hitzari
dagokionez, komeni da lehenengotik argitzea, 1823ko batzar berezietan Gipuzkoako herrietako ordezkariek erabaki zutela liberal ohiak kargu politikoetatik baztertzea, ondorengo lau kasuak ezarriz liberal izanaren frogatzat: Boluntarioen Miliziako partaide izatea; gudu talde monarkikoen jazarpenean herritik irten izana; erregeari ez bezala konstituzioari atxikimendu garbia azaldu izana, eta, elkarte sekretu edo masoietako kideak izatea.
|