|
2000
|
|
|
...Marcelena baino pisutsuagoa egiten zitzaidala, zeren, alde batetik, pentsatzeak eta burua gauza haietan erabiltzeak atsegin emaiten baitzidan, eta ez zegoen pentsatzerik libertaterik gabe, eta libertatea zen protestanten oinarrizko aldarrietarik bat; eta zeren, bertzetik, osaba Joanikotekin sekeretu hura bainuen, odolezko zinak berretsia, eta zin hark behartzen eta obligatzen ninduen osabari eman
|
hitza
ahalik eta hobekien betetzerat eta osabarekin leial izaiterat.
|
|
2001
|
|
|
Alde batetik, darabilen euskararen maisutasuna daukagu, literatur hausnarketa egin nahi duen orok erreferentziatzat hartu lukeen eredua. Zehatza, esan beharrekoa
|
hitz
ahalik gutxienekin esaten dakiena, zorrotza, esaldiaren erritmoari begiratzen dakiena. Harako hartan bat bateko  jardunaren arrasto nabarmenak dauden bezala (ez da ahaztu behar hemen bildutako lan batzuk hitzaldiak direla), beste horko horretan luma koska bat zorrotzago baten emaitzak aurkituko ditu.
|
|
2003
|
|
|
Eta bertso bakoitza nola egituratu ere, kontziente izan nahi dut. Puntuz puntu eta hitzez
|
hitz
ahalik eta probetxu gehien atera nahi diot bertsoari. Neurriak eta errimak ere buruan darabilzkit bueltaka.
|
|
2006
|
|
|
8
|
Hitzaren
ahala
|
|
|
8
|
Hitzaren
ahala 25
|
|
2008
|
|
|
Hemen hitz banaka batzuk jasoko dira aipaturiko testu horietarik, erabilera arrunt edo orokorreko
|
hitzak
ahal den neurrian, horrelakoak direlako esanguratsua goak, ezen ez hitz oso berezi eta bakanak.
|
|
2009
|
|
|
Gehienetan identitate hauek bigarren, hirugarren edo n garren belaunaldietako ondorengoek gorde eta eraldatu dituzte, jatorrizko euskal ezaugarri kulturalak nazio hauetako bakoitzean euskal kolektibitateak bizi izan dituen berezko gertaera historikoen galbahetik pasatuz, baina oraindik edozein euskaldunek beraietan euskaltasunaren kutsu ukaezina ezagutu ahal du2 Euskal nortasun hauen jarraitutasun eta iraupenaren lekukoak, eta bide batez bultzatzaile eta bideratzaileak? XIX. mendearen azken laurdenetik aurrera Amerikako hainbat naziotan jaiotako euskal instituzioak ditugu, «instituzio»
|
hitzari
ahalik eta esanahirik zabalena emanik: azken hamarkadetako historiografian euskal etxeak (gaztelaniaz centros vascos, ingelesez basque clubs) izenarekin ezagutzen diren elkarteez gain, egunkari eta aldizkariak, euskal alderdi politikoen eta gobernu erakundeen ordezkaritzak, kirol guneak eta elkarteak, argitaletxeak, esparru ekonomiko ia guztietako enpresak, kultura arloko ekimenak, jatetxeak, hotelak eta abar, sortu, bizi, eten, birjaio eta desagertu ziren Ameriketan euskal emigrazioaren loraldian zehar, eta horietako asko, gainera, salbuespenak salbuespen, XXI. mendeko lehenengo urte hauetara arte ere ailegatu zaizkigu3.
|
|
2010
|
|
|
MUBIko sortzailea den Efe Cakarelek Sony kontsola berriaren erabiltzaileentzat hitz batzuk izan ditu: MUBI zerbitzuan inoiz amestu ez dituzuen filmak aurkituko dituzue, gehien gustatzen zaizkizuenak ere nahi dituzuen guztietan ikus ahal izango dituzue, eta zuen lagunekin ere
|
hitz
ahal izango duzue.
|
|
|
Baina kasu zehatzago batera joz, har dezagun gizon ero horietako bat, antzinaldi hartan bizi zena, eta, begia denboraren tunelean ipinita, egin dezagun haren jarraipena. Demagun gizonak orduantxe ikasi duela hizketan, baita, leinukoekin konparatuta, modu argi eta airosagoan hitz egiten duela ere,
|
hitzaren
ahala bere. Zer egingo luke?
|
|
|
Baina kasu zehatzago batera joz, har dezagun gizon ero horietako bat, antzinaldi hartan bizi zena, eta, begia denboraren tunelean ipinita, egin dezagun haren jarraipena. Demagun gizonak orduantxe ikasi duela hizketan, baita, leinukoekin konparatuta, modu argi eta airosagoan hitz egiten duela ere,
|
hitzaren
ahala bere. Zer egingo luke?
|
|
|
|
hitzen
ahalean zirraran zailean
|
|
2011
|
|
|
idazleak ia literalki itzultzea natiboa zaion hizkuntzatik adierazpidetzat hartu duen Europako hizkuntzara. Nire
|
hitzetan
ahalik eta gehien hurbiltzen saiatu naiz herri adierazpideetara. Izan ere, Afrikako edozein hizkuntzatako hitz batetik, hitz multzo batetik, esaldi batetik edo are izen batetik herri baten gizarte arauak, jarrerak eta balioak ondoriozta daitezke.
|
|
2012
|
|
|
Hari agur egin makurtuz, neure ganibet eta sardexka atera, eta jateari ekin nion, zeharo liluratu zituen gauza. Etxekoandreak sei litroko kopatxo txiki baten bila bidali zuen neskamea, eta edariz bete; eragozpen handiz hartu nuen ontzia bi eskuen artean, eta modurik begirunetsuenean edan andere haren osasunera,
|
hitzak
ahalik eta ozenkien esanez ingelesez; honek mahaikideei hain gogotik eragin zien barre, ia gortuta utzi ninduten zarataz. Sagardo arinaren ahogustua zuen likoreak, eta ez zen desatsegina.
|
|
|
–Aurkituko dugu gauzak bideratzeko moduren bat, maitea, erantzun zion Galok, bere
|
hitzei
ahalik eta sinesgarritasunik handiena ematen saiatuz.
|
|
|
Ez da haizu ez egoki emakumeak ere haiekin batean ibiltzea, lotan leku berean gelditzea. Haatik, haien inguruan ibiltzen dira beti emakumezko jarraitzaile batzuk, haiek zer behar, hartan laguntzeko, eta, batez ere, maisuagandik hurbil izateko, haren
|
hitza
ahal bezain sarri entzuteko, haren behakoa berengan pausatua sentitzeko.
|
|
2014
|
|
|
bereganatzen: batean ahozko
|
hitzaren
ahalaz baliatzen zen; bertzean hitz idatziaren ederraz. Alferrik.
|
|
|
Euskal Filologia egin zuela kontatu dio, atzerrira joan zela gradu ondoko ikasketak egitera, idazten jarraitzen duela, beti bezala, eta itzulpengintza duela ogibide. Besteen
|
hitzak
ahalik eta egiatasun handienez transkribatzea duela helburu, eta, gehiegi luzatuko den beldurrez, hamabost urteko alaba daukala esanez amaitu du.
|
|
2015
|
|
|
Aipuetan jatorrizko hizkuntza mantentzea hautatu dut, Marcelaren izatea eta bere
|
hitzak
ahalik eta hobekienislatzeko.
|
|
|
Eta eman
|
hitza
ahalik eta urrunen eramango duzula.
|
|
2016
|
|
|
Oulipo frantses literatura mugimenduak arauak finkatu zituen bezala, adibidez, Georges Perecek e letrarik gabeko La disparition liburua idatzi zuen, eta nik ere ene buruari araua eman nion: homofonoak ziren hitzak baliatzea, beren zentzuekin, baina lotzeko
|
hitz
ahal bezain guti baliatuz. Adibidez, arestiko erranaldian, sur la eta de bakarrik dira lotura hitzak, edo pardon pour les poux (sorry, eta zorri) erranaldian pour eta les dira, edo hourra noisette!
|
|
|
|
Hitzaren
ahalik gabe
|
|
|
" Arrazoi" edo" zergati" horiek laburtzeko garaian, elkarrizketetan aipatutako jatorrizko
|
hitzak
ahalik eta gehien mantendu dira bere horretan, baina, aldi berean, ikuspegi laburtu bat eskaini ahal izateko, berdin (tsu) tzat jo ditugunak batean laburtzeko egokitu dira.
|
|
|
Oraiko hau ere elebiduna du, bainan aldi huntan frantsesa euskara," Balea", bere testuak Lucien Etxezaharretak euskaraturik eta Maiatz elkarteak argitaraturik. Lan zaila da itzulpenarena, autorearen
|
hitza
ahal den hurbiletik adierazi behar baita. Bainan oso pozik dago Jos Roy itzulpen horrekin, amets lilluragarri bat bezala zaiola, berak zauri gisa deramala euskararik ez jakitea, alta mintzo zutelarik.
|
|
2018
|
|
|
IIIa 78, 1,4). Nehork baino gehiago Erdi Aroko Tomas sainduak aldarrikatu ditu kontsakrazio
|
hitzen
ahala eta apezaren botere ikaragarria: apezak kontsakrazio hitzak ahoskatzen dituen memento berean ogia eta arnoa Jesus Kristoren Gorputz eta Odol bilakatzen dira," abrakadabra" maneran...
|
|
|
Gaztelaniaz idatziak daude, lekukoek egindako deklarazioak barne, nahiz eta zenbaitetan onartzen den aitortza horiek euskaraz egin zirela jatorrian. Dena dela, deklarazioetan lekukoen
|
hitzak
ahal bezain zorrotz jaso beharrez, zenbaitetan lekukoek ekoitzitako jatorrizko euskal hitzak (birao, irain eta mehatxuak usuen) bere horretan kopiatu zituzten eskribauek (begiratu Maiora, 2011, Santazilia, 2015; 2017; errebisatzen a; errebisatzen b; Reguero, 2017; Monteano, 2017). Pasarte laburrak izan arren, helburu literariorik eta kontzientzia linguistikorik gabe esandako eta jasotako hitzak izan ziren, ahozko mintzoa nolakoa zen hurbiletik ezagutzeko aukera ematen digutenak eta, zentzu horretan, altxorra dira; gainera, frankotan gaur egun eremu erdaldunean dauden lekuetako lekukotzak dira.
|
|
2020
|
|
|
Jakin mina piztu zuen David Sassoli Europako Parlamentuko presidenteak Toni Cominen eta Carles Puigdemonten lehen saioan esan beharrekoak. Saioaren hasieran hitz egin zuen politikari italiarrak, eta, bere
|
hitzek
ahalik eta erreakzio gutxien sortze aldera edo, beste hainbat gairekin batera aipatu zuen Kataluniako bi buruzagi subiranistena, gaiaren inguruko mintzaldirik ez egoteko, eta ez zuen azalpen handirik eman. Halere, txaloak eta protestak izan ziren Comin eta Puigdemont aipatu zituenean.
|
|
|
Finean, hitzaren ikerketa integral bat eskaintzea da asmoa, ikerketatik nahiz sormenetik, esperimentazioari lekua eginez.
|
Hitzaren
ahalaren jakitun egitea nahi dute ikasleak, erreferentziak emanez, lanean jarriz eta praktikaren bidez. Era berean, mundua euskaraz kontatzen jarraitzeko tresnak ematea ere bada helburua.
|
|
|
Martxel Mariskalen Azken zakatzak poema liburuan badaude oinazearen, gaixotasunaren eta sufrimenduaren bidetik idatzitako poemak. Ohean, etzanda eta isilean egotera kondenatutako poetak argia eskaintzen dio bere egoerari
|
hitzaren
ahala erabiliz. Gaixoaldiak bizitzaren erritmoa geldiarazten duenean bizitzaren kontzientzia areagotzen da.
|
|
|
Mina hitz bilakatzen da, eta horrek ukendu pixka bat isurtzen du zaurietara. Berbaren indarra,
|
hitzaren
ahala, elearen salbazioa. Mina poesia bihurtu ahala oinazea deuseztatuz joan zen Xabier Leterengan, kristaletan euri tantak kondentsatzen diren antzera.
|
|
|
Hitzek eta haiek ahoskatzeko moduak bat egiten dute kantu horretan: nola esaten duen arrapaladan" behar zaitut Euskadi", eta ostean,
|
hitza
ahal beste luzatuz," desesperatuki", ahoskatzerakoan ere etsipena adieraziz bezala. Gure amak esaten dit egon zela garai bat autoan gindoazen bakoitzean kanta hori jartzeko eskatzen nuena.
|
|
2021
|
|
|
Nik uste orduantxe zeharo harrituta sumatu ninduela, hori dela eta bere
|
hitzak
ahalik eta zehatzen egiten saiatu zen.
|
|
|
Poetaren betiko erronka da hori:
|
hitza
ahalik eta benetakoena izatea eta, horretarako, hitzari leku edo espazio bat bilatzea, hitza bera mintza dadin inolako kutsadurarik gabe. Sarritan, bizitzan sortu ohi diren baldintza eta egoerak gainditu behar izaten dira hitzak bere esanahi betea eta osoa izan dezan.
|
|
|
Hanpatuki hitz egiten hasia da, bereak ez diren
|
hitz
ahalik eta luzeenekin, inork baino hobeto ezagutzen dudanez ez dagozkiola badakidan hitzekin, ez dakit nor, baina norbait imitatuz, agian ideia bat, izan nahiko lukeen gizona akaso, geroz eta arroztuago dago ordea bere hitzetatik eta baita agian izan nahiko lukeen gizon horrengandik ere.
|
|
2022
|
|
|
Txarrak, egia esan, baina ez dago euskaldunik horretaz ohartzeko. Doinuari begira nago, errima eta
|
hitzekin
ahal dudana egin dut. Hala ere, performanceak funtzionatu duela dirudi.
|
|
2023
|
|
|
" Herritarren aurkariak bilakatu dira poliziak eta ez da normal". Haren
|
hitzetan
ahalak ezartzen dira sua itzaltzeko bainan sua ez pizteko neurriak dira falta, bestenaz arrazoin berdinengatik ondorio latz berak errepikatuko direla abisatzen du.
|
|
|
Alexekin izan nuen eztabaida antzeko elkarrizketa atezu hura, ordea, ez zen gure arteko harremanean lehenbiziko pitzadura bat izan. Kontatu dudan moduan eta benetako
|
hitzak
ahalik eta fidelen errepikatzen saiatu naiz, oroimenak uzten didan neurrian ontziaren hondoratzea aurreikusi zezakeen baten batek, baina oso bestela gertatu zen: harremana sendotzeko eta bultzatzeko balio zuela esango nuke.
|
|
|
ETAren xantaiari men egitea? Zinegotziarena aldez aurretik iragarritako hilketa bat zen saiatu naiz hilketa
|
hitza
ahalik eta ozenen ahoskatzen.
|
|
|
Horregatik, frantsesen bihotzean Londresetik susper daitezkeen oihartzunen zerrendan, hautatu behar da lehenik arazki eta egiazki ongi dena, inolako oportunitate asmorik gabe, egiazkotasuna beste inolako azterketarik gabe; eta oihartzun hori guzia frantsesei bueltatu behar zaie, usu, etsitu gabe,
|
hitz
ahal bezain sinple eta garbien bitartez.
|