|
2007
|
|
|
Nazioarteko ikerketa batek Thomas Young-en esperimentua errepikatu
|
du
hidrogeno molekula batean. Ikerketaren emaitzak Science aldizkariaren azken zenbakian argitaratu dituzte, eta fisika klasikoaren
|
|
|
Nazioarteko ikerketa batek Thomas Young-en esperimentua errepikatu
|
du
hidrogeno molekula batean. Ikerketaren emaitzak Science aldizkariaren azken zenbakian argitaratu dituzte, eta fisika klasikoaren eta kuantikoaren arteko trantsizioa ulertzeko balio dezaketela diote ikertzaileek.
|
|
|
Hidrogeno molekulatik bi elektroi askatzen dira, eta jasotzen dituen detektagailurainoko bidaian, elektroi bakoitzak uhin baten interferentzia patroiaren antzekoa izaten
|
du
, eta ez partikularenaren gisakoa. Elektroi bakoitzaren interferentzia patroia molekulatik erauzitako beste elektroiaren presentziaren eta abiaduraren baldintzapekoa da.
|
|
|
Elektroi bakoitzaren interferentzia patroia molekulatik erauzitako beste elektroiaren presentziaren eta abiaduraren baldintzapekoa da. Hain zuzen ere, patroiak abiaduraren arabera analizatzeak aukera ematen
|
du
fisika klasikoaren eta kuantikoaren arteko trantsizio mekanismoak aztertzeko, Ricardo Díez Materialen Fisikako Zentroko errektoreordeak (CSIC EHU) eta artikuluaren egileetako batek dioenez.
|
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate baten zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo baten berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko Mitalipov biologoak eta haren taldeak egin
|
du
, eta makako heldu baten fibroblastoak erabili dituzte, hau da, ehun konjuntiboaren zelulak. Zehazki, fibroblastoaren nukleoa nukleorik gabeko obulu batean sartu dute; hartara, obuluak makako haren informazio genetikoa du.
|
|
|
Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko Mitalipov biologoak eta haren taldeak egin du, eta makako heldu baten fibroblastoak erabili dituzte, hau da, ehun konjuntiboaren zelulak. Zehazki, fibroblastoaren nukleoa nukleorik gabeko obulu batean sartu dute; hartara, obuluak makako haren informazio genetikoa
|
du
. Ondoren, enbrioia garatzen hastea eragin dute, blastozisto faseraino.
|
|
|
Beste animalia batzuetan arrakastaz egin badute ere, primateetan ez zuten lortzen aurrera egitea. Mitalipovek, ordea, aldaketa batzuk egin ditu zelula helduaren nukleoa obuluan sartzen den pausoan, eta, dirudienez, asmatu egin
|
du
. Orain, metodoak gizakietan ere balio izatea espero dute.
|
|
|
Baina nolatan zuen Indiako plakak hainbesteko abiadura? Indiako eta Alemaniako geologoen talde batek erantzuna aurkitu
|
du
: Indiako plaka oso mehea delako, harekin batera sortu ziren plakak baino askoz meheagoa.
|
|
|
Aranzadi Zientzi Elkarteak antolatutako Astronomia Jardunaldien XVI. edizioan, Antxon Alberdi izan zen gonbidatuetako bat. Andaluziako Astrofisika Institutuan, astronomiaren punta puntako esparruetan egiten
|
du
lan ikertzaile gipuzkoarrak.
|
|
|
Astrofisikak unibertsoaren fisika ikertzen
|
du
. Andaluziako Astrofisika Institutuan astrofisikaren esparru ia guztiak ikertzen ditugu:
|
|
|
Zer da irrati astronomia? galdetuko
|
du
batek baino gehiagok, beharbada. Objektu astronomiko guztiek erradiazioa igortzen dute, eta gu, astrofisikaren esparruan, erradiazio hori jaso eta fisikoki interpretatzen saiatzen gara.
|
|
|
Irrati astronomiak abantaila nagusi bat
|
du
astrofisikaren bestelako adarrekin alderatuta: irrati astronomiarekin interferometria behaketak egin daitezke maiz.
|
|
|
interferometriaz balia gaitezke. Horrek zer esan nahi
|
du
–Teleskopio bat Donostian jarriz gero, eta beste bat Los Angelesen, objektu astronomiko bera aldi berean beha dezakegu bietatik, eta, gainera, ikaragarrizko teleskopioa eraiki dezakegu; Donostia eta Los Angeles arteko distantzia adinakoa, pentsa.
|
|
|
Hamaika objektu astronomikoren ikerketetan erabiltzen da, eta, nagusiki, bereizmen handiko tresna astronomikoak behar direnean. Bereizmen handi hori eskaintzen
|
du
interferometriak. Adibidez, galaxien nukleo zentrala edo bihotza ezagutzeko erabil daiteke.
|
|
|
Galaxien nukleoak dira galaxien oinarrizko energia iturriak. Galaxien nukleoan, izugarrizko masa duen objekturen bat dagoela uste dugu, eta, gure ustean, horrek ikaragarrizko energia kantitatea sortzen
|
du
. Izugarrizko masa duen objektu hori zulo beltz gisa ezagutzen dugu.
|
|
|
Esne bidea Eguzkiaren eta gure eguzki sistemaren galaxia da, eta gu geu 24.000 argi urteko distantziara gaude galaxia horren erdigunetik. Kiribil itxura
|
du
, eta haren diametroa 90.000 argi urtekoa da. Haren masa, berriz, mila milioi aldiz Eguzkiaren masa da (Eguzkiaren masa 2 x 10 30 kg da).
|
|
|
Berrehun mila milioi izar baino gehiago daude Esne bidean. Gau argitsuetan, banda zurixka baten itxura
|
du
. Esne itxurako banda zurixka batena, alegia.
|
|
|
Garunak neuronen bitartez funtzionatzen
|
du
, milioika unitate txiki elkarri konektatuta. Banaka, neuronak ez dira oso ahaltsuak; seinale elektriko txikiak jaso, pixka bat aldatu, eta bidali egiten dituzte.
|
|
|
Neurona bakoitzak beste milaka neuronatatik jasotzen ditu seinaleak. Jasotakoaren arabera, seinalea aurrera bidaliko duen ala ez erabakitzen
|
du
, eta, erantzuna baiezkoa izatekotan, seinalean eragin eta beste milaka neuronatara bidaltzen du. Funtzionamendu horrek sekulako ahalmena ematen dio neurona sareari; besteak beste, lan abstraktuak egiten dituzte.
|
|
|
Neurona bakoitzak beste milaka neuronatatik jasotzen ditu seinaleak. Jasotakoaren arabera, seinalea aurrera bidaliko duen ala ez erabakitzen du, eta, erantzuna baiezkoa izatekotan, seinalean eragin eta beste milaka neuronatara bidaltzen
|
du
. Funtzionamendu horrek sekulako ahalmena ematen dio neurona sareari; besteak beste, lan abstraktuak egiten dituzte.
|
|
|
Baina horrelako sistema bat ordenagailuan diseinatzea ezinezkoa da, nahiz eta neurona simulatuen kopurua askoz txikiagoa izan. Adibidez, zer egin behar
|
du
neurona bakoitzak, sarearen barruan, robot nekazari batek tomateak biltzeko garaia dela jakiteko. Inork ez daki erantzuna, baina horrek ez du axola.
|
|
|
Adibidez, zer egin behar du neurona bakoitzak, sarearen barruan, robot nekazari batek tomateak biltzeko garaia dela jakiteko? Inork ez daki erantzuna, baina horrek ez
|
du
axola. Izan ere, neurona sare informatiko batek ez daki nola egiten den egin behar duen lana.
|
|
|
Izan ere, neurona sare informatiko batek ez daki nola egiten den egin behar duen lana. Ikasi egin behar
|
du
.
|
|
|
Programatzaileak hasierako egitura bat ematen dio sareari, eta trebatze fase batean sartzen
|
du
. Horretarako, problema bat ematen dio, eta, problemaren planteamenduarekin batera, problemaren soluzio zuzena.
|
|
|
Horretarako, problema bat ematen dio, eta, problemaren planteamenduarekin batera, problemaren soluzio zuzena. Sareak problema aztertu, eta soluzio bat ematen
|
du
; informatikariak emandakoarekin alderatzen du, eta neurona bakoitzaren jarduera egokitzen du sare osoak lortzen duen soluzioa zuzenarekin doitzeko. Berriz saiatzen da; programa ondo eginda badago, bigarren saioan gertuago izango dira sarearen soluzioa eta soluzio zuzena.
|
|
|
Horretarako, problema bat ematen dio, eta, problemaren planteamenduarekin batera, problemaren soluzio zuzena. Sareak problema aztertu, eta soluzio bat ematen du; informatikariak emandakoarekin alderatzen
|
du
, eta neurona bakoitzaren jarduera egokitzen du sare osoak lortzen duen soluzioa zuzenarekin doitzeko. Berriz saiatzen da; programa ondo eginda badago, bigarren saioan gertuago izango dira sarearen soluzioa eta soluzio zuzena.
|
|
|
Horretarako, problema bat ematen dio, eta, problemaren planteamenduarekin batera, problemaren soluzio zuzena. Sareak problema aztertu, eta soluzio bat ematen du; informatikariak emandakoarekin alderatzen du, eta neurona bakoitzaren jarduera egokitzen
|
du
sare osoak lortzen duen soluzioa zuzenarekin doitzeko. Berriz saiatzen da; programa ondo eginda badago, bigarren saioan gertuago izango dira sarearen soluzioa eta soluzio zuzena.
|
|
|
Berriz saiatzen da; programa ondo eginda badago, bigarren saioan gertuago izango dira sarearen soluzioa eta soluzio zuzena. Berriz alderatuko ditu bi soluzioak, berriz egokituko
|
du
neuronen lana eta berriz saiatu. Horrela, soluzio zuzena lortu arte.
|
|
|
Ikaste sistema honek tranpa dirudi, lortu lukeen soluzioa ematen baitzaio. Baina garunak gauza bera egiten
|
du
. Gizakiok, adibidez, modu horretan ikasten dugu irakurtzen edo aurpegi bat ezagutzen:
|
|
|
Tarteko neuronak beharrezkoak dira tarteko lanak egiteko. Eta tarteko lan horiek guztiak ez badira antzekoak, lan bakoitza neurona talde batek egiten
|
du
. Horregatik, informatikariek geruzaka antolatzen dituzte.
|
|
|
Seinaleak bidaia hori egiten
|
du
, inputetik outputeraino, konexioen bidez zehaztutako bide batean. Bide zuzena izan daiteke, edo azken geruzetatik hasierakoetara seinalea birbidaltzen duena; konexioen egitura lanaren araberakoa izango da.
|
|
|
Garunak antzera funtzionatzen
|
du
: neurona batzuek jasotzen dute inputa (ikusitakoa, entzundakoa eta abar), neurona talde jakin batzuk aktibatzen dira lan mota jakin bakoitzarentzat, eta beste batzuek eragiten dute outputa (erreakzioa).
|
|
|
Zenbat eta lan abstraktuagoa izan, orduan eta konplexuagoa izan behar
|
du
lan hori egiten ikasten duen sareak. Ezinezkoa dirudi, adibidez, inprimatutako letrak (karaktereak) bereizten dituen neurona sare bat diseinatzea.
|
|
|
Baina seinale horiek guztiek ez dute garrantzi bera neuronarentzat; batzuek eragin handiagoa dute irteerako seinalean beste batzuek baino. Azkenean, eragin guztiak konbinatuta, irteerako seinale bat sortzen
|
du
neuronak, eta beste milaka neuronari igortzen die.
|
|
|
Baina, hortik ateratzen diren errekuntza gasek nahikoa bero dute oraindik ura lurruntzeko. Eta lurrun horrek beste turbina bat higiarazten
|
du
. Bi turbinek, beraz, ziklo konbinatuan funtzionatzen dute elektrizitatea ekoizteko.
|
|
|
Horretarako, sintesi gaseko karbono monoxidoaren bihurketa egin behar da: katalizatzaile egokiaren laguntzaz, CO k ur lurrunarekin erreakzionatzen
|
du
, eta CO 2 eta H 2 ematen ditu. Kasu horretan, CO 2 a kontzentratuago egongo litzateke eta errazagoa litzateke sintesi gasetik bereiztea.
|
|
|
Eta, bestetik, ingurumenean ere inpaktu handia eragiten dute ikatz meategiek: basoak eta mendiak soil eta gorri gelditzen dira, ura eta airea poluitzen dira, metanoa isurtzen da (berotegi efektua eragiten
|
du
)...
|
|
|
Ordutik aurrera, ikatza elektrizitatea sortzeko erabili da batez ere. Egun, garrantzi handia
|
du
, oraindik ere, ikatzak. Mundu osoko elektrizitatearen% 40 ikatzaren bidez lortzen da.
|
|
|
Munduko Ikatzaren Institutuak emandako datuen arabera, ezagutzen diren erreserbetan ia mila bilioi tona ikatz dago. Horrek esan nahi
|
du
150 bat urterako ikatza dagoela. Petrolioa eta gasa, berriz, 40 eta 60 urtean agortzea litekeena dela diote adituek.
|
|
|
Ikatza karbonoa da funtsean ikatz motaren arabera% 70 karbono izan dezake. Horregatik, ikatza erretzean, karbonoa oxigenoarekin batzen da, eta beste edozein erregaik baino CO 2 gehiago askatzen
|
du
. Eta CO 2 a gardena da, baina badakigu zer koloretako ondorioak dituen...
|
|
|
Elektrizitate kantitate bera gas naturalarekin sortzeko, gehienez ere horren erdia isurtzen da, eta haize edo eguzki energia edo energia nuklearra erabiliz gero, berriz, ez da CO 2 rik isurtzen. Hala, ikatzak zerikusi handia
|
du
berotegi efektuarekin; hura erreta urtero 10.000 milioi tona CO 2 isurtzen da atmosferara. Garraioan erretako petrolio eratorrien atzetik CO 2 gehien isurtzen duen giza jarduera da ikatza erretzea.
|
|
|
Orain arte elektrizitatea sortzeko erabili diren zentral termikoetan ikatza haustu eta erre egiten da galdara batean. Errekuntza horrek emandako beroak galdara inguratzen duten hodietako ura lurrun bihurtzen
|
du
. Eta presio altuko lurrun horrek lurrun turbinak mugitzen ditu.
|
|
|
Fruitu bat ontzen denean, zenbait aldaketa jasaten ditu: onduta ez dagoenean baino gozoagoa da, usain handiagoa
|
du
, kolorea aldatzen zaio (kolore berdea galdu eta beste bat hartzen du askotan), bigundu egiten da, eta abar. Horiek guztiak ontze prozesuan landareen organo guztiek ekoizten duten etileno konposatuak eragiten ditu.
|
|
|
Fruitu bat ontzen denean, zenbait aldaketa jasaten ditu: onduta ez dagoenean baino gozoagoa da, usain handiagoa du, kolorea aldatzen zaio (kolore berdea galdu eta beste bat hartzen
|
du
askotan), bigundu egiten da, eta abar. Horiek guztiak ontze prozesuan landareen organo guztiek ekoizten duten etileno konposatuak eragiten ditu.
|
|
|
Gainera, fruitu batek ekoitzitako etilenoak haren ondoko fruituak ere etilenoa ekoizten hastea eragiten
|
du
; hau da, inguruko fruituak ere ontzea.
|
|
|
Horretarako, bi aukera daude: fruituek etilenoa ekoiztea eragoztea (oxido nitrosoak eragin hori
|
du
, esate baterako) eta etilenoak fruituetan duen efektua eragoztea.
|
|
|
Besteak beste, animalientzat jangarri bihurtu dituzte fruituak, baina ez haziak. Hala, animaliaren batek fruituren bat jaten badu, mamia kenduko dio, baina hazia kalterik jasan gabe kanporatuko
|
du
askotan. Gizakia da haziak leku batetik bestera garraiatzen dituen animalietako bat.
|
|
|
Fruitu baten zaporea, neurri batean, fruitu horrek duen azukre edukiaren araberakoa da, eta azukre edukia jasotzen duen argi kantitatearen araberakoa; zenbat eta eguzki argi gehiago jaso, orduan eta azukre gehiago izango
|
du
. Horrenbestez, negutegietan eta garaiz kanpo ekoitzitako fruituek askoz azukre gutxiago dute dagokien garaian, argi kondizio hobeetan eta leku ireki batean ekoitzitakoek baino.
|
|
|
lehenengo arrak eta ondoren emeak dira. Sexuz aldatzeko garaia iristen denean, arrak ugaltze aparatu berria sortu behar
|
du
, emearen ugaltze aparatua, hain zuzen ere. Baita eginkizun horrekin oso bizkor amaitu ere, emeak urteko sasoi egokian arrautzak errun nahi baditu.
|
|
|
Elhuyar Fundazioak 5 urteko haurrentzako bideo-joko didaktiko bat argitaratu berri
|
du
. Plataforma joko dibertigarri bat da, eta matematikaren, hizkuntzaren eta inguruaren ezaguerari buruzko gaiak tartekatzen ditu.
|
|
|
Zergatik ez ditugu uztartzen bideo-jokoen izaera jolasgarria eta hezkuntzako edukiak? Hori helburu hartuta, Lehen Hezkuntzako ziklo bakoitzerako CD ROM bat egitea erabaki
|
du
Elhuyar Fundazioak, eta lehen ziklorako, hau da, 5 urteko haurrentzat, lehen CD ROMa kaleratu berri du.
|
|
|
Zergatik ez ditugu uztartzen bideo-jokoen izaera jolasgarria eta hezkuntzako edukiak? Hori helburu hartuta, Lehen Hezkuntzako ziklo bakoitzerako CD ROM bat egitea erabaki du Elhuyar Fundazioak, eta lehen ziklorako, hau da, 5 urteko haurrentzat, lehen CD ROMa kaleratu berri
|
du
.
|
|
|
PC ordenagailuetarako joko honetan, erleei eztia lapurtu dien maltzur misteriotsua aurkitu
|
du
Armix armiarmak. Horretarako, baso magikoan sartu eta maltzurkeriakideak harrapatuko ditu, eta azpikeria horren atzean nor dagoen argitu.
|
|
|
Jokoaren erabilerari dagokionez, plataforma joko deritzen jokoen artean sailka daiteke. Protagonistak eszenatoki batetik bestera joan behar
|
du
, agertzen zaizkion oztopoak gaindituta. Oztopo horietaz gain, hizkuntzari, matematikari eta inguruaren ezaguerari buruzko galderak agertuko zaizkio, eta ondo erantzun ditu, jokoan aurrera egiteko.
|
|
|
Adin horretako haurrentzat oso opari egokia izan daiteke, beraz, produktu berritzaile hau, eta probatzeko aukera ere ematen
|
du
Elhuyar Fundazioak bere web orrian (demoa eta bideoa daude). www.elhuyar. org/ armix
|
|
|
Torkak edo dolinak oro har sakonune txikiak izaten diren arren, hori itzela da: 500 metro luze eta 230 metro zabal da, eta sabaia 125 metroko garaieran
|
du
. Neurri horiekin, Europan ezagutzen den lur azpiko gela handiena da, eta munduko hirugarrena.
|
|
|
Materiala haraino jaitsi behar izan dute, eta espazio handi hori behar bezala argiztatu. Lanak Jabier Les argazkilari eta espeleologoak zuzendu ditu, eta Alfonso Antxia espeleologia zientzien elkarteko kideen eta Durangoko GEMA espeleologia taldeko kide baten laguntza izan
|
du
.
|
|
|
Gaixo eta logale? Hala behar
|
du
|
|
|
Gaixoaldian logalea sorrarazten duen proteina identifikatu dute ikertzaileek. TNF alfa
|
du
izena (tumour necrosis factor alpha), eta ezaguna da tumoreen aurka erabiltzen delako, eta baita hanturarekin lotura duelako ere. Adibidez, TNF alfarekin tratatzen diren minbizi pazienteek logura izaten dute albo ondorio gisa.
|
|
|
telomeroek RNA ekoizteko informazioa dutela ikusi dute. Telomeroen DNA sekuentziak ez
|
du
generik; beraz, ez zuten halakorik espero. Orain, baina, telomeroek RNAren ekoizpenarekin zerikusia dutela frogatu ondoren, RNA horrek zer funtzio duen ikertzen hasi dira.
|
|
|
Poliomielitisa desagerrarazteko kanpainaren arduradunen esanean, ahotik hartzen den txerto arrunta, hau da, birus ahulduko txerto tribalentea segurua da. Baina, Nigeriaren ipar ekialdeko haurrek immunologia sistema ahula zuten, nonbait; horren ondorioz, txertoaren birusa indartu egin da eta agerraldia eragin
|
du
.
|
|
|
Modular Ligthing izeneko lanak, berriz, argidun adreilu bat proposatzen
|
du
(beirazko pieza bat da). Adreilu horrekin hamaika konbinazio egin daitezke:
|
|
|
eserlekuak, apalategiak... Izan ere, abantaila nagusi bat
|
du
: ez du mugarik diseinuaren aldetik.
|
|
|
Izan ere, abantaila nagusi bat du: ez
|
du
mugarik diseinuaren aldetik.
|
|
|
Gaur egun, magnetismoari buruzko gai garrantzitsu bat erdieroale magnetikoena da, eta horrek azalpen sinple eta erraz bat
|
du
: ordenagailuak, batetik, memoria gogor bat du, memoria magnetikoa, alegia; bestetik, ram memoria edo transistoreen memoria bat du.
|
|
|
Gaur egun, magnetismoari buruzko gai garrantzitsu bat erdieroale magnetikoena da, eta horrek azalpen sinple eta erraz bat du: ordenagailuak, batetik, memoria gogor bat
|
du
, memoria magnetikoa, alegia; bestetik, ram memoria edo transistoreen memoria bat du. Azken hori elektronikoa da, eta memoria azkar gisa ere ezagutzen da.
|
|
|
Gaur egun, magnetismoari buruzko gai garrantzitsu bat erdieroale magnetikoena da, eta horrek azalpen sinple eta erraz bat du: ordenagailuak, batetik, memoria gogor bat du, memoria magnetikoa, alegia; bestetik, ram memoria edo transistoreen memoria bat
|
du
. Azken hori elektronikoa da, eta memoria azkar gisa ere ezagutzen da.
|
|
|
Azken hori elektronikoa da, eta memoria azkar gisa ere ezagutzen da. Memoria azkarrak, izenak dioen bezalaxe, oso azkar lan egiten
|
du
, eta, energiarik ez dagoenean argia joaten denean, esaterako, desagertu egiten da. Ez al zaizu sekula gertatu bat batean argia joan eta pentsatzea nik hau ez dut gorde?
|
|
|
Ez al zaizu sekula gertatu bat batean argia joan eta pentsatzea nik hau ez dut gorde? Memoria gogorrak gordetzen
|
du
dena. Bi mekanismo ezberdin dira.
|
|
|
Hala da, bai. Urreak ez
|
du
ezaugarri magnetikorik. Diamagnetikoa da.
|
|
|
Diamagnetikoa da. Hau da, material horri iman bat (eremu magnetiko bat) hurbiltzean, aldaratu egiten
|
du
. Dena den, urre nanopartikulak zenbait molekula organikoz inguratzean, eraztunetan nahiz belarritakoetan ezagutzen dugun ohiko urreak ez dituen ezaugarri magnetikoak har ditzakete.
|
|
|
Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean doktoratu zen 1974an. Unibertsitate bereko Materiaren Magnetismoan katedraduna da 1980az geroztik, eta Magnetismo Aplikatuaren Institutua zuzentzen
|
du
sortu zenetik (1989).
|
|
|
Itsas hondoko tximinia hidrotermalak ezagutzeak plaka tektonikaren teoria osatzen lagundu
|
du
. New Hampshire Unib.
|
|
|
Ordura arte teknologia ez zegoen itsas hondoraino jaisteko bezain aurreratuta, baina, 1964an, estatubatuarrek Alvin itsasoratu zuten. Ilargira joateko Apollo diseinatu zuten bezala, itsas hondora heltzeko barruan hiru pertsona har zitzakeen itsaspeko bat egin zuten, eta, gaur egun, itsaso sakonera pertsonak eramaten jarraitzen
|
du
oraindik Alvin ek.
|
|
|
Hala ere, oraindik galdera asko daude erantzuteko itsas hondoko jarduera bolkanikoaren gainean. Adibidez, orain arte inork ez
|
du
aurrez aurre ikusi erupzio bat gertatzen ari den unean. Aitzitik, badira hogeita hamalau urte hedapen ozeanikoaren arrasto garbiak deskubritu zituztela.
|
|
|
Magma basaltikoa 1.200 ºC an ateratzen da, eta itsas ura, berriz, 2 ºC an dago. Hortaz, berehala solidotzen da, eta, isuritako bolumenaren arabera, itxura desberdina hartzen
|
du
. Ez bada laba asko isurtzen, burko itxurako egiturak sortzen dira (pillow lava, ingelesez).
|
|
|
Itsaspeko gogorrak dira, sakonera handietan dagoen presioa jasateko, eta, aldi berean, arinak dira. Alvin ek, esaterako, 17 tona besterik ez
|
du
pisatzen, baina haren titanio eta burdinazko esferak ondo jasaten du 4.500 metroko sakoneran dagoen presioa (hori da Alvin ek har dezakeen sakonera maximoa).
|
|
|
Itsaspeko gogorrak dira, sakonera handietan dagoen presioa jasateko, eta, aldi berean, arinak dira. Alvin ek, esaterako, 17 tona besterik ez du pisatzen, baina haren titanio eta burdinazko esferak ondo jasaten
|
du
4.500 metroko sakoneran dagoen presioa (hori da Alvin ek har dezakeen sakonera maximoa).
|
|
|
Noranahi mugitzeko gaitasuna
|
du
, sei propultsatzaile alderantzikagarriri esker. Hala, nahi duen sakoneran flotatzen gera daiteke, hondoan jarri, edo erliebe malkartsuari jarraituz hondoaren gainean nabiga dezake.
|
|
|
Hala, nahi duen sakoneran flotatzen gera daiteke, hondoan jarri, edo erliebe malkartsuari jarraituz hondoaren gainean nabiga dezake. Hondoratzea eta azaleratzea grabitatearen eta buien bidez egiten
|
du
, besterik gabe.
|
|
|
Teknika berritzaile hori dagoeneko probatu dute animaliekin egindako zenbait esperimentutan. Espainiako Sendagaien Agentziak onartutako lan bat da, eta erakunde ofizial horren ziurtagiria lortzeak esan nahi
|
du
ikerketak baldintza legalak, etikoak eta gaixoaren segurtasunaren alorrekoak betetzen dituela.
|
|
|
Mioblastoak txertatzeko, ezinbestekoa da ezkerreko bentrikuluaren erreprodukzio anatomiko bat egitea. Izan ere, Joaquín Barba kardiologoak azaldu digunez, ezkerreko bentrikulua eskuinekoa baino handiagoa da, eta garrantzi handiagoa
|
du
odol ponpaketan. Horregatik, ezkerreko bentrikuluko infartuak larriagoak dira eta gaixoaren pronostikoa nabarmenago asaldatzen dute.
|
|
|
Han, mioblastoen 15 edo 20 injekzio ezartzen dituzte. Hori guztia anestesia lokalarekin egiten dute, gaixoa esna dagoela, eta bizpahiru ordu irauten
|
du
prozesuak. Orain artean, 14 gaixorekin egin dituzte entseguak, eta emaitzak onak izan dira guztietan.
|
|
|
Ez genuke sekula bukatuko. Izan ere, zenbakiak hamartar kopuru amaigabea
|
du
, eta hamartar horiek ez dute periodikotasunik, hau da, ez dira errepikatzen. Horregatik, zenbaki bidez adierazi ordez, ikur baten bidez adierazten da. zenbakia bezala, beste batzuk ere adierazten dira letra bidez. Denetan famatuena zenbakia da.
|
|
|
1 eta zenbakien artean
|
du
xy= 1 kurbak 1 balioko azalera.
|
|
|
zenbakiari esker, hildako baten tenperatura neurtuta, jakin dezaketelako pertsona hori noiz hil zen. Pertsona bat bizirik dagoenean, haren metabolismoak gorputzaren tenperatura konstante mantentzen
|
du
, 36 ºC inguruan. Hiltzen den unean, gorputzak beroa ekoizteari uzten dio, eta gorpua tenperatura galtzen hasten da, esponentzialki, inguruneko tenperatura lortu arte.
|
|
|
Hil berritan gorpuaren tenperatura altua denez, lehenengo minutuetan azkar jaisten da. Hoztu ahala, ordea, gero eta mantsoago galtzen
|
du
beroa. Hori da jaitsiera esponentzialaren berezitasuna, hots, denbora tarte jakin batean duen jaitsiera une bakoitzean duen balioaren araberakoa dela.
|
|
|
Demagun kate, soka, kable... bat bi zutoinen artean zintzilikatzen dugula, alegia, katenaria bat dugula (trenentzako hari eroalea edo argindarraren linea elektrikoa zintzilikatzen dutenean bezala). Bi zutoinen artean dagoen kate zati bakoitzaren kurba zenbakiak definitzen
|
du
. Kurbaren formula bitxia da, dituen bi batugaietan agertzen delako zenbakia:
|
|
|
Batugai batean, zenbakiak beheranzko joera
|
du
, eta sokaren ibilbidearen zati bat irudikatzen du; beste batugaian, berriz, goranzko joera du, eta irudikatu gabe gelditu zaigun soka zatiaren irudia egiten du. Beraz, biak batuta, sokaren forma lortzen dugu.
|
|
|
Batugai batean, zenbakiak beheranzko joera du, eta sokaren ibilbidearen zati bat irudikatzen
|
du
; beste batugaian, berriz, goranzko joera du, eta irudikatu gabe gelditu zaigun soka zatiaren irudia egiten du. Beraz, biak batuta, sokaren forma lortzen dugu.
|
|
|
Batugai batean, zenbakiak beheranzko joera du, eta sokaren ibilbidearen zati bat irudikatzen du; beste batugaian, berriz, goranzko joera
|
du
, eta irudikatu gabe gelditu zaigun soka zatiaren irudia egiten du. Beraz, biak batuta, sokaren forma lortzen dugu.
|
|
|
Batugai batean, zenbakiak beheranzko joera du, eta sokaren ibilbidearen zati bat irudikatzen du; beste batugaian, berriz, goranzko joera du, eta irudikatu gabe gelditu zaigun soka zatiaren irudia egiten
|
du
. Beraz, biak batuta, sokaren forma lortzen dugu.
|
|
|
Fisiologia edo Medikuntza, Fisika, Kimika, Literatura eta Bakea. Urriaren hasieran, astelehenetik ostiralera, ordena horretan jakinarazten
|
du
Nobel Fundazioak nor sarituko duten arlo bakoitzean. Beraz, aurrena zientzietako sariak izaten dira albiste, eta gero gainerakoak.
|
|
|
Solido batek parte hartzen badu erreakzio kimiko batean, solidoaren kanpoaldean izango da, gainazalean. Batzuetan, solidoak berak erreakzionatzen
|
du
eta, beste batzuetan, erreakzionatu behar duten molekulak elkartzen ditu, haien arteko erreakzioa gerta dadin; Kasu horretan, solidoari katalizatzaile deitzen diogu. Nolanahi ere, erreakzio asko gertatzen dira solidoaren gainazalean.
|
|
|
Hori egin ahal izateko, burdina solidoa erabili behar da. Katalizatzaile lana egiten
|
du
, nitrogeno eta hidrogeno molekulak burdinean adsorbatuta egon behar dutelako elkarren artean erreakzionatzeko. Bestela, ez dute erreakzionatzen.
|
|
|
Helburua da zientzia eta teknologia jendearengana hurbiltzea, azken aurrerakuntzak eta ikerketa lanak kalera ateratzea eta jendearengan zientziarekiko jakin mina piztea. EAEn, Innobasque erakundeak antolatzen
|
du
Zientzia eta Teknologiaren Astea. Innobasque orain dela gutxi arte Saretek Zientzia Teknologia eta Berrikuntzako Euskal Sarea da, eta zientziaren eta teknologiaren arloan EAEn diharduten eragile guztiak biltzen ditu.
|
|
|
Zientzia gizartearekin zerbaitek lotzen badu, hori teknologia da; giza jarduerak errazteko ezagutza zientifikoak aplikatzea baita, funtsean, teknologia. Eta teknologiaren aldetik jo
|
du
, hain zuzen ere, aurtengo Zientzia eta Teknologiaren Asteak. Izan ere, aurtengo gaia Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak da, edo labur esanda, IKTak.
|
|
|
Daukagun informazioaren arabera hartzen ditugu erabakiak. Baina, egun, inoiz baino garrantzi handiagoa hartu
|
du
informazioak; hura trukatzeko hau da, komunikatzeko dauden erraztasunak direla eta. Askotan entzuten dugu informazioaren gizartean bizi garela, eta, hori hala bada, hein handi batean IKTei esker da.
|
|
|
Teknoskopioaz gain, beste hamaika ekitaldi ere izango dira, hainbat egunez, IKTak ardatz hartuta. Aurtengoan, behintzat, ezin da esan gaia hurbilekoa ez denik; Eustat en datuen arabera, EAEko 15 urtetik gorako biztanleen% 65ek
|
du
ordenagailua,% 92k sakelako telefonoa eta 15 urteko gazteen% 88 Interneteko erabiltzaileak dira. Ehuneko esanguratsuak dira; ea Zientzia eta Teknologiaren Astean islatzen diren.
|
|
|
Patata elikagai umila da, ezin esan delicatessen bat denik. Baina mendeak dira mundu osora zabaldu zela, eta, denbora horretan, milioika eta milioika lagunen gosea ase
|
du
. Hori dela eta, ez dago aitzakiarik jartzerik Nazio Batuen Erakundearen ekimen honi:
|