|
2002
|
|
|
Era horretan, zelula guztietan antibiotikoak edo herbizidak aplikatzean, genea modu egokian txertatua ez
|
duten
zelulek ez dute erresistentziarik agertuko eta, horrenbestez, hil egingo dira: horrela hautatuko dira eraldaketa genetikoa arrakasta izan duten.
|
|
|
Mitokondriak zelularen barruko egiturak dira, eta energia ematen dute oxigenoa eta nutrizioa metabolizatuz. Mitokondrio kopuru handia
|
duten
zelulek besteek baino denbora luzeagoan lan egin dezakete. Mitokondriak, ordea, txikiagotu egiten dira adinean aurrera egin ahala.
|
|
|
Hidrokarburoetan oinarritutako disolbatzaileak, hala nola bentzenoa eta konposatu alifatiko aromatikoak eta kloratuak, asko erabiltzen dira industria kimikoan, mekanikoan, oinetakoen industrian, eraikuntzan eta garbiketan, bai eta beste prozesu industrial batzuetan ere, igurzteko, koipegabetzeko, pintatzeko, lubrifikatzeko eta garbitzeko. Ikerlanaren arabera, disolbatzaileek eragindako k ras geneko mutazioak zeharka gertatzen dira; hau da, mutazioak sustatzen dituzten entzimen jarduera sustatzen dute, edo gene mutatua
|
duten
zelulen hazkundea bultzatzen dute. k ras geneak, pankrea minbizia agertzean ez ezik, eragin zuzena du; izan ere, pertsonek sufritzen duten minbizian, k rak dira hartutako edo jarauntsitako mutazioak sarrien agertzen dituen genea. Pankreako minbiziak urtean 2.000 heriotza inguru eragiten ditu Espainian, eta horien arrisku faktoreen artean daude adin handia, gizon izatea, erretzea eta substantzia kantzerigenoak ukitzea.
|
|
|
Duela bi urte inguru, Valentziako Biomedikuntza Institutuko Almudena Ramón Cueto ikertzaileak aurkeztutako emaitzak itxaropentsuak izan ziren. Talde horrek arratoi paraplejikoek mugikortasuna berreskuratzea lortu zuen, muinean glia inguratzaile usaimena
|
duten
zelulen transplante bati esker. Usaimen erraboileko zelulak dira nerbio sistema zentraleko bakarrak, eragin sustatzailea baitute axoien birsorkuntzan, neuronen “kableak”, muineko lesio batean apurtzen baitira.
|
|
2003
|
|
|
Are gehiago, bakteriak dira planetako lehen izaki bizidunak. Bakteriak batzetik sortu zen nukleoa
|
duen
zelula, gure ehunak osatzen dituen zelula. Gu bakterien kooperatiba bat gara.
|
|
|
Azido erribonukleikoa GIBaz besteko familia batekoa izan arren, hiesa eragiten duen giza immunoeskasiaren birusa eta gripearena, pneumonia atipikoaren agente infekziosoaren material genetikoa azido erribonukleikoak (RNA) ere osatzen du. Eta RNAren birus guztiek ahalmen handia
|
dute
zelulen barruan azkar ugaltzen direnean konfigurazio genetikoa aldatzeko. Aldaketa horien bidez, ahalmen patogenoa areagotu eta kalteak eragiten dituen organismoaren ehun kopurua handitu daiteke.
|
|
|
Washingtongo Carnagie Institutuko Alan Spradling ek esan zuen laborategian lortutako obozitoak ez liratekeela naturalak bezalakoak izango, horiek inguruko zelulekin harreman konplexua behar baitute behar bezala garatzeko. Wellcome Trust Institutuko Azim Suranik gaineratu zuen Pensilvaniako taldeak frogatu behar
|
duela
zelula ametatik lortutako obozito horiek ongarritu egin daitezkeela eta enbrioi bideragarri bat sor dezaketela. Schöler ek eta haren laguntzaileek, hain zuzen ere, orain esperimentu berriekin egiaztatu nahi dute laborategian lortutako obozito horiek ernaldu daitezkeen.
|
|
|
Hala, pazienteen zelula osasuntsuetatik abiatuta enbrioiak sortu nahi dira, zenbait egun igaro ondoren, zelula amak uzta biltzeko. Gero, zelula ama horiek laborategian bereiziko lirateke, pazienteak immunitate errefusa izateko arriskurik gabe birlandatzeko behar
|
dituen
zelula espezifikoetan. Huizhen Sheng ikertzaileak adierazi du hiru gizonezkoren eta 60 urteko emakume baten larruazaleko zelulak untxi obuluekin birprogramatzea lortu zuela.
|
|
2004
|
|
|
Ugaztun desberdinek mikaztasunarekiko erreakzionatzeko
|
dituzten
zelulak oso antzekoak dira, baina euliek hargailu diferente gehiago dituzte. Hargailuek proteinak detektatu eta seinaleak garuneko nerbio zeluletara bidaltzen dituzte eta hauek zapore hau ala bestea sortzen dute.
|
|
|
Kaltzioak koipea murriztea nola sustatzen duen, oraindik ez dute oso ondo ulertzen. Zenbait ikertzailek, hala nola Tennesseeko Unibertsitateko Michael Zemmelek, uste dute «zerikusi zuzena
|
duela
zelulak koipe gehiago ekoiztera bultzatzen dituen bitaminaren, kaltzitrolaren, forma aktibo batekin». Kaltzio maila txikia denean, kaltzioarenak handitu egiten dira.
|
|
|
Texasko Unibertsitateko (AEB) zientzialariak urrats garrantzitsua eman dute garunaren zahartzearekin zerikusia duten gaixotasunen aurkako borrokan. Ikertzaile horiek lortu dute muskuluetako zelula amak itxura
|
duten
zelula bihurtzea, eta neuronen antzera jokatzen dute. Hala, bada, Parkinson edo Alzheimer bezalako gaixotasun neurologikoetarako tratamendu berriak lortzeko itxaropenak izaten dituzte.
|
|
|
Muskulu zeluletan inaktibo mantentzen den gene multzoa aktibatzeko sortu zen gene artifiziala. Gene horiek berak eragin zuten muskuluak izan behar
|
zuten
zelula amak beste zelula berri batzuk bihurtzea, “neuronen propietate biokimiko, fisiologiko eta estruktural guztiekin”. Neuronak nerbio sistemaren unitate fisiologikoak dira, hau da, haren ezaugarri diren zelulak.
|
|
2005
|
|
|
Alabaina, eboluzioa aurrera doan heinean, zelulak kanpotik urrundu eta barne medioan aurkituko ditugu gero eta gehiago. Azken zelula horiek mesodermikoak dira printzipioz, nahiz eta bestelako jatorria
|
duten
zelulak ere aurkituko ditugun egoera horretan (kasurako, nerbio zelula gehienak, ektodermotik eratorriak). Kontuak horrela, animalien eredu funtzional orokorra era honetara adieraz dezakegu:
|
|
|
Ehun epitelialak animaliaren gainazal guztiak estaltzen ditu, bai kanpokoak (epidermia), eta bai barnekoak ere, hau da, ehun epitelialak gainazal bat agerian dagoen edozein lekutan ager daitezke. Duten kokapen agerikoa dela-eta, arin agortzen dira, baina
|
badituzte
zelula enbrionarioak berriztapenerako. Funtzio asko bete ditzakete, haien artean, babeslea (babes mekanikoa kolpeen edo igurtzimenduen eraginez ehun delikatuek izan ditzaketen kalteak murriztuz zein babes fisiologikoa, ur eta gatzen galera edo irabazia galaraziz edo mikroorganismoen inbasioa oztopatuz?), jariatzailea (mukusa, kutikulak, oskolak, maskorrak, ezkatak, lumak, ileak, substantzia itsaskorrak, pozoitsuak edo nardagarriak), lokomotorea (horretarako zilioez edo flageloez hornituta daude epitelioen zelulak), eta bai erabil daitezke ere substantzien trukerako (arnasketa kutaneoa, elikagaiak epitelioan zehar xurgatuz, eskrezioan eta osmorregulazioan ioi mineralak trukatuz...).
|
|
|
C, Begi kopa inbertitua: argiak nerbio zuntzen artean (ez daude irudian adierazita) igaro behar
|
du
zelula fotosentikorretaraino iritsi aurretik. D, Platihelminte baten begi kopa inbertitua:
|
|
|
Animalia batzuek uzkurtzeko ahalmena
|
duten
zelulak aurkezten dituzte. Adibidez, belakien zelula batzuek uzkurdura motelak egiten dituzte, eta knidarioek zelula mioepitelialak aurkezten dituzte epidermian eta liseri barrunbearen horman; zelula horien alde basalak miozuntzexken azauak dauzka, uzkurduraren erantzuleak direnak.
|
|
|
Australiako zientzialariek uste
|
dute
zelula ametatik abiatuta odol zelulak lortu dituztela. Aurkikuntza baieztatuz gero, transfusioak egiteko eta organo transplanteak egiteko odola sortzea onuragarria litzateke.
|
|
|
Orain, beraz, teknika hori gizakiekin esperimentatzen hasten da. Ikertzaileek uste
|
dute
zelula ama helduak gai izan zirela ihes-puntuen presioa maila normaletara bideratzeko, kaltetutako muskulu ehunak birsortzen jakin zutenean. Gizakietan esperimentalki erabiltzeaz gain, Chancellorrek zehatz mehatz identifikatu behar du zer mekanismo erabiltzen duten ehun horiek muskuluak birsortzeko.
|
|
2006
|
|
|
Zelula ama neuronalen portaerari dagokionez, argitu beharreko ezezagunetako bat da ingurune naturalean, garunean, erantzuten dutenei jasotzen dizkieten seinale motak. Agindu horiek ezagututa, ekoizpena handitu eta laborategiko plaka batean duen portaera zuzendu ahal izango dugu, patologia jakin baterako behar
|
ditugun
zelulak lortzeko. Eta PEDF erantzuna da?
|
|
|
Disruptore endokrinoek hormona sistemaren funtzionamendua oztopatzen dute eta hormona naturalak ordezkatzen dituzte, haien ekintza blokeatuz edo mailak handituz edo txikituz. Mercedes Marcok dioenez, inguruan dauden substantzia disruptore hormonalen dosiek ez
|
dute
zelularik hiltzen, baina oso txikiak izan arren, organismoaren bizi komunikazioen sarea sabotatzen dute eta era guztietako kalteak eragiten dituzte. Epe luzeko ondorioak hainbestekoak dira, ezen, espezialistak dioenez, «beldurra ematen du ondorioak pentsatzeak», eta arriskuan jartzen dute espezie askoren biziraupena.
|
|
2007
|
|
|
I. A.: Berez, komunikabideek
|
badute
zelula amen ikerketekiko interesa. Beste kontu bat da informazio hori gizarteari helarazten asmatzen duten, askotan gertatzen baita izenburu deigarri bategatik alde batera uzten dela informazio oso baliotsua.
|
|
|
Horrela, duela 4 milioi urteko erretrobirusa birsortu zuten. Ondoren, giza zelulen kultura batean jarri zuten erretrobirusa, eta frogatu zuten ezin
|
zituela
zelulak infektatu. Izan ere, giza zelulek duten proteina batek birusa blokeatzen du, eta ez dio uzten zelulan sartzen.
|
|
|
Itxaropen handia piztu duten arren, ikertzaileek muga eta zailtasun asko
|
dituzte
zelula amak lortzeko eta haiekin lan egiteko. Baina ez dute etsitzen, eta azkenaldian argitaratu dituzten ikerketak
|
|
|
Itxaropen handia piztu duten arren, ikertzaileek muga eta zailtasun asko
|
dituzte
zelula amak lortzeko eta haiekin lan egiteko. Baina ez dute etsitzen, eta azkenaldian argitaratu dituzten ikerketak ahalegin horren froga garbia dira.
|
|
|
Zergatik ez zitzaien hori gertatu tximinoei? Marrelli Berg ikertzaileak uste du laborategiko tximinoak infekzioetatik babestuta egoten direla, lekua ia esterila baita, eta, horregatik, ez
|
dutela
zelula laguntzaile asko. Ondorioz, TGN1412 k erreakzio txikia sorrarazi zien.
|
|
|
Bazekiten likido horrek zelula heldugabe mota ugari dituela, baina ez zegoen argi zelula amak ere badituen, zelula espezializatuen maila batean bereiz daitezkeenak. Haren ikerketen arabera, likido amniotikoan dauden zelulen zati txiki bat (AFS, ingelesezko sigletan), %1 inguru, enbrioi enborren propietate garrantzitsuenetariko bi
|
zituzten
zelula amak ziren, aldakortasuna eta autoberritzeko gaitasuna. Denborarekin, AEBetako ikertzaileak gai izan ziren zelulak manipulatzeko, muskulua, hezurra, koipea, zainak, nerbioak eta gibeleko zelulak sortzeko.
|
|
|
Nanopartikula horien azalean antigorputzak sartzen dira, tumore zeluletako molekula espezifikoak neutralizatu edo ezabatzeko diseinatutako sistema immunearen osagaiak. Minbizia
|
duten
zelulei dagozkien molekula horiek daudenean, nanopartikulak beren inguruan kontzentratzen dira eta burdina edukitzean erresonantzia magnetiko bidez hautematen dira. Sistema hori posible da burdin oxidozko nanopartikulak siliziozko “ontzi” edo edukiontzi mikroskopiko batean sartuta ezartzen direlako.
|
|
|
RNA mezulariak DNAtik datorren informazio genetikoa dauka proteinen sintesian erabiltzeko, hau da, aminoazidoak zein ordenatan elkartuko diren zehazten du. Laster ikusi zen fenomenoak, landareetan ez ezik, onddoetan eta beste organismo eukarioonte batzuetan ere eragiten zuela, gizakiak barne (eukariota da bere oinarrizko jaraunspen materiala informazio genetikoa – mintz bikoitz baten barruan sartuta
|
duen
zelula). Paradigma aldatu zuen.
|
|
|
Garuna adierazten duten onurak Omega 3ek haurdunaldiari lotutako hipertentsio arriskua 2,6 aldiz murrizten dute eta haur goiztiarren funtzio psikomotoreak hobetzen dituzte. Era berean, gantz azido poliasegabeek, hala nola omega 3ek, fosfolipidoak
|
dituzte
zelula mintzetan, eta zuzenean parte hartzen dute jaioberriaren neurona sarearen egituraketan. Azken batean, ALSPACen adierazitako emaitzek pentsarazten dute omega 3 azidotan aberatsa den elikadurak garuneko fetuaren garapenean izan ditzakeen ondorioak uste baino garrantzitsuagoak izan daitezkeela.
|
|
|
Zelula ama mesenkimaletatik, hezur muinetik, gantz ehuna, azala, kartilagoa eta muskulua lortu dira. Hainbat ehun sortzeko gaitasuna
|
duten
zelula ama helduen beste iturri bat espermatozoideen zelula aitzindariak dira. Azken zelula horiekin lan egin du Shahin Rafii, Cornellgo Unibertsitatekoa eta Howard Hughes Institutukoa (AEB) buru dituen taldeak.
|
|
|
Batetik, zelula ama helduen zelula ametatik zelula ama pluripotenteak lortzeko esperimentuak zergatik diren hain konplexuak erakusten du, eta zergatik izaten diren askotan beste laborategi batzuek erreproduzitzeko zailak. Izan ere, mintzean molekula jakin bat duten espermatogoniek baino ezin
|
dituzte
zelula pluripotenteak sortu LAPKS izeneko hartzaile batek. Rafiiren taldeak hartzaile hori identifikatu zuen, eta horrek saguen barrabiletatik espermatogonia egokien kopuru handiak isolatzeko aukera eman zion.
|
|
|
Dagoeneko merkatuan daude proteasak modulatzen dituzten aposituak. Zauri kronikoen exudatuaren ezaugarri nagusiak proteasa maila handiak direla erakusten duten azterketetatik abiatuta, zeinak gai baitira orbaintze prozesuan proteina garrantzitsuak degradatzeko eta loditzeko, produktu hori gai da hazteko faktoreak finkatzeko, haiek babesteko eta bioaktiboki askatzeko, eta, era berean, funtzio nabarmena
|
duten
zelulen migrazioa estimulatzen du, hala nola fibroblastoena. Landutako giza keratinozitoek, beste ikerketa ildo batek, ehuna hein batean galdu duten zaurietan bakarrik erakutsi dute eraginkortasuna, finkatze ezin hobea lortzeko dermisa behar baitute.
|
|
2008
|
|
|
Antiinflamatorioek hantura prozesuetan parte hartzen duten zelulei eragiten diete, baina baita prozesu horretatik kanpo dauden zelulei ere. Horregatik, antiinflamatorio espezifikoak garatzea garrantzitsua da, arazorik ez
|
duten
zelulei ez eragiteko. EHUko ikertzaile talde bat C1P molekularen analogoekin lanean dabil, helburu horrekin.
|
|
|
Mota horretako gaixotasunak dira kolitis ultzerosoa eta esklerosi anizkoitza. Izan ere, etengabeko hantura egoerak eragin garrantzitsua
|
du
zeluletan. Horrek zelulak ezegonkortu eta zelulen kontrolik gabeko hazkundea sor dezake, baita zelulek berez hiltzeko duten programazioa blokeatu ere.
|
|
|
Osagai horiek guztiak aske daude zelula prokariotoaren barruan, biziaren oinarrizko salda batean. Horrez gain, kanpoko ingurunetik elikagaiak xurgatzeko tresnak
|
ditu
zelularen paretan.
|
|
|
Hain justu, horixe ikertu dute Oxford Unibertsitatean. Leuzemia zuten saguei mutazio hori
|
zuten
zelulak hartu, eta immunoeskasia zuten saguei injektatu zizkieten. Saguak gaixotu egin ziren, eta haien zelulak hartu eta beste bati injektatuta, hark ere leuzemia izan zuen.
|
|
|
Badirudi goiko arnasbideetako zelulen gainazala inguratzen duten azukre kateetan dagoela gakoa. Ohiko gripearen birusen eraginkortasun berarekin H5N1 kutsatzeko, lehenago kutsatu behar
|
dituzu
zelula horiek. Proteinak dira giltza Goiko arnasbideetako zelulak estaltzen dituzten azukre edo gluzidoen kateek kontrolatzen dute gripearen birusen sarbidea.
|
|
|
Hasteko, hartzailearen hezur muinaren zati bat suntsitzen da, eta antigorputz batekin tratatuz gero, zelulen maila murrizten da, horiek baitira organoak errefusatzen dituzten zelula nagusiak. Giltzurruna eta hezur muinaren transplantea jaso ondoren, pazienteak nahiko giro esterilean mantentzen dira bi astez, hezur muina ureztatzeko eta transplantatutako organoarekiko tolerantzia
|
duten
zelula berriak sortzeko. Kimerismo mistoa Azterketa horretan, lau pazientek utzi zuten, pixkanaka pixkanaka, medikazioa ebakuntza egin eta handik hilabete batzuetara, eta giltzurrun funtzio normala dute bi eta bost urte bitartean igaro direnean.
|
|
|
Zelula amak Hala, prozesua liposukzio baten antzekoa da. Hala ere, Fontdevilak azaldu zuenez, “eragiketa hori ez da hain friboloa, askoz oinarri biologiko konplexuagoetan elkartzen baita, gantz ehunak
|
dituen
zelula amak tartean daudelako, bularra birsortzen laguntzen baitute”. Prozedura horren bidez lortzen diren onurak ugatz bolumena berrezartzetik haratago doaz, zeren eta “erradioterapiak eraldatutako azalaren kalitatea hobetzeaz gain”, “zelula amen ekintzari esker birsortze efektua dago” esan zuen espezialista katalanak.
|
|
|
Gizakiaren sistema immunologikoa transplantea onartzeko gai den egiaztatzeko unea izango da. Gakoa jatorrian dago Beste ikerketa berri batzuek ere eragina
|
dute
zelula faktorean eta medikuntza birsortzailean. Besteak beste, Harvardeko Medikuntza Eskola eta Children’s Hospital Boston (AEB) sagu bihurtu dituzte zelula arruntak intsulina sortzen duten zelula bihurtzeko, eta zelula horiekin hobetu zituen diabetearen sintomak.
|
|
|
Transglutaminasak (TGM) lisina hondar baten ν amino talde baten eta glutamina hondakin baten γ carboxamida talde baten artean proteinak batzeko gai diren entzimak dira. Horrela, proteinekiko erresistentzia handia
|
duen
zelula barneko edo arteko lotura bat sortzeko gai dira, hau da, proteinaren haustura. Teknika horri esker, haragiaren, arrainaren edo ogiaren masak portaera hobea du, eta proteinaren egonkortasuna eta elikagaien testura hobetzen dira.
|
|
|
Kolagenoa, glikosaminoglikanoa eta elastina bazeudela egiaztatu zen, baita ehun kardiobaskularretan egon ohi diren elementuak ere. Horrek esan nahi
|
du
zelula amak bereizi egin zirela eta ehun jakin hori sortu zela. Hala ere, oraindik konpondu beharreko kontuak daude, eguneroko jardunean aplikatu baino lehen, hala nola egiturarako euskarri material egokiena zein den eta laborategian “jaio” diren balbula horiek bihotzean ezartzen direnean funtzionatzen duten aztertzeko.
|
|
2009
|
|
|
Aldiz, zauria garbitzeko ardura
|
duten
zelulek egoki erantzuten ez dutenean (granulozitoek eta makrofagoek), mikroorganismoak ugaritu egiten dira, eta bakterioak ere bai, ez baitago horiek kontrolatuko dituenik.
|
|
|
Ipar Carolina ko Duke Unibertsitateko ikertzaile talde batek berriki ikusi du olio tanta mikroskopikoen barruan ere eraztunak eratzen dituela proteina horrek. Orain, bakterioen zatiketa zelularra mekanismo konplexuagoa bada ere, ikertzaileek uste
|
dute
zelula primitiboenek bitan banatzeko nahikoa izango zutela FtsZ.
|
|
|
Hau da, testosteronak gorputzeko zelula askotan eragiten du, eta haren efektuak oso orokorrak dira; adibidez, zelula muskularren suntsipena eragin dezake. AHMSek, aldiz, androgenoen hartzailea
|
duten
zeluletan bakarrik eragiten dute, eta ez da gertatzen libidoaren eta masa muskularraren galerarik. AHMSak aktiboak dira ahotik hartuta, eta untxietan frogatu da espermatogenesia era eraginkorrean inhibitzen dutela beste farmakoen laguntzarik gabe.
|
|
|
Zelulek gene jakin bat aktibatzen dute, eta, horren ondorioz, Isl1 izeneko proteina bat ekoizten dute. Hain zuzen ere, hori da zelula ama horien bereizgarria, Isl1 proteina
|
duten
zelula bakarrak dira. Zientzialariek bazekiten saguetan antzeko proteina bat zegoela, baina Chienen taldekoek gizakietakoa aurkitu dute.
|
|
|
Aurkitu ondoren, zelula hori enbrioietatik isolatu dute. Horretarako, markatzaile fluoreszenteen bitartez identifikatu dituzte Isl1 proteina
|
duten
zelulak; zelula horiek jaso, eta esperimentuak egin ahal izan dituzte haiekin.
|
|
|
Umea jaioko deneko zentroak berariazko baimena izan behar
|
du
zelulak erauzteko, eta jasoko dituen bankuak biltegiratzeko. Gainera, amaetxeak eta bankuak hitzarmen edo akordio bat izan behar dute indarrean.
|
|
|
Hain zuzen ere, heriotza zelularrak eragiten du muskulu atrofia espinala, muskulu garapenari eragiten dion eta pertsona gehienen heriotza eragiten duen haurren nerbio eritasuna, diagnostikotik bi edo hiru urtera. Estatu Batuetako zientzialariek patologia horretako akats genetiko berberak
|
dituzten
zelula taldeak garatu dituzte. Horri esker, patologia hori nola garatzen den ikusi ahal izan da, eta hura tratatzeko modu bat aurkitzen lagundu.
|
|
|
Normalean arazo larririk sortzen ez duen arren, batzuetan sistema immune ahuldua duten pertsonen heriotza eragin dezake, edo abortuak eragin ditzake, kutsatzea haurdunaldian gertatzen bada. “Birus horren mutazio tasa handiari esker, aldaeren gordailu bat izan dezake, gerta litezkeen ingurumen aldaketetara eta ostalariaren immunitate sistemaren erasoetara edo kutsatu nahi
|
dituen
zelulen heterogeneotasunera egokitu ahal izateko”, zehaztu zuen Manrubiak. Hala ere, mutazio tasa handi horren ondorioz, bideragarriak ez diren mutante ugari sortzen dira, forma bideragarrien kontura mantentzeko gai direnak, gehitu zuen ikertzaileak.
|
|
|
zelulak zatitzean nola kopiatzen diren kromosomak eta nola babesten diren degradaziotik. Biologia molekular eta genetikoko hiru espezialistek ikusi zuten telomeroek eta entzima batek, telomerasak, eginkizun erabakigarria
|
dutela
zelulak zatitzeko eta zahartzeko. Zelula zatiketa bakoitzean, telomeroek, kromosoma baten kanpoaldeko zatiek, eraztun babesle bat osatzen dute, eta eraztun hori txikiagoa da mitosiak aurrera egin ahala.
|
|
|
Kaliforniako Iron Mountain (Burdinezko mendia) meategi batean topatu zuten Ferroplasma acidarmanu s arkeobakterioa, kobre, artseniko, kadmio eta zink maila handiekin nahastutako azido sulfurikoetan, 40 graduko tenperaturan. Mintz soil bat du babes, ez
|
baitu
zelula hormarik. Hura bezala, badira bizidunak, azidotasun maila gorenetan, edo kontrara, pH maila handietan iraun dezaketenak.
|
|
2010
|
|
|
Nievak adierazi duenez, ezin da itu bat erabili, ez bada erredundantea. Hau da, ezin
|
duzu
zelularen elementu bat inhibitu, ez badu ordezko bat; bestela, zelula hil egiten da. Horregatik ezin da erabili CD4 hartzailea, ez baitu ordezkorik.
|
|
|
Eskuineko irudian, gorriz adierazita dago zelula mintzaren eremu hori. Zurruntzearen ondorioz, GIBaren eta zelularen mintza ezin dira fusionatu; hortaz, GIBak ezin
|
du
zelula infektatu. Horregatik esan dute ikertzaileek zelulari koraza jarri diotela.
|
|
|
Ez dago guztiz ikertuta bat bateko porotasunaren mekanismoa. Zelula horiek akuaporinak dituzte mintzean, hau da, uraren kanalak, ura azkar kanporatu behar
|
dituzten
zelula guztiek bezala (gure giltzurrunekoak, kasu). Eta argi dago ioi batzuen kontzentrazioek hartzen dutela parte prozesuan, kaltzio ioiek batez ere.
|
|
|
Esfingolipidioen ordez, dihidroesfingolipidoak sortzen dira, eta, zurruntzearen ondorioz, GIBaren eta zelularen mintza ezin dira fusionatu. Hortaz, GIBak ezin
|
du
zelula infektatu. Horregatik esan dute ikertzaileek zelulari koraza jarri diotela.
|
|
|
Minbizia oinarri molekular oso zabala duen gaixotasuna da; izan ere, tumore zelulek egitura eta funtzio aldaketa ugari
|
dituzte
zelula normalen aldean. Aldaketa horiek ez dira beti berdinak ehun eta tumore bakoitzerako.
|
|
|
Konturatu ziren organismoak baduela 1 motako diabetesaren gisako gaixotasun autoimmuneen progresioa geldiarazteko mekanismo bat. “Funtsean, gaixotasuna eragin nahi
|
duten
zelula agresiboen eta hura geldiarazi nahi duten zelula ahulenen arteko barne zerrenda eta lasaitasuna dago”, azaldu du Santamariak. Autoreek nanoteknologian oinarritutako txertoa ere garatu zuten.
|
|
|
Konturatu ziren organismoak baduela 1 motako diabetesaren gisako gaixotasun autoimmuneen progresioa geldiarazteko mekanismo bat. “Funtsean, gaixotasuna eragin nahi duten zelula agresiboen eta hura geldiarazi nahi
|
duten
zelula ahulenen arteko barne zerrenda eta lasaitasuna dago”, azaldu du Santamariak. Autoreek nanoteknologian oinarritutako txertoa ere garatu zuten.
|
|
|
Azido folikoa, haurdunaldia eta osasun kardiobaskularra. Fruitu lehorretan B9 bitamina edo azido folikoa nabarmentzen da, material genetikoaren sintesian espezializatutako funtzioak
|
dituen
zelula fisiologiarako beharrezkoa den konposatua (DNA, RNA). Bitamina hori modu sistematikoan ematen zaie haurdun dauden edo haurdun geratu nahi duten emakumeei, haien ekarpena funtsezkoa baita haurdunaldiaren lehenengo asteetan haurraren nerbio sistema zentrala behar bezala eratzeko.
|
|
|
zelula hilgarri bat proteina horietako bati lotu ondoren, proteina mota hori adierazten duten beste zelula batzuetako organismoa aktibatzen eta garbitzen hasten da, proteina horiek amaitu arte. Gainera, bere burua klonatu dute, inbaditzaileari eraso egitea helburu
|
duen
zelulen armada sortzeko. Lan horrek erakutsi duenez, HLA B57 genea duten gizabanakoek zelula gehiago sortzen dituzte, erreakzio gurutzatukoak, eta horrek esan nahi du GIBarekin lotutako epitope bati baino gehiagori eraso diezaieketela, dagoeneko aktibatuta dauden zeluletatik ihes egiteko agertzen diren mutazioak barne.
|
|
|
) dio genoma oso bat sartu dela, ez gene bat bakarrik. Genoma sintetikoak
|
dituzten
zelulei esker, neurrira egindako organismoak diseina daitezke, osasunean, energian edo ingurumenean aplikatzeko Espainian, arlo horretan lan egiten duten zientzialari batzuek ere eman dute iritzia. Andrés Moya Valentziako Unibertsitateko Genetikako katedradunak azaldu du Venter en proposamena aurrerapen handia dela bi arrazoirengatik.
|
|
|
osagai genetikoa ez da organismo natural batena, sintetizatu batena baizik. Haren iritziz," prozedura hau garrantzitsua da, genoma sintetikoak
|
dituzten
zelulek organismo funtzionalak diseinatzeko aukera emango baitute, hau da, neurrira, osasuna, energia eta ingurumena bezalako arlo garrantzitsuetan aplikatzeko". Venterren eta Synthetic Genomics enpresaren lana ere ez da ezerezetik sortu, urteak daramatzan iraupen lasterketa batean beste urrats bat da.
|
|
|
“Bederatzi eta hamar egun bitartean, gutxi gorabehera, azala arazorik gabe luzaroago egoteko prestatuta egongo da, betiere eguzki izpiak 11:00etatik 16:00etara saihesten badira”, adierazi dute. Izan ere, eguneko aldi horretan, A eta B izpi ultramoreak (UVA eta UVB) “biziagoak eta oldarkorragoak” dira, eta azala minbizia izateko joera
|
duten
zelula aldaketak aktiba ditzakete, aipatutako institututik ohartarazi dutenez. Sei hilabete bete arte gutxienez, haurrak eguzkitan egotea saihestu litzateke, IEBk adierazten duenez.
|
|
|
Jarrera bertigo paroxistiko onbera barne belarriko alterazio batek eragiten du. Likidoa
|
duten
zelula batzuk ditugu, eta, likidoa mugitzen denean, presioa handitzen da, kupulolitiasiaren teoria deritzona. Arrazoi baskularrak eta konplikatuagoak ere egon daitezke, hala nola tumorea.
|
|
|
Ez dezagun ahaztu kupulolitiasiaren teoria: presio batek barne belarrian eragiten duenean, likidoa
|
duten
zelulak mugitzen ditu, eta hori da koadro bertiginosoen jatorriaren oinarria.
|
|
|
Bai. Baina ez, ordea, zitologiarik edo Papanicolauren testik (frotisik), odolak ilundu egingo balituzke gero patologoak aztertu behar
|
dituen
zelulak, eta horrek diagnostikoa zaildu eta agian ezinezkoa bihur dezake.
|
|
2011
|
|
|
IPS zelulak gaitz degeneratiboei eta auto immuneei aurre egiteko baliatzea.Enbrioen zelula amen eta zelula ama helduen ikerketek aurrera jarraitzen dute, baina IPS zelulek iraultza txiki bat ekarri zuten 2007an, Shinya Yamanaka ikerlari japoniarraren eskutik. Birprogramazioaren bidez zelula heldu soilak manipulatu eta enbrioien zelula amen jarrera
|
duten
zelula bihurtzeko aukera sekulako aurkikuntza dela onartzen du komunitate zientifikoak. Orain, berriz, lehen oztopo garrantzitsua iritsi da, Joseph Ecker genetistaren taldeak Nature n argitaratutako ikerketa dela eta; hark dioenez, IPS zeluletan zati txiki bat geratzen da birprogramazioaren ondoren, zelula helduak zireneko oroimena gordetzen duena.
|
|
|
Hala ere, beste erabilpen batzuetarako baliagarriak izan daitezkeela uste dut nik. Demagun bihotz nekrotiko bat dugula eta hor sartu nahi
|
ditugula
zelula berriak zenbait urtean funtzionatzeko; bada, horretarako balio digute IPS zelulak. Kontua da zelula horiek hobeto ezagutu behar ditugula, noraino hel daitezkeen jakin ahal izateko.Aplikazio klinikoak aipatu dituzu.
|
|
|
bihotzean nekrosi bat izan bada oxigeno urritasunagatik, kardiomiozitoak lortzeko enbrioien zelula amak edota IPS zelulak bihotzean txertatzea nekrosiaren inguruan. Zelula horiek espezializatu egingo dira horretarako aldagaiak daudelako, kardiomiozito bihurtuko dira bihotzean, ehun guztietan
|
baititugu
zelula amak. Haien potentzialitatea guztiz murriztua dago, baina, adibidez, bihotzean egon badaude.
|
|
|
«Genomaren anplifikazioak dituzte IPSek, eta, itxura batean, onkogeneak errepikatuta daude», dio Halazonetisek. Hau da, etorkizunean IPS zelulek tumoreak garatzeko aukera handiagoak
|
dituzte
zelula normalek baino. Horrek esan nahi du, pluripotenteak diren arren eta askok uste arren enbrioien zelula amen lekua betetzeko gai direla, IPS zelulen erabilera izugarri muga daitekeela, batez ere medikuntzaren alorreko aplikazioei begira.Ikerketa hori duela aste batzuk Nature n argitaratutako beste baten atzetik dator.
|
|
|
Patricia Garcia biokimikariak (Donostia, 1982) doktore tesia aurkeztu berri du EHU Euskal Herriko Unibertsitatean. Aparteko ekarpena egin du ikerlan horretan neuronen endekapenezko eritasunen aurka egiten laguntzeko; izan ere, euskarri polimeriko bat garatu du, nerbio sistemako eritasunekin lotutako zelulak in vitro hazteko aukera ematen duena.EHUk zabaldutako informazioaren arabera, neuronak terapeutikoki erabiltzeko adina garatzeko balio du euskarri berriak, betiere prozesua jatorri neurala
|
duten
zelulekin abiatuta. Prozesuaren eraginkortasuna nabarmentzekoa dela esan dute adituek; arratoien zelulekin egindako ikerketetan, zientzialari gazteak lortu du neurona garatuak lortzeko prozesua garatzea zortzi egunen bueltan.
|
|
|
Enbrioi bat hil behar ote den eta beste galdera batzuk ere honen barruan daude.Baina enbrioi zelulen ikerketaren eztabaida ezin da asko atzeratu.Saihestu egin daitekeela uste dut nik, ordea. Zure azaleko zelula bat hartu eta hura zelula pluripotentziala bihur dezakezu gaur egun, zuk behar
|
duzun
zelula bihurtzeko gero, espezializatzeko, dela bihotzekoa, dela gibelekoa edo beste edozein zelula. Hori egiteko bidean gaude, baina ez erreprodukzio modu berri bat martxan jartzeko; hori ez da beharrezkoa.
|
|
|
Garunak fosfatidil serina (FS) izeneko substantzia bat sortzen du, zeinak balio
|
baitu
zelula mintzak egoera onean edukitzeko.
|
|
|
2 Zelula sintetikoak. Iaz Craig Venterrek albiste harrigarri bat eman zigun, genoma sintetikoa
|
zuen
zelula bat sortu zuela esan baitzuen, izan ere, lehen aldiz lortu da ordenagailuaren memorian soilik zegoen izaki bizidun baten genoma oso bat egiazko genoma bihurtzea.
|
|
|
beren funtzioari eusten diote, baina dagoeneko ez dira zatitzen. Zientzialariek uste
|
dute
zelula zahar horiek adinari lotutako aldaketak eragiten dituztela inguruko ehunetan, adinarekin bereziki kaltetzen diren gorputz zatietan metatzen baitira gehien, hala nola begietan eta muskuluetan.
|
|
|
39.000 gene kodetzaile ditu patatak, eta tetraploidea da; hau da, kromosoma bakoitzaren lau kopia
|
ditu
zelula bakoitzak. Gainera, heterozigosi maila handia ageri ohi da, alegia, lau kopien artean desberdintasun ugari daude.
|
|
|
Hori guztia saguen zelula ama enbrionarioetatik abiatuta. Lehendik lortua
|
zuten
zelula amak hainbat organotako eta ehunetako zelula bilakatzea, baita begikoak ere. Orain, berriz, zelula amek begiaren egitura oso bat sortzea lortu dute:
|
|
|
Ikertzaileak, dena den, ez dira hor geratu, eta ikerketan sakondu dute. Tumoreetatik zelula amen ezaugarriak
|
dituzten
zelulak hartu, eta in vitro hazi dituzte. Horrez gain, saguen garunetan txertatu dituzte zelula horiek.
|
|
|
Baina elektrizitateak gas toxikoak sortzen ditu, eta zelulen pHa aldatzen du. Horregatik, ikertzaileek ezin
|
dituzte
zelulak luzaroan kitzikatu. Optogenetikari esker, arazo hori gainditzea lortu dute.
|
|
|
–benetako nukleoa?
|
duten
zelulei deitzen zaie, hau da, zelularen gainerako egituretatik mintz nuklear batez dauka nukleoa banatuta. Heterotrofoa:
|
|
|
odol hodi berriak sortzeko gaitasuna, hazteko oxigenoa eta elikagaiak lortzeko. “Angiogenesiak ate bat ireki du, mugitzeko gaitasun handiagoa
|
duten
zelulak odolera atera eta beste leku batzuetara irits daitezen”, esan zuen Viñalsen arabera, “tumore guztiak gai dira odol hodi berriak ateratzeko eta sakabanatzeko atea irekitzeko”. Idibell Manel Esteller ikertzailearen arabera, metastasiaren aurkako terapiak “gutxi garatuta daude, eta oraingoz kirurgikoki ezabatzen baino ezin dugu saiatu”.
|
|
|
Berotzeko, maria bainuan egin daiteke, ontzia ur beroz betetako ontzi handiago batean sartuz edo ur txorrotaren azpian jarriz. Ez da komeni mikrouhin labea erabiltzea, defentsa propietateak
|
dituzten
zelulak suntsitzen dituelako eta beroa modu uniformean banatzen ez duelako; beraz, umea erre egin daiteke.
|
|
|
Zehazki, ikertzaileek ikusi zuten 65 urtetik gorako pertsona osasuntsuen zelula ama hematopoietikoek linfozito gutxiago sortzen dituztela –birusen eta bakterioen aurrean erantzun immunea emateko ardura duten zelulak– pertsona osasuntsuen zelula amek baino 20 eta 35 urte bitartean. Zahartutako zelula ama hematopoietikoak (CMH) partzialak izateko joera
|
dute
zelula mieloide izeneko beste globulu zuri batzuen ekoizpenean. Joera horrek azal dezake zergatik diren helduak gazteak baino joera handiagoa neoplasia mieloide gaiztoak garatzeko.
|
|
|
Giza CMH bi multzoen gene adierazpenaren profila ere aztertu zuen Pang ek, baita 42 eta 61 urte bitarteko bost CMH lagin ere. Orduan, ikertzaileak ikusi zuen emaile zaharren CMHek maila altuagoak
|
dituztela
zelula zikloaren zahartzearekin, haren ugaritzearekin eta garapenarekin lotutako zenbait genek, bai eta DNA konpontzearekin eta zelulen heriotzarekin lotutako geneek ere. Gene horien maila altuenek iradokitzen dute zelulak ez direla zain egoteko joera odola berritu arte; beraz, zelula immuneak modu desegokian sartzen dira ziklo zelularrean.
|
|
2012
|
|
|
Eukariotikoak: material genetikoa (DNA) kromosomatan antolatuta eta nukleo mintzaren baitan
|
duten
zelula edo organismoei deritze. Prokariotikoak baino handiagoak eta konplexuagoak dira.
|
|
|
Jatorri komuna
|
duten
zelulen multzoa. Forma eta funtzio analogoak dituzten zuntzen eta zelula berdinen antolaketak dira.
|
|
|
Muskulu ehuna: uzkurketa lana egiten duten zuntz uzkurkorrak
|
dituzten
zelula luzeak dituen ehuna. Hiru mota daude:
|
|
|
Bi kasuetan, emaitza antzekoa da: elikagaien azukrea (glukosa) odolean metatzen da behar
|
duten
zeluletara iristen ez delako. Eta glukosa hori gabe, gure maskotaren gorputzak ez du behar duen energia lortzen.
|
|
|
Sistema immunea giza organismoak patogenoen inbasiotik edo infekziotik babesteko eta tumoreen progresioa saihesteko erabiltzen duen defentsa mekanismo nagusietako bat da. Erantzun immunitarioan funtsezko zeregina
|
duen
zeluletako bat makrofagoa da; zitokinei eta produktu mikrobiarrei erantzuteko, bi aktibazio mota ditu. Klasikoak, M1 izenekoak, hanturazko eta zitokinazko bitartekari ugari askatzen ditu, eta fenotipo bat sortzen du, non makrofagoek jarduera zitotoxikoa baitute mikroorganismoen eta tumore zelulen aurka, eta beste bat bularrezurrekoa edo M2 izenekoa, non makrofagoek tumore funtzioak betetzen baitituzte, matrizearen birmoldaketa eta kaltearen konponketa sustatzen baitute, eta, baita kenketa ere.
|
|
|
Egitura horrek bi bertsio ditu, bata SA1 proteinarekin eta bestea SA2 proteinarekin, baina orain arte ez dakigu zein zen bere berezitasun funtzionala. CNIOren lana, Ana Losada ikertzaileak zuzendua eta “EMBO Journal” aldizkarian argitaratua, SA1 kohesinan zentratu da, eta erakusten du konplexu hori ez
|
duten
zelulek arazoak dituztela beren telomeroak erreplikatzeko, eta horrek kromosoma bereizketako akatsak eragiten dituela zelula zatiketan eta, ondorioz, aneuploidietan (kromosoma kopuru okerra). Akats horien metaketak areagotu egiten du SA1 kohesina urria duten saguetan tumoreak agertzea, eta horien artean pankreako tumoreak nabarmentzen dira.
|
|
|
Gainera, bigarren lan batek balio izan du sagua genoman kohesina SA1 eta kohesina SA2 kateek hartutako lekuen mapa zehatza aurkezteko eta SA1 kohesinak enbrioi garapenean gene adierazpena erregulatzeko duen funtsezko zeregina identifikatzeko. Kohesina SA1 eskas
|
duten
zelulek transkripzio profil anomaloa dute, eta aldatutako prozesu biologiko asko Cornelia de Langeren sindromearekin (CdLS) lotuta daude. Gaixotasun horrek 30.000 jaioberritik bati eragiten dio, eta anomalia fisiko larriak eta adimen atzerapena ditu ezaugarri.
|
|
|
Ikerketa Onkologikoen Zentro Nazionaleko (CNIO) ikertzaileek, Erwin Wagner buru dutela, CNIOko Oinarrizko Ikerketako zuzendariordea eta BBVA CNIO Minbiziaren Biologia Zelularreko Programaren zuzendaria, zelula bereizketa eragin ohi
|
dute
zelula ezkatatsuen kartzinoma (SCC) tratatzeko, oso larruazaleko minbizi mota bat. CNIOko ikertzaileek SCC agertzea eta garatzea errazten duten mekanismo molekular batzuk aurkitu ondoren sortu da proposamen hori.
|
|
2013
|
|
|
Eta hirugarren eta azken zatian, alpinistaren odolaren azterketa egin du. «Iñurrategik odola garraiatzeko duen gaitasuna aztertu dugu; azken atal hori odolak
|
dituen
zelulen funtzionamenduan oinarritzen da», azaldu du Mejutok. Tesiaren zati bakoitza desberdina da, baina zati bakoitza aztertzeko datu guztiak THZ Faduran hartu dira.
|
|
|
Organismo osoan edo organismoaren sistema batzuetan eragiten dute. Odolera igarotzen dira, eta, handik, eragin behar
|
duten
zeluletara garraiatzen dira. Esaterako:
|
|
|
Prokariotoak. Nukleorik ez
|
duten
zelulak dira, oso sinpleak. Arkeoen eta bakterioen zelulak prokariotoak dira.
|
|
|
Eukariotoak. Nukleoa
|
duten
zelulak dira, eta ezagutzen ditugun ohiko bizidun gehienek izaten dituzte, onddoek, landareek eta animaliek, esate baterako.
|
|
|
Bi aldiz, emaitza antzekoa da: elikagaien azukrea (glukosa) zakurraren odola behar
|
duten
zeluletara iristen ez delako. Eta glukosa hori gabe, lagun iletsuaren gorputzak ez du behar duen energia lortzen.
|
|
|
Diabetesa duten txakurrak: saihestu beharreko elikagaiak Diabetesa duten txakurrek zailtasunak dituzte glukosa molekulak (azukreak) behar
|
dituzten
zeluletaraino eramateko, eta, beraz, odolean metatzen dituzte. Horregatik, gozoak eta karbohidrato errazak Txakurraren gorputzean ia berehala glukosa bilakatzen dira, eta bi elikagai mota horiek nabarmen murriztu behar dira iletsu diabetiko bat elikatzen denean.
|
|
|
Eta ateratzen den posoa edo sedimentua aztertzen da. Horrelako analisietan, garrantzi handiena
|
duten
zelulak aztertzen dira, hala nola leukozitoak eta hematiak. Leukozitoak (globulu zuriak ere deitzen zaie) agertzeak gernu infekzioa adierazten du.
|