|
2000
|
|
|
Lapurditik Xiberoarat joan hintzen duela aspaldi, lotsarik gabe, lekuko eskualkia ikasi, maiatu, idatzi eta kantatu duk. Hain ongi egin
|
dituk
horiek oro, ezen eta Larrañe herriko auzapeza den Marzelek duela gutti ez baitzuen sinetsi nahi Manexa hintzela. Beretzako sortzez baino gizon tipitto hori, hi heu ez zian xiberotarra baizik izaiten ahal.
|
|
|
Urteak joan
|
dituk
, hire bidea segitu duk, prefosta, betiko bide zuzena, uhainek trabaturik ere, jakin duk, beti, barkua porturat eramaiten. Iparra ala Hegoa, hik beti ukan dituk pareko.
|
|
|
Urteak joan dituk, hire bidea segitu duk, prefosta, betiko bide zuzena, uhainek trabaturik ere, jakin duk, beti, barkua porturat eramaiten. Iparra ala Hegoa, hik beti ukan
|
dituk
pareko.
|
|
|
Lan bat egitean gerta litekeen gauzarik txarrena da zuk egindakoa lehendabizi zuri txarra iruditzea da. Inoiz egin ditut ahaleginak, poema batzuk idatzi eta ni konturatu arren" ez
|
dituk
onak... baina bada ezpada ere..." nirekin oso kritiko jokatzen dakiten pertsonei pasatzen (lagun handienak askotan minik handiena ematen dizutenak baldin badira ere). Eta lagunak farrez hasten badira, gaizki habil, adiskide!
|
|
|
Elhuyarreko presidentea den Iñaki Irazabalbeitiak bi eleberri kaleratu ditu hamarkada honetan: Arrotza paradisuan (1991) eta Uda guztiak ez
|
dituk
berdinak, Isi (1995). Donostiar honek bere bi eleberrietan zientzia fikzioa jorratu du.
|
|
|
1995 Uda guztiak ez
|
dituk
berdinak, Isi, narrazioa, R & B.
|
|
|
–Errezeloak? Hiretzat izango
|
dituk
errezeloak. Nik garbi asko zekiat.
|
|
|
Urrunagorat joan gabe, desterruan ere ederki ikusi ahal izan zitean gure arbasoek halakorik, zeren, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako katolikoen eta protestanten arteko liskar atergabeetan, egun bateko zuria biharamuneko beltza izan zitekean... Baina, lehenagokorat itzulirik, Joanes, kartari buruz asma eta azal daitezkeen hipotesiak amets hutsak
|
dituk
, frogarik ezean...
|
|
|
Zeren hik lur bat irabaziko duk eta mundu osoa irabaziko duk, baina noiz ediren behar duk zer edo zer heure aitaren erreumarentzat...? Edo, saldaren egiteko nahi ote
|
dituk
ene hezurrak, oilo zaharrarenak bezala...?
|
|
|
‘Ez. Bakarrik jakin nahi dut hain beltza izan ote zen gure etxeko ardi beltza’ ‘Protestant guztiak
|
dituk
, berez eta izaitez, ardi beltzak’, haserre iduri egin zidaan. ‘Ordea, berorrek erran dit ezen izeba Joana emazteki ona zela, nahiz eta... ’ Eta ene hitzak aditu bezain sarri, aitonak muturra okertu zian, eta bere keinu hartan ohartu ninduan ezen bigarren aldiz harrapatu nuela.
|
|
|
—Joanes, gure eliza hau munduko tipiena izan litekek eta hala izanen duk, segur, baina handiena ere izan litekek, zeren eta handitasuna eta tipitasuna ez baitira tamainaren arabera neurtzen, baina ateen zabaltasunaren arabera, eta zientziaren ateak beti egonen
|
dituk
mundurat zabalik, nornahirentzat...
|
|
|
—Bigarren lezionea —erran zuen—: orain artean behin baino gehiagotan entzun izan didak ezen ilargiaren argia ez dela ilargiarena, baina eguzkiarena; ordea, hori erraitea eta deus ere ez erraitea berdin eta orobat
|
dituk
, frogarik ezean, lehen lezionearen arabera... eta, hala, bada, gaur frogatu eginen diat.
|
|
|
" Diiin daaan, diiin daaan... Minutuak eta orduak luzeegiak
|
dituk
mugimendu bizkorren studiatzeko, eta egunen batean norbaitek erloju bat asmatu dik, pultsazioak neurtzeko gai ere izan daitekeena, diiin daaan, diiin daaan..." Hantxe, bada, osabaren prebisioneak beterik, Holandako lurretan!
|
|
|
—Atzaparkada hauek ez
|
dituk
tigrearenak... —erran nion.
|
|
|
Baina, nola izotzak, urteen eta mendeen buruan, harkaitzak ere hausten dituen, hala, libertatearen alde egin dezakegun gutia ere ez duk alferrikakoa izanen. Eta, bide luze horretan, imajinazinoa eta pazientzia izanen
|
dituk
gure armak —eta, irri bihurri bat xuxentzen zigula, nola ohi baitzuen jostetan ibiltzen zenean, erantsi zuen—: Eta ehundabatgarrena.
|
|
|
Baina ez nagok akort, zeren eta guztiok ez gaituk martiri izaiteko jaio, ni ere ez... Eta martiri izaiteko jaio denak jakin likek, bertzalde, ezen martiriak eta martirien odola a posteriori direla emankorrak, noiz eta haien kausak aitzina egiten baitu... baina baztertzen eta ahanzten
|
dituk
, modu berean, baldin haien kausak huts egiten badu... edo ikusi, bertzenaz, zer gertatu zitzaien kataroei Montsegurren, zeren martiri haiek guztiak noren ahotan daude egun, eta nork loriatzen eta lorifikatzen ditu. Nehork ez!
|
|
|
—Bizitza eskailera bat bezalakoa duk, mutilak, bere mailekin eta bere graduekin, eta goiti nahi duenak goiti behatu beharra dik —bere arrakastaren esplikazionea eman nahi zigun aitak Mattini eta bioi— Eta, hala, nik Villagrandeko dukea diat lagun, Villagrandeko dukeak balidoa, balidoak errege... Eta hala egiten
|
dituk
tratuak eta bertzelako negozioak mundu honetan...
|
|
|
—Aitzinako kontuak
|
dituk
horiek, gizona! Jakin huke odolak ez duela jadanik pertsona egiten, diruak baizen...
|
|
|
—Trufa egiten zieat nik, Joanes, halako ipuinei, zeren eta, deus izaitekotan, spiritu hutsa duk deabrua... eta spirituak ez
|
dituk
ikusten —zeren, bere inguruko jende gehienak ez bezala, osabak ez baitzituen aintzakotzat hartzen ipuinak, haietaz irri egiteko ez bazen edo haien bidez honi edo hari irri egiteko, nola egiten baitzuen, konparazione, Rabelaisek Pantagruel edo Gargantuari buruzko historietan.
|
|
|
baldin gazte zelarik koadro horiek egiten bazituen, zer ez ote du eginen gaur egun, hainbertze urteren buruan...? Haren txakurrak koadrotik paseatzerat aterako
|
dituk
, segur...!
|
|
|
—Ongi, Joanikot, oso ongi, akort nagok hirekin, guztiz akort, zeren eta, hautuen egiteko orduan, etxekoak eta auzokoak
|
dituk
lehenbizi. Eta Ubarneko dama ene konfiantzako emaztekia duk, eta haren semea ez duk gutiago izanen...
|
|
|
—eta, betartea iluntzen zitzaiola, erran zidan—: Izan ere, aita Bartolomeren itzalak kezkatzen naik, zeren eta, oso oker ez banago, gure jesuita ez baita jaun Marcel handiaren ezpalekoa... eta haren hitz sutsuak gerlarako deia
|
dituk
. Jauregia eta gure inguru osoa trentotarren sakristia bihurtuko dik jesuita honek denborarekin, ikusiko duk... eta guk prestik egon genikek orduko.
|
|
|
Materia eta forma, potentzia eta aktua: iraganeko kontuak
|
dituk
horiek, Joanes...! Izan ere, unibertsoaren liburuan guztia duk materia eta mugimendua, eta horregatik erraiten ditek:
|
|
|
Ametsek ez ditek logikarik, zeren eta ametsetan iduriak nahaste borraste hutsean elkartzen baitira... Eta logikarik ez duten kontuak ez
|
dituk
logikoki gertatzen, kasualitatez ez bada...
|
|
|
—Baina horiek ez
|
dituk
ene teoriak, bertze italiar batenak baizik —erraiten ari zitzaion osaba— Eta hi italiarra haiz eta jakin huke nor izan zen Galileo...
|
|
|
Urbiain ez duk, ezta urrundik ere, Florentzia! Eta Urbiain inguruko eta aurkientza hartako jauntxo kasik gehienak, Florentziakoak ez bezala, ezjakinak
|
dituk
, zeren haien artean ez baitago, hire aita zenak zekienaren laurdena dakienik... Eta, hala, nola baitira ezjakinak, atsegin den zernahirekin kontentatuko dituk eta ez haiz, ondorez, haien irrigarri izanen, zeren guztiak ere ene anaia Martinen eskolakoak baitira.
|
|
|
Eta Urbiain inguruko eta aurkientza hartako jauntxo kasik gehienak, Florentziakoak ez bezala, ezjakinak dituk, zeren haien artean ez baitago, hire aita zenak zekienaren laurdena dakienik... Eta, hala, nola baitira ezjakinak, atsegin den zernahirekin kontentatuko
|
dituk
eta ez haiz, ondorez, haien irrigarri izanen, zeren guztiak ere ene anaia Martinen eskolakoak baitira. Eta zer dio Martinek?
|
|
|
Edo inurriak ote dira? Iletxoak
|
dituk
, bai...! Bejondeiala, Joanes...!
|
|
|
—baina haren bisaiak, bat batean, beltzuritik betargirat egiten zuela eta haren ezpainek irri zuri bat erakusten zutela, erran zuen, grosierki eta deskorteski—: Baina, oker ez banago, hauek bizkaitarrak
|
dituk
, astoen lengoaian mintzo diren barbaroak, alegia —eta segidan erran zuen—: Y burro rebuznar, aunque tampoco saber, pues esta vizcaíno mudo parece—eta irri karkaraka hasi zen berriro, gibeletik bere lagun guztiak zeramatzala... zeren eta halakoa baita gure naturaleza, jaun André:
|
|
|
—Ordea, hauek ez
|
dituk
Asiskoaren denborak... Eta leku hau ez duk hiretzat, eta kontu guti egiten duk heure buruaz, Antonio!
|
|
|
Gizona eta piztia bat batean solasean...? Hori ez duk zientzia, horiek ipuinak
|
dituk
, mutila!" Baina nik hura ikusi nuen, eta ikusi bezala eta ikusiaren arabera kontatzen ari natzaizu, jaun André... Hotzean pentsaturik, ordea, bertze arrazoin bat ere bila daiteke, zeren, nola tigrea jan berria izan baitzitekeen, ase egon baitzitekeen mementu hartan, halako moldez, non, jateko beharrik ezean, ez baitzitzaigun gainerat oldartu.
|
|
|
—Hauek ez
|
dituk
Asiskoaren denborak, Joanes, baina sinestearen sinesteaz eta Jainkoaren ahalaz eta indarraz, Asiskoaren denborak dituk...
|
|
|
—Hauek ez dituk Asiskoaren denborak, Joanes, baina sinestearen sinesteaz eta Jainkoaren ahalaz eta indarraz, Asiskoaren denborak
|
dituk
...
|
|
|
—eta, irri zabal batek haren betartea betetzen zuela, eratxiki zuen—: Ordea, hauek denbora hobeak
|
dituk
, zeren nik, bai, eskuak libre baititut... eta zeren ez bainago urrezko hogeita hamar dukaten uzteko... eta dukat banarekin sarituko ditudan ene konfiantzazko bi guardiak ere ez...
|
|
|
—Ez ditek Kristo ezagutzen, baina giristinoak baino giristinoagoak
|
dituk
, giristinoon ahalkerako —harritzen zen Antonio Ibarbia gipuzkoarra, zeinak ez baitzuen zalantzarik ezen Paradisua ediren zuela.
|
|
|
—Nola izanen da, bada, lurra eguzkiaren ama? Sineskeriak
|
dituk
horiek, mutila!
|
|
|
Eta egun batean erran zigun: " Minutuak eta orduak luzeegiak
|
dituk
mugimendu bizkorren studiatzeko, eta egunen batean norbaitek erloju bat asmatu dik, pultsazioen neurtzeko gai ere izan daitekeena, diiin daaan, diiin daaan..." Eta denboraren neurri hari dindana deitzen hasi gintzaizkion. Baina, erlojaria ez zenez, uraren bidez neurtzen zituen osabak dindanak —bere dindanak, alegia, zeren eta, bertzenaz, mila dindan suerte izan baitzitezkeen, batzuk din dan eta bertzeak diiiiiin daaaaaan, haiek laburragoak eta hauek luzeagoak—, erabiliz, hartarakotz, ontzi bat ur, beheko aldean hodi tipi bat zuena, nondik isur baitzitekeen ontzian zegoen ura, baldin itxitura bat zabaltzen bazen, eskuz manaia zitekeena; eta osabak diiin daaan erraiten zuen, eta, hura erraiten zuen bitartean, hodia zabalik uzten zuen, hoditik zetorren ura bertze ontzi batean jaso ahal izaiteko; eta, horrela, nola ur isuriaren mailak emaiten baitzuen dindanaren neurria, maila hura marka batez seinalatu, eta handik goiti ontzi osoa markatzen zuen, neurri hura bere dindanen unitatetzat harturik.
|
|
|
—Ikusten
|
dituk
maskor marka hauek. Bada, hauek itsas marraskilo batenak dituk, eta bertze hauek txirla jigant batenak... eta honek erakusten dik ezen lur hauek itsaspean egon zirela noizbait, Bibliak kontatzen duen uholdearen denboran segur...
|
|
|
—Ikusten dituk maskor marka hauek? Bada, hauek itsas marraskilo batenak
|
dituk
, eta bertze hauek txirla jigant batenak... eta honek erakusten dik ezen lur hauek itsaspean egon zirela noizbait, Bibliak kontatzen duen uholdearen denboran segur... —eta zola-gainean etzanik zegoen erbi txakurrari, zeinari Akiles baitzeritzan, zeren eta osaba Joanikotek betiko ohitura baitzuen txakurren bat lagun eramaitekoa, halaxe erran zion—:
|
|
|
Eta, horrela, nola Noeren denboretan ere uholdea iragan zen eta hala lehorreratu ahal izan zuen bere untzia Ararat mendian, gureak ere aurkituko dik noizbait bere Ararat mendia, libertatearen mendia... Eta gu ez bagara ere, bertze batzuk iritsiko
|
dituk
. Zeren libertatea neguan baitago, baina negu bakoitzak dik bere udaberria.
|
|
|
Zeren Frantziak bere egin baitzuen eta bere egiten baitu, egunez egun, El Dorado, munduko itsaso guztietan barrena. Izan ere, Le Dragon eta Le Dragon bezalako bertze galeoi batzuk
|
dituk
Frantziako El Dorado... eta gu gaituk, beraz, Frantziarentzat El Dorado...! Eta hi, berriz...
|
|
|
Baina berak ihardesten ziean: " Bai, burdinaren mementurik onenak joan zituan, baina eneak etortzeko
|
dituk
oraino". Eta, hartaraz gero, haste gaitz eta neke baten ondoren, goiti egitea erdietsi zian, gero eta goitiago...
|
|
|
Eta eransten eta eratxikitzen zuen: " Bertze guztiak gixonak
|
dituk
...!"
|
|
|
" Nikolas, aitzina goazak. Duela guti arte gure desterrua eta gure desgraziak izan
|
dituk
herritarren mintzagai; gaur, berriz, gure olaz eta gure fortunaz mintzatzen dituk. Baina hau ez duk aski, eta are gehiago hazi nahi badugu, baterat eta bertzerat hedatu behar diagu negozioa, baterat eta bertzerat joan, hango eta hemengo handikiekin eta merkatari ahaltsuekin solastu eta haiei geure asmoak erakutsi...
|
|
|
" Nikolas, aitzina goazak. Duela guti arte gure desterrua eta gure desgraziak izan dituk herritarren mintzagai; gaur, berriz, gure olaz eta gure fortunaz mintzatzen
|
dituk
. Baina hau ez duk aski, eta are gehiago hazi nahi badugu, baterat eta bertzerat hedatu behar diagu negozioa, baterat eta bertzerat joan, hango eta hemengo handikiekin eta merkatari ahaltsuekin solastu eta haiei geure asmoak erakutsi...
|
|
|
—Katolikoek Erroma ditek amets; mahomatarrak, berriz, Mekarat joaiten
|
dituk
bizitzan behin... eta gu ez gaituk gutiago izanen: gu ere geure Erromarat eta geure Mekarat joanen gaituk egunen batean:
|
|
|
—Ez izan inozent, Joanikot —ihardetsi zion aitak— Bai, jauntxo horietarik gehienak protestant
|
dituk
, baina berant baino lehen eginen dituk guztiak katoliko, nola egin baitzen Nafarroako Henrike III.a bere sasoinean, Frantziako Henrike IV. bihurtzeko, eta bere erabaki harekin handiago izaiteko, erraiten zuela, diotenez: Paris bien veaut une messe.
|
|
|
—Ez izan inozent, Joanikot —ihardetsi zion aitak— Bai, jauntxo horietarik gehienak protestant dituk, baina berant baino lehen eginen
|
dituk
guztiak katoliko, nola egin baitzen Nafarroako Henrike III.a bere sasoinean, Frantziako Henrike IV. bihurtzeko, eta bere erabaki harekin handiago izaiteko, erraiten zuela, diotenez: Paris bien veaut une messe.
|
|
|
—Hori baino aitzinagoko kontuak daudelako, Joanes... —ihardetsi zidan osabak— Eta herrien eskubideak herrien eskubide
|
dituk
, eta ez zagok herritarren lurrak horrela kentzerik. Zeren horrek izen bakarra dik:
|
|
|
—Eta non dago egia? Eta non
|
dituk
frogak, erraiteko ezen inguruko jende guz tiaren sinestea superstizionea dela...? —galdetu zion aitak— Zeren hik deabruzko herensugea zegoen lekurat eraman dituk, frogatzeko ezen Pagabason ez herensugerik ez deabrurik zegoela; aitzitik, haiek mila ikusi ditiztek...
|
|
|
Eta non dituk frogak, erraiteko ezen inguruko jende guz tiaren sinestea superstizionea dela...? —galdetu zion aitak— Zeren hik deabruzko herensugea zegoen lekurat eraman
|
dituk
, frogatzeko ezen Pagabason ez herensugerik ez deabrurik zegoela; aitzitik, haiek mila ikusi ditiztek...
|
|
|
Eta guk deus egin gabe geratu behar al dugu, ahoa zabaldu gabe eta protestarik egin gabe, festaz festa? Zeren tratua gaurko afarian sinatzekoak
|
dituk
, eta horrek ez dik erremediorik... baina afariari guhaurk jar ziezaiokeagu soinua, beharbada... Eta, nola afaria ohiz kanpokoa izanen den, zeren halaxe saritu nahi baititu hire aitak gonbidatuak hain egun seinalatuan, ohiz kanpoko zerbait egin behar diagu guk ere... gonbidatuei saria lehenbailehen egotzaraziz, konparazione, berdin zait goitik edo behetik —eta, azken hitzak hatzaren bi keinuekin laguntzen zituela, batean ahorat zeramala eta bertzean uzkirat, eratxiki zuen—:
|
|
|
Eta ez diagu Amaiurri beha ipiniko, baina hogei gradu haratago, Madrili beha! Eta halatan izanen
|
dituk
hogei gradu horiek ehunda larogei balira bezala, zeren eta batzuak eta bertzeak kontrako bidean baikaude, zinez.
|
|
|
—Mapak hor
|
dituk
, Martin, ene kalkuluak frogatu nahi badituk...
|
|
|
—Liburuak halaxe erosten
|
dituk
, batzuetan jakinaren gainean, eta bertzeetan jakin gabe...
|
|
|
—Ezagutzen al
|
dituk
...?
|
|
|
—Pedro, hire koadro horiek hemengo jauntxoentzat
|
dituk
atsegin, baina nik surik gabeko eta inspirazinorik gabeko pintura ez diat atsegin...
|
|
|
—Bai, fidatzekoak
|
dituk
orain ere sainduen erlikiak...! Lehengo batean ere, konparazione, hor ikusi nian Florentziako karriketan ijito iduriko gizon bat, Avilako santaren ile baten erlikia zuena, ez dakit zenbat mirakulu eragin zituena... haietarik bat karsoil bati, zeinak gauetik egunera ilez eta biloz beterik ikusi ahal izan baitzuen bere burua, halako moldez non baitzirudien ezen mendi gorri bat zegoèn lekuan baso ezin abartsuago bat sortu zela...
|
|
|
Baina, hasteko, nik Errege magoen adorazionea eskatu nian: ordea, idia eta astoa
|
dituk
marrazki honetan zinezko errege, zeren eta lehen planoan baitaude; bertzalde, errege magoak hiru zituan, ez sei, eta ez zekiat zertarat datozen bertze hiru horiek, artzainez mozorrotuak... —eta, eskua sudurrerat nardaz zeramala, segitu zuen—:
|
|
|
—Badakik ezen, hilabete baten buruan, desterrurat joan behar dudala, eta ez nikek adio luzetan galdu nahi, zeren eta hik ere heure etxea baitaukak, eta han izanen
|
dituk
heure etxekoak aiduru... Halarik ere, eguna aitzina zoak, eta gurean iragan huke, beharbada, gaua.
|
|
|
Izan ere, desterrua ez duk lur bat, guganik kanpoan dagoena, baina gure baitakoa, zeren desterru handiagoa dik etxean dagoenak, baina burua beheiti, ezen ez etxetik kanpoan dagoenak, baina burua goiti —eta entseiatzen zelarik ezpainetako nekean irri bat marrazterat, erran zuen—: Bai, hoa lasai; izan ere, gorputzez urrunduko gaituk, baina ez arimaz, zeren gure arimak bat
|
dituk
hik egin berri duan koadroaren laukian.
|
|
|
Oroitzen al
|
dituk
jaun Marcel zenarekin izan nituen diskusioneak, noiz eta poesia zientziaren aitzinean mesprezatzen bainuen, bai Plautok eta bai Terentziok erabili zuten harako erran hura —Amantes, amentes— nerabilela, amorioari irri eta trufa egiteko. Baina zer erran ote dut orain?
|
|
|
Zeren eta Dioskoridesen liburua ikusi bezain fite osaba Nikolasen oihu haiek etorri baitzitzaizkidan bururat... nahiz eta gero neure arrazoina errepuesta iduriko hartan ezkutatu behar izan nian, erraiten niala: " Liburuak halaxe erosten
|
dituk
, batzuetan jakinaren gainean, eta bertzeetan jakin gabe..." Beraz, berriro erraiten diat, Joanes: hago trankil...
|
|
|
—Egia duk ezen Joanikot eta Maddalenen amoriozko historia ezin ederragoa izan dela, baina halakoak bakanetan gertatzen
|
dituk
eta oso zirkunstantzia berezietan... eta gertatzen dituk, batik bat, inguruko jendea amoranteen kontra agertzen denean eta hauek, halarik ere, berea atxiki nahi izaiten dutenean, sasi guztien gainetik eta hodei guztien azpitik, nola gertatu baitzen hire osabaren kasuan. Zeren, bertzenaz...
|
|
|
—Egia duk ezen Joanikot eta Maddalenen amoriozko historia ezin ederragoa izan dela, baina halakoak bakanetan gertatzen dituk eta oso zirkunstantzia berezietan... eta gertatzen
|
dituk
, batik bat, inguruko jendea amoranteen kontra agertzen denean eta hauek, halarik ere, berea atxiki nahi izaiten dutenean, sasi guztien gainetik eta hodei guztien azpitik, nola gertatu baitzen hire osabaren kasuan. Zeren, bertzenaz...
|
|
|
—Mundu honetan guztia aldatuz zoak, eta hargatik erran zian filosofoak ezen ez zegoela ur batean bitan sartzerik. Eta pertsonak ere egu noroz aldatzen
|
dituk
: aldatzen gaituk gaur eta aldatzen gaituk bihar; eta gaur garena ez gaituk bihar izanen, eta bihar izanen garena ez gaituk etzi izanen.
|
|
|
Eta, erlikiontzi iduriko hura lepotik esekitzen zidala, kapitainak erran zidan: " Hemen
|
dituk
heure behatzezurrak, erresurrezionearen egunean kontu gaixtorik izan ez dezaan, behatzezurrak leku batean eta bertze hezur guztiak bertzean".
|
|
|
—Nondik atera
|
dituk
erlikia hauek?
|
|
|
—Zergatik ez
|
dituk
hire puska guztiak biltzen eta gutaz ahanzten. Aditu?
|
|
|
—Nik baino komiki gehiago irakurri duk, orduan. Probintzia honetako oraina eta geroa erabakitzeko diruz okitutako hamabi hamalau kabroien batzarrak horrelatsu izanen
|
dituk
...
|
|
|
Oraino sasoian hago. Dozena aurkituko
|
dituk
, bilatuz gero.
|
|
|
—Ohartua nauk. Taldeen biltokiak ere ez
|
dituk
zehatz mehatz tokitu —orriz orri, ozenki irakurri nuen handik eta hemendik—: "... auzoberriko etxabe batean biltzen dira"...
|
|
|
Gutienez, pare bat falta zaizkidak. Pazientzia pixka bat izanez gero, etzi izanen
|
dituk
horiek ere esku artean. Larunbatean.
|
|
|
—Pazientzia pixka bat, Ximu. Ordu erdi emateko eskatu zidak, eta hogeita bortz minutu baizik ez
|
dituk
joan.
|
|
|
—Zintzurra bustitzera ateratzen haizen hurrengoan abisatu —Tomasek— Nire lantokiko gaxte odolgabeak apezkumeak baino goizago erretiratzen
|
dituk
gauaz. Ez zakitek zer irakastun ona galtzen duten neskatarako.
|
|
|
—Hire beharrean egonen
|
dituk
, bai!
|
|
|
—Hor barna zebilean, Josefinarekin. Lehenak izan
|
dituk
alde egiten.
|
|
|
—Are, Eduardo —erran zuen noizbait ere—, Anarekin mintzatu beharrekoez mintzatu eta hoa gero hire oporrengatik topa egitera —munduan den irriñorik gorrotagarriena agertu zuen— Ordu guti batzuk baizik ez
|
dituk
, baina har itzak enpresaren oparitzat.
|
|
|
—Lau ordu ere ez
|
dituk
joan nonzeberri alu hori ehortzi dugunetik! —Eta?
|
|
|
—Horixe. Gainera, ez
|
dituk
hogeita lau ordu iragan behar heriotzatik ehorzketara?
|
|
|
—Xelebre zabilek gure" garbiketaria" ez zakiat zer mirari edo deabrukeriaren bidez gaztetu zaigunetik. Elizkizunak, dena dela, bihar
|
dituk
, arratsaldeko zazpietan. Arraroxkoa hau ere, ehorzketaren egun berean izaten baitira, baina tira.
|
|
|
Ez diat deus zor. Gauden gaudenean alferrik
|
dituk
hitzak oro. Denen artean izorratu nahi izan nauzue.
|
|
|
Hi baizik ez haiz falta. Lana bertze batzuek egin behar zitean, baina laguntzaile baldarregiak gertatu
|
dituk
. Egitekoa burututa topa eginen diat hire alde.
|
|
|
Guk ez diagu inor gogor erabiltzen. Horiek istorio zaharrak
|
dituk
.
|
|
|
—Txuma eta Jabito? Aspaldiko ezagunak
|
dituk
komisaldegian. Aski izan diagu hogeita lau orduz beren zaldi kuttunean ibili gabe uztea, onez onean beren kolkoa zabaltzeko.
|
|
|
Eta ez bakarrik hiri defendatzeko parada eman zialako. Brigada Zientifikokoak oporretatik itzuli
|
dituk
, eta, atzo aipatu zidatenez, armaren gainetiko azterketa aski izanen zitzaiguan hiltzaileak prestatu nahi zigun muntaia gezurtatzeko: agerian geldituko zuan pistola Soriaren ustezko suizidioaren ondotik ere erabili zela zuen kontra.
|
|
|
—Horiek hasierako kontuak
|
dituk
. Gero tratua egin zitean... bertze hilotz baten truke.
|
|
|
—Nagusiak kontent izanen
|
dituk
.
|
|
|
Autobideko lapurketena, ugaldeko atsoarena eta informatzailearen hilketa —hatzez zenbatu zituen—: hiru kasu ez
|
dituk
egunero batera argitzen! Goi goitik etorri zaizkidak zorionak!
|
|
|
Militarkume bat, azken batez, bere planta anarkoak eta guzti! Hirekin gauzak bertzelakoak
|
dituk
.
|
|
|
—Erosi behar huke. Piztia aluak
|
dituk
: aurkitu nahi hauenak beti aurkitzen hau, baita nahi ez duanean ere, baina gaur egun ez haiz deus honelako trasterik gabe.
|
|
|
—Bere marrazkiak erakutsi behar dizkiala ere erran zidak —gezur are handiagoa. Ez nuen anaia asmatzen bere lanak ilobari erakusteko egokieran— Batzuk polit politak
|
dituk
.
|
|
|
—Oraindik hemen? Bederatzi eta erdiak
|
dituk
. Zenbatetan hasten haiz lanean?
|
|
|
—" Haiek" —lehiakideen lana inarrosi zuen bere eskuan— hildakoaren mahai gaineko paperen lapurretaz mintzo
|
dituk
; hik, berriz —ni neu inarrosirik sentitu nintzen nire lanaren ebakinarekin batean— horretaz ja ere ez. " Haiek" diskete batzuen ustezko desagerpena aipatzen ditek; hik horren usainik ez.
|
|
|
bat gaur ohatzeratzean, pare bat bihar atzartzean eta hiru gehiago iluntzean. Hogeita hamasei orduz lo egin ondoan gauzak bertzela ikusiko
|
dituk
.
|
|
|
—Disketeren bat eta mahai gaineko paperez landa, agendak ere falta
|
dituk
, bai Urtxipiarena bai bulegariarena. Bakoitzak berea erabiltzen omen zian:
|
|
|
garbitzaileak bere lana bukatzear zuen hilotza aurkitzean, eta taxuz aritzen diren bakarrenetarik dugu, nonbait, zilarra bezain distiratsu utzi baitzuen dena. Salbuespen bakarra, Urtxipiaren beraren bulegoa duk, baina hango marka bakarrak, agerikoak bederen, hildakoarenak eta ez bertze inorenak
|
dituk
. Iduri likek hiltzaileak ardura berezia hartu zuela bere sar ateren lorratzik ez uzten.
|
|
|
—Hiru lau aldiz erran zidak, hire bisita noizko. Hilabeteak omen
|
dituk
ikusten ez hauela.
|
|
|
—Bada, ederra egin diguk, ederra! Kristoren ostikoa eman zigutek alu hauek —Josurenean zegoen konpetentziakoen ale berdina inarrosi zuen esku batekin, bertzearekin OSTIKOA hitza idazten zuen bizkitartean— Atzoz geroztik, irratiak ez
|
dituk
bertzerik errepikatzen ari, guzti guztietan albistearen iturria aipatzen dutela. Sekulako desastrea, eta dena, hire errua!
|
|
|
Agresioa, tratu txarrak eta legez kanpoko atxiloketa! Ageri duk ez duzuela oraino ikasi, baina garaiak aldatu
|
dituk
. Ez uste gehiago posible duzuenik zernahi eginda zigorrik gabe gelditzea...
|