|
2000
|
|
|
Iazko irailean ETA erakundeak su etena aldarrikatzeko argitara eman zuen agirian
|
bazeuden
niregan harrera berezi bat sortu zuten bi puntu. Bi puntu hoiek osatzen zuten, nire ustez, erabaki garrantzitsu haren justifikazio ideologiko eta politikoa.
|
|
|
Bilduma hau sortu zen momentuan ez zegoen Euskal Herrian horrelako ipuinik. Jarraitutako ereduei dagokienez, Espainia mailan
|
bazeuden
gaztelania eta ingelesezko liburuak. Eta Espainiatik kanpo, Frankfurtekoa bezalako azoka handietan ikusten ziren horrelakoak.
|
|
|
Goiko argazkian azaltzen den moduan, bederatzi gune bereizi izango ditu Kultur Parkeak. Urtebeteko epean lehendik ere
|
bazeuden
eraikinak zaharberrituko dituzte, hots, 6 eta 7 guneak ez beste guztiak. Eta eraikin berri hauek 2002rako egingo direla aurreikusten da.
|
|
|
Lehenengoan, beroan idatzitako esaldi irakurtezin eta erabat ulertezinak zeuden. Bigarrenean, esaldi ulergarriak
|
bazeuden
ere, egilea lotsati sentitzen zen. Eta hirugarrena eta azkena, mamiz eskasena, esaldi ulergarriz eta ulerkorrez osatu zuen.
|
|
|
Euskal jokalarien lagun arteko lehen bi partidak ere Kataluniaren aurka izan ziren, 1916an, eta mediterraniarrak errebantxa gogoz
|
bazeuden
gauzak ezin okerrago atera zitzaizkien, Bartzelonan 1 irabazi zutelako, eta Bilbon, berriz, 5
|
|
|
XIX. mendekoak dira gaur egun eguneroko bizitzarako ezinbestekoak ditugun norbanakoaren nortasuna bermatzen duten dokumentuak, orduan zabaldu eta arruntbilakatu baitziren, nahiz eta zenbaitzuen kasuan lehenagotik ere
|
bazeuden
. Anderson-en arabera (1998: 17) industria aroaren eraginez zabaldu ziren, kapitalismoarenbermerako.
|
|
|
Protagonista nagusiekin batera, erakunde bakoitzeko bigarren eta azken mailakoagintariak ere
|
bazeuden
(Gobernariak, Guardia Zibil Buruak; Alkateak, Parrokoak, komentuetako Nagusiak), eta, dena jasan edo gozatzen, Mugimenduko ekintzaileak etakristau eliztar xumeak. Azken hauek, gainera, norberaren ekimenaren edo gogoarenarabera, ikusle ez ezik salatari ere bilaka zitezkeen.
|
|
|
Goraxeago aipatu dudan bezala, 1906ko udaberria zen. Urte erdi geroago, Gabon egunean, zoragarria zen jostailuaz oraindik ohiturik ez
|
bazeuden
ere, kapitainak Morse kodearen bidez Gabon mezu bat igorri nahi izan zion familiari. Telegrafista hori egiteko prest zegoelarik, bat batean ahots bat entzun zen, tokitatik zetorren baina entzungarri zen soinu bat, nondik arraio hel zitekeen inork ere ez zekiela, zeren kostaldetik oso urrun baitzeuden, Ingalaterra Berriaren parean.
|
|
|
Eta beno, gero argitu zen talde armatu horrek artsenala prestatu nahi zuela Errepublikan, eta horregatik komeni zitzaiela itsasontziarekiko kontaktua ere Errepublikan izatea. Arma trafikoa zen gehienbat, baina drogak ere
|
bazeuden
tartean, hori baita talde lealisten finantzaketa modurik errentagarrienetakoa. Itsasontziak Hego Afrikatik etorri behar zuen.
|
|
|
Eta Villagrandeko dukeak ipuin hura kontatu zigun... eta osabak erraiten zidan fidatzeko eta fidatzeko, zeren, alde batetik, bera fidatzeko gizona baitzen, eta zeren, bertzetik, segur baitzegoen ezen Villagrandeko dukeak ez gintuela hargatik fusilatuko... afari hartako tratuan bi mila fusil jokoan
|
bazeuden
ere.
|
|
|
Zeren gauza bat zen zerbait nahi izaitea, eta bertzea, nahiaren bete ahal izaitea eta konplitzea. Izan ere, nola beteko nuen, bada, neure nahi hura, baldin ene arrazoinak lehengo puntuan
|
bazeuden
guti gorabehera. Eta ene arrazoinak lehengoak baziren eta barrendik erdibitua banengoen, nola eginen nuen, bada, baterat edo bertzerat?
|
|
|
—Ez dira Frantziarat joan, beraz... Baina nola erran dezakezu beren burua hil dutela, baldin aitzinetik hilik
|
bazeuden
–Izan ere...
|
|
|
Vienarrentzat ere, jakina, nozio gakoa zen, baina ez bere zentzu kantiarrean. Horientzat tamalez, lehen aipaturiko Poincareren konbentzionalismoak argudio eszeptiko gogor bat zekarren geometria espazialaren objektibotasunaren aurka, Schlickek eta besteek aintzakotzat izan zutena, zientzia berriaren ikuspegi orokorra galtzeko prest ez
|
bazeuden
behintzat. Poincareren ustez, espazio baten egitura geometrikoa ez zen gauza ez objektiboa ezta determinatua ere.
|
|
|
Ez zegoen hura guztia gidatu, bideratu eta iraultza sozial moduan antola zezakeen aitzindaririk. Gidariak
|
bazeuden
, jakina, baina haietako inork ez zeukan behar besteko karismarik, inor ez benetako gidaritza egiteko gai. Maila politiko itzela eskatzen du horrek.
|
|
|
Kortinak itxita, lanparak pizteke, eguerdi aldea behar bazuen ere, ilunxko zegoen. Mahai apal, zabal biribil batean kafeontziak, kikarak, pasta batzuk ere
|
bazeuden
platertxo batean. Bat batean bizkarrekoa bordatu lan batez estalia zuen besaulki batean emakume xahar xahar bat ikusi zuen Xanek.
|
|
|
Orduan Belek: " Ikusten etxe haiek?", galdetu zion Xani;" iaz ez zeuden"; zeharka begiratzen zion, Xanen estonamenduaz amusaturik;" orain etxeak di da egiten dituzte"; euria ari zuela, errepidean ur balsak
|
bazeuden
ere, Lupok belozidade handian gidatzen zuen, Xan apur bat ikaratuta zihoan;" gu hor eta hor aritu izan gara", esaten zuen Belek;" txatarrak biltzen, hori da gurea. Hirian burdina zahar asko dago.
|
|
2001
|
|
|
Gerra handia amaitu eta berehala sortu zen" Bordeleko Eskualdunen Biltzarra" deitu batzarra. Gerra antzinetik ere
|
bazeuden
hainbat elkarte. " Lagun Onak" edota" Egia", konparazione.
|
|
|
bitartean Iparraldean eginikoak eta 1938tik 1962ra Hego Euskal Herrian aurrera eramanak, nahiz azken ekintzotan beste leku batzuetako makiek ere parte hartu zuten. Borrokalariok bereziki komunistak ziren arren, haien artean
|
bazeuden
libertarioak, sozialistak eta nazionalistak ere.
|
|
|
Telefónica ren garaietan egunean zehar hiru tarifa xedatuak
|
bazeuden
ere (puntakoa, arrunta eta murriztua), orain, konpainia gehientsuetan bi tarte besterik ez dago: lan ordutegia (astelehenetik ostiralera, goizeko zortzietatik ilunabarreko zortziak arte) eta asteburuko tarifa (gainerako egun eta orduetan).
|
|
|
Elizatxo gehienak ezaugarri hauek eduki arren,
|
bazeuden
oso bestelako itxuraeduki behar zuten espazio erlijiosoak ere. Batetik, agiri idatzien bitartez argi dagoelizen artean hierarkia edo mailaketa zegoela; kasurako, Abadiñok, Mungiak, Ziortzak edo Axpek barruti baten kontrola edukiko zuten, baita eliza txikiagoen kontrolaere.
|
|
|
Batetik, agiri idatzien bitartez argi dagoelizen artean hierarkia edo mailaketa zegoela; kasurako, Abadiñok, Mungiak, Ziortzak edo Axpek barruti baten kontrola edukiko zuten, baita eliza txikiagoen kontrolaere. Bestalde indusketek erakusten dutenez, eliza konplexuagoak ere
|
bazeuden
; adibidez, Mutrikuko Astigarribiako San Andres (ikus supra), 10,5 m x 8,75 m kooinplantarekin, aurrekoak baino bi aldiz handiagoa da, tamainaz behintzat.
|
|
|
Mota honetako hamabi ezarkuntza ezagutzen dira, eta denak ez diote kokapen eredu berdinari jarraitzen: batzuk harana zabaltzen den lekuan zeuden (Mungia, Iona, Tabira, Arandia, ArrigorriagakoSanta Maria); beste batzuk mendi magaletan, hegien oinean (Kortezubi, Arteaga, Fruniz, Etxebarriako San Agustin, Abadiño); baina haranarensakon sakonean kokatutakoak ere
|
bazeuden
. Gehienak XI. mendekoak dira.
|
|
|
Normalean, VI eta VII. mendeetan batez ere, jende arrunta nekazari munduan kokaturiko nekropolietan lurperatzen zen. Jakina, beste mota bateko hilobiakere
|
bazeuden
, baina, oro har, berantiarragoak direla esan daiteke. Eliza barruetaneginikoez ari gara, edota monumentu ikusgarrietan eginikoez (Poitiers-ko hipogeoaaipa daiteke, adibide moduan).
|
|
|
Lisboan zerua zegoen batez ere. Kafetegiak, portugesa eta tranbiak ere
|
bazeuden
, baina zerua zegoen Lisboan batez ere. Eta Roma eta Marcos tranbia batera igo ziren, ezin zirelako zerura igo.
|
|
|
Pinturak ere
|
bazeuden
aztarnategian. Horixe ari zen kamera erakusten.
|
|
|
Igoera 17 minutu eta 32 segundo irauten ari zen, dagoeneko. Hirugarren pisuan bizi ziren, oker ez
|
bazeuden
.
|
|
|
Estazioa inguratzera joan zen, denbora ematera eta gaueko ametsa gogoratzera. Hogeita bost minutu behar zituen Lucasek estazioa inguratzeko, eta tunelak pasatu eta barrerak jaitsita
|
bazeuden
itxaron, eta sasi artean ibili. Herria banatzen zuen estazioak:
|
|
|
Lehergailuei buruzko koadernoa irakurtzen hasi zen. Euskaraz zegoen, boligrafo urdinez idatzita, aztertzen zuen zer materia mota den lehergarria, adierazten zuen lehergailuak zelan egin, han hemenka marrazkiak agertzen ziren, halako zutabea edo edifizioa botatzeko zenbat lehergai eta zein lekutan jarri behar zen erakusteko, eraikinaren marrazkiaren azpian kuartela irakurtzen zen, eta erantsi batzuk ere
|
bazeuden
, gaztelaniaz edo frantsesez, tinta gorriz gehituta, testu urdinean agertzen zenaren zuzenketa edo osagarri.
|
|
|
Musika atsegin bat besterik ez zitzaion giroari falta, Alain Delon eta bere neskalagunaren eszena haren antza izateko. Besoak eta belaunak hurbil zeuden, hitz magnetizatu batzuk ere
|
bazeuden
, beldurrarekin eta desioarekin.
|
|
|
Portuan, enbarkazio gehienak herrikoak ziren, bertako arrantzaleenak, baina aberats domingeroen bi yate ere
|
bazeuden
, udaldian erabiltzen zirenak batez ere, eta lantzean behin urruneko ontziren bat iristen zen. Ontzien sarrera eta deskarga ikusi nahi nuen, kargagatik uretan ondo sartuak heltzen zirenak, baina geroago hasiko ziren, biharamunean igual, garabien, kontainerren, estibadoreen mugimenduak.
|
|
|
Eta
|
bazeuden
itsasontzien miniaturak ere elizaren alboetan zintzilik. Eta batzuetan, haizearekin edo, airean nabigatzen ari zirela ematen zuen.
|
|
|
Huraxe zen egia: zain zeudenak, errukarri ez ezik, etsiturik ere
|
bazeuden
, eta edozertarako prest. Eta barnean han, barnean, esan bezala, hasia zen beldurra aurpegi zurbiletan azaltzen; bazekiten, bere hartan jarraitzera inork erantzukizunik sorbalda gainean hartu nahi ezik, alegia, latza izango zutela ordaina, sekula ez ahazteko modukoa.
|
|
|
Hala ere, leherketa handiaren ereduak azalpenik gabe uzten zituen zenbait arlo
|
bazeuden
. Alan Guth ek 1980 urtean unibertsoaren eredu inflazionarioa plazaratu zuen, unibertsoaren zabalkuntzak jatorrizko aldiuneetan eta oso denbora tarte txikian azelerazio handia jasan zuela baieztatuz.
|
|
|
Ez da berria. Lehen ere
|
bazeuden
euskararen eta euskaldunen eskubideen aurkako estrategiak. Garbiak, gogorrak, zuzenak batzuk; isilak eta sotilagoak besteak.
|
|
|
Noizbait egin zuten atsedenalditxoa, jardunaldi haren antolamenduak aske utziriko hariak –gauzatxo domestikoa, esan dezagun– lotzeko asmoz, eta, kapirotea kentzeko tentazioari eutsiz, eszenari begira jarri nintzen; berrehun edo hirurehun kaputxadun
|
bazeuden
, denak marmar betean. Hura anabasa zen:
|
|
|
ez omen zegoen gelarik jardunaldietako parte hartzaile guztientzat, nonbait, hainbat akreditazio falta omen zen edo oker zegoen, areto hartako aire egokituak ez zuen behar bezala funtzionatzen (omenik gabe, neu lekuko), interpretarien zerbitzuak are eta gutxiago (baina, interpretariekin, artean esan dezadan, gauza jakina da…). Berandu iritsi eta gela eske borrokan ari ziren estatubatuar batzuk
|
bazeuden
. Han, denak kaputxadunak izanik, ez zegoen inor ezagutzerik, baina haiek behin eta berriz esaten zuten estatubatuarrak zirela, euren nazionalitatea adierazteak nolabaiteko eragin disuasorioa edukiko zuelakoan edo.
|
|
|
– Gainera erabat eraginkorra izateko faktore jakin batzuk
|
bazeuden
tartean: haizea, haizearen norabidea, eguraldia...
|
|
2002
|
|
|
Berari lurra eman behar zioten larunbat arratsalde berberean, bagenbiltzan lagun batzuk Arabako herrixka batean barrena eta bospasei gaztetxo ikusi genituen estalpe batean bilduta. Adineko beste pertsona gutxi batzuk ere
|
bazeuden
inguruan. Eguna hotza zen, zerua goibel zegoen.
|
|
|
Publio Lopez Mondejarrek" 150 años de fotografia en España" liburuan dioenez, Krimeako Gerrak() eman zion benetako hasiera prentsa argazkilaritzari. Baina ordurako aitzindariak izanak ziren eta
|
bazeuden
kalean bi aldizkari grafiko, 1842an sortutako" The Illustred London News" eta haren arrakasta ikusirik Frantzian sortu zen" L' Illustration". Euskal Herrian, berriz, 1891 arte itxaron zen Carlos Shombergek Bilbon sortu zuen" Novedades Fotograficas" ikusi ahal izateko.
|
|
|
Iturriozek azaldu digunez, 80ko hamarkada amaieran eta 90eko hasieran euskararen inguruko hainbat mugimendu sortu zen Deba bailaran, eta horiek eredu bezala hartuz eman zituen Zintzo Mintzok lehen urratsak, 1994an, Joxe Mari Etxanizen gidaritzapean. " Aurrez
|
bazeuden
beste elkarte batzuk, EHE eta EKB esaterako, baina gehienek euskararen apologia egiten zuten; errebindikatiboak ziren. Ondoren mugimendu posibilista bat jaio zen, administrazioetatik egin ezin zena herri elkarteetatik bultzatu behar zela ziotenak.
|
|
|
Baina beste hainbat gaixotasun tropikal edo" exotiko" samar bezala, liburuetako kontua besterik ez zen gaitzak ikaragarrizko berpiztea izan du azken aldi honetan, duela aste batzuetatik hona" Ipar Amerikako mehatxu berria" izena hartzeraino. Lehendik ere nahiko beldurtuta
|
bazeuden
bertako biztanleak, baina honekin beste kezka iturri bat gehitu zaie oraintxe urtebete edo (2001eko irailaren 11n hain zuzen ere) New Yorkeko Dorre Bikien aurkako ekintzaren ondotik hainbeste aztoratu dituen terrorismo kontuei.
|
|
|
Hiriko autobusen kasuan, hartu zirenen %73 egokituta
|
bazeuden
ere, ia erdiak hutsuneak zituen egokitzapenean: gidaria ez da espaloira behar adina hurbiltzen eta, beraz, arrapala ez da espaloiaren gainean gelditzen eta koska geratzen da (errepidetik autobusera), edo autobusaren arrapala ez da lurreraino jaisten.
|
|
|
Nafarroako Foru Legebiltzarrak 1982 urtean (ekainaren 23an) onartu zituenindustria politikako neurrien artean, ikerketa eta garapenerako laguntzak ere
|
bazeuden
(BON, 86 zenbakia, 1982ko uztailaren 19koa). Ondoren, urte horretakoirailaren 16an, Nafarroako Gobernuak ikerketa eta garapenerako laguntzen Arautegia atera zuen (2/ 1982 Foru Dekretua) (Zabala, 1996, 170).
|
|
|
Nafarroako kasuan, zenbait zergarekin batera, Estatu zentralari ekarpen finko bat eman beharra ezarrizen 1841eko legean. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foru aldundien kasuan, 1876ko legearen arabera estatuko aurrekontua finantzatzeko zergak ordaintzerabeharturik
|
bazeuden
ere, kontra agertu ziren, eta legearen atal hori ez zuten bete.Hori zela kausa, urtebete pasa ondoren, dekretu baten bitartez, Kupo bat ordaintzerabehartu zituzten. Berriro ere, foru aldundiek ez zuten horrelako inposiziorik onartu, eta horren ondorioz, deseginda geratu ziren.
|
|
|
Gerra baino lehenago, Euskal Unibertsitatearen aldeko gehienen ustez, erakunde horren lanen artean euskarak eta euskalkulturaren azterketak eta babesak lehen mailako tokia izan behar zuten. Lehenmailako irakaskuntza euskaraz azaldu behar zelakoan ere
|
bazeuden
. Baina gutxiizan ziren unibertsitateko lan hizkuntzetako bat euskara bera izan zitekeelapentsatu edo defenditu zutenak.
|
|
|
Horrela, erakundearen barnean zegoenak bere senideak bertan sartzeko erregutu, aholkatueta bultzatu egin ahal izango zuen. Beste batzuk bere familiako kide horiek eginikozerbitzuez baliatuko ziren faboreak lortzeko, beren merituak izango balira bezala.Tradizionalki,
|
bazeuden
bere partaideak Inkisizioaren postuetan ezartzen zituztenfamilia elitistak eta ospedun leinuak (Cristobal, 1993). Inkisizioaren erakundeanaurretiko senideak izateak bertan sartzeko eta mugitzeko bidea errazten zuen.Horrez gain, leinu batzuek kargu guztien jabegoa edo monopolioa lortzen zutenherentzia jokoen bitartez.
|
|
|
gizarteestamental eta korporatibo baten errealitatea, non gizabanakoaren posizioa taldearekiko zuen harremanean definitzen zen; honek eraldatu egin zuen emakumeenjokaerak aztertzeko modua, eta horrela ulertu ahal izan genuen zergatik egitenzituzten emakume haiek beren etxeentzako negozioak, nola gobernatzen zituztenberen seme alabak, eta zergatik balio zuten ezkontzaren bitartez harremanak bideratzeko. Noski, gizarte estamental hartan
|
bazeuden
menpekotasunak, eta, legez etatradizioz, gizona zen gizarte hartan nagusiena. Baina honek ez zuen dena azaltzen.Emakumeek ere osatzen zuten gizarte hura.
|
|
|
Askok hitzetik ekintzetarako urratsa ematea lortu ez duten arren, irrati gehienek euskararen aldeko apustua aldarrikatzen zuten. Egon ziren hasieratik euskaraz aritu zirenak, oso eremu erdaldun batean kokatuta
|
bazeuden
ere, Getxoko Bost Axola, adibidez. Beste batzuk, berriz, elebidun hasi ziren arren, euskara hutsez aritzea lortu dute, Hernaniko Molotoff Irratiak bezala.
|
|
|
Berrogei urteko zentsura eta ukazio ofiziala jasan eta gero, Hego Euskal Herriko emisora askok euskaldunen eskakizunei egokitu behar izan zieten irrati hizkuntza. Elizaren emisorek euskara erabiltzen zuten hainbat irratsaiotan, eta beste emisora batzuetan ere
|
bazeuden
euskarazko saioak, baina egoera tamalgarria zen 1977an, Punto y Hora aldizkariak urte horretako azaroan argitaratu zuen txostenaren arabera. Astekariaren erreportajeak agerian utzi zuen bezala, Franco hil zenean oso gutxi ziren euskaraz eskainitako irratsaioak2:
|
|
|
Uhinen isiltasunarekin batera, euskal herritar askoren ahotsa isildu zen. Batzuk bertan geratu ziren, erregimen berriaren aldekoak ere
|
bazeuden
–. Beste batzuek, berriz, erbestera eramango zituen bidaia bat hasi zuten, gartzeletatik, Estatuko beste nazioetatik edota kontzentrazio zelaietatik pasatu eta gero; gutxi batzuek, ordea, utzitako lurretara itzultzeko erabakia hartu zuten, aurkituko zutenak beldurtzen bazituen ere.
|
|
|
Izan ere, karotidei lotutako nerbio egitura horretako zelulek dopamina sortzen dute, Parkinsonen gaixoen garunean falta den substantzia kimikoa. López Barneok eta haren ingurukoek pentsatu zuten dopamina sortzen zuten zelulak bazituzten, erraz aurkitzeko modukoak (lepoan) eta, gainera, bitan banatuta
|
bazeuden
(eskuinean eta ezkerrean), agian Parkinsona arinduko zuela karotida gorputzetako baten autotransplantea lepotik gaixoaren garunaren eremu egokira. Ikerketa ildo horrek aurrera jarraitzen du, eta Sevillako irakasleak kontatzen du orain dela denbora gutxi batzuk “hurrengo hilabeteetan Ingalaterran emaitzak neurtzeko berrikusketa egingo zaien pazienteei egindako transplante esperimental” gutxi batzuk egin dituztela.
|
|
|
Orain arte, produktu hori baztertu egiten zen gazta egiteko prozesuan. Baina duela hilabete batzuk, ikertzaile holandarrek jakin zuten minaren lasaigarri gisa eta agente kimioprebentibo gisa joka zezaketen zenbait proteina zituela, kontzentrazio oso baxuan
|
bazeuden
ere. Granadako taldea proteinak aldatu gabe zatikatzeko metodo eraginkor baten bila dabil.
|
|
|
Gaixotasun horrek, onbera izan arren, azkura handiak eta azaleko lesioak eragiten ditu. Jatorria Duela hiru egun atzeman zen agerraldia, nahiz eta lehenago
|
bazeuden
azaleko lesioak zituzten langileak konpondu gabe, prozesu kutsakorra izan zitekeelako. Ospitaleko zuzendari kudeatzaileak, Luis Martínezek, jakinarazi zuenez, eragindako eremua erabat definituta eta kontrolatuta dagoenez, «ez dago alarma motiborik ez pazienteentzat ez senideentzat», eta gaineratu zuen, hala ere, zaintza indartu egin dela kasu berriak atzemateko.
|
|
|
1995ean, Pirinioetan Ibai Garai eta Ezker Aldai bilbotar gazteak elurretenak harrapatu zituenean, horrelako zakurrek aurkitu zituzten, elurretan bi metro barru
|
bazeuden
ere.
|
|
|
Josu R ren begietan, Fernando eta Orrondo, umore oneko ez ezik txispatuta ere
|
bazeuden
. Hura berri ona zela kontsideratu zuen, bera kanpoan egona zen ordu erdi luzean ezustekorik gertatu ez zen seinale.
|
|
|
Horregatik, iritsi bezain laster, ezagunen aurpegiak bilatuko genituen lehenik han bildutako bidaiarien artean, eta ezagunik ezean, txartelak ateratzeko ilaran jarriko ginen, haien etorrera zelatatzen genuela. Lehenago edo geroago norbait agertuko zen, edo dagoeneko
|
bazeuden
han gu ailegatzean, eta pixka banaka estudiante gipuzkoarron lagunarteak handituz eta ugalduz joango ziren, autobusetara igotzeko unea heldu bitartean.
|
|
|
12 Erradikalismo arabiar eta juduaren ekimen konbinatuak bake prozesua blokeatu zuen. Te rrorista judu batek Yitzhak Rabin erahil zuen, israeldar segurtasun zerbitzu eraginkorren ezintasunaren aurrean, nahiz eta antzekoatentatu ren bat prestatzen ari zela pentsatzeko aztarnanabarmenak
|
bazeuden
. Berehalako hauteskundeek berriroere Likudeko erradikalei eman zieten garaipena.
|
|
|
Poltsatik izerditutako elastiko eta galtzerdiak atera zituen eta ama erabiltzen ari zen sukaldeko mahaian bertan utzi zituen, zuritu berriko patata azalen alboan. Biharamunerako garbiak zituela esan zion, ez zuela ardura erabat lehorrak ez
|
bazeuden
ere, eta eskaileran gora egin zuen hirugarren solairuraino.
|
|
|
The Times ek gogor salatu zuen Alemaniako hegazkinen ankerkeria. Hark jasotako Agirre Lehendakariaren hitz batzuk ere
|
bazeuden
Galderren paperean. The Morning Post ek, bestalde, harri eginda galdetzen zuen zein ote zen hain triskantza odolbako haren benetako zioa.
|
|
|
Argazkian CNTko emakume miliziar bi ere
|
bazeuden
, loteria denda baten aurrean, erretzen.
|
|
|
Ez zegoen seguru. Eta hala balitz ere,
|
bazeuden
beste gauza erakargarriago batzuk. Hain zuzen ere, bizitzatik interesa ez zekiokeen bakarra heriotza zen.
|
|
|
Preso eskuindarren gorpu odoleztatuek presondegiaren barren goiak lohitzen zituzten. Gorpu mutilatu batzuk ere
|
bazeuden
barreiaturik. Bilboko egunkariek txikertutakoen berri eman zezaten agindu zion Leizaolak Arbex zentsoreari.
|
|
2003
|
|
|
Ordulari atomiko oso zehatzak
|
bazeuden
lehenagotik ere, baina 4.800 zentimetro kuboko bolumena zuten eta 50 watt kontsumitzen zuten. Aurkeztu berri den honek ez du lehengo erraldoi horiekin zerikusirik:
|
|
|
Gaur egun egoera bestelakoa da. Sasoi hartan oso gutxi ginen, zeharo errepresio mundu batean murgilduta, baina
|
bazeuden
gugandik aparte autore batzuk guretzako eredu zirenak, esaterako, Aresti. Batzuek lotzen dute Diktadura Abangoardiarekin.
|
|
|
Latan ontziratuta
|
bazeuden
, bota ezazu, behin ireki eta gero, barrualdea azkar oxidatzen zaio eta.
|
|
|
zen, Unibertsitate ofizialaren kontzientzia txarra; eta horren ondorioz, ez zen akordiorik lortu. Bakaikoaren ustez, erakunde publikoek nahi izan balute,
|
bazeuden
bideak UEU babesteko. Are gehiago, kontuan hartzen bada, UEU prest zegoela Iruñeko ikastaroetan EHUren babesa onartzeko.
|
|
|
Bestelako kezkak ere
|
bazeuden
. Autokritika egin beharra azpimarratu zuen Orbek:
|
|
|
Historia ko urtekaria, Ekonomiakoa eta Dialektologiari buruzkoa izan ezik, besteak Zientzietakoak ziren. Gehienak testu-liburuak ziren, baina
|
bazeuden
ikerketa lanak ere. Arlo gehienetan ezjakitun denarentzat zaila da liburuen balorazioa egitea, baina badira nabarmendu beharreko batzuk.
|
|
|
Gerra aurrean, Euskal Unibertsitatearen aldeko gehienen ustez, unibertsitatearen zereginen artean, lehenengo mailako tokia izan behar zuten euskarak eta euskal kulturaren azterketak eta babesak. Lehenengo mailako irakaskuntza euskaraz azaldu behar zelakoan ere
|
bazeuden
. Baina, gutxik defendatu zuten unibertsitateko lan hizkuntzetako bat euskara bera izan zitekeela.
|
|
|
Adituek diotenez, beste metal astun batzuk ere aztertu behar dira, hala nola zinka, kobrea, beruna eta merkurioa. Gainera, aurkikuntzak zalantzan jarri du organismoek metal astunak eta beste kutsatzaile batzuk soilik xurga zitzaketen kontzeptua, baldin eta disolbatuta edo disolbatuta
|
bazeuden
ur transminatuan. Hori guztia dela eta, adituek honako gai honi buruzko lanak egiten dituzte orain:
|
|
|
Valentziako Sailak ikuskapen lan batzuk egin zituen eta laginak hartu zituen laborategian aztertzeko eta, horrela, produktu horiek arauzko segurtasun eta kalitate arauak betetzen zituztela egiaztatzeko, iturri horiek azaldu zituzten. Ikuskapenetan, txupeteen tamaina eta ezaugarri anatomikoak egiaztatu ziren, erabiltzeko aholkuak
|
bazeuden
, txupetea haurraren lepoaren inguruan ez dela jarri behar ohartarazten zen, eta ontzi garbi, lehor eta itxi batean gordetzea komeni zen. Halaber, artikulu horiek fabrikazio edo ontziratze lotearen, erabiltzeko eta mantentzeko jarraibideen, ohar berezien edo ohartarazpenen, fabrikatzailearen helbidearen, arduradunaren edo marka erregistratuaren ohar guztiak betetzen zituztela berrikusi zen.
|
|
|
Zerrenda egitea zaila izan da, herrialde askok beren produktu gehiago zerrendan sartzea eskatzen baitzuten. Hala, uztailean, adibidez, Greziak zerrenda osoa baztertzeko mehatxua egin zuen, Feta gazta, Kalamata olibak eta Ouzo likore anisatua ez
|
bazeuden
bertan. Izen horiek guztiak onartu egin dira azkenean, olibak izan ezik.
|
|
|
Ale txigortua goiko aldetik sartzen zen, ganbila, erdiko zulo batetik. Hatzak sartzeko adinako koskak eta makila bat ere
|
bazeuden
. Eskuz ehotako gofioa da preziatuena; izan ere, ehotze abiadura txikiagoan, aroma, zaporea eta testura hobeak lortzen ditu produktuak.
|
|
|
Asma arriskua areagotu egiten zen asmatismoa zuen senitartekoren bat izanez gero, bi urte baino lehen arnas infekzioak izan baziren edo dieta gantz poliasegabez aberatsa bazen. Aldiz, gutxitu egiten zen edoskitzea amarena izan bazen edo hiru anai arreba edo gehiago
|
bazeuden
. Hala ere, amagandiko edoskitzea ez da beti atopiaren eta asmaren aurkako babes faktore gisa jokatzen, eta agertzeko arriskua ere handitu dezake.
|
|
|
Eta belarra zegoen partzela horretan. Baina ez zen belarra beste barik, sastrakak ere
|
bazeuden
. Baina ez zen belarra eta sastraka beste barik, zuhaixkak ere bazeuden.
|
|
|
Baina ez zen belarra beste barik, sastrakak ere bazeuden. Baina ez zen belarra eta sastraka beste barik, zuhaixkak ere
|
bazeuden
. Baina ez zen belarra eta sastraka eta zuhaixka beste barik, harri estrabagante batzuk ere bazeuden, han hemen.
|
|
|
Baina ez zen belarra eta sastraka beste barik, zuhaixkak ere bazeuden. Baina ez zen belarra eta sastraka eta zuhaixka beste barik, harri estrabagante batzuk ere
|
bazeuden
, han hemen. Guztiz landuta zeuden harriak:
|
|
|
kortxozkoak zirela batzuk eta mortadelazkoak besteak. Eta mota gehiagokoak ere
|
bazeuden
. Beste pelikula batzuk, esaterako, Buñuelezkoak ziren eta beste batzuk meloizkoak.
|
|
|
Eta
|
bazeuden
, azkenik, batzordearen lana kritikatu eta Gobernuak auzi honetan izan duen jarrera gogor salatzen zutenak ere. Ezker joerakoak ziren kritikoenak honetan.
|
|
|
Egia esan, ez zen motiborik falta, 1970 inguru hartan, diktaduraren aurkako borroka politikoan murgiltzeko. Sobran ere
|
bazeuden
, motiboak. Baina oker handi samarra da sozietate osoak erregimenaren aurkako jarrera aktiboa zeukala pentsatzea.
|
|
|
Orain arteko baserri apologia horiek erdaraz idatzita
|
bazeuden
, segidan ikustera goazenak euskaraz eta apaizek idatziak izango dira. Hauek ere aurrekoekin zeharo lotuak daude, jakina.
|
|
|
Halaber, apaiz asko sekularizatzen hasi ziren hamarkada horren amaieran, eta ordura arte beti bete bete egon ziren euskal seminarioak, berriz, husten: 1962an, seminario horietan 805 apaizgai baldin
|
bazeuden
, 1974an ez ziren 91 besterik (P. Iztueta, 1996: 193).
|
|
|
Ezin diot puntu honetan hauxe azpimarratzeari utzi, baina buruan daukadana zera da. Ordurako
|
bazeuden
espezialitateen konbinaketaz sortutako esparruak salbuetsiz, biokimika kasu, paradigmak ekarpen erlatiboki berantiarrak dira zientzi garapenaren ibilbidean. Zientziagintzak, bere lehen urteetan horiek gabe dihardu, edo, gutxienez, gorago adibide gisa aipatutako eredu hain ageri eta loteslerik gabe.
|
|
|
Baina egia dirudien hori zientzialari batzuek filosofoen gaizki esanari atxikitzen diote, azken horien helburua zientziarekiko mesfidantza elikatzea baita, ondoren gizartea bere kontra jartzeko. Zientzialarien lehenengo erantzuna ez da, dena den, Sokal aferean ezagutu genuena.4 Aurretik
|
bazeuden
beste haserre adierazpen ugari, ez hain hedatuak, seguru asko, gehienak idazkien mugen baitan geratutakoak. Eztabaida horien artean, batek Feyerabend, Kuhn eta Popper ukitzen ditu zuzenean.
|
|
|
lehen, liburuak, bakarrak izaten ziren. Eskuz kopiatu behar eta, zenbait libururen kopiak ugariagoak baziren ere,
|
bazeuden
oso ale gutxiko liburuak; beharbada lau kopia bakarrik zeuden Europa osoan, bat Erroman, bestea Granadan, bestea Vienan eta laugarrena... Irlandako monasterioren batean.
|
|
2004
|
|
|
Museoen ikuspegitik eta, orokorrean, arlo kulturalean, Euskal Herriak une garrantzitsua bizi du. Guggenheim efektuak lehendik
|
bazeuden
proiektuak ikustarazteko balio izan du, ohartarazpen bat bezala izan da, eta hori positiboa da. Guggenheimen ondoren zabaldutako museoez ari garenean, ezin dugu moda bat balitz bezala hitz egin.
|
|
|
Guggenheimen ondoren zabaldutako museoez ari garenean, ezin dugu moda bat balitz bezala hitz egin. Euskal Herrian, aurretik ere
|
bazeuden
bilduma eta proiektu garrantzitsuak, Bilboko Arte Ederren Museoa edo Arabako Arte Ederren Museoko arte garaikideko bilduma, kasu. Guggenheimek mundu guztia Euskal Herrira begira jarri du eta hori baliagarri izan da, bestela azalduko ez liratekeen mugimendu, bilduma eta proiektuak ezagutarazteko.
|
|
|
Miseria hori baizik ez? Kutxan
|
bazeuden
hogeita hamar mila dukat! (…) Hurrengo aldian laburtasun horrelakoetan ez da zertan ibili!».
|
|
|
Testuinguru berezi hartan burua altxatu edo agertu ahal izan nuen. Bestalde, irrati honetan
|
bazeuden
euskara eta euskal kulturaren aldeko apustu oso tinko eta koherentea egin zutenak, beraz, hori ere gehitu beharreko balorea da. Zentzu horretan irratiak bai, garai bat markatu zuen.
|
|
|
Garai bateko festak erlijio ospakizunei egungoak baino lotuagoak eta mugatuagoak
|
bazeuden
ere, orduan ere izaten ziren ekitaldiak eta ospakizunak haur, gazte eta helduentzat. Francoren diktaduraren garaiko festak ziren.
|
|
|
Nolanahi ere, maiztasun finko batez datuak (musika, argazkiak, dokumentuak, etc.) CD R an grabatzen dituen erabiltzaileak behin baino gehiagotan egiaztatuko zuenez, PC ak ez ditu diskoak irakurtzen; beraz, haiek kopia bakarrean baldin
|
bazeuden
, galdutzat eman ditzake betirako.
|
|
|
Villasanteren lehentasun ideologikoak dependetziaren aldera lerratuak baldin
|
bazeuden
, alderantzizko jarrera agertu berri digu Nuñezek. Nork bere nahikari eta lehentasunen aurrean amore emanez, arras bestelako balioztapen juzguak egiten ditugu euskaltzaleok afera labaingarri horretan.
|
|
|
«Isilpeko merkatuan» lan egiten zuten emakumeez gain
|
bazeuden
gizonekin batera fabriketan lan egiten zuten emakumeak ere13 Emakume hauek ezkongabe eta alargunak ziren. Izan ere, 1962 urtera arte indarrean egon zen ezkondu ostean emakumeak lana uztera behartzen zituen legea.
|
|
|
Batallón de Trabajadores N° 1, Regimiento de Fortificaciones N° 1 koa zenaren lehen aipamena erraterako, 1940ko apirilekoa da, Erratzun fortifikazio lanak egiten ari zirenekoa. 1942ko azaroan, batailoi beraren aipamena dago, baina kasu honetan kanpamendua Elizondon zeukan, Irurita Artesiaga errepide militarra eraikitzen ari baitzen25.Presoak gehien bat bizkaitarrak, gipuzkoarrak, asturiarrak eta kantabriarrak ziren, baina beste toki askotakoak ere
|
bazeuden
. Kanpamendu bakoitza, herri baten modukoa zen.
|
|
|
Horregatik, kontsumitzaileei gomendatu zien kontratuak dokumentu idatzi baten bidez egitea, kontratatzen eta alokatzen denaren baldintzak eta ezaugarriak zehaztuz, horrela “apartamentuak dituen gabezia guztiak frogatu ahal izango baitira”. Azkenik, gogoratu zuen tresna guztien inbentarioa egin behar dela, jabeak erantzukizunik eska ez dezan zenbait objektu hondatzen direnean, apartamentua alokatzen dugunean horrela
|
bazeuden
.
|
|
|
Orain ere batzuetan, baina lehen maizago. Orain gobernuko kideek ez dute batzarrik egiten Di Ruggeroren etxean, baina garai batean, diotenez,
|
bazeuden
asteburu batzuk jasanezinak zirenak, ze igual pisu handiko agintariak etortzen ziren Di Ruggerorenera, eta Ponte a Ema kotxe beltzez betetzen zen, eta hura bizi izan zutenek diote ezin zela paseatu erreka bazterretik poliziek hiru bider geratu barik.
|
|
|
Amaiak hura ere itzali egin zuen. Horrelako telefonoak seguruak izan zitezkeen, baldin eta fitxatu gabe
|
bazeuden
. Horregatik esan zion, hain zuzen, Roger hark Dianneri sakelakoarena:
|
|
|
Hori pentsatzen zuen Alejandrok. Besteen buruak nor bere kontu korrontean kontzentraturik
|
bazeuden
ere.
|
|
|
Eta, gaua aurrera zihoala, kide batzuk ikusi nituen mahai baten inguruan, tartean mihi pozoiduna eta bere neska laguna, artean inortxok ere aurkeztu ez zidana... Eta
|
bazeuden
, orobat, beste bi aulki ere mahai hartan, hutsik. Eta, nola une hartan ni D. rekin bainengoen, pentsatu nuen patuak edo asturuak guretzat jarri zituela bi aulki haiek:
|
|
|
Kutxatxo bakoitzak felpazko azpi bat zuen, eta bertan bi pintza txiki, iletxoei eusteko balio zutenak; eta kutxatxo bakoitzak bazuen, halaber, aurreko eta beheko aldean, eranskailu bat, ileen jabetza aitortzen zuena, inprentazko letra txiki txukunetan jarritako izenaren bidez. Futboleko izar askoren izenak ikusi nituen han: Johan Cruyff, Laudrup, Stoichkov... baita euskal futbolari batena ere, ez dakienak asma dezala; baina futbol izarrak ez ezik, beste kirolari batzuk ere
|
bazeuden
: txirrindulariak, tenislariak, saskibaloilariak... baita politikariak –Pujol, Maragall, eta abar– eta beste alor batzuetako gizon ospetsuak ere.
|