|
2001
|
|
|
Erregea zebileneko lekuan zegoen botere eta administrazioarengunea. Beraz, ez
|
zegoen
hiribururik, stricto sensu. Hala ere, tradizioaren poderioz, baziren bi gune garrantzitsu bere biztanlego eta jarduera ekonomikoagatik, subiranoek maiz bisitatu zituztenak:
|
|
2004
|
|
|
Telebista lokal gehienak dituen herrialdea izateaz gain, Nafarroako beste ezaugarria telebisten dispertsio geografikoa da, nahiz eta horretan ere Erriberako kable telebista txikiek duten eragina berriro azpimarratu beharra dagoen. Gipuzkoan ere garapen dibertsifikatua izan du telebista lokalak, baina Bizkaian eta Araban kontzentrazio izugarria
|
dago
hiriburuetan, lurralde haietako telebista lokalen %70 eta %60 Bilbo Handian eta Gasteizen baitaude, hurrenez hurren.
|
|
2007
|
|
|
Iruñerriko datu orokorretan udalerri guztietan euskararen aldekoa da alderaketa: Atarrabian+ 2,8, Barañainen+ 2,7, Zizur Nagusian+ 2,2, Burlatan+ 1,7, Iruñean+ 0,5 eta Berriozarren 0,4 Baina datu deigarri bat
|
dago
hiriburuan: Iruñean helduen eta adinekoen adin taldeetan bertze hizkuntzen erabilera euskararena baina altuagoa da (helduen artean euskaraz% 2,6 eta bertze hizkuntzetan% 3 neurtu da eta adinekoen artean euskaraz% 1,9 eta bertze erdaretan% 2,1).
|
|
|
Nazio identifikazioaren maila aldatu egiten da zenbait faktoreren arabera.Bizitokia da faktore horietako bat (ezberdintasunak
|
daude
hiriburuetan eta besteherrietan bizi diren haurren nazio identifikazioen artean). Errusian, adibidez, Moskun bizi diren haurrak gehiago identifikatzen dira errusiar identitatearekinSmolensk herrian bizi direnak baino (Riazanova et al., 2001).
|
|
|
Coruña (Alvedro), Alacant (El Altet), Asturias (Oviedo), Bartzelona (El Prat), Bilbo (Loiu), Girona (Costa Brava), Kanaria Handia, Granada (Federico G. Lorca), Jerez, Madril (Barajas), Malaga, Murtzia, Palma, Iruñea (Noain), Donostia (Hondarribia), Santander, Santiago (Lavacolla), Sevilla (San Pablo), Tenerife Sur (Reina Sofia), Valentzia (Gasteiz), Forubla), Valladolid. Estudioa aireportutik gertuen
|
dauden
hiriburuetatik abiatu zen, eta bertan taxi bat hartu zen lasterketak zenbat balio duen ikusteko. Behin aireportuetan, dozenaka alderdi aztertu ziren, sei multzotan banatuta:
|
|
2008
|
|
|
Aeroflot airelinea errusiarrak istripua izan du Permen Ural mendien parean
|
dagoen
hiriburuan, alegia. Ezbeharrean hegazkinean zihoazen 88 lagunak hil dira, 83 bidaiari eta bost tripulatzaile, hain zuzen ere.Istripuaren ondorioz, hegazkinean zihoazen bidaiari eta tripulatzaile guztiak hil dira.
|
|
|
Aeroflot airelinea errusiarrak istripua izan du Permen Ural mendien parean
|
dagoen
hiriburuan, alegia. Ezbeharrean hegazkinean zihoazen 88 lagunak hil dira, 83 bidaiari eta bost tripulatzaile, hain zuzen ere.
|
|
|
Oraintsu arte ezinbestekoa zen Nouadhiboun gelditzea hegoaldera bidean gauzak nola zeuden jakiteko edo trenaren zain bestela. Bide nagusi bi
|
zeuden
hiribururantz: kostakoa, errepiderik gabe (abenturazale askok oraindik egiten dutena), itsasbeheran Arguin parke nazionala zeharkatuz.
|
|
2009
|
|
|
egin zituen Ianua Coelli n: laugarrena egiteko prest zegoenean, baina, marinelek eta portuetako langileek (hiriburutik bost bat kilometrora,
|
bazegoen
hiriburukoa baino garrantzitsuago zèn portu bat, merkataritzara eta emana, zamaontzi, gerraontzi eta merkantzi ontzien babesleku) manifestazio bat antolatu, poliziak sei langile hil, eta Domingok hiriko mugimendu anarkistan buru belarri sartzea erabaki zuen, itsasaldia albora utzita.
|
|
|
Lagun baten etxera noa, kostaldeko herri batean etxe bat merke alokatu duena neguan ez duelako inork han bizi nahi. Izan ere, urruti
|
dago
hiriburutik joan etorrian ibiltzeko. Tokia beldurgarria da:
|
|
|
Suziria pizteko ordu erdi falta bada ere, ezinezkoa da plazako begiratokian lekua aurkitzea. Kapela eta abanikoen laguntzaz, sargoriari aurre egin ezinik
|
daude
hiriburuko politika, kultura eta gizarte eragileetako gonbidatuak.
|
|
|
Israelen eta palestinarren arteko bake negoziazioak sustatzeko heldu baita Egiptoko goi bilerara. Herrialde arabiarretako ordezkariak
|
daude
hiriburuan bilduta.
|
|
|
Domingo Orbek beste hiru itsasaldi –bigarrenetik erretzaile itzuli zen– egin zituen Ianua Coelli n: laugarrena egiteko prest zegoenean, baina, marinelek eta portuetako langileek (hiriburutik bost bat kilometrora,
|
bazegoen
hiriburukoa baino garrantzitsuago zèn portu bat, merkataritzara eta emana, zamaontzi, gerraontzi eta merkantzi ontzien babesleku) manifestazio bat antolatu, poliziak sei langile hil, eta Domingok hiriko mugimendu anarkistan buru belarri sartzea erabaki zuen, itsasaldia albora utzita.
|
|
2010
|
|
|
Erresuma Batuan, bere aldetik, Heathroweko eta Stanstedeko aireportuak itxita
|
daude
hiriburuan. Eguerditik, halaber, Dublineko aireportuko hegaldi guztiak bertan behera utzi dituzte.
|
|
|
Bestetik, euskaldun asko hirietara joan da bizi izatera eta familia euskaldun ugari
|
dago
hiriburuetan. Bilbo batean, hori dela-eta, Durangon baino euskaldun gehiago bizi da egungo egunean.
|
|
2012
|
|
|
Agian, lurralde batzuetarako tren lasterra beharrezkoa izango da, urruti dauden tokiak komunikatzeko. Ez dut uste, ordea, zentzurik duenik elkarrengandik 80 kilometrora
|
dauden
hiriburuak AHTaren bidez elkartzeak.
|
|
|
Greziako Gobernuak ahalegin handiak egin zituen kantzilerraren aurkako protestak botereguneetatik urruntzeko. Inoiz ez bezalako segurtasun neurriak hartu zituen arren? 6.000 poliziatik gora
|
zeuden
hiriburuan?, erdizka baizik ez zuen lortu. Ez ziren aurreko protesta egunetako txikiziorik ikusi, eta polizien eta manifestarien arteko borrokek ez zuten ondorio larriegirik utzi.
|
|
|
Otsailaren 16an, agur esan nien Erregeari eta Gorteari. Berrehunen bat libera ingelesen balioko opari bat egin zidan Erregeak, eta beste hainbeste haren ahaide zen nire babesleak, baita gomendio gutun bat eman ere Lagado metropolian zeukan lagun batentzat; eta irla airean mendi baten gainean
|
zegoelarik
hiriburutik bi miliara gutxi gorabehera, beheratu egin ninduten barreneko galeriatik, gora eraman ninduten era berean.
|
|
|
Eskuin zangoaren barrenetik igo zitzaidalarik jaun bikain hura, aurrera abiatu zen aurpegirantz, hamabikoren batek jarraitzen ziolarik. Eta errege zigilua zuten bere kredentzialak erakutsi eta begien aurre aurrean jarri zizkidalarik, hamar minutu inguruz hitz egin zuen, batere haserre itxurarik gabe, baina bai nolabaiteko tinkotasunez; sarri egiten zuen keinu aurrera, gutxi gorabehera milia erdira
|
zegoen
hiribururantz, geroago jakin nuenez?, ni hara eramatea erabakia baitzuen Maiestateak Kontseiluan. Hitz gutxitan erantzun nion, baina alferrik, eta aske nuen eskuaz keinu egin nuen beste eskurantz (baina jaun bikain haren buru gainetik, berari edo beraren segiziokoei min egiteko beldurrez), eta gero neure burura eta gorputzerantz ere bai, askatasuna nahi nuela adierazteko.
|
|
|
Errepidez bost ordura
|
dago
hiriburua. Nairobira heldu
|
|
|
Hala ere, Madrilgo Ingurumen Sailak zortzi zehapen espediente bakarrik hasi ditu, 2007tik gorozkiak ez jasotzeagatik. Udalak onartzen badu ere, batez beste, 500 metrotik behin txakur abandonatuaren gorotz bat
|
dagoela
hiriburuko kaleetan. Hiriak erakusten du araua egoteak ez duela beti ziurtatzen txakurraren gorozkiak beren atzetik uzten dituzten arau hausleak zigortu egiten dituztela.
|
|
2013
|
|
|
08:12: Araban gogotik bota du elurra. Gasteizen 10 zentimetroko elur geruzarekin esnatu dira, eta arazo dezente
|
daude
hiriburuan.
|
|
|
Eskola koraniko tradizionalekin batera,
|
bazeuden
hiriburuan bertze eskola batzuk, pribatuak gehienak, non, mendebaldeko ikastetxeen antzera, mota orotako gaiak ematen baitziren: aritmetika, geometria, geografia, gramatika?
|
|
|
Bihurgune itxi batekin topatzen zenean, berbarako, berehala eragingo zion balaztari, Garateko igoeran izan zuèn istripua gogoan. Ziztuan ibiltzeko, berriz,
|
bazegoen
hiriburu inguruan errepide bat zazpiehun metroko zuzen bat zuena, eta hara joaten zen abiaduraren esperientzia bizi gura zuenean: orduan, ipintzen zuen motorra 60an, ipintzen zuen 80an, 100ean, pasatzen zuen 100eko muga?
|
|
|
Eskola koraniko tradizionalekin batera,
|
bazeuden
hiriburuan bertze eskola batzuk, pribatuak gehienak, non, mendebaldeko ikastetxeen antzera, mota orotako gaiak ematen baitziren: aritmetika, geometria, geografia, gramatika... baita kanta koranikoa ere tartean, noski, eta Ibrahim Musallemek haietarik batean matrikulatu zuen bere seme Abdel Haqq.
|
|
|
Bihurgune itxi batekin topatzen zenean, berbarako, berehala eragingo zion balaztari, Garateko igoeran izan zuèn istripua gogoan. Ziztuan ibiltzeko, berriz,
|
bazegoen
hiriburu inguruan errepide bat zazpiehun metroko zuzen bat zuena, eta hara joaten zen abiaduraren esperientzia bizi gura zuenean: orduan, ipintzen zuen motorra 60an, ipintzen zuen 80an, 100ean, pasatzen zuen 100eko muga... eta, Angel Nietoren espirituak hartu balu bezala, askatasun sentimendu neurrigabe bat bereganatzen zuen, neskak eta iraganeko porrotak ahaztarazten zizkiona eta beste dimentsio batean sartzen, non porrota eta goibeltasuna lako berbek hiztegitik egotziak baitziruditen... abiadura hari eustea, besterik gabe, zeruan egoteko modu bat balitz bezala.
|
|
2014
|
|
|
Udazkena amaitzear
|
dago
hiriburuan. Negua ate joka dator.
|
|
2017
|
|
|
Erakundeak Gargarex auzo esklusiboan zuen egoitza. Han
|
zeuden
hiriburuko arropa denda eta jatetxerik onenak, bai eta enbaxada ugari ere. Delegazio diplomatiko gehienak, baina, aspaldi alde eginak ziren.
|
|
|
–leihotik begira jarri zen, kanpoko iluntasunari so?. Sinetsiko al didak ez naizela sekula
|
egon
hiriburuan?
|
|
|
Zein urrun
|
zeuden
hiriburua.
|
|
|
Hala, milaka eta milaka dira daborduko" Euskal Herriaren etorkizun politikoaz hitza hartu dutenak azken hiru urteotan. Baina gaurkoak ez dira izan galdeketa batzuk gehiago, gaur jauzi handi bat eman dugu eta salto horri esker gero eta gertuago
|
gaude
hiriburuetatik", gaineratu du.
|
|
2018
|
|
|
Urte batzuk geroago, Isabel Ii.a erreginaren eskutik, kamera homeopata Jose Núñez Perna markesa Ospitale Homeopatikoa Madrilen. Eloy Gonzalo kalean
|
dago
hiriburuko hiriburua da historiko artistikoa, gainera, ospitale tradizional bat edukitzea, kanpo kontsultak ditu homeopatia eta farmazia museoa diziplina honi eskainia. 3 Zientzia suntsitua?
|
|
|
horietako bat Gasteizen dago; eta bigarrena, Laudion. Emergentzietako langileek azaldu dutenez, Aiaraldekoak Bizkaian egiten ditu zerbitzuen %80a; eta Gasteizen
|
dagoenak
hiriburuko 280.000 herritarrentzako zein gainerako herrialde osorako estaldura izateaz gain, bestelako zereginetarako ere erabiltzen dela salatu dute.
|
|
|
zatiketak hainbat norabidetan ageri dira (isoglosa batzuek eremu osoa harrapatzen dute; beste batzuek erdiko gune bat eratzen dute, iparraldetik eta hegoaldetik bereizita; badaude ipar ekialdetik hego mendebalera doazenak; orobat ekialdea eta mendebala bereizten dutenak; eta Muzkik eta Utergak beregain jokatzen dute ezaugarri batzuetan (Salaberri, 2000, 916). Aitzitik, ez dakigu zein leku
|
dagokion
hiriburuari egitura linguistiko horretan: ez dakigu zein isoglosak uzten zuen Iruñea eremu jakin batetik kanpo eta zeinek zeharkatzen zituen harresiak, ez eta zer nolakoa zen hiriaren eragina isoglosa horien norabideetan ere.
|
|
|
11 urte dauzka eta bakarrik
|
dago
hiriburuan.
|
|
2019
|
|
|
flygskama, “hegazkinez hegan egiteko lotsa” esan nahi duena. Mugimendu horren bidez, aireko joan etorriak eta beste garraiobide batzuk (trena, adibidez), tren bidez ongi lotuta
|
dauden
hiriburuen artean (ordubeteko edo hortik beherako), kutsagarriak direla kontzientziatu nahi da, Pablo Díaz, Universitat Oberta de Catalunya-ko (UOC) Ekonomia eta Enpresa Ikasketetako irakasleak dioenez. Jakina, flygskam aren eragina asko aldatzen da non dagoen, eta nabarmenagoa da Eskandinaviako herrialdeetan klima aldaketari buruz baino kontzientziatuago dauden herrialdeetan.
|
|
2020
|
|
|
Irratia etxera bueltan Kathmandutik ekarri zuenean, piztu eta berehala aurpegiratu zion aitak euren munduaren akabera etxeko eskatzeraino ekarri izana. Ikasten
|
zegoen
hiriburuan, eta oparia zeraman etxera, inoiz ikusi gabeko gailu hark ahotsak nola haizatzen zituen ikus zezaten, musika berriekin goza zezaten. Aitak leporatu ziona ez zuen espero, eta orduko talka hark bere barnean zirauen.
|
|
|
Erakundeen ikuspegitik, zein esparrutan egin dezake hobeto aurrera tokiko lan kolektibo horrek, bai eta gure bizien baldintzen gaineko kontrola berreskuratzea ahalbidetu? Boterea gure errealitatetik kanpo
|
dagoen
hiriburu batean zentralizatzea eta kontzentratzea ez da, jakina, irtenbiderik onena, baina ez dago arrazoirik pentsatzeko Euskal Herria, Katalunia edo Eskozia bezalako lurralde txikiagoen subiranotasun politikoa a priori hobea denik. Autonomiak edo independentziak ez du interesik izango, baldin eta bere zeregina politika neoliberal baten transmisio uhala izatera mugatzen bada, ziur asko klientelismo ukitua izango duena, eta horrek lagundu egingo du biztanleria de facto bere benetako burujabetzaz gabetzen.
|
|
|
Bakarrik
|
nago
hiriburu erraldoian. Bakarrik egoteaz disfrutatzen.
|
|
2021
|
|
|
Alfredo Sanzolen antzezlan honek Espainiako Max sarietako bat eta guzti lortu zuen. Horrela daude gauzak gure Hegoaldeari
|
dagokion
hiriburu nagusian.
|
|
2022
|
|
|
Eta, Ourensetik Santiago de Compostelara doan linea kenduta, ezer gutxi dago. Lugon, adibidez, ez
|
dago
hiriburura joateko zerbitzu zuzenik. Are, Lugon horrenbesteko gabezia dago trenei dagokienez, ezen azkarrago iristen baita Ourensetik Madrilera AVEz, Lugotik Coruñara baino —autoz ordubetean egiten da bide hori—.
|
|
|
—Hilean ehun bahiketa
|
daude
hiriburuan. Egunean hiru, batez beste.
|
|
2023
|
|
|
Hesitu egin zituzten hiriko kaleak, eta ikusleak ezin ziren errepidera bildu. Proportzioan, gainontzeko herrietan baino ikurrin gutxiago
|
zeuden
hiriburuan, eta turista asko errepide alboetan.
|
|
|
Horrez gain, atzerrira joateko aukera ere badago; ni, esaterako, Txinara joan nintzen hiru hilabeterako. Shanghai eta Pekin artean
|
dagoen
hiriburu handi batean egon nintzen. Enpresan ni eta beste alemaniar batzuk ginen europar bakarrak, eta hasieran arraro begiratzen zidaten.
|
|
|
Izan ere, lehen data horretan, arazo tekniko batzuk tarteko, araudi berriaren ezarpena erabaki zuen Udalak. Alde horretatik, azken lau egunetan, abenduaren 6tik 10era, ez da TAO zerbitzurik
|
egon
hiriburuan, egokitzapen teknologikoa ahalbidetzen duten beharrezko lanak egin ahal izateko.
|
|
|
Hegaldia, bestalde, besteetan bezain luzea izango zen. Ohituta zeuden Bilbo Madril Buenos Aires egiten, baina Neuquen Tandil baino dezente urrunago
|
zegoen
hiriburutik.
|