|
2000
|
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan,
|
hainbat
orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan.
|
|
|
Hona hemen telebista ikus entzuten duen populazioaren inguruko
|
hainbat
zehaztasun:
|
|
|
Hala ere, ezin dugu albo batera utzi Madrildik emisioak igortzendituztenen pisua. Izan ere, nahiz eta hemendik bertotik
|
hainbat
programa egin, nagusidira ikuspegi zentralista eta Estatu osorako emisio bakarra dutenak, besteak beste: SERen musika programazioa eta eskaintza konbentzionala, Espainiako Irrati Nazionalaren emanaldi desberdinak eta Onda Cero, Cadena 100 edo Radio Popularrenemanaldiak. Hauexek dira, kopuruak kontuan hartuz, entzuleriaren gustukoenak.
|
|
|
1 taula: Eguneroko prentsa idatziaren Hedapen IndizeaEuropako
|
hainbat
estatutan (1998) 1
|
|
|
2 taula: Eguneroko prentsa idatziaren Hedapen IndizeaEuropako
|
hainbat
estatutan (1998) 2ArabaBizkaiaGipuzkoaNafarroa147, 12162,71203, 22186, 24Hego Euskal Herria179, 1
|
|
|
DEIAren salmenta eremua Bizkaira mugatzen da nagusiki, nahiz eta
|
hainbat
alesaldu beste herrialdeetan (lehen aipatu ditugun iturrien arabera, 30.000 ingurura iristenda saldutakoen kopurua).
|
|
|
Azken multzoan bi egunkari ditugu, EL MUNDO eta EL PAIS, eta bi hauek HegoEuskal Herrirako egiten dituzten edizioak. Izan ere, lehen aipatu dugunez, hemenbertan egin eta argitaratzen diren egunkarien ondoan, badira beste pare bat, Madrilenateratzen direnak, honako
|
hainbat
orrialde berezi gehituz. Edizio bereziak dituztenegunkari horien artean EL MUNDO DEL PAIS VASCO da arrakasta handiena duena (21.697, OJD); gainera, lau herrialdeetan saltzen da.
|
|
|
ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak. Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte
|
hainbat
orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara.
|
|
|
Kirolari dedikaturiko denboran ematen den ezberdintasunik handiena, ETB1eko egun osokoprogramazioan kirolak berebiziko lekutzarra eskuratzean datza. Horren ondorioz, euskarazko kanaleankirola ez da albistegietan aparteko tarterik izatera iristen; aldiz, ETB2k kirol programaziorik ez duenez,
|
hainbat
minutu dedikatzen dizkio gai honi berri saioetan.
|
|
|
Ondoko lerroetan, ETBren programazioan ageri diren oinarrizko
|
hainbat
elementu zehaztuko ditugu, emisio osoa fokatuz lehenengo, eta prime time orduetakoaazkenik. Beti ere, programazio horren bidez egiten zaigun eskaintzan erreferentzia gisahartzen diren esparru geopolitikoa, kulturala, soziala eta tematikoa nolakoak direnjakiteko asmoz.
|
|
|
Albistegietara protagonista gisa heldu direnen soslaiak ere ematen du EuskalTelebistaren albistegien emanaldiari buruzko
|
hainbat
elementu garrantzitsu. Hemenere, antzekotasuna azpimarratzen da guztiaren gainetik.
|
|
|
El Correo taldea 80ko hamarkadan hasi zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak hasitako garapen politikarekin.Lehendik berea zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones; baina hamarkada horretan,
|
hainbat
prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten hasi zenEstatu osoan zehar, hainbat probintziatako egunkariak bereganatuz. Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere.
|
|
|
...markadan hasi zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak hasitako garapen politikarekin.Lehendik berea zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones; baina hamarkada horretan, hainbat prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten hasi zenEstatu osoan zehar,
|
hainbat
probintziatako egunkariak bereganatuz. Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere.
|
|
|
El Correo taldea 80ko hamarkadan hasi zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak hasitako garapen politikarekin.Lehendik berea zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones; baina hamarkada horretan, hainbat prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten hasi zenEstatu osoan zehar, hainbat probintziatako egunkariak bereganatuz. Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste
|
hainbat
egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere. Dohaineko prentsan ere presentziaesanguratsua du, bai zuzenean. Que facil...?
|
|
|
Internet enere saiatu da bere presentzia hedatzen, Bizkaiko Sarenet ekin eta, beste maila batean, itxuraz ez hain arrakastatsuan?, Berlusconi-k sustatutako Jumpy atariarekin. Arrakastatsuago izan da Viapolis zerbitzuarekin,
|
hainbat
hiritako tokian tokiko informazioaeta zerbitzuak eskainiz. Bestalde, badu presentzia txiki bat kablean ere. Santander enhain zuzen?.
|
|
|
Bestalde, badu presentzia txiki bat kablean ere. Santander enhain zuzen?. Eta enpresa hauen guztien gestio komertziala eta logistikoa egiteko, CMXXI eta Mediasal, Erosketa Zentrala eta agentzia eta
|
hainbat
banatzaile ere baditu: Beralan, Norcopa, Gelesa...
|
|
|
1977an sortu zen ElPais egunkaria argitaratzeko, eta denborarekin lotura estuak eratu dira bera eta Santillana argitaletxearen artean, zeina, azken batean, bere hedapen estrategiaren oinarriaizan den. Gaur egun kultur industria gehienetan dihardu, esan bezala, nagusitasun posizioetan guztietan ere, nahiz eta horretarako kanpoko
|
hainbat
enpresaren laguntzaere behar izan duen. Prentsan, El Pars egunkaria eta El Pais Semanal dira berarenproduktu nagusiak.
|
|
|
Bere atal hori Canal Plus eta Canal Satelite Digitalkontrolatzen dituen Sogecable da. Sogecablek, halaber,
|
hainbat
kanal tematikoekoizten ditu CIT s.l. delakoaren bidez (Cinemanfa, Documania, Estilo Viajar, 40TV, Fox Kids,...), eta Cable Antena ren bidez horiek eta beste hainbat komertzializatzendizkie kable sareei. CNN+ ere eskaintzen du, eta bere interesak GestSport eta Audiovisual Sport era ere luzatu ditu (zenbait kirol eta ikuskizunen eskubideak kudeatzeko, futbola bereziki).
|
|
|
Bere atal hori Canal Plus eta Canal Satelite Digitalkontrolatzen dituen Sogecable da. Sogecablek, halaber, hainbat kanal tematikoekoizten ditu CIT s.l. delakoaren bidez (Cinemanfa, Documania, Estilo Viajar, 40TV, Fox Kids,...), eta Cable Antena ren bidez horiek eta beste
|
hainbat
komertzializatzendizkie kable sareei. CNN+ ere eskaintzen du, eta bere interesak GestSport eta Audiovisual Sport era ere luzatu ditu (zenbait kirol eta ikuskizunen eskubideak kudeatzeko, futbola bereziki).
|
|
|
Liburugintzan Santillanaargitaletxearekin hezkuntza arloan dihardu, baita orotariko argitalpenean ere (Aguilar, Alfaguara, Altea, Taurus,...); atal honetan katea bat ere sortzen saiatu da (Crisol). Azkenik, zerbitzu eta logistikarako GDM erosketa zentralean, eta
|
hainbat
inprenta (Eurohueco, Mateu press,..) eta banatzailetan (Bidasoa, Norpresa,...) ere hartzendu parte.
|
|
|
Baita kablearenak, gutxi gorabehera demarkazioen erdietan, eta telebista digitala kudeatzekoa ere. OndaDigital/ Quiero TV?. Bertan Euskal Herriko
|
hainbat
enpresak parte hartze zuzenadute85 eta EAEn Euskaltel en bidez eragiten du zerbitzu guztietan; Nafarroan, Retenaren bidez, kablean86.
|
|
|
Telebistan, berriz,
|
hainbat
mugimendu izan dira azken urteotan, nahiz eta, arestianazaldu den bezala, eremu hau arautzen duen legea garatu gabe dagoen oraindik89.Merkatu eta enpresa aldetik, hiriburuetakoak dira garrantzitsuenak: TeleDonostia, Canal Gasteiz, Canal Bizkaia, Bilbovision eta Telebilbao Bilbokoak eta Canal 4 Iruñekoa.Horien inguruan mugimendu enpresarial inportanteak antolatu dira azkenaldian.
|
|
|
Hachette Lagardere Medias ere liburugintzan, prentsan eta ikus entzunezkoetandago sartuta. Bere oinarri historikoa prentsa izan da, non Elle, Car and Driver edo ParisMatch bezalako
|
hainbat
eta hainbat titulu nazioarte mailan hedatzea lortu duen.Egunkarietan, berriz, hiru titulu erregional menderatzen ditu. Liburugintzan, hezkuntzakoetan eta orotarikoan ere badago, Hachette, Fayard edo la Guide du Routard bezalako marken pean.
|
|
|
Hachette Lagardere Medias ere liburugintzan, prentsan eta ikus entzunezkoetandago sartuta. Bere oinarri historikoa prentsa izan da, non Elle, Car and Driver edo ParisMatch bezalako hainbat eta
|
hainbat
titulu nazioarte mailan hedatzea lortu duen.Egunkarietan, berriz, hiru titulu erregional menderatzen ditu. Liburugintzan, hezkuntzakoetan eta orotarikoan ere badago, Hachette, Fayard edo la Guide du Routard bezalako marken pean.
|
|
|
Baitakable sareak ere eta horien bidezko Internet erako sarbidea. Jerome Seydoux ek Patheikus entzunezko enpresa (zine eta telebistarako produkzioa, zine aretoak, kanal tematikoen produkzioa eta komertzializazioa) eta Liberation egunkaria kontrolatzen ditu.Boygues, eraikuntzako taldeak TF l Estatu mailako lurrazaleko telebista analogikonagusia kontrolatzen du, eta baita
|
hainbat
kanal tematikoren produkzioa ere. Etaprentsan, Socpresse taldeak (Hersant) l2 egunkari erregional menderatzen ditu, besteak beste, Le Progres, Le Dauphine Libere eta Le Courier de l. Ouest?
|
|
|
Hego Euskal Herriko prentsanEl Correo eta Diario de Navarra k duten nagusitasunari Sud Ouest ena gehitzen zaioIpar Euskal Herrian, eta honek kontzentrazio arazo larri baten atarian jartzen du EuskalHerriko komunikazioa, baita hedapen multimediatikoari dagokionean ere. Ikus entzunezkoetan, oraindik, Estatuko enpresak eta ikuspegiak dira nagusi mugaren alde bietan, horietara makurraraziz baita bertako irrati zein telebistagintza arloko
|
hainbat
enpresa ekimen ere, irrati eta telebista lokalak, kablerako programazioa,...?. Horien aurrean, edo ondoan?
|
|
|
Nolanahi ere, eta nahiz eta Europako beste erakunde arauemaileek baino indar handiagoa izan, aldehonetatik, bere beste ezaugarrietako bat, sistema publikoa ere bere zaintzapean egotea da, ez BritainiaHandian edo Europako beste
|
hainbat
lurraldetan bezala, non CSA bezalako erakunde arautzaileak sistemapribatuaz bakarrik arduratzen diren?, argi da ez dela FCCren araupetzeko eskuduntza mailara iristen.
|
|
|
Hitzarmena kate publikoen baimen orrien antzeko zerbait da. Betebeharren izaera legean bertan finkatzen da, baita horietako
|
hainbaten
zehaztapena dekretu legez egingo dela xedatzen ere. Azkenean, ordea, modu indibidualean eta zerbitzu bakoitzeko zehaztu behar dira betebeharrak, aipatutako hitzarmen horietan.
|
|
|
Plangintzan frekuentzia blokeen zehaztapena egin da, bai eta zerbitzuaren ezarpenerako egutegi bat finkatu ere, non, adibidez, 2001ean zerbitzuaren %50eko hedadura aurreikusi den.
|
Hainbat
frekuentziaren erreserba ere eginda gestio zuzenerako: RTVErentzat Estatu mailako lau programa deskonexiorik gabeeta bi deskonexioak egiteko aukerarekin; Autonomia Erkidegoetako zerbitzupublikoentzat berriz, hedapen autonomikoko hiru programa deskonexioak egitekoaukerarik gabe eta bi zonaldekako deskonexio aukerarekin.
|
|
|
Prentsan, merkatuaren zatiketa territoriala handia izan da, bai Frantziar Estatuan zein, bereziki, Espainiarrean. Horrela, bada, industria honetan
|
hainbat
enpresatxiki eta ertainek Euskal Herriko eremu geografikoaren gainean sortu eta iraunbizitzeko aukera izan du, bereziki Hegoaldean, non, bestalde, probintzien arteko zatiketa erenabarmendu behar baita. Frantziar Estatuan, berriz, beren menpe eremu geografikonahiko zabalak hartzen dituzten egunkari erregionalak nabarmentzen dira, nahiz etahorren baitako ezberdintasunen araberako edizio berezituekin izan.
|
|
|
Aldiz, Gardentasun Artezarauaren eraldaketa, Konkurrentziaren Zuzendaritzak 2000ko apirilaren12an onartutakoa, ikuspegi liberalizatzaileagotik abiatzen da. Eraldaketa hau zerbitzu publikoaren finantzaketa dela-eta azken urteotan zabaldutako
|
hainbat
espedienteren ondorio zuzena da. Bertan, behartuegiten dira interes orokorreko zerbitzuak hornitzera, horregatik konpentsazio publikoak jasoz?
|
|
|
Bestalde, nazionalitate, erregio eta, oro har, tokian tokiko aginteek, gero eta eraikusgarriago eta nabarmenagoan Estatuekin topo egiten dute, bai Estatuen barne antolamenduan, bai nazioarteko instantzietan, behin eta berriro
|
hainbat
funtsezko arlotan, bereziki estatuen kapazidade edo legitimitate politikoa kolokan jar dezaketenetan: besteak beste, komunikazioetan eta horien antolamenduan.
|
|
|
1 Ikus entzunezko komunikazioari buruzko 82 lege hau izan zen hurrengo urteetan gertatu zenirrati eta telebistaren desregulazioaren abiapuntua (funtsean, Canal Plus telebistaren eta
|
hainbat
irratipribaturen zabalkuntzan gauzatu zena). 1986an irratia eta telebista arautzeko lege berri bat ezarri zen? 86 Legea, 1986ko irailaren 30ekoa?
|
|
|
Parlamentuak. Asanblada Nazionalaketa Senatuak, alegia? eta Gobernuak erabiltzen dute lehenik eta behin eskumen hori, eta horren emaitza dira aipatutako komunikazio askatasunaren legea eta horren xedapenak garatu, eguneratu, egokitu edota eraldatzera datozen beste
|
hainbat
lege, dekretueta erabaki3 4 Araudia betearazi eta horren zenbait alderdi zehaztea, berriz, berariazsortutako instituzio bati dagokio, erakunde arauemaile edo erregulatzaile bati, hain zuzen ere, Ikus entzunezko Batzorde Gorena (CSA) izenekoari. Instituzio hori erakundeadministratibo berezia da eta botere politikoarekiko autonomo gisa postulatzen da (nahiz eta bera osatzen duten bederatzi pertsonak izendatzea Errepublikaren Presidenteari, Asanblada Nazionalaren Presidenteari eta Senatuaren Presidenteari dagokien, bakoitzak hiru?, autonomia izateko borondatea kolokan jarriz) 5.
|
|
|
Beste
|
hainbat
funtzio (hauteskundetarako programazio betebeharren finkapenaeta hedabide publikoetako emisio denboraren esleipena alderdi politikoei; programen edukien moraltasuna eta kalitatea gainbegiratzea, tele salmentaarautzea, konkurrentzia sustatzea).
|
|
|
Satelite bidezko banaketa zerbitzuak: 22 eragileek deklarazio bat egin behardute, besteak beste, eskaintzaren osaketa, komertzializazio moduak, zerbitzuenprogramatzaile edo editoreekiko harreman ekonomikoen nolakotasuna, etazerbitzuaren gaineko
|
beste
hainbat xehetasun zehaztuz.
|
|
|
Orain arte aipatu diren baimen eta deklarazioen prozedura hauen guztien menpedauden komunikazio zerbitzuen editore zein banatzaileei,
|
hainbat
betebehar ezartzenzaizkie, ikus entzunezko programen produkzioari, emisioari eta edukiei dagokielarik, bai eta aniztasunari, informazioaren independentziari eta kontzentrazioari dagokielarikere. Komunikazioaren askatasunaren gaineko legean finkatzen diren eskakizunakorokorrak dira gehienetan, nahiz eta, arlo batzuei dagokienean, gehienezko eta gutxienezko mugak ere finkatzen dituzten (programen produkzioari eta edukiei dagozkioneanbezala); alde honetatik, betebehar gehienak, kontzentrazioari dagozkionak izanezik?
|
|
|
Bertanhonako kanal multiple hauek aurreikusi ziren, bakoitza, gutxienez, kalitate estandarrekolauna programaziorentzako kapazitatearekin: lau Estatu mailako hedapenekoak, frekuentzia bakarrekoak eta, hortaz, deskonexiorik egiteko aukerarik gabe; bat Estatu mailakohedapenekoa eta frekuentzia anitzekoa, deskonexio territorialak egiteko aukerarekin, beraz?, eta hedapen autonomikoko multiple bana Autonomia Erkidego bakoitzeko.Halaber, zehaztu gabeko
|
hainbat
frekuentziaren erreserba egin da, aurrerantzean zerbitzuen estaldura zabaldu eta deskonexio territorialak eta hedapen lokala sustatzeko erabiliko direnak.
|
|
|
Toponimoak eskaintzeko orduan, El Paisek ez die jaramonik egiten erabakiofizialei eta izendapen elebakarren aldeko apostua egiten du,
|
hainbat
egunkaritantamalez ohikoa baina legetik urrunekoa dena. Horretara, Donostiarik ez dago eguraldi mapetan, ezta Gasteizik edo Bilborik ere.
|
|
|
Hedabideetako jardunean, beren eguraldi mapetan ikus daitekeenez, zenbat burupolitiko,
|
hainbat
aburu grafiko daude. Hala eta guztiz ere, euskal nazioa eraikitzeko, bakar batzuek baino ez dute laguntzen; besteek, ozenki esan daiteke beldurrik gabe, gaur egungo estatuen aldeko militantzia estuan jarduten dute euskal nazioaren izatelinguistikoa eta kulturala ahaztuz eta ukatuz.
|
|
|
Sintesiabilatzea da filosofia praktikoaren zeregina, gure ustez. Horregatik, erabiliko dugunmetodologia, gai bakoitzari lotzen zaizkion
|
hainbat
matrize hartu eta diskurtso bateratuan bilduko dituena izango da. Izan ere, burujabetasuna bezalako adar anizkuneko gai batean, UEUko Filosofia Sailaren funtzioa burujabetasuna lantzen dutenperspektiba interesgarrienak jaso eta koherentziaz janztea dela uste dugu.
|
|
|
Aniztasun hori dela eta, liburu honetan gaurkotasun handiko
|
hainbat
eztabaida aurkituko dituzu. Hasteko, gure arteko eztabaida sonatuena dena jasotzen saiatuko gara.
|
|
|
Ondoren, Euskal Selekzioen gaur egungo egoera aztertzen duen txostena jartzea erabaki dugu. EZBAIKA elkartearen txosten hori kirol arloko
|
hainbat
aditurenarteko mahai inguruaren laburpena da. Nazioarte mailan euskal nortasunaren ikurra izan daitezkeen kirol selekzioek izan duten garapena eta bidean aurkitzen dituzten oztopoak jaso ditugu.
|
|
|
Horretarako, erresuma feudaletatik hasita, aromodernoko estatuen sorrera eta prozesu horri dagokion burujabetasunaren garapena arakatu ditu. Ondorio moduan, eragiketa ekonomikoak moneta ordainketenbitartez egitearen
|
hainbat
ondorio formal eta praktiko azaldu ditu. Horrela, monetazentralizatua beharrezkoa da, Galarza-ren arabera, biztanleria jakin baten baliabideekonomiko ezberdinak formalki alderagarriak eta batugarriak izan daitezen; eta areoinarrizkoagoa, baliabide horien esleipena kudeatu ahal izateko.
|
|
|
Izan ere, beharrezkoa da kontzeptualki argiketabat egotea: sarritan sinonimo moduan erabili ohi diren
|
hainbat
kontzeptu (hiritartasuna, herritartasuna, naziotasuna eta nazionalitatea besteak beste) ez dira beti elkarren baliokide. Eta bereizketa erreal horiek, Leizaola-k azalduko duen moduan, gatazka iturri gerta daitezke, DNI edo Carte d, identite ren ordez ENA sortzeko erabakia kasu.
|
|
|
ekarridutelako (Euskal Herriaren kasua, adibidez, eredu mota horretakotzat hartu ohi da). Herritarren eta estatuaren arteko harremanetan islatzen den deserosotasuna, hainzuzen. Eta ondoren
|
hainbat
nazio askapenerako mugimendutan eta autodeterminaziorako aldarrikapenetan zertuko den deserosotasuna. Horregatik beren ikerketarenizenburua:
|
|
|
Burujabetasunaren inguruan, adibidez: Euskal Herria burujabea ez dela eta Euskal Herria burujabea dela; Burujabetza ezinezkoa dela eta burujabetza beharrezkoa dela; Burujabetza askatasuna dela eta burujabetza zapalkuntza dela... eta beste
|
hainbat
. Burujabetasuna dakontraesanean bizitzera garamatzan gaietako bat.
|
|
|
Eta honelaxe heldu gara geure garaira, tartean nazionalismoaren irautearenerakusle izan diren
|
hainbat
gertaera historiko politiko eman direlarik. Pasatu denmendeko bigarren erditik aurrera, kezka berria edota kezka zaharra indar berrizagertu da filosofian.
|
|
|
teknologia saltzen diete, askotan hedapenerakolaguntza bailitzen kamuflatuta, eta herri ahulek menpekotasun osoan jarraitu behardute, teknologia hori mantentzeko eta berritzeko. Herri jasotzailea zenbat eta gehiago industrializatzen den,
|
hainbat
eta menpekotasun handiagoan erortzen da estatuhornitzailearekiko. Eta industrializazioarekin, kultura, modernoa?
|
|
|
Historian zehar
|
hainbat
iraultza teknologiko gertatu dira. Kasu gehienetan epe luzean zehar jazo dira eta haien helburua produkzio baliabideak eta natura ustiatzekobideak aldatzea izan da.
|
|
|
ardura. Deserrira ihesi joan zirenek erabili bazuten ere11, pasaporteak ez zuen luzeiraun, ordea, eta gerra zela medio, orduko beste
|
hainbat
gauza bezala, frankistekberehala baliogabetu zuten, baita debekatu ere. Geroztik, bestelako saiakera batzukere izan dira.
|
|
|
ENA taldea sortu zen garai bertsuan eratu zen Autodeterminazioaren Biltzarrak (ABK) taldea. 1997tik aurrera desobedientzia zibilaren inguruan
|
hainbat
ekimen bultzatu ditu Euskal Errepublika sortzeko asmoz, autodeterminazioaren bidetik, besteak beste, estatuen dokumentu ofizialei uko eginez. ENAtaldeak DNIak gobernu zibiletara itzultzea proposatzearekin bat, ABK taldeak beste urrats bat emandu, eta hartara, espainiar eta frantses nazionalitateei uko egiteko deialdia luzatu du, Nazio Batuen Erakundeak 1948an onartutako Giza Eskubideen Aitorpen Unibertsalaren 15 artikulua13 oinarri harturik.
|
|
|
Eguneroko bizitzan
|
hainbat
egoera desberdinetan izaten gara nortasuna bermatu beharrean: banketxera joan, erosketak ordaindu edota edozein dokumentu ofizialeskuratzeko, ezinbestekoa zaigu geure nortasunaren berri ematea.
|
|
|
Naziotasuna onartuz gero, nazionalitate jakin bat esleituko zaio estatu horri, nazioarteanbermatua izatean onetsia izango dena. Prozesu hori oraindik ere bilakaera horretarako borrokan diharduten
|
hainbat
nazioren eredua da.
|
|
|
euskal nortasunaren10 berri ematea, eta batez ere, balekotasun eta berme ofizala ematea; azken finean, euskal nortasuna formalki aitortzea.Hego Euskal Herriko agiririk zaharrenak, Espainiar Errepublikaren garaian 1936kogerra hasia zela orduko Eusko Jaurlaritzak sortutako pasaportea eta Euzko Izat Agiriaditugu. Garai hartan Jaurlaritzak bere gain hartu zituen, oso epe laburrerako baina, estatuari zegozkion eta orduko Errepublikaren eskumenpean zeuden beste
|
hainbat
|
|
|
Ekimen honi jarraikiz eta beren buruak, burujabetzaren aldeko desobediente? aldarrikatuz,
|
hainbat
pertsonak uko egin diotenazionalitate espainiar edo frantsesari, beren agiriak Nazio Batuen Erakundera igorriz (Gara,).
|
|
|
Adibidez, gaur egun Nafar Parlamentuko lehendakariaden Castejon jaunak, PSNko kidea izanik ere, onartzen du Euskal Herria badela kulturalki, sozialki eta historikoki; eskubide politiko batzuk ere badituela onartzeabakarrik falta zaio. Pertsona horri, eta Baztanen bere burua euskal herritar gisa hartuarren UPNri botoa ematen dion
|
hainbati
, une batean ea lapurtarrekin, gipuzkoarrekin, zuberotarrekin, arabarrekin eta bizkaitarrekin batera bere etorkizuna eraiki nahiduten planteatuko balitzaie, gaur egungo indar korrelazioa ez litzateke ordukoarenparekoa izango.
|
|
|
Gaur egun, benetako aukera historikoa dugu erronka horri heltzeko.
|
Hainbat
urte pasatu ditu Euskal Herriak etengabeautodeterminazio eskubidea aldarrikatzen, eta zentzu horretan bereziki azpimarratubehar da ezker abertzaleak jorratutako lana, urte askotan bakarrik aritu delako autodeterminazio eskubidea era duin eta koherentean aldarrikatzen, orain gurekin batera gauza bera aldarrikatzen ari diren horiek Euskal Herriaren hitza mugatzen zuenmarko batean etengabe murgildur... Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik.
|
|
|
Konfidentzia hau bi eratara bakarrik altxa daiteke: edo psikoanalistak altxatzen du, bera ere konfidentziala den superbisioaren esparruan, edo bere analisia burututzat ematen duen subjektu batek, bertan ikasitakoapsikoanalistez eta beste psikoanalizatzailez osatutako kolektibo bati helarazten dio.Praktika modura psikoanalisia den horretatik ondorioztatzen da ezen, analista batanalista izatearen bermea, konfidentzia hori ebaluatzeko gune izan daitekeen komunitate batek bakarrik erakar dezakeela. Hori da gure aldetik Eskola deritzoguna.Zenbat eta zabalagoak izan bere oinarriak,
|
hainbat
eta gehiago onartu nahi zaiogaiari buruzko ezagutza baten ustea, nahiz eta hor ere berme absoluturik egon ez.
|
|
|
Zergatik dituzte sakon eta erraztasunez arnasteko zailtasunak
|
hainbat
eta hainbatpertsonak. Arnasak sentipenak sortzen dituelako, eta jendea sentitzeko beldurizaten delako.
|
|
|
Naturaltasuna norberaren adierazpenaren araberakoa da. Pertsona bat zenbat etabiziago egon,
|
hainbat
eta naturalagoak dira haren mugimenduak. Gorputza espresiboa da berez, eta haren tonizitatea etengabe ari da aldatzen barne sentipen etasentimenduak adieraztearren.
|
|
|
Deflexioa, beste pertsona batekikokontaktu zuzena baztertzera jotzen duen maniobra da, benetako kontaktua hoztekomodua. Jokaera deflexiboaren
|
hainbat
adibide jartzen dituzte; esate baterako, etengabeko hitz jarioa, esandakoa barregarri hartzea, abstraktuki, gaitikkanpo ateratzea, egiatia izan ordez diplomatikoa izatea, e.a. Aspermena, apatia etabaita desenergizazioa ere, harremana ahultzen duten ohiko deflexioak dira.
|
|
|
Beraz, inguruko egoeren aldaketetara itsua den nortasunarendinamika zurruneko atalak bilaka daitezke. Barne Ereduak zenbat eta egokiago etazehatzago izan, haietan oinarritutako portaera
|
hainbat
eta egokituagoa izango delakontuan harturik, erraza da ikustea, haurtzaroan finkatutako eta garai bateanegokitzapenerako ona izan daitekeen atxikimendu mota batek, traba egin dezaiokeela gizabanakoaren ondorengo garaietako adaptazioari.
|
|
|
Oinarri teorikoa, 1967an Filadelfia-n izandako familia terapeuten batzar bateanBowen ek (Bowen, 1989) eginiko aurkezpen, anonimo? batean aurki dezakegu.Bertan
|
hainbat
urtetan zehar eginiko lana azaldu zuen, bere teoriak bere familiariaplikatuz eta bere jatorrizko familiaren sistema emozionalak irentsia ez izatensaiatuz. Elkarloturik dauden sei funtsezko kontzeptutan oinarritu zen:
|
|
|
bereizi gabeko niaren masa. Eskala honek ez du esanahi patologiko zuzenik, nahiz eta eskalan zenbat eta beherago egon, hau da, ezberdintasun maila zenbat etabaxuagoa izan, gizabanakoak
|
hainbat
eta zaurgarriagoak izaten diren tentsioekiko, eta sintomen ebazpena hainbat eta zailagoa bihurtzen den. Familia nuklearreangertatzen da kementsuen bereizi gabeko ni kolektibo familiarra, zeinak osatzendute gizabanakoen selfaren zati handiagoa edo txikiagoa zurga baitezake.
|
|
|
bereizi gabeko niaren masa. Eskala honek ez du esanahi patologiko zuzenik, nahiz eta eskalan zenbat eta beherago egon, hau da, ezberdintasun maila zenbat etabaxuagoa izan, gizabanakoak hainbat eta zaurgarriagoak izaten diren tentsioekiko, eta sintomen ebazpena
|
hainbat
eta zailagoa bihurtzen den. Familia nuklearreangertatzen da kementsuen bereizi gabeko ni kolektibo familiarra, zeinak osatzendute gizabanakoen selfaren zati handiagoa edo txikiagoa zurga baitezake.
|
|
|
Familia nuklearreangertatzen da kementsuen bereizi gabeko ni kolektibo familiarra, zeinak osatzendute gizabanakoen selfaren zati handiagoa edo txikiagoa zurga baitezake. Gizabanakoak zenbat eta berezko self gutxiago izan eskura,
|
hainbat
eta zailagoa izango dabere funtzionamendu autonomoa, eta familiaren proiekzio prozesuek baldintzatzendute hori; prozesu horien bidez, gurasoek beren heldugabetasuna seme alababatengana edo gehiagorengana proiektatzen dute, prozesua belaunaldi batzuetanzehar errepika daitekeelarik (Hill-en ereduaren garapena, zeinaren araberagutxienez proiekzio eta heldugabetasunaren transmisioko hiru belaunaldi b...
|
|
|
Teknika honetan eta berari eusten dioen oinarri teorikoetan, bigarren mundu gerratea erabakiorra gertatu zen. Ikuspuntu psikoanalitikoko
|
hainbat
psikiatrek. Bion ek eta Foulkes ek adibidez, ezin balia zezaketen teknika klasikoa, gerraksorrarazitako eri kopuru handiak tratatzeko.
|
|
|
giza taldeetan askotan sortzen dira fenomeno ulerkaitzak etalogikaz kanpokoak, talde horietan partaide diren subjektuentzat ere, banaka hartuzgero, bizi izandakoaren eta gertatutakoaren berri ematen zaila izanik. Talde analisiaketa talde psikoterapia analitikoak halako giza harremanetan eta taldeetan gertatzendiren
|
hainbat
fenomenoren ulerkuntzarako teoria eta berarekin jarduteko teknikaeskaintzen du. Eta hau bai subjektuen arteko harremaneri buruz eta baita subjektubakoitzaren baitan ere, taldean egotearen eraginez gertatzen direnei dagokienez.
|
|
|
Izenburuak berak adierazten duen modura, erantzuna laburra da ene kasuan: aitorpena. Alegia, nire eguneroko
|
hainbat
lanetan izan duen eraginagatiko esker onekoaitorpena.
|
|
|
Zer esanik ez, horrez gain, Txillardegiren beste
|
hainbat
euskarazko lan azter ditzakegu, ekimen positibo eta esnatzaileak, guztien begien bistan daudenak. Nork ezdaki arlo askotan bide urratzaile izan dela, hala nola nobelagintzan, gramatika gaietan, fonetikan, euskararen ahoskeraren problematikan, intonazioaren garrantziaren azterketan, linguistika eta matematikaren arteko erlazioan, soziolinguistikan (zenbat informazio ez ote digun eman, herri gutxiengotuen arazo linguistikoez, diglosiaz etaabarrez)...
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin zituen bere garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago etorriko ziren
|
hainbat
eta hainbat soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu behar dugula uste dut. Nik uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean.
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin zituen bere garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago etorriko ziren hainbat eta
|
hainbat
soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu behar dugula uste dut. Nik uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean.
|
|
|
Txillardegiren konfidentziekin batera, Txomin Peillen, Gabriel Aresti, JonMirande, Piarres Lafitte, Federiko Krutwig, Carlos Santamaria, Bernardo EstornesLasa, Andolin Eguskitza, Jon Juaristi, Natxo de Felipe eta beste
|
hainbat
konfidentziak kontatzen ziren.
|
|
|
Bera, euskaldun berria izanik, ez zen soilik euskaldun osoa (orduko hartan gurelehen ardura zen, totela izan gabe, esaldi osoa amaitu ahal izatea eta, Sabin Egileorgure irakasleak, mila esker, Sabin!? esaten zuenez, autobusa heldu aurretik, autobusanoiz helduko zen geralekuan zegoenari tirada batez galdetu ahal izatea); izanik, berriz diot, gramatikaria ere bazen,
|
hainbat
linguistika libururen egilea, eta gainera, idazlea, nobelagilea alegia! Hura bai zen norberarentzako aurkikuntzahandia!
|
|
|
Hori 1967an gertatu zen. Hamar bat urte geroago, ikusiko genuen berriz ere, JoseLuis ezkerreko abertzaleen artean, beharrik!?, zeinetatik
|
hainbatek
eta hainbatek argieta garbi aldarrikatzen baitzuten berenak egiten zituztela Marx-en ideiak eta bideak.
|
|
|
Hori 1967an gertatu zen. Hamar bat urte geroago, ikusiko genuen berriz ere, JoseLuis ezkerreko abertzaleen artean, beharrik!?, zeinetatik hainbatek eta
|
hainbatek
argieta garbi aldarrikatzen baitzuten berenak egiten zituztela Marx-en ideiak eta bideak.
|
|
|
Berriemaile ezohiko batek, Eulali Bilbao orozkoarrak, besteek baino askatasunhandiagoa zuen istorioak moldatzeko, eta hari entzundako
|
hainbat
gertakaritan edertoikusten ahal da nola erabiltzen zituen mitoak: hark edota haren ahaide hurbilek biziizandako esperientziei forma eta edukia emateko nola bereganatu dituzten tradiziokomotiboak eta zer aldaketak sartu dituzten istorioen egituran.
|
|
|
Bai, ordea, harekin batera gertatu ziren
|
hainbat
bitxikeriari. Oroituko gara baiAranen berean eta bai hilaren semearen komentuan, zarata itzelak entzun zirelamemento hartan.
|
|
|
Baina ez du erreparorik aldizkariaren beste
|
hainbat
zenbakitan bere iritzia deblaukiagertzeko: euskararen normalkuntzaren izaera politikoaren aldekoa, hain zuzen ere.Behin eta berriro gainera.
|
|
|
ez duela hizkuntzaren arazoa konpontzen. Irlandako kasua kontuanizanik,
|
hainbat
aldiz gogorarazi digu gauza bera. Independentziak ez du hizkuntzarenbizitza segurtatzen, Irlandako kasuak erakusten duenez.
|
|
|
Jakin aldizkariak bere 114 zenbaki monografikoa (1999, iraila urrikoa) eskainia dio Txillardegiri; horren ataletako bat. Txillardegi hizkuntzalari? izenekoa da, non Pilartxo Etxeberriak, Rosa Gandariaseketa Jose Luis Ormaetxeak azaldu baitute gure hizkuntzalariak euskararen ikerketa eta normalkuntzarieginiko
|
hainbat
ekarpen. Bestalde, EHUko Filologi Fakultateak eskainiko dion omenezko obrakolektiboan uste izatekoa da askoz zabalago agertuko direla ekarpen horiek.
|
|
|
|
Hainbat
alor landu ditu Txillardegik hizkuntzalaritzan eta bereziki euskararenalorrean. Horiek agertzeko lekua ez da hau, eta ni ez naiz horien berri ematekoegokiena.
|
|
|
Alor eta lan horiek beste lekuetan jende adituek aztertu eta azalduakdituzte1 Dena dela, oroigarritzat besterik ez bada ere, aipatu nahi nituzke hemen aloreta lan horietakoren batzuk: ...iztegia), hizkuntzaren antropologia (Hizkuntza eta Pentsaera), Euskararen batasuna (Sustraibila eta Euskara Batua zertan den), Euskararen gramatika (Euskal Gramatika etaEuskal Aditz Batua), euskal fonologia (Euskal Azentua eta Euskal Fonologia), eta Soziolinguistika eta Glotopolitika (Kolonizatuaren Ezaugarria, Albert Memmi ren liburuaren itzulpena, eta Elebidun Gizarteen Azterketa Matematikoa eta
|
hainbat
eta hainbat artikulu aldizkari2 eta egunkaritan), neuri dagokidanez, oso deigarria eta suspergarria gertatu zitzaidan garai hartan Memmiren liburua, Txillardegik itzuli eta Jakinekargitaratua?. Helburu praktikoa ipini du beti Txillardegik hizkuntzalaritzako etasoziolinguistikako lanetan:
|
|
|
Alor eta lan horiek beste lekuetan jende adituek aztertu eta azalduakdituzte1 Dena dela, oroigarritzat besterik ez bada ere, aipatu nahi nituzke hemen aloreta lan horietakoren batzuk: ...zkuntzaren antropologia (Hizkuntza eta Pentsaera), Euskararen batasuna (Sustraibila eta Euskara Batua zertan den), Euskararen gramatika (Euskal Gramatika etaEuskal Aditz Batua), euskal fonologia (Euskal Azentua eta Euskal Fonologia), eta Soziolinguistika eta Glotopolitika (Kolonizatuaren Ezaugarria, Albert Memmi ren liburuaren itzulpena, eta Elebidun Gizarteen Azterketa Matematikoa eta hainbat eta
|
hainbat
artikulu aldizkari2 eta egunkaritan), neuri dagokidanez, oso deigarria eta suspergarria gertatu zitzaidan garai hartan Memmiren liburua, Txillardegik itzuli eta Jakinekargitaratua?. Helburu praktikoa ipini du beti Txillardegik hizkuntzalaritzako etasoziolinguistikako lanetan:
|
|
|
Horrela, bada, aldizkariaren zenbakien programatzaile, eragile eta sarritan erredaktore izanik, Txillardegi bera gertatzen zaigu artikuluen lehen irakurle eta kritikariere; eta, beraz, ondoren etorriko diren irakurleen gidari, nolabait. Horregatik, guztizinteresgarria da sarrera horiek aztertzea, Txillardegik Soziolinguistikaren
|
hainbat
arloriburuz eta bereziki Euskararen normalkuntza sozialaren inguruko arazo eta gorabeherahainbati buruz duen iritzia eta pentsamendua ezagutzeko.
|
|
|
Txepetxenak ezezik, beste
|
hainbat
soziolinguista ospetsuren ekarpenak aldizkariaren orrietara ekartzen saiatu da, saiatu ere, Txillardegi, horien liburuen berriemanez, horiei elkarrizketak eginez, etab. Era berean, eta bide beretik, deitoratu egitendu bere sarreretako batean Jazten aldizkaria azkarregi isildu izana.
|
|
|
BAT aldizkariaren ildoetako bat horixe izan da, izan ere: beste
|
hainbat
herritakonormalizazio prozesuak ezagutzera ematea, alderdi negatibo nahiz positibotik begiratuta: Eire, Katalunia, Quebec, Flandria, Estonia, Lituania, Finlandia...
|
|
|
Izendapen asko eta desberdinak bildu dira, gehienetan izendapen bakarrak izatendirelako. Zenbat eta lokalagoa izan,
|
hainbat
eta izendapen bakarragoa izango da.Horrela, herri izen bat hartzen dutenak 8 dira eta nazio baten izena (aleman, frantzi, gallegu, gaztela) hartzen dutenak 66; tartean lurralde baten izena hartzen dutenak (taulan agertzen den bezala) eta herria baino gune txikiagokoa hartzen dutenakaurkitzen dira.
|
|
|
Lau haize moten azterketa honetan
|
hainbat
izen bildu dira. Haizeen izenakerreferentzia desberdinak izanik lortu dira.
|
|
|
Gehiago zaindu EITBn eta komunikabideetan EuskalHerriari buruz ematen den interpretazioa. Izan ziren aipatutako
|
hainbat
eginkizun.
|
|
|
Bide honetatik jarrai dezaket
|
hainbat
zita ekartzen, han eta hemen irizpideakastero ateratzen dira-eta; baina uste dut aski dela gaiaren gaurkotasuna adierazteko.Euskal Herrian kultura eta balioei buruzko hausnarketa sakona, zabala eta bizkorradenok bultzatu behar dugulakoan nago, gure kultura eta nortasuna etorkizunerantzbideratzeko. Euskal genoma kulturala biziaraziz lan egiten duten zelulak badira, nahizeta egitarau zehatz baten barnean ez egon.
|
|
|
Argi dago Azurmendik ere abisu ematen digula tradizioko
|
hainbat
sinesmenetatik, absolutuki, gorde gaitezen.
|
|
|
Haren polemikarik garratzenak Danimarkako Elizarekin izan ziren, J. P. Mynstereta H. Lassen Martensen Kopenhagen go Apezpikuekin bereziki, baina protestantismo daniar bere ustezsasikristau guztiaren aurka funtsean. Polemika
|
hainbat
minkorragoak, hierarkiako elizburu goren haiekKierkegaard en familiarekin eta berarekin pertsonalki adiskideak baitziren. Kierkegaard-en beste anaia bizibakarra ere Danimarkako Elizako Apezpikua izan zen.
|
|
|
Baina hau ere ez duguTxillardegiren zinezko lehen izkribua. Etxaide finak, Oargui ren estreinako deialdiari (1954)
|
hainbat
idazle gaztek erantzun diola jakinarazi baitigu, eta horien artean, nahizepaimahaiak saritu ez izan, berak bere aldetik bereziki hiru zoriontzen baititu pozezbeterik: Txillardegi, Aialde eta Julio Ugarte apaiz jauna, euskaldun berriak direlako.Horien lanen izenbururik ez digu ematen, ordea.
|
|
|
...baterainoko ahalegina egitendugun geure zenbait interes besteenekin bat etortzearekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin dezan eta gizartean
|
hainbat
baloreren alde egiten dugun borrokahorrek gure baitan ere eragina izan dezan. Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
Arazoak, ba, bere bidezidor ofizialak ibili zituen, izan ere Katalunia Altxa menduNazionalak menperatu zuenetik (1938 neguan), hizkuntzaren hau are minberagoagertu zen. Bestalde, lehenago Gotzain bakar batekikoa izan zitekeena (Gasteizkoa, alegia), 1939an
|
hainbat
Diozesirekin zerikusia zuena bilakatu zen. Hizkuntzakatalanaren lurretan, gainera, lehen ordutik menperatutako eskualde batean (Baleareetan), Falangeko mutilak Josep Miralles Mallorca-ko Gotzaina aztoratzeraheldu ziren, katalanaren kontra egindako gehiegikeriez (1937ko irailekoa izan zenhonen protesta) (Guardiola 1980:
|
|
|
Horrela ageri zen hori dena, 1938ko urte hartan, Egia Atotxan; baina badakiguDonostiako beste eliz etxeetara eta inguruetako
|
hainbat
herritara ere joaten zirelafrantziskotarrak komentutik: besteak beste, hilabete haietan Zegama, Altza, Oiartzun, Beasain, Soraluze, Usurbil, Leitza, Arroa, Arrazola edo Aizarnazabal-era, adibidez.Euskaraz egin zirela hauetako asko, uste izan dugu, baina ez da hori batere segurua, zeren jakin izan baitugu gaztelania sekula entzungabeko zenbait herrixkatandenboraldi batez erdaraz bakarrik egin zirela, nonbait, elizkizunak (Bizkaiko Zeanurin, adibidez).
|
|
|
Eliza katoliko unibertsalaren hizkuntz arauak jasorik, saiatu zen
|
hainbat
elizgizon1920ko hamarkadan Euskal Herriko Elizari pentsamendu euskarri bat eraikitzen, gerora frantziskotarren artean B. Gandiagak egingo zuenari aurrea hartuz (Urrutia1923, Intxaurrondo 1926, Gandiaga 1960). Bestalde, Gotzaindegi tik ere finkatu zireneliz lanerako hizkuntz irizpideak, hain zuzen monarkiazale garbia zen ZakariasMartinez Gotzainak gidaturik (Martmez 1924).
|
|
|
Baina Elizan zaharra zena eta Monarkian Administrazio eta Eskola bidez egin nahiizan zen hizkuntz politika nahikoa aldenduak zeuden beren irizpide eta helburuetan.Eta, aldenduak ez ezik, kontra ere bai arlo batzuetan. Eliza erromatarraren EuskalHerriko (eta beste
|
hainbat
tokitako) hizkuntzazko kulturapenean historikoki alde kritikagarririk franko ageri bada ere, arlo honetan elkarren lehian jarri ziren bi botereenhizkuntz politiken aldea nabaria da.
|