|
2000
|
|
|
Herri batzuk talde baten eskuetatik bertzearen eskuetarat erraz pasatzen ziren. Haran batzuetan jendea banaturik bizi zen,
|
hainbat
herritan ere bai. Laborari batzuek alde egiten zuten, benetako erbesteratu politikoez mintzatzen ahal gara, iruindar anitz kasu.
|
|
|
Baionatik abiatu zen apirilaren 1ean ibilaldia eta Euskal Herriko
|
hainbat
herri zeharkatu du, Hendaia, Elizondo, Oiartzun, Trebiño eta Leioa, besteak beste, apirilaren 15ean Bilbora iritsi aurretik. Apirilaren 9an ibilaldia eten egin zen Iruñetik pasatzerakoan, Oinarriak ek antolatutako jaialdian parte hartzeko.
|
|
|
Duela bi urte egoera are larriagoa zen, Kanbokoa baitzen kolegio bakarra. Egun, Baiona, Angelu, Miarritze, Zuraide, Orzaize, Ezpeleta, Maule eta beste
|
hainbat
herritatik etortzen dira ikasleak Xalbador Kolegioan Bigarren Maila egitera. Lehen Hendaia ingurutik etortzen ziren ere.
|
|
|
Bestenaz, Bizkaia partean gure hizkuntzak tokian tokiko euskararen galera eta erdararen nagusitzearekin tupust egin ez eze, aurre ere egin behar dio, etorkizunean gaur bezain bizi iraun gura badu bederen. Iñaki Gaminde ikerlariaren iritziz," Zamudioko eta beste
|
hainbat
herritako euskara euskararen egoera orokorragaz batera doa. Euskara aurrera badoa Zamudiokoak aurrera egingo du.
|
|
|
Usadioen aldaketak zuzen zuzenean eragin du herri dantzetan. Modako erritmo eta dantza doinuekin batera fandango eta arin arina, muxikoak, larrain dantzak eta beste
|
hainbat
herri dantza oso ohikoak ziren jai giroan. Festarako guneak tabernak, dantzalekuak eta antzekoak bihurtu direnetik, berriz, ez dira apenas erabiltzen.
|
|
|
ikasturtean 1.300 ikasle daude San Fermin Ikastolan. ereduan oinarrituta, haur hezkuntzatik hasi eta Batxilergora bitarteko klaseak jasotzen dituzte Iruñerriko
|
hainbat
herritatik etorritako haur eta gazteek. LOGSE legea ezartzean bestalde, ikasketa plangintza aldatzeaz gain eraikinen berritze lanei ekin behar izan zien eta oraindik luze joko dute.
|
|
|
Baina aurkako norabidea hartu zutenak ere hor dira, hau da, populazioa era ikaragarrian galdu dutenak. Azpiko taulan jaso ditugu horietako
|
hainbat
herri nafar.
|
|
|
Tartean, bai nafar zein gipuzkoar zonaldeak mendean hartu edota zaintzen dituzten bi menditzarrekin egingo dugu topo, bata zein bestea ezin ikusgarriago agertzen zaizkigula: Sakanaldeko Beriain" itsasontzia" eta Goiherriko Txindoki lerden bezain beldurgarria.Tartean, noski,
|
hainbat
herri interesgarri.
|
|
|
Egiazko historiagileentzat esan beharrik ez nuke Nafarroari buruzkoan Arturo Campión-en Navarra en su vida histórica (1929) eta José Yanguas y Miranda-ren Historia de la conquista del reino de Navarra por el Duque de Alba, general del ejército del rey Fernando el Católico (1843) ezagutu beharrekoak direla gai hauetaz zerbait jakin nahi duenarentzat. Horietan lekukotasun zehatzez irakur dezakegu zein sartu zen indarrez, su eta gar,
|
hainbat
herritan heriotzak eginaz.
|
|
|
Horrela ageri zen hori dena, 1938ko urte hartan, Egia Atotxan; baina badakiguDonostiako beste eliz etxeetara eta inguruetako
|
hainbat
herritara ere joaten zirelafrantziskotarrak komentutik: besteak beste, hilabete haietan Zegama, Altza, Oiartzun, Beasain, Soraluze, Usurbil, Leitza, Arroa, Arrazola edo Aizarnazabal-era, adibidez.Euskaraz egin zirela hauetako asko, uste izan dugu, baina ez da hori batere segurua, zeren jakin izan baitugu gaztelania sekula entzungabeko zenbait herrixkatandenboraldi batez erdaraz bakarrik egin zirela, nonbait, elizkizunak (Bizkaiko Zeanurin, adibidez).
|
|
|
Horrela, ba, espainolista petoa etafrankozale porrokatua genuen Lauzurika Gotzaina, baina baita zinezko euskaldunmintzatzailea ere. Hau da, nonahi ere euskaraz mintzatzen saiatu izan zena, Durangon, noski, baina baita bisitatu izan zituen
|
hainbat
herri euskaldunetan ere, kalean edoelizan, euskaldunik aurkitzen zuen lekuetan. Euskararena, barrutik zerion zerbait zuen, berezko komunikazio tresna naturala.
|
|
|
Teoria sozial horiez gain, XX. mendeko Europan askapennazionalerako mugimendu sendo eta ugariak izan dira. Mugimendu hauei esker, Estatuen harrapakaritzari eraso eginez, Europako
|
hainbat
Herrik independentzia lortudute. Ez dugu ahaztu behar Europako Estatuen mapa XX. mendean zehar txit aldaturikgeratu dela; alde batetik, nazio ugarik independentzia lortu dutelako eta, bestetik, Europako Nazio Batuen Antolamendua sortu delako.
|
|
|
Horrek esan nahi du, besteak beste, herrialde eta lurraldeen konkista zela tartean. Aldi berean, mendehonetan zehar, estatuen barnean
|
hainbat
Herriren independentziarako gerra txikiagoakere izan dira. Horrela, horietako batekin amaitu dugu mendea, Errusiak Txetxeniarenkonkistarako eragin duenarekin hain zuzen.
|
|
|
Siadeco k inkesta hura egin eta 5 urtetara, 1995ean hain zuzen ere, hiru irrati euskaldunek 70.000 pertsonako entzuleria zuten (biztanleriaren herena ia). Gainera 130 kolaboratzaile zituzten, Iparraldeko
|
hainbat
herritako berriak emateko, eta hamahiru lanpostu finko hiru estazioetan. Urte hartan 1.965.000 liberako aurrekontua zeukaten eta astelehenetik igandera goizaldeko seietatik gaueko hamarrak arte emititzen zuten (Euskaldunon Egunkaria,, 12).
|
|
|
Baina, gaian sartzen naizela, jakizu ezen, XVI. mendearen erdi azken aldean, jaun Albert Etxegoienen arreba bat Dibarsorotar batekin Baionarat ezkondu zela eta haien biloba zela jaun Marcel, zeina baikenuen, halatan, geure familiako ahaide urrun bat. ...ore izendatzeko, harekin erlijionea eta erretorika ikas genitzan —baita musika apur bat ere, zeren eta lauta jotzen baitzekien—, eta bai Baionako merkatariekin eta negozio gizonekin harremanetan jartzeko ere, zeren dibarsorotarrak Baionako jauntxoetarik baitziren, bertze familia aberats batzuekin arnoaren monopolioa gidatzen eta irioiten zutenak, Baionako portutik Frantziako eta Europako
|
hainbat
herritako portuetarat.
|
|
|
Eta erabiltzen hasi zen, halaber, ikatz begetalaren ordez, ikatz minerala, Ingalaterratik kontrabandoan sartzen zuena —untzijabe ingeles baten zerbitzuei esker, baita Piarres Oihartzabal kapitain baionarraren zerbitzuei esker ere, zeinaz behin baino gehiagotan mintzatuko bainatzaizu aitzinago ere— eta sutegietako suaren garra sendotzen eta hobetzen zuena, produktuen kalitatearen onerako. Eta permatu eta entseiatu zen, handik harat, produktu haiek guztiek ahalik eta merkaturik zabalena izan zezaten —erosleen sareak fintkatzerat eta haien hedatzerat, alegia—, eta, hala, Espainiako, Frantziako, Italiako, Ingalaterrako, Flandriako eta bertze
|
hainbat
herritako handikiekin eta merkatari dirudunekin harremanetan ipintzen zelarik, lagun egin zuen, behin batean —Frantzia eta Espainiako gobernuak 1659.ean Faisaien uhartean sinatzen ari ziren Pirinioetako Bakearen sasoinean, hain zuzen ere—, Villagrandeko dukea, zeinaganik erdietsi baitzuen, hurrengo urtean, tratu biribil hura, aitak jauregiko ardura hartu eta lauzpabortz urterat:... ehun kanoi eta bi mila fusil —edo xixpak, zeren xixpakoak baitziren— Espainiako armadarentzat.
|
|
|
...haren Kontseiluak, konparazione, hutsaren hurrengotzat izanen zituztela filosofoen eta bertze jakintsuen erranak eta, halatan, Kontseiluko kontseilarien kontseiluei jarraikiz, azpilanaz eta azpijokoaz baliatuko zela Frantzia, finean, Milani eusteko, Napoli erakartzeko, veneziarren deuseztatzeko eta Italia osoaren azpiratzeko, geroago menean hartu ahal izaiteko Flandes, Brabant, Borgonia eta bertze
|
hainbat
herri, pentsuz jada inguraturik eta inbaditurik zituztenak.
|
|
|
Festa hartarat aurkientza hartako jauntxo eta kargudun kasik guztiak etorri ziren —aitak bere menerat zituenak, hainbat traturen, edo
|
hainbat
herriko etxerekin zituen harremanen ondorez—, beren emazte eta seme alaben konpainian; eta etorri ziren, halaber, Ubarneko izeba ilobak: edo Ubarneko dama damatxoak erran behar ote dut, gure aitak deitzen zien bezala, nahiz eta anitz herritarrek erdi sorgintzat zituzten?
|
|
|
izan ere, zenbat eta zenbat mintzatu ginen kapitaina eta biok, itsasoratu aitzin, honetaz eta hartaz, baina batik bat itsasoaz eta itsasoarekin loturikako hainbat gaiz...! Eta konbertsazione haietan hura zen kasik beti erraile eta irakasle, eta ni entzule eta ikasle... eta hala hitz egin zidan, konparazione, euskaldunek urruneko itsasoetan egin izan zituzten balentriez, balearen arrantzuan; hitz egin zidan marrazoez eta bertze mila arrain suertez; hitz egin zidan Ekialdeko Indiaz eta Mendebalekoaz, non ezin konta ahala lurralde hauteman baitzitezkeen, eta bertze
|
hainbat
herri eta gizon arraza, bakoitza bere izatasunarekin eta ez sinesteko moduko sinesteekin; hitz egin zidan urpean zeuden su-mendiez, zeinetarik uharteak eta artxipelagoak sortzen baitziren... Eta hitz egin zidan bertze mila kontuz, eta nik harri eta zur aditzen nion.
|
|
2001
|
|
|
1957an Orixeren aulkia hartu zuen Euskaltzaindian eta gerora akademiako idazkari ere izango zen. 60ko hamarkadan, besteak beste, euskarazko irakaskuntza bultzatu zuen Nafarroako
|
hainbat
herritan eta «Zeruko Argia»n artikuluak idatzi zituen.
|
|
|
Ikerketa horretan 12 urteko 1.514 ikasle aztertu ziren (751 neska eta 764 mutil). Bartzelona inguruko
|
hainbat
herritako eskola publiko nahiz pribatuetako adoleszenteek galdera sorta bat erantzun zuten beren portaera zer nolakoa zen ikusteko janari kontuetan, eta ondoren elkarrizketa bat egin zitzaien, patologia posibleak detektatzeko.
|
|
|
Hurrengo lerroetan
|
hainbat
herritako perfumegintza eta perfumetxe ezagunenak aipatuko dira, beraiekin lotuta dauden bitxikeria batzuekin batera.
|
|
|
Gurutzean, beste hainbeste, zintzilikatutako aroak hanketatik eta eskuetatik pasetan, erreuma sendatu guran edo. Goian,
|
hainbat
herrik promes jasotako gurutzeak, bata bestearen ondoan. Erromeria hasteko prest zelaian, Iraileko domeketako lehenengoa.
|
|
|
Euskal dunonEgunkaria ren Nafarkaria gehigarri beteranoak ez du sosik jaso, hamar urteko ibilbidean nafarrentzat errefe rentziaeta informazio iturri baliagarria izan bada ere. Nabarra aldizkariak eta beste
|
hainbat
herri aldizkarik ere ez dute laguntzarik jaso. Azken azkena, Nafarroako Gobernuak Durangoko Euskal liburu eta Diskoaren Azokan parte ez hartzeko harturiko erabakia da.
|
|
|
Hala, ekainaren 27an," Hiruak bat" izeneko artikulua argitaratzen du Eskualduna astekarian, eta hor salatzen du Charles Brun adiskidearengandik —Vichykogobe rnuko kidea— jakin duen berria, nola Vichyko batzorde berezi batek eskualdekatzeari buruz bere proposamena aurkeztu behar dion Petain mariskalari uztailaren 25ean. Astekariak kanpaina egiten du euskaldunen aldetik delako proposamenari buruz atxikimenduak lortu eta mariskalari igortzeko, eta bai lortu ere Baionako gerlari ohiena,
|
hainbat
herritako herritarren zerrenda luzeak, bai etapresoner ohiena ere. Baina guztia debaldetan.
|
|
|
1. Erakundeek euskararekiko garatzen dituzten hizkuntz politiken aurkako jarrera eta iritzien existentzia ez da gaur egungoa. Horixe bera, edo antzekoa, gertatu izan da berezko hizkuntza duten beste
|
hainbat
herritan ere. Eta neurri batean ez da harritzekoa, jende askok hizkuntzen aniztasunari buruz diktadura garaian indarrean zegoen pentsamoldea ez baitu erabat gainditu.
|
|
2002
|
|
|
Euskal Herriko hainbat eta
|
hainbat
herri nahiz hiritan etxeko olio zikina biltzen hasi dira eta bilketa honen arduraduna Donostiako Ecogras enpresa da. Etxeko olio bilketa gauza berria bada ere, sukaldeko olio zaharraren bilketa ez da atzoko kontua.
|
|
|
Otsailetik aurrera Tolosa, Villabona eta Andoainek ere bilketa zerbitzua dute eta apirilean besteak beste, Arrasate, Sakana, Zumarraga, Ormaiztegi eta Legazpin hasi dira. Zarautz eta kostaldeko
|
hainbat
herritan hasteko asmotan dira. Gipuzkoako herri guztiak zerbitzu sarearen barruan ez dauden arren, mankomunitateak kontuan hartuta, ia denak beteta daude.
|
|
|
" Erromeriak bultzatzeko balio dezakete", dio lehenak, eta bigarrenak gaineratzen dio" garrantzitsua kalean izan eta dantzan egiteko aukera eskaintzea" dela. Errenteriako antolatzaileak, berriz, pozik dira beraienaren ondotik antzeko beste jaialdia sortu izanagatik, eta beste
|
hainbat
herritan antzeko festa sortzea positiboa dela pentsatzen dute," jende ugari mugitu arazten delako"
|
|
|
Orain arte erran guziari segida emateko, goian aipatu xede horiek betetzeko bideak ditugu. Ezbairik ez dut Euskal Herriko
|
hainbat
herri euskaldunetako hiztunek aho bihotzetan darabilten mintzaira berekin atxiki behar dutela eta, ahalkerik gabe, kalitatezko euskara hori bertze batzuekin, egunero egunero erabili eta hobetu edo ikasi nahi dutenei eskaini. Dena dela, kontuan izan dute beren herri eta eskualdetik atera, eta gainerako euskaldunekin elkar konprenitzeko euskara batua ere dutela.
|
|
|
Bertzalde, eskualdeka lan egiteko proposamena egin digute egileek. Ez da aukera txarra baldin eta horretan buru belarri aritzeko jenderik bada (Deba ibarreko
|
hainbat
herritan Nafarroako Baztanen edo Bortzerrietan adina jende bizi da) eta jende horrek esku artean dugun gai honen berri izateaz gain, zuzen eta egoki lantzeko bideak markatzen badira.
|
|
|
Urrunago Bidarte ere ageri zen lausotasunean, eta irudimena landu nahi zuenarentzat, han zegoen Miarritze. Zenbat harri
|
hainbat
herri. Hura zen hura ikusmira.
|
|
|
Sarea Fundazioaren bitartez Gipuzkoako Caritasek bultzatutako kooperatiba da Oldberri. 2001eko ekainean eratu zen Donostia eta inguruko
|
hainbat
herritan lan eginez. Jesus Mari Garate Sarea Fundazioaren zuzendari nagusiak dioenez oso eremu mugatua hartu dute lanerako, Tolosa, Zarautz eta Irun elkartuz osatzen den hirukia, hain zuzen.
|
|
|
Independentzia aldarrikatu eta hiru urte beranduago, 1994ko azaroan, Boris Ieltsinek, piztu zuen gerra. Militar buruek eskualdea azkar menderatuko zutela sinetsita, 40.000 soldadu errusiar bidali zituen bertara, Grozni hiriburua bonbaztatu eta beste
|
hainbat
herri suntsitu zituen.
|
|
|
CHILOETARREK SINESMENETAN KATOLIZISMOA ETA MISTIZISMOA MODU HARRIGARRIAN DAUDE NAHASITA, DIRUDIENEZ, MENDEETAKO ISOLAMENDUAREN, KLIMAREN ETA
|
HAINBAT
HERRIREN NAHASTEAREN ONDORIOZ.
|
|
|
Beste
|
hainbat
herritan, berriz, autopistan ibiltzeko eskubidea mugako postuan eskuratu behar den eranskin batez aitortzen zaio erabiltzaileari.
|
|
|
Hurbiltasuna sortzea[...] lekuan lekuko komunitateen egiazko autonomia bermatzeko eta pertsonen eta naturaren arteko harremanak era zuzenez eta iraunkorrez errespetatzeko. [...] Garapenaren eta aurrerapenaren ideologiari kritika zorrotza egin behar zaio[...] Baieztapen honek, gainera, bat egiten du mundu osoan,
|
hainbat
herri mugimenduk, garapenaren aurrean hainbat sentimenduk, ideiak eta jarrerak banatuz, egiten ari diren gisa bereko borrokekin. Aurrean dugun aukera, informazioa, mobilizazioa, gizarte eztabaida, kontzientziazioa eta borrokari bultzada bat ematea da.
|
|
|
Esan dugun bezala, Gipuzkoako,
|
hainbat
herritan sortu ziren udal irratiak, emi sora horien eragina oso handia izan ez zen arren. Lehenengo emisora Idiazabalgo Zirika Irratia izan zen, eta 1989ko abenduan hasi zen emititzen udaletxetik.
|
|
|
Beste aldetik, 1960ko hamarkadan hasitako prozesu baten ondorioz, programazio taxuera berriak sartu ziren dialean, gazteen gustuei egokituagoak. Aldi berean, nazioen aldarrikapenekin batera, komunikabide nazionalen beharra aurreikusi zuten estatuko
|
hainbat
herrik; horien artean, Euskal Herriak. Garai horretan, autonomia estatutuak onartu ziren, eta horrek irratigintzaren deszentralizazio administratiboa ekarri zuen.
|
|
|
Aukera horiek pintxoak edo brotxetak dira, sinonimoak biak. Pertsona askok espezietan beratutako haragiz osatutako" moruno" pintxo tipikoa baino ez dute ezagutzen, baina landare pintxoen aurkezpen ugari daude.Mendeetan zehar,
|
hainbat
herrik garatu dute elikagaiak brotxetan eta arrainetan barazkiekin konbinatuta aurkezteko modu bitxi hori. Oso ezagunak dira jatorri arabiarreko haragi ontzutuzko kebabak edo pintxoak, kushis japoniarrak, hainbat haragitako ezpata argentinarrak edo espetak, Madeira uharteko ohiko kanaberaz estaliak.
|
|
|
Operación dortoka». Abuztuaren 2tik 31ra egingo da, Espainiako kostaldeko kostaldeko
|
hainbat
herritan. Ekimen hori talde ekologista duela bost urtetik garatzen ari den «Sakon» kanpainaren barruan kokatzen da.
|
|
|
Eta, geroztik, noiznahi ateratzen hasi ginen Ekainekin eta haren gurasoekin batera eta bestera, orain pelikula bat ikustera eta orain osaba Lazaro eta Sara paseatzera. Edo
|
hainbat
herritako festetara, uda partean, biek ala biek baitzuten atsegin jolas parkeetan ibiltzea: errusiar mendietan edo antzeko tramankuluetan.
|
|
|
Hortaz, ikasleak gai izan lirateke testuliburu gehienak argitaratzen diren hizkuntzaz, ingelesez, ikasteko. Gutariko batzuk horrelaxe egin genuen, eta
|
hainbat
herritan horixe da araua. Arazoa, beraz, ez da hori.
|
|
|
Garrantzi handikotzat jotzen dut Erasmus bezalako ikasleen elkartrukerako programetan parte hartzea. Hezitze balio izugarria du beste unibertsitateetan ikasteak, zeren
|
hainbat
herri eta kultura ezagutzeko aukera emateaz gain, beste hezkuntza sistemek eskaintzen dituzten eduki eta irakasteko modu desberdinetara irits baitaiteke horrela. Horretarako, baina, beharrezkoa da herri horretako hizkuntza ezagutzea; gutxienez, nazioartean gehien erabiltzen den hizkuntza ezagutu da.
|
|
|
Ez du honek esan nahi hizkuntza hau eta beste batzuk (frantsesa, gaztelania, alemana...) titulazio bat egiterakoan ikasleek ikasi behar ez dituztenik; alderantziz baizik, lan mundu globalizatuan behar beharrezkoak direlako. Joera hau segitzen dute Europako
|
hainbat
herri txikien estatuek eta fruituak onak dira. Gure kasuan gaur honelako zerbait egin dezakegu, euskaraz (eta ingelesez) irakasteko gai diren irakasleak baditugulako eta belaunaldi berrietan ikerketa serio egiteko gogoa ikusten delako.
|
|
2003
|
|
|
Naturak ez duela jauzirik egiten pentsatzen zuen Leibnizek, eta jarraitasun ukaezina dagoela, beraz, abereen eta gizakion artean. Pasa den ekainaren 14ean Euskal Herriko hainbat eta
|
hainbat
herritan entzun behar izan genituenak entzun ondoren, niri behintzat ez zait jakintsu leipzigtarrari arrazoia ematea beste erremediorik gelditzen. Kezkagarria ez da, ordea, horrelakoak gertatzea.
|
|
|
Santa Eufemi tontorrera igo gura duenak badauka aukera. Gero, beherakoan, Bedartzandiko bidea hartu, eta inguruko
|
hainbat
herri ikusten diren begiratokiraino helduko gara. GR 38.1 izeneko bidezidorra hartu, eta Lauzirika baserriaren ondora helduta, PR BI bidezidorrera pasatuko gara.
|
|
|
Siadeco Ikerketa Elkartearen Euskara Merkataritzara egitasmoa da, adibidez, eremu zabalago baterako(
|
hainbat
herritan jarri da martxan) egin denetariko bat. Duela zortzi hamar bat urte sortu zen.
|
|
|
Autodeterminazio eskubidea heldu zelarik V. Errepublikako Konstituzioak onartu egin zuen, baina eskubide hori kontraesanez betea dago. Batetik
|
hainbat
herriei eskubide hori ematen dio, Korsikari, konparazione. Baina, zein neurrian?
|
|
|
Zestoako Udaleko Hizkuntza Normalkuntzarako teknikaria dugu Nora Palmitano. EAEko
|
hainbat
herritan bezalaxe, euskararen normalizazio plan bat dute Zestoan. Eta horixe izan dugu hizpide nagusi, baita herritarrak berak ere.
|
|
|
J. M. S. Frantziako Iraultzara jotzen dut, batez ere, «subiranotasuna» eta «nazio» kontzeptuak ezkontzen dituelako eta, horren ondorioz, botere politikoak, nahiz eta
|
hainbat
herri eta nazio biltzen dituen gizarte batekoa izan, nazio bakarraren monopolioa ezarriko duelako.
|
|
|
Zorionez, Aezkoako euskara ahuldua osasuntsuago dago ordea, eta ibar horretako
|
hainbat
herritan naturaltasunez entzuterik badago. Horri beste datu itxaropentsu bat gehitzen dio Aitor Aranak:
|
|
|
Derioko Seminarioan, Comillasen eta Bilboko Begoñan. Baina sarri bilatu izan ditu euskeraz berba egiteko bideak eta egokierak, baita eleizetan be, Bizkaiko
|
hainbat
herritan eta Bilboko eleiza batzuetan, Karmengo eleizan eta, eta gure irratietan," Bilbo Herri Irratian" eta" Bizkaia Irratian". Euskerazko eleiz berbaldirik gehienak ez ei ditu idatzi.
|
|
|
“Faltsifikatutako euro kopuru hori 2002ko urtarrilaren 1ean txanpona agertu zenetik Espainian egindako billeteen esku hartzeen %40 da”, adierazi zuen Poliziak ohar batean. Polizia operazioa Auzitegi Nazionaleko Instrukzioko 3 Epaitegi Zentralean judizializatu zen, eta Valentziako, Madrilgo, Toledoko, Huelvako eta Nafarroako
|
hainbat
herritan etxez etxeko erregistroak egiteko aukera eman zuen. Txartel faltsu asko berreskuratu ziren, baita faltsutze prozesuan zeuden beste asko ere.
|
|
|
Gaixotasun hori mundu osoan agertu eta banatzeko modua ez da justifikatzen eredu epidemiologiko konbentzionalik. Adibidez, 1918ko neguan sortu zen Alaskako
|
hainbat
herritan, izotzak hilabete bakanak zeramatzala. Birus hori estralurtarra ere bazen —ez zen oso kutsakorra pertsonatik pertsonara—, eta, beraz, haizeak estratosferatik erein zuen; beraz, hobeto ulertzen da “Espainiako gripearen” mundu izurritearen garapena, zeina, zorionez, inoiz itzuli gabe desagertu baitzen.
|
|
|
Aurelio Arteta EHUko Etika katedradunak, Javier Tajadura EHUko Zuzenbide katedradunak eta Javier Aranaz NUPeko Ekintza Kulturaletarako teknikariak helegitea aurkeztu zuten Erronkari, Zaraitzu eta Longidako
|
hainbat
herritako izendapen ofiziala arautzen duen foru dekretuaren aurka. Helegitean argudiatu zuten Burgi, Ezkaroze, Galoze, Garde, Gorza, Itzaltzu, Jaurrieta, Longida, Erronkari, Sartze eta Bidankozeko herrien euskarazko izen ofizialak ez zirela" ez jatorrizkoak ez tradizionalak", eta ez zituztela Nafarroako euskalkiak errespetatzen.
|
|
|
Ikerketa soziolinguistiko desberdinetan, Erribera euskararen alde azaldu da, baina
|
hainbat
herritan ez dago euskara ikasteko aukerarik; bakar batzuetan AEK k betetzen du behar hori.
|
|
2004
|
|
|
Gu alderdi politikoen legearen aurka egon ginen, Batasunaren eta plataformen AuB edota gainerakoen kasuan, Habea izenekoa Azpeitian ilegalizazioen aurka. Plataforma horiek legezko ordezkaritza izatea gustatuko litzaiguke, gure bailarako
|
hainbat
herritan bezala. Azpeitiari 17 zinegotzi dagozkio.
|
|
|
Nazioarteko gaiak (Mundua izeneko atalean) jorratzeko azaldu duen ahalegin eta gaitasunagatik, Berriako nazioarteko sailak Prentsa Idatziaren Argia Saria jaso du. Bost lankidez osaturiko lan taldeak azken hilabeteetan
|
hainbat
herritan izandako albisteak hurbiletik landu ditu. Besteak beste, Txetxenian, New Yorken, Kolonbian... izan dira.
|
|
|
Azpeitia adibidez oso herri berezia da euskarari dagokionez, hemen egonik ez dirudi euskara galduko denik. Errenterian eta beste
|
hainbat
herritan egoera bestelakoa da. Hemen, Azpeitian, euskaraz dakitenek euskaraz hitz egiten dute, besteetan ez, eta nire ustez hori da arazorik, larriena.
|
|
|
Oraindik gehiengoa ez diren arren, asko hazten ari den klase soziala da gazte ezkongabeena. Soziologoek diotenez, Espainian kopurua oraindik txikia da Europako beste
|
hainbat
herrirekin alderatuz. Eta horren arrazoia, orain artean gazteak gurasoen etxetik beranduago ateratzen direla izan da.
|
|
|
Bhumthang berez ez da herri bat,
|
hainbat
herri biltzen dituen komunitatea baizik. Bhutanen erdi erdian kokatzen da, eta bertan, berez Bhutan osoan oso nabaria den espiritualtasuna nabariago egiten da.
|
|
|
Euskal Herriko Bertsozale Elkarteak hori saihetsiko du, Euskadiko Kutxarekin elkarlanean, abiatu duen Luberri programarekin. Urritik martxora bitarte, azken urteotan
|
hainbat
herritan galdu diren ohiko bertso saio ugari berreskuratuko ditu. Hogeita hamar bertso saio antolatuko dituzte eta horretarako, tokian tokiko bertsozaleak izango dituzte lagun.
|
|
|
Nafarroako Abesbatzen Federazioak Udazkeneko birako egitaraua jaso du Nafarroako Gobernuaren eskutik. Sekula gertatu ez bazaie ere, aurten
|
hainbat
herritan abesbatzek gaztelaniaz kanta dezaten eskatu die Gobernuak. Herri hauetan gaztelaniaz kantatzeko eskatu du Gobernuak:
|
|
|
Indiatik 45 pertsona etorriko dira ikuskizunak eskaintzera eta hango txotxongiloekin »batzuk Indiatik sekula atera gabeak» musika tresnekin eta maskarekin Indiari begira leihoa erakusketa paratuko dute. Hogeita bost konpainia (Euskal Herrikoak, Aragoikoak, Valentziakoak...) 140 emanaldi eskaintzera hurbilduko dira Tolosara eta baita Iruñeara, Sestaora eta Gipuzkoako
|
hainbat
herritara ere. Gu liluratzeko prest.
|
|
|
Planetako
|
hainbat
herri nomada eta artzain kultura ezagutu eta gero etxekoa hobeto ulertzeko denbora hartu nahi nuen. Aita artzaina izan zen eta hiru lehengusu artzainak ditut.
|
|
|
Amoroto, Bera, Donostia... Azkenik, gai zehatzen inguruan azken asteotan
|
hainbat
herri eta auzotan burutu diren erreferendumak izan ditugu hizpide.
|
|
|
Fitoterapia medikuntzaren adartzat hartu zuen Osasunaren Mundu Erakundeak 1978an eta Alemania, Frantzia, Suitza eta beste
|
hainbat
herritan gainerako medikuntza eta farmakologi praktikak arautzen dituen legerian txertatua dago.
|
|
|
lehenengo giza bikotea zereal horrekin moldatu zela, eta ez lokatzarekin, mendebaldeko kristau tradizioak iradokitzen duenez. Kultura aberastea Munduko
|
hainbat
herrik beren elikadura kultura leku desberdinetatik datozen beste teknika eta elikagai batzuetara egokitzen jakin dute. Ez da harritzekoa, adibidez, Yucatanen, bere plater ezagunenetako bat, tradizioz Mexikoko otordutzat jotzen dena, gazta holandarrez egina izatea.
|
|
|
Europa eta Asiaren arteko zubi egoera dela eta, historian zehar zibilizazio ugari igaro dira beren lurretatik. Beraz, topaketak izan dira
|
hainbat
herrirekin, tradizioekin eta ohiturekin, eta errezetak eta bizimodua ulertzeko moduak utzi dituzte, baita sukaldaritza ere. Hori dela eta, sukaldaritza anitza eta gozoa bihurtu da turka.
|
|
|
Agenda 21 egitasmoa herritarrei hurbiltzeko modua da; Arrasateko udalak eta Eusko Jaurlaritzak antolatu dute. Euskal Herriko beste
|
hainbat
herritan dago abian Aste Berdea.
|
|
|
Egun hauetan Algortako Portu Zaharreko jaiak ospatuko ditugu. Kostaldeko
|
hainbat
herritan bezala jaietako ospakizun eta jokuek harreman estua dute itsasoarekin. Mareak direla eta inoiz ezusteren bat izan da, altzadak egin gabe geratu ziren urte hartan bezala, mareak gora behar beste egin ez zuelako.
|
|
|
Orain urtebete egin ziren hauteskundeak, ordea, espainiar estatuak egindako putxerazoaz markatuak izan ziren. Azpeitian bezala, Euskal Herriko beste
|
hainbat
herrietan aurkeztu ziren zerrendak baliogabe utzi zituen espainiar estatuak. Ezkertiar eta abertzaleak ahotsik eta ordezkaritzarik gabe uzteko ahaleginak ordea porrot egin zuen, eta egun horretan bozka eman zutenen% 25ak, 2000 azpeitiarretik gora, espainiar estatuak baliogabe utzi nahi izan zuen Habea plataformari eman zion bozka.
|
|
|
1959an ere, abenduan, Nor da erruduna Muñoz Secak idatzi eta Gotzon Egañak euskaratutako lanarekin Antzoki Zaharreko taula gainera igo zen eta 1960an zehar Gipuzkoako beste
|
hainbat
herritan antzeztu genuen.
|
|
2005
|
|
|
Kaxa baten barruan sei espazioko frontoiaz hitz egin zuen Jorge Oteizak, Miguel Pelay Orozcoren Pelota, pelotari, fronton liburuaren hitzaurrean. Carlos Lopez de Ceballosek behin baino gehiagotan kolaboratu zuen Oteizarekin, haren eskulturak
|
hainbat
herritan kokatzeko. Eta sei espazioko frontoiaren ideiak liluratuta zeukan Lopez de Ceballos.
|
|
|
Egoitza nagusia Bilbon duen erakunde honek hamabost urte bete ditu Hegoaldeko erkidego eta herrialdeekiko elkartasuna eta konpromisoa mantenduz. Nikaragua eta El Salvadorren egiten du lanik gehien, bere zeregina Hegoaldeko beste
|
hainbat
herritara hedatzen den arren. FIARE fundazioaren bazkide sortzaile eta euskal banku etikoaren bultzatzaile gisa, badu eskarmenturik halako banku etikoak sortzeko.
|
|
|
2004ko ekitaldiko datuen faltan, euskal GKE honek hamalau milioi euro (14.220.559) baino gehiago kudeatu zituen 2003an. Milioiok
|
hainbat
herri eta erkidegotako proiektu sozialak gauzatzea ahalbidetu dute: Guatemala, RADS (Mendebaldeko Sahara), El Salvador, Chiapas (Mexiko), Nikaragua, Kuba, Honduras, Brasil, Kolonbia eta Palestina, besteak beste.
|
|
|
Pirinioetatik haratagoko
|
hainbat
herrira ere bazoaz...
|
|
|
Boga sarea, kultur trukerako. Europako
|
hainbat
herri eta hiritako entitateen ahaleginak bateratzea, kultur ekipamenduak partekatzea, edozein adarretako proiektuak »antzerkia, ikus entzunezkoak, arte plastikoa» koproduzitzea... du helburu Boga sare sortu berriak. Portugal, Britainia Handia, Belgika, Espainia eta Euskal Herriko antzoki, antzerki talde eta ikastetxeak ditu kide.
|
|
|
Nafarroako Jaialdiak bertan behera utziko dituela jakinarazi du Nafarroako Gobernuak. Duela 25 urte sortu ziren Oliten eta 1984an Nafarroako
|
hainbat
herritan barreiatu ziren. 2000 urtetik hona Iruñea izan dute jokaleku.
|
|
|
Uda honetan
|
hainbat
herritako festetan izatea egokitu zait. Pozgarriak festak.
|
|
|
Udako jazz jaialdiek ospe handia dute eta baita arrakasta ere. Hain ezagun ez badira ere, eskertzekoa da udazkenean
|
hainbat
herrik egiten duten ahalegina jazz eta blues egitarau oparoak eskaintzeko. Horren adibide dira Debajazz eta Arriolako Jazz Blues Jaialdia.
|
|
|
Jendearen haserrea, amona Kontxi atxilotu zutelako! Eta sindikatuek, eta
|
hainbat
herri erakundek manifestazioa antolatu zuten, jakina.
|
|
|
Bizkaiko kostaldearen edertasuna begi bistakoa da hondartza, badia, itsas mutur eta labar malkartsuetan; baita mendialde berde eta ibar oparoetan ere. Natur ingurune paregabe horretan sakabanatuta,
|
hainbat
herri daude, arkitektura aberatseko altxorren jabe, bai tradiziozko euskal baserriak, Euskal Herriko landa inguruneko etxebizitza tipikoak, bai estilo kolonialeko eraikineta jauregiak.
|
|
|
euskal aditzari buruzko lan argitaragabea,
|
hainbat
herritako argi
|
|
|
1990garrenean kaleratutako bere lehen lana, Serreta d' Alcoi-n aurkitutako berunezko xaflatxo batean iberieraz idatzitako testuan oinarritzen da. Autoreak testua itzultzea lortu zuen eta La ofrenda de los pueblos izena ematen zion, hain zuzen ere (bere ustez)
|
hainbat
herrik emankortasunaren jainkosa bati egindako eskaintza bat zelako53 Baina nondik sortzen du interpretazio hori. Toponimia aurrelatindarra aztertzeko milaka toponimo bilduta eduki eta gero, batzuk Serreta d' Alcoi-ko idazkian jasota zetozen hitzekin antzekotasun nabariegiak zituztela ohartu zen, adib. beruneko BAGAROK, eta Bacarot toponimoa.
|
|
|
Rilova k(. Marte Cristianisimo?, 71) dokumentatuak ditu jada 1694an derrigorrezkoalardeen hutsak
|
hainbat
herritan. XVIII. mendean zehar egin beharrekoaren gogoratu beharerrepikatua, eta, lehen egiten zen bezala?
|
|
|
elementu erlijiosoa47 oso garrantzitsua da, eta pentsa daitekeenez ekintzahonek tentsioa areagotu baino ez zuen egin. Bestetik, egun horietan Hondarribirajoateko kartelak agertu ziren
|
hainbat
herritan, horrek Jaizkibel konpainiarenkanpotar izaeraren sentsazioa areagotu egin zuenez, ez zuen batere ondorio onikekarri.
|
|
|
Herrialde honetan, janarien garrantzia ez platerean dagoen elikagai kantitatearen arabera neurtzen da, zenbakiaren arabera baizik zerbitzatutako platerak; horri esker, jatetxe batzuetan karta mila iradokizun baino gehiago izatea. Gastronomiaz gozatzeko lokalez gain Estatuko tradizionalagoa da, eta jatetxe asko daude nazioartekoa, bai eta egiten dituen janari lasterreko kateak ere urte batzuk agertu dira
|
hainbat
herri eta hiritan. Bertako ardoak Bitartean erabil daitezkeen platerak laguntzeko janaria, Txinako ardoaren kalitate bikaina.
|
|
|
Lurrikara Afganistanen eta Indiako hainbat eremutan ere sentitu zen, hala nola New Delhin, Punjaben, Gujaraten eta Madhrya Pradeshen, eta Cachemiran, NDTV katearen arabera. Dardarak zirela eta, pertsona asko atera ziren etxetik Indiako
|
hainbat
herritan, eta meskita askok errezo bereziak egiten zituzten Pakistanen. AEBetako Zerbitzu Geologikoko bozeramaile batek, munduan gertatzen diren lurrikara guztiak gainbegiratzen dituenak, esan zuen seismoa 7,6 gradutara iritsi zela eta Islamabadetik 95 kilometrora, Mingaoratik (Pakistan) 115 kilometrora, Srinagarretik (Indiako Cachemira) 125 kilometrora.
|
|
|
Olerkari sinbolista, bere sakon horretan, Mussolinik gazte italiarrei itsatsiriko idealismoak, gauza guztien gainetik Italian erein bide zuen abertzaletasunak hainbesteraino kolpatu zuen, ezen gerra arriskua bera eta beste
|
hainbat
herri zapaltzeko peril larria ahaztera ekarri zuen?
|
|
|
Bistakoa da, beraz, bilakaera honen garrantzia, Pasaian bezala beste
|
hainbat
herritan eman dena, eta —askotan kezka eta erronka berriek estalita— behar baino gutxiago baloratzen dena.
|
|
|
Beraiek eskaintzen digutena giza-natura osoa, garbia eta hutsa da. Baina eta hizkuntzen sekretuetan barrena egiten badugu, orduan, gure kultura razional lehorra
|
hainbat
herriren irudimen mugikor eta biziaren bidez freskatu ahal izango dugu, alegia, inpresio bakoitza irudi mugikor eta bizi baten estalkian —lur gazteak inpresio hori haien oraindik jakin minez beteriko sentimenei eskaini zien bezala— gorde zuten herrien irudimenaren bitartez.
|
|
2006
|
|
|
Lehen proposamen honetan zein etorriko diren hurrengoetan, Gipuzkoako
|
hainbat
herri garrantzitsu lotuko ditugu mendiz mendi eta lepoz lepo bidea eginaz. Zeharkaldi luze samarrotan, hasiera eta helmuga banatzen duten mendi multzo edo mendi sokatez baliatuko gara batetik bestera abiatzeko, ahal den neurrian, errepidea zapaldu gabe, antzinako bide zaharrak erabiliz eta tarteko tontor esanguratsuenak igoz.
|
|
|
Iazko azaroan jarri zuten abian euskara zerbitzua Oteitza, Deierri, Gesalatz, Villatuerta, Abartzuza, Lezaun eta Jaitz herrietan. Azken hauteskundeen ondoren,
|
hainbat
herritako ordezkarien laguntzaz sortu zen zerbitzua, Irantzu Mankomunitateko 4.000 inguru biztanleri zerbitzua eskaintzeko asmoz. Udal txikiak dira guztiak eta, beraz, aurrekontuak ere neurrikoak dira.
|
|
|
Arrakasta hori kalean ere nabaria da. Ziur aurtengo inauterietan Forrest ikus entzulearen defendatzailea, Camera Vasca Cafeko politikariak, Moxolo, Dani, Euzkitze edo Tolosaren mozorroak ikusi ahal izan direla Euskal Herriko hainbat eta
|
hainbat
herritan. Zein da harrera bikain horren gakoa?
|
|
|
Euskal Herria inguratzen duten Kantabria, Errioxa edo Gaztelako beste
|
hainbat
herri bezala, Jaca familia euskaldun askoren opor-leku da, gustu guztietarako aukerak eskaintzen baititu Oroelen itzalak babesten duen Donejakue bideko herri zahar eta eder honek: mendi ibilaldiak, kaleko giroa, igerilekuak, ikuskizunak... eta normalean ondo jasan daitekeen mikroklima lehor eta atsegina; freskoa goiz eta iluntzetan eta beroa arratsetan, nahi duenean erretzen ondo baldin badaki ere.
|
|
|
1996an boterera eraman zuen PSOEren higatze politika gogorra eredutzat hartuz, PPk sozialisten aurkako mezua gogortzen jarraitzen du. Baina beren teilatuaren aurkako harriak ere botatzen ari dira, PSEren arrosa ETAren sugearekin nahastuz, beren kaioa ere ETArekin nahasten dutelako
|
hainbat
herritan sozialistekin dituzten akordioak hausten ez badituzte behintzat. Badaezpada Arabako diputatu nagusi Ramon Rabanera eta Gasteizko alkate Alfonso Alonso bederen ez dira PPren erasoaren lehen lerroan.
|
|
|
Siberia aldean sortutako 26 urteko gaztea du Pablo Sastreren Enpleguaren arbola nobelak protagonista. Andoainen bizi da gaur egun gazte hori, eta Euskal Herriko
|
hainbat
herritan lan egin ondoren, langabezian dago orain. Halako batean, lan insertzio programa batean sartzeko agindua jaso du.
|
|
|
uste duten bezala; hortxe daude txinatar mandarinen gutizia, antzinako erromatar patrizioen diru gosea, edo nekazari modernoen diruzalekeria. Are gehiago, irabazi asmo hori ingelesen artean baino askoz nabarmenagoa izan da, eta eskrupulu gutxiagokoa, beste
|
hainbat
herri eta giza taldetan (Asiako industria antzekoetan, Hego Europako artisauen artean...).
|