|
2001
|
|
|
Beraz, eta gure ereduan proposatzen genuenbezala, subjektuaren sare soziala eszenatoki moduko bat litzateke, eta hor gertatzendenaren arabera, azpiprozesuak modu batera edo bestera gertatuko dira subjektuaren eta objektuaren arteko interakzioan». (319 or.) Horrela,
|
hainbat
autorek proposaturiko ideiak (Gardner eta Clement, 1990; Clement eta Noels, 1996) enpirikokifrogatzen ditu Arratibelek. Zentzu horretan, Arratibelen lana, hemen esku arteandaukagun lan honen aurrekari teoriko enpiriko bezala uler daiteke.
|
|
2002
|
|
|
Gai honi buruz beste
|
hainbat
autore eta azterketa aipa daitezke:
|
|
|
Dakigunez, ikasle guztiak ez dira estrategikoak, eta estrategiak erabiltzendituztenek ere ez dituzte estrategia berdinak erabiltzen; horren ildotik ditugu
|
hainbat
autorek aztertutako ikaste estiloak. Bestalde, hor ditugu ere ikaslearen usteakhizkuntza bat ikasteko teoriari buruz, pertsona gehienek uste dute badakitela zeregin behar den hizkuntza bat ikasteko?.
|
|
|
Osatu beharreko bigarren alderdiak, esan bezala, zientzietatik didaktikaradoazen mugimenduekin du zerikusia. Horren gabezia
|
hainbat
autorek aipatzenbadute ere, Bronckart eta Plazaolaren (1996) proposamen zehatza dakargu hona.Autoreon ustez, proiektu didaktikoa ez da zientziatik sortu behar (goitik behera), hizkuntza baten irakaskuntzak formulatzen dituen galdera zehatzetatik baizik, hauda, irakaskuntzan sortzen diren beharretatik (behetik gora). Eta hori ondoko hiruetapatan hedatzen da:
|
|
|
MAIZ, 1995: 9 Lan horretan aipatutako gaiaren bilakaera bat jorratzen da bertan
|
hainbat
autorek eta eskolak izan dituzten jarrerak landuz. Aipatzekoak izango dira Pizzorno ren eta Melucciren ekarpenak bai politika bai nortasuna etengabeko prozesu bezala ulertu behar direla argudiatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Ikus dezagun nola konbinatzen dituzten
|
hainbat
autorek hamar argudio horietako batzuk. J.A. Mogelek, esaterako.
|
|
2004
|
|
|
|
Hainbat
autoreren poemak entzuteko aukera da erabiltzailea erakartzen duen orriaren ezaugarrietako bat. Audioaren aukera aipatzerakoan," aberasgarri izan zitekeela pentsatu genuen, irakurlearen gozamenerako da.
|
|
|
Opariek ekonomian duten pisua, eta bereziki, ekonomia ez kapitalistetanduten pisua, agerian utzi dute
|
hainbat
autorek. Lehen azterketa esanguratsuaMarcel Maussek (1954) egin zuen antropologiaren eremuan, baina ordudanik, opariek barneratzen dituzten emozioak eta negoziaketa bereziak, dimentsioak (ekonomikoa, gizartezkoa, adierazkortasunekoa eta funtzionalitatekoa) eta faseak (sorkuntza, prestaketa eta erreformulaketa) agerian utzi dituzte zenbait autorek (Larsen eta Watson 2001, Wooten 2000, Sherry 1983, eta abar).
|
|
|
Zenbait erlatibistak beretutako, anything goes leloa, positibismo dogmatikoarenkritika den heinean filosofiarentzat onuragarria izan bada ere, horrek ibilbidc motzekofilosofiak ckarri ditu. Kontz.cpzio horren mugak hausteko asmoz, erlatibismoarcn ordezpluralismoa defendatu du
|
hainbat
autorek,
|
|
|
Zuhaitza Erdozaintziren paisaia natural guztietako elementu nagusia bada, haritza da guztien artean nobleena, oroitzapenen eta irudipenen sortzailerik handiena. Urrutitik datorkigu haritzaren balio sinbolikoa (Gernik ako haritz santua dugu euskaltasunaren sinbolo ezagunenetakoa), eta Manex, beste
|
hainbat
autore bezala, hartaz baliatuko da sarritan Euskal Herria irudikatzeko. Zuhaitzek eskaintzen dizkiguten irudiak konparaketarako elementu egokiak dira herri baten suspertzea, askapena etairaunkortasuna aldarrikatu nahi duen autore batentzat:
|
|
|
Nortasun kulturalaren defentsaren garrantziaz ohart arazten dute liburuan aitatutako
|
hainbat
autorek. Michael Melot ek azaltzen du nola teknologia berriei esker biblioteka nazionalen zenbait lan beste modu batera egiterik dagoenean, hala ere, herri aberats zein pobreetan, alderantziz gertatzen ari den, inoiz baino inportantzia handiagoa ematen ari baitzaie erakunde horiei.
|
|
2005
|
|
|
e. Ikastetxearen egoeraren aldaketa:
|
hainbat
autoreren arabera, ikastetxearenhobekuntza ereduetan antolakuntza faktoreak eta prozesuzkoak kontuan hartubehar dira. Antolakuntzaren inguruko faktoreak hauek dira:
|
|
|
Sekularizazio bidean, modernismo zantzu goiztiarrak euskal literaturan. Eta
|
hainbat
autoreren arteko harreman pertsonalak: Salbatore Mitxelena eta Nemesio Etxaniz Donostian ezin etsirik bezala:
|
|
|
Hizkuntz lan horiek, aldiz, bestelako gauzetara eta lanetara bidaltzen gaituzte ia beti: edo lehengaira, edo oso bestelako helburuekin burututako gramatika, hiztegi eta detaileetara zehazki iritsi ezin daitezkeen hizkuntz historia orokorren saiakeretara, edo
|
hainbat
AUTOREk eskainitako lan etimologikoetara —non beraien ezagutza linguistikoa, handiagoa edo txikiagoa, printzipio finkorik gabe eta arbitrariotasun handiarekin landua izan den—, edo ikerketa historikoetan barreiatutako hipotesi eta sistema solteetara, nahiz eta hauek ere tarteka ohar baliotsuak eta egokiak eskaintzen dituzten.
|
|
2006
|
|
|
Pamiela argitaletxearen eskutik Patxi Zubizarretak kaleratutako Pospolo kaxa bat bezala liburuan
|
hainbat
autoreren testu esanguratsuak eta idazleak berak sortutako ipuinak daude bildurik. Bost gai nagusi aukeratu ditu ordiziarrak:
|
|
|
Askok bestela pentsatuko du, eta zilegi du. Baina hori da nire jarrera eta nik egiten dudan formulazioa,
|
hainbat
autorerekin batera.
|
|
|
Zarauzko Photomuseum argazki museoak Ate irekia izeneko argazkigintzaren historiari buruzko ikastaroa antolatu du. Argazkigintzaren garapena eta
|
hainbat
autoreren lanak aztertuko dituzte bertan. Urriaren 7tik azaroaren 11 bitarte, ostegunero izango dira saioak goizez.
|
|
|
|
Hainbat
autorek jarraituko diote Habermas i, elkarrizketak, argudioek eta subjektu sozialen ekintzek gero eta leku handiagoa dutela esanez. Elkarrizketak, argudioak eta aktore sozialak bizitza soziala, okupatzen?
|
|
|
Berriro diot: Weber-ek ez du identifikatzen kapitalismoa irabazi nahiarekin,
|
hainbat
autorek egin duten bezala (tartean: Sombart, Simmel, edo Weber-en maisua izan zen Lujo Brentano).
|
|
|
merkataria edo ekoizlea izango da; beraz, berezko delitua izango da.
|
Hainbat
autore ez daude ados irizpide horrekin; izan ere, autore horien arabera, aipaturiko izaera hori (berezko delituarena) ez dutenek horrelako jokaerak agertzen dituztenean, atipikoak izango dira, eta ez luke horrela izan behar. Demagun sendagileek iragartzen dituzten tratamendu medikuetan adierazpen faltsuak egiten dituztela; arau penal horren arabera, sendagileak subjektu aktibo atipikoak izango lirateke (De la Cuesta, 2002:
|
|
|
|
Hainbat
autorek mantentzen dute irizpide hori, besteak beste, Gomez Segade, FernándezNóvoa eta Rubio-k.
|
|
|
Errepaso orokor bat baino ez dugu egin. Ziurra dena da, Espainian gaur
|
hainbat
autorek Volksgeist alemana bezala isekatu ohi duena, atzoko (edo oraindinoko) Volksgeist espainola baino ez dela. Bitxiena, hala ere, ezagutu gabe Herder edo Hegel-ena suposatzen duten Volksgeistaz burlatzen ari diren horiexek problemarik txikiena ere ez dutela, antza, arima espainolaren guruak benerazio handienaz gurtzeko:
|
|
|
Kafe eta kruasan bana hartu, zigarrotxoren bat erre, eta Sena ondoko liburu zaharren txosnetara joaten ginen. Ikusi ahala erosten nituen Joseph Rothen edo Hermann Ungarren edo naziek debekatutako
|
hainbat
autoreren liburuak, nahiz alemanez izan nahiz frantsesez. Mundua une hartantxe deskubritzen ariko bagina bezalako poz jario batez ibiltzen ginen saltokiz saltoki; interesatzen zitzaizkigun liburuen orri pasa egoten ginen; merke zurrean jarduten genuen saltzaileekin, ezer erosi aurretik.
|
|
2007
|
|
|
Ik. SCHMIDT, R. J.,. Cultural Nationalism in Herder?, Journal of the History of Ideas 17 (1956) 407, Herder nazismoarekin erlazioan ipini duen
|
hainbat
autoreri erantzuna. Orobat BARNARD, F. M., loc. cit., 58, 145
|
|
|
zentzurik ez du, halaber, gaurkoek atenastarrak edo ertarotarrak izan gura izateak. Irizkera hain kontrailustratu (omen) honen aurrehistoria ilustratua, M. Rouché k nahiko zehatz aztertu du (Ilustrazioa, bakarra gabe, plurala da bera ere) 463 Saint Evremont, Du Bos, Montesquieu, edo Robertson, Ferguson,
|
hainbat
autore fantses eta ingeles ilustratu, Herder-en aurrekari da464 Bakarrik, Herder kontsekuenteago izan da, azkeneraino. –If Germans in the eighteenth century cannot become Greeks or Romans or ancient Hebrews or simple shepherds, still less all of these together; and if each of the civilizations(?) are widely different, and indeed uncombinable?
|
|
|
eginda, esaten da (nobleek, alegia); baina, gainera, gaurko nobleziak ez dauka zerikusirik behialako konkistatzaileekin, eta Volney burlatzen da, aitonen semeon, aitonak, birraitonak, edo aitak ere, merkatari edo artisau jaio zirelarik, edonola aberastu ondoren, diruarekin nola erosi zuten noblezia? 777 Polemika hau da, Boulainvilliers en tesietara itzuliz, Montlosier kondearen liburuak jarraitzen duena (1814). Eta zuzenean azken honi erantzuten dio historiagintza frantses modernoan
|
hainbat
autore, liberal, funtsezkoren lanak, herriaren?
|
|
|
Gizarte munduak eduki ugari hartzen dituenez,
|
hainbat
autorek (besteak beste, Brooks Gunn eta Lewis, 1978; Furth, 1980; Damon, 1981, 1983; Shantz, 1982; Turiel, 1983; Flavell, 1985; Gonzalez eta Padilla, 1999 eta Rodrigo, 1994) edukihorien zenbait sailkapen proposatu dituzte, ezagutza horren ikerketa eremuazehazteko. Orain aurkeztuko ditugu, adibide gisa, Brooks Gunn ek eta Lewis-ek (1978), Shantz ek (1982), Turiel ek (1983) eta Rodrigo-k (1994) eginikoak.Brooks Gunn ek eta Lewis-ek (1978) proposatu zuten gizarte ezagutzaren ikergaiakhiru alderdi dituela:
|
|
|
Kontakizun hori XIX. mendearenbukaeran hasten da. Garai hartan ekin zioten
|
hainbat
autorek gizarte errealitatearenzenbait alderi buruzko ikerketak eta hurbilketa teorikoak egiteari. Geroago, XX.mendean, G. Stanley Hall eta Jean Piaget autoreen ekarpenak gertatu ziren.
|
|
|
|
Hainbat
autorek (besteak beste, Baldwin, 1906; Mead, 1934) uste dute munduratzean jaioberriak ez duela bere burua beste pertsonengandik eta objektuetatikbereizten; hau da, nahiz eta beste pertsonekin zein objektuekin jarduerak egin, hasieran ez du ulertzen bere ekintzak pertsona eta objektu horietatik bereizirikdaudenik (Carpendale eta Lewis, 2006). Mead ek (1934), adibidez, aldezten zuenNia jaioberriak ingurukoekin dituen eragin trukeen ondorioz garatzen dela.
|
|
|
|
Hainbat
autorek aintzat hartu dute bake positiboaren eta negatiboaren artekobereizketa (Brock Utne, 1989; Curle, 1978). Hala ere, bakearen esanahiareninguruko hainbat ikuspegi daude, eta eztabaidak bere horretan dirau.
|
|
|
Chang Tun Sun ek mendebaleko filosofia ikasi zuen eta
|
hainbat
autore txinerara itzuli (Platon, Bergson). Eta ohartu zuen mendebaleko filosofoen arazoek, batez ere ezagutzaren teoriakoek, ez zutela antzik filosofo txinartar klasikoek jorratu ohi zituztenekin.
|
|
|
Beharbada andre gizonok baino eskasago, baina pentsamolde berean pentsatuz. Malcolm en zakurraren apologoak
|
hainbat
autoreri balio izan dio bere arrazoiak hariltzeko. J. R.
|
|
|
Kontua da horrelako eredu sistema bat arrakastatsua izan daitekeela, bai, hizkuntzen arteko aldez aurretiko egoera orekatua bada, baina inola ere ez hizkuntz ukipen egoera jada desorekatua bada231. ...a zutabetzat ez duen hezkuntza elebidunak", honela mintzo zaigu berriz ere gure autorea," ez du etorkizunik irakaskuntzan, ezta errespetagarria den pertsona irizpidetik harago, lurraldearena kontuan ere hartzen ez duenak" 232 Horrek, finean," elebitasun sozialaren kontzeptuaz" —zeina, Tejerinaren aburuz, politikarien gehiegizko razionalizazio batetik datorren233—
|
hainbat
autorek kritikoki esandakoa biltzera garamatza: A. Eguzkitza:
|
|
2008
|
|
|
Teoria sistemikoetan sakondu duten
|
hainbat
autorek (Bourdieu 1992, Even Zohar 1990, Lotman 1973) literaturaren barne egitura hierarkikoan erdigunea eta periferia bereiztu dituzte, edota arte kanonikoa eta ez kanonikoa. Kontzeptu horiek oso garrantzitsuak dira literatur sistemaren barnean gertatzen diren hierarkizazio prozesuak ulertzeko.
|
|
|
Kanpoko hizkuntzalariengana jotzen badugu argi bila,
|
hainbat
autorek (Fabb ek (1984), Higginbotham ek (1985) edo Sproat ek (1985)) proposatu zuten aditzek, kanpo eta barne argumentuei loturiko theta rolez gain, badu tela beste bat,. Event, rol tematikoa (Artiagoitiak, gertaera?
|
|
|
Hondo erromantiko hori, Azkueren belaunaldikoak diren beste
|
hainbat
autorerengan ere seinalatu izan da. Itxuraz guztiek egin zieten kritika aurreko belaunaldikoei.
|
|
|
Garaian kopiatu zituen musika erlijioso lanen artean (Euskaltzaindiko artxiboan gordetzen direnak), halaber, sistematikotasun eta ordena falta ageri da:
|
hainbat
autore nagusi kopiatu zituen, baina beste asko falta dira eta halaber oso autore bigarrentiarrak ere jaso zituen149 Honek guztiak pentsarazten du, Azkueren musika hezkuntzak, arlo askotan goi mailakoa izan bazen ere, gabeziak izan zituela, eta ondorioak emaitzetan ere antzemango ziren.
|
|
|
Halere, bistan da indarra izan zutela, bai beren aldarria gizartean aktibo egon zedin, bai eta aktore sozial gisa beren errealitatearen interpretazioa beste aktoreenarekin lehian izateko. Atal honetan
|
hainbat
autorek horri buruz egindako gogoetak bilduko ditugu.
|
|
|
Ez zen berriro egin, ENDren hurrengo biltzarrera ez baitzen Ekialdeko talde ofizialik joan. Hala eta guztiz ere,
|
hainbat
autorek biltzar haietan Ekialdeko ahots ofizialaren eta, disidentearen, arteko eztabaida publikoa izanak izan zuen garrantzia aipatzen dute, gisa horretako lehena izan baitzen.
|
|
|
Goazen orain gizarte mugimendu berriak deritzenak zer diren zehaztera, eta ikustera ea mugimendu bakezaleek haien definizioarekin bat egiten duten, gisa horretara hobeto ulertuko baitugu bakezaletasunaren benetako izaera. Tilly eta beste
|
hainbat
autoreren ikuspuntutik gizarte mugimendu berriak, bizitza estilo, baten aurka sortzen dira.
|
|
|
Horretaz gain, Yeltsin-en konpromisoa demokraziarekin ez zela batere sendoa agerian gelditu da, adibidez, botere banaketa ez zuelako errespetatzen7 Gure ustez, sistema sobietarraren aurrean botere politikoa eskuratzeko alternatiba demokrazia zenez, horretaz baliatu zen, baina bera ez zen demokrata.
|
Hainbat
autorek adierazi duten bezala, eta haren politikan izandako norabide aldaketek frogatzen duten bezala, Yeltsin oportunista bat izan zen, zeinek politikan bizirauteko sena zeukan nahiz eta bere politikek askotan huts egin8.
|
|
|
Zentzu horretan, ikusi besterik ez dago Zollwerein edo Aduanen Batasunak zer nolako papera jokatu zuen alemaniar estatuaren sorkuntzan.
|
Hainbat
autorek diotenez, aduanak lekuz aldatzea foru herrialdeen industrializazio prozesuan ezinbesteko baldintza bihurtuko bazen ere (merkatu espainiarra bermatzen zien bertoko gaiei, atzerritik zetozenak zamatuz), gehiegizko protekzionismoaren kalteak ere aspalditik ezagutzen ziren, eta ondorio latzak izango zituen aurrerantzean (produktibitatearen jaitsiera280, industria sarearen zaharkitzea?).... Izan ere, protekzionismoarekin espainiar estatuak ez zuen lortu bere ekoizpen egitura babesterik, XIX. mendearen erdialdera ekoizpen sektore garrantzitsuenak (trenbideak, meategiak, zerbitzu publikoak?) kapital atzerritarraren menpe gelditu baitziren281.
|
|
|
Izan ere, urte hartan, Wilhem Preyerren behaketa sistematikoak agertzen dira. Ondoren, eragina izan duten
|
hainbat
autoreren ekarpenak izango dira hizpide, besteak beste, Binet, Freud, Hall eta Baldwin.
|
|
|
Hala, laugarren kapituluak aztergai den diziplinaren ikuspegi historikoa lantzen du. Hain zuzen ere, garapenaren psikologia sortzean eragina izan zuten faktorerik garrantzitsuenak aztertzeaz gain, diziplina hori sortzean eta finkatzean eragina izan duten
|
hainbat
autorez hitz egingo da, besteak beste, Binet ez, Freud ez, Hall ez eta Baldwin ez; ondoren, bosgarren kapituluan, Psikoanalisiaren eredua izango da mintzagai. Horretarako, Freuden teoria psikosexualean eta Eriksonen teoria psikosozialean oinarrituko gara; horren ostean, seigarren kapituluan, Etologiak giza garapenean izan dituen ekarpen teorikoak ezagutaraziko dira.
|
|
|
|
Hainbat
autorek, banaketa honetatik abiatuta, parte hartzea bilatzeko dauden interesen araberako sailkapenak proposatu dituzte; zentzu horretan, azpian aurkezten den taulan lau mailako banaketa egiten da: nominal edo funtzionala, instrumentala, ordezkatzailea edo galdeketazkoa, eta eraldatzailea.
|
|
|
Filosofia analitikoaren esparruan Hegeli gehien hurbildu zaion filosofoa Wilfrid Sellars da. Gero
|
hainbat
autorek jarraitutako bidea ireki zuen. 1956an" Empiricism and the Philosophy of Mind" izenburuarekin hitzaldi batzuk argitaratu zituen," emandako mitoa" deitzen duenaren kontra gogor eginez.
|
|
2009
|
|
|
Ezberdintasun hauek guztiak direla-eta, guk beste
|
hainbat
autorek bezala (Burin,; Bonino, 2000) genero aldagaiek duten eraginean, alegia gizoneta emakume izateak gure gizartean duen esanahian, jarriko dugu arreta. Aldaketasozialak gero eta agerikoak badira ere, gure kulturak gizon edo emakumeen funtziosoziala ezberdindu egiten du oraindik, eta horrek sexu bien konfigurazio emozionalean eragina izango du, baita gaixotzeko joeran ere.
|
|
|
Emakumeentzat beste sexu erantzun mota bat bilatu behar delako ahaleginhonetan, beste
|
hainbat
autorek ere beren ekarpena egin zuten. Izan ere, GaixotasunUrologikorako Ameriketako Fundazioak diziplina ezberdinetako adituak bildu zituen emakumeen datuak errebisatzeko eta emakumeen sexu erantzunaren inguruanzeuden usteak birkontzeptualizatzeko (Walton eta Thorton, 2003).
|
|
|
Ondorioz, hizkuntzaren erabilera ikusmiran izatea ezinbestekoa da generoestereotipoak eta emakumeen aurkako diskriminazioa bezalako fenomenoenhedapena ulertzeko orduan.
|
Hainbat
autorek adierazi dutenez, hizkuntzak, edotaizendatzeak, boterea du, bai erreala zer den esateko, agerikoa eta ikusezina sortzeko (Crawford, 2001), bai errealitatean eragiteko, meneramen erlazioa errutinabihurtzeko (Ng eta Reid, 2001).
|
|
|
Norabideratze afektiboaren ildoan doazen bitartekotza afektiboak, ostera, komunikazio egoerak sor ditzakeen emozio ezkorretan oinarritzen dira, hala nola bihotz tasa, arnasketa edo izerdiaren handitzea.
|
Hainbat
autoreren esanetan (Gatchel eta Proctor, 1976; Cea eta Reyes, 2005), hauek guztiak kontrolatzeko arnasketaren kontrol teknika onuragarritzat jo izan da bihotz tasaren maiztasun eta herstura mailak jaisten baititu. Zentzu horretan, biofeedback ak laguntza bikaina ematen die subjektuei prozesu fisiologiko ezberdinen nondik norakoez informatzeko eta, behin informazio zuzena izan, teknika lasaigarriak aplikatzeko.
|
|
|
Rosa Olivares arte adituaren laguntzarekin, piezak katalogatu, zaharberritu eta hainbat pieza kendu edota lekuz aldatzea proposatu zuten. Kritikak kritika,
|
hainbat
autorek euren lanak kentzea onartu zuten eta beste hainbatek beste leku batera eraman zituzten. Orduan, gainera, hiriko artelan guztiak garbitu zituzten.
|
|
|
Baina zein da Europar Batasunaren hizkuntza politika? Kontuan hartuz
|
hainbat
autorek bataiatu duten hitzetan hizkuntzen mosaikoa dela Europa, eta, beraz, hizkuntzen pluraltasunari bizkarra erakutsiz ezin izango dela europar nortasun propioa hezurmamitu eta sustraitu, beharrezkoa al da europar hizkuntza politika bat izatea. Europaren eraikuntza politikoa zuzendu eta aurrera eramateko erantzukizun nagusia duen Europar Batasunak ba al du hizkuntza politikarik?
|
|
|
Z&T auzien, arazo eta soluzioen konplexutasuna dela-eta, publiko ez adituak ez dauka ezein erabaki mota hartzeko denbora, informazio eta ahalmenik. Ikuspegi horren aurrean,
|
hainbat
autorek defendatzen dute Z&Tren erabaki eta arautze auzietan ez adituek parte hartzearen egokitasuna.
|
|
|
Michel Foucaultek idazlan literarioetan(), bizipen hori —literatura modernoak bere berea duen— muturreko esperientziatzat jotzen zuen, pentsatzen dugun espazioaz beste aldean dagoena. Muturreko esperientzia hori, bestetik, Foucaultek
|
hainbat
autoretan behatzen zuen. Saderen lanetan, episteme klasikoaren mugetan.
|
|
2010
|
|
|
Gogoeta ageri da beraren ikerketan, eta arriskuak. Azterketa zehatzaren ondoko interpretazioa,
|
hainbat
autore bidelagun hartuta. Terrorism.
|
|
|
Elkarrekin grabatu dugun lehen diskoak
|
hainbat
autoreren obra motzak biltzen ditu, garai ugari ukitzen dituztenak. Asko gustatzen zaizkigun obrak dira eta horregatik grabatu ditugu, baina kontzertuetan zuzenean grabatutako CD gehiago ere baditugu, lehenengo diskoko errepertorioarekiko desberdinak:
|
|
|
baita Schopenhauerrez, Nietzschez eta Goethez ere. Eta alemanierazko klaseak ematen hasi nintzaizun, aurrerago, liburu batzuk ere utzi nizkizun, idazle alemanenak, edo alemanera itzulitako
|
hainbat
autorerenak, Bertand Russellen Zergatik ez naizen kristaua tartean?, ezin hobeto etorri zitzaizkizunak Madrilgo Aleman Eskolan sartu eta bertan irakasle gisa lan egiteko.
|
|
|
Erronka horiei aurre egiten ahalegindu ziren
|
hainbat
autoreren proposamenak.Oro har, beti aipatu izan da lehen ekarpen handi gisa XIX. mendearen bukaeran E.Howard ek egin zuen lorategi hiriaren proposamena. Proposamen horretan, Howard-ek lurralde sistema desberdin bat aurreikusten zuen, erdigune bateninguruan kokatutako eta trenbide sistema erradial eta metropolitar baten bidezlotutako gune alternatiboen sorkuntza edota garapenean oinarritua.
|
|
|
55). Nazioartean izan duten gailentasunagatik, nabarmentzekoakdira Erresuma Batuko
|
hainbat
autore, besteak beste Thomas Adams. NewYorkeko Planaren zuzendari ere izan zena?, eta Patrick Abercrombie, LondresekoKonderriko Planaren zuzendaria eta geroago baita Londres Handiko Planarena ere.M. Benabent ek hiru plan nabarmentzen ditu, beste esperientzia batzuen artean: Bristolgo eta Batheko Planifikazio Eskema (1930), Londreseko Konderriko Plana (1943) eta Londres Handiko Plana (1944)....
|
|
|
Beraz, aipatutakoaren arabera eta
|
hainbat
autorek adierazi bezala, IAA KOAbaino ebaluazio tresna erakargarriagoa da (ikus, adibidez, van Pelt et al., 1990). KOAk natura baliabideen balorazioaren inguruan dauzkan zailtasun metodologikoak ekidin egingo ditu IAAk. Gainera, KOAk ez bezala, IAAk iraunkortasunarendimentsio ezberdinak uztartuko ditu.
|
|
|
|
Hainbat
autorek hausnartutako gaia da hauxe (ikus, adibidez, Turner et al., 1994; Van Kooteneta Bulte, 2000).
|
|
|
ezagutza sortzeko prozeduren antolaketa instituzionalak Pettit en eredu errepublikazaleari jarraitu behar dio (Fuller, 2002).
|
Hainbat
autoreren aburuz (Olive, 2000, adibidez), eredu horrek eskaintzen du ezagutza zientifikoaren eremuan multikulturalitatearen zein nazio aniztasunaren auziari loturiko arazoak gainditzeko instrumental teoriko egokiena.
|
|
|
Autoerrepresentazioen dimentsio indibiduala, erlazionala eta kolektiboa bereizteak agerian utzi du hiru dimentsioek duten eragina banakoak bere buruaz duen errepresentazioa osatzeko prozesuan (Chen eta Boucher eta Tapias, 2006; Turner eta Whitehead, 2008; Pentland, 2007; adibidez). Are gehiago, banakoak dituen harreman sistema sozialen eta kulturalen testuinguruan, agente kolektibo sozialki integratuek erakutsi dute banakoen agregazioan agortzen ez diren jarrera proposizional intentzionalak garatzeko duten gaitasuna (Pettit, 2001); eta horrez gain, testuinguru sozial eta kulturalean osaturiko kolektibitateen errepresentazioa aintzat hartzea beharrezkotzat jotzen dute
|
hainbat
autorek; mundua deskribatzeko (Calhoun, 2006; Goldman, 2009; Olive, 2000; adibidez) eta instituzionalki antolatzeko (Krauss, 2004; March eta Olsen, 2005; Miller, 2004).
|
|
|
zu Barojaz mintzatzen zintzaizkidan, eta ni Ortegaz... edo Bertrand Russellez... baita Schopenhauerrez, Nietzschez eta Goethez ere. Eta alemanierazko klaseak ematen hasi nintzaizun —aurrerago, liburu batzuk ere utzi nizkizun, idazle alemanenak, edo alemanera itzulitako
|
hainbat
autorerenak, Bertand Russellen Zergatik ez naizen kristaua tartean—, ezin hobeto etorri zitzaizkizunak Madrilgo Aleman Eskolan sartu eta bertan irakasle gisa lan egiteko.
|
|
|
nola bereiz daiteke, kasu jakin batzuetan, zuzenbidea (ius), eta ekitatezkoa eta ona dena, baldin eta zuzenbidea ez bada besterik berez justua dena baino, eta, justua dena, era berean, ekitatezkoarekin eta onarekin identifikatzen bada; eta, bestetik, legearen ildotik hartuz gero, onaren eta justuaren oinarrizko printzipioa baldin bada, lehen esan dugun bezala. Nondik nahi begiratuta ere, zuzenbidearen eta ekitatezkoaren edo onaren arteko bereizketa hori
|
hainbat
autorek egiten dute, Luis Vivesek aipatu duen bezala. Esate baterako, hauxe adierazten du Kintilianok:
|
|
2011
|
|
|
Aristotelesek eta haren jarraitzaileek irekitako bidean Hipokrates medikuntzaren aitak ere eragin zuen.
|
Hainbat
autorek landu duten gai bat izan da gerora. Gaur egun, nolanahi ere, fisionomia sasi zientzia gisa hartzen da, frogatu baita ez dagoela hain lotura zuzenik.Izan ere, erabat zientifikoa izango balitz, geneek baldintzatuko lukete gure izaera.Hala da.
|
|
|
Jaspersena ez da kulpa kolektiboaren meditazio bakarra, baina txarrena ez da, eta, garaiak eta situazioak arras ezberdinak izanik ere, ez dago zer eragotzi gure kasuan
|
hainbat
autorek orientazioa harengan bilatzen badu. Bakarrik, hori egin nahi bada, haren testua zehatz irakurri eta errespetatu egin behar da, ez hura autoritate bezala tranpa egiteko erabili.
|
|
|
J. P. Taylor eta Sir Lewis Namier historialari ingelesek nazional-sozialismoa eta Holokaustoa, tribu germaniarrekin abiatu eta historia aleman guztiaren kulminaziotzat esplikatzen zuten. Thomas Mann eta emigrazioko
|
hainbat
autore alemanek ere, emigratu ez zuen herri aleman osoa nola errudun izan zen argudiatzen zuten. Aitzitik, Elizak, Alemaniako intelektualak (Jaspers) eta historialariak, ikuspegi horren aurka jaiki dira.
|
|
|
Burgosko prozesua (1979) lehen film luzearekin bete betean sartu zen euskal gatazkan eta polemika franko piztu zuen. Liburu honetako beste
|
hainbat
autoreri gertatu zitzaien bezala, zentsuratu egin nahi izan zuten politikari batzuek.
|
|
|
Horrelako gaiak ukitzen dituzunean, errealitatea tarteko, konplexua da, halakoak gerta dakizkizuke??. Adibideak ez dira gutxi, Uriberekin berarekin ikusi moduan, baina baita liburu honetako beste
|
hainbat
autorerekin ere.
|
|
|
Aurreko puntuko auziaz harago,
|
hainbat
autorek egindako proposamen pedagogiko eta didaktiko batzuk ere ekarri nahi genituzke hona, etorri berriek harrera lurraldeko hizkuntza edo hizkuntzak ikasteko orduan baliagarri izan daitezkeelakoan (Barkin, 2002; Barkin eta beste, 2007; Carbonel, 1995, Coelho, 1998; Carrasquillo eta Rodriguez, 1996; Sainz, 2002; 2004). Ez da gure asmoa proposamen hauek bateratzen saiatzea edo halako teoria didaktiko koherente bat eraikitzea, baizik eta askoz ere modu xumeagoan, proposamen horiek bata bestearen atzetik labur labur aipatzera mugatuko gara:
|
|
|
Hizkuntza bakoitzarentzat honako datuak adierazi ditugu: autoglotonimoa, alegia, hiztunek euren hizkuntzari jarritako izena, eta hitz egiten deneko estatua eta hiztun kopurua, azken hau
|
hainbat
autorek emandako kopuruekin.
|
|
|
monografikoa argitaratu zuten. Bertan euskara biziberritzeko
|
hainbat
autorek proposatu dituzten ereduak aurkezten dituzte. Eredu horiek aztertu eta identifikatu bertan azaltzen diren faktore edo osagai komunak, baita ezberdinak direnak ere.
|
|
|
Niari eta superniari baino garrantzi handiagoa eman zion zerari. Baina, gizartearen eskaeren eraginari esker, niaren eginkizun moldatzailea azpimarratzen hasi ziren
|
hainbat
autore, hala nola Adler, Hartmann edo Horney. Psikoanalisiaren hasieran bulkadek objektu bat eta jomuga bat zituzten.
|
|
|
Aldi berean, ekonomia sektore eta jarduera ekonomikoaren oinarri nagusi diren enpresen testuingurura gerturatzeko baliagarria zaigu ikuspuntu hau.
|
Hainbat
autorek lantzen duten kontzeptu hau gizarteak berak aurrera eraman beharreko etengabeko ikasketari buruz ari da (Lundvall eta Johnson, 1994; Lagendijk, eta Cornford, 2000).
|
|
|
Ikuspegi sinboliko edo fenomenologiko batetik, errituak aztertzeko
|
hainbat
autoreren lanak ditugu, esate baterako, V. Turner, D. Sperber, C. Geertz edo E. Hobsbawm en lanak. Victor Turnerek proposatu zituen liminalitate eta kommunitas kontzeptuek erabilera izugarria izan dute zenbait motatako errituen azterketarako, pasaerritu indibidualetatik hasita (hileta elizkizunak, ezkontzak, agurafariak, etab.) eta pasaerritu kolektiboetan amaituz (egutegiko jaiak, zaindari jaiak, etab.). Turnerek errituetako fase liminala aztertzen du, besteak beste.
|
|
2012
|
|
|
Jaspersena ez da kulpa kolektiboaren meditazio bakarra, baina txarrena ez da, eta, garaiak eta situazioak arras ezberdinak izanik ere, ez dago zer eragotzi gure kasuan
|
hainbat
autorek orientazioa harengan bilatzen badu. Bakarrik, hori egin nahi bada, haren testua zehatz irakurri eta errespetatu egin behar da, ez hura autoritate bezala tranpa egiteko erabili.
|
|
|
J. P. Taylor eta Sir Lewis Namier historialari ingelesek nazional-sozialismoa eta Holokaustoa, tribu germaniarrekin abiatu eta historia aleman guztiaren kulminaziotzat esplikatzen zuten. Thomas Mann eta emigrazioko
|
hainbat
autore alemanek ere, emigratu ez zuen herri aleman osoa nola errudun izan zen argudiatzen zuten. Aitzitik, Elizak, Alemaniako intelektualak (Jaspers) eta historialariak ikuspegi horren aurka jaiki dira.
|
|
|
Horrela, gainera, errazagoa izango zaigu Euskal Herriko egoera aztertzea.
|
Hainbat
autorek zalantzan jartzen dute euskal literatura postmodernitatera (alegia, garai postmodernora) iritsi ote den (ikusi 3.3 atala). Erantzun garbi bat ematea ezinezkoa denez, euskal literaturan eta itzulpengintzan egon litezkeen episteme postmodernoaren zantzuak bilatzera mugatuko gara.
|
|
|
13 Dena den, esan beharra dago erreakzio horiek ez direla erabatekoak, postmodernitatea, hein handi batean, modernitatearen bilakaeratzat jo baitaiteke. Hori dela eta,
|
hainbat
autorek nahiago du postmodernitate terminoa baztertu eta modernitate berantiarraz hitz egin. Guk, tesi honetan, terminologia sinpletze eta errazte aldera, postmodernitateaz eta postmodernismoaz jardungo dugu, kontuan izanik beti ere postmodernismoaren ideia askok modernismoan dituztela erroak.
|
|
|
edo, etnozentrismoa? (Berman 1984a, 1984b, 1985) salatuz,
|
hainbat
autorek jatorrizko testuaren aztarnak gordeko dituzten itzulpenen alde egingo dute. Hala, Lawrence Venuti amerikarrak, gardentasuna?
|
|
|
Orixerekin lotzen zuen ezaugarri nagusia, ziurrenik, literaturaren eta itzulpengintzaren ikuspegi klasiko eta idealizatua litzateke, neurri handi batean biek jasotako heziketa erlijiosoak eragindakoa. Orixerengandik bereizten du, ordea, jatorri askotako (eta sarri bere garaiko)
|
hainbat
autoreren euskarazko itzulpenekin euskal literatura aberasteko eta zabaltzeko egindako ahalegin ikaragarriak. Ahalegin horrek hurbilduko luke Onaindia hurrengo ataletan aztertuko ditugun Miranderen, Arestiren edota Sarrionandiaren itzulpengintzara, nahiz eta azken hauek literaturaren eta itzulpengintzaren inguruan zituzten ideiak guztiz bestelako esparru batean kokatzen diren.
|
|
|
Ikusitakoak ikusita, ezin dugu ukatu Mirandek euskal itzulpengintzari egindako ekarpen handia. Lehenik eta behin, euskaraz oraindik ezagutzen ezziren
|
hainbat
autoreren lanak euskaratu zituelako, eta aldi berean euskaratik beste hizkuntzetara ere itzulpen ugari egin zuelako. Bestetik, itzulpenaren bidez bere garaiko euskal literatura itxi, ikol, garbi eta jatorra kanpoko literatura korronte eta poesia formez kutsatu zuelako.
|
|
|
Nikos Kasantzakis greziarra, Leonora Carrington jatorri ingeleseko mexikarra eta Kostas Axelos greziarra. Argitaratutako itzulpen horietaz gain, badirudi Sarrionandiak beste
|
hainbat
autore frantses ere euskaratu zituela, nahiz eta gero itzulpenak kaleratu ez; idazle frantsesak irakurtzen ote dituen galdetuta, honela erantzun dio berriki Marie Darrieussecq i: –Mutiko nintzela, frantsesetik itzuli nuen Marcel Schwoben. Haurren gurutzada?.
|
|
|
ideologia desberdin asko onartzeko prest egon du, testuen atzean gordetzen den pentsamendu edo estetika literarioa gozatzera heldu nahi badu. Sarrionandia ez dator bat berak itzuli dituen
|
hainbat
autoreren ideologiarekin. Ezra Pound, T. S. Eliot eta Fernando Pessoa aipatzen ditu berak, besteak beste, ideologia arbuiagarriko idazleen artean?, baina haien pentsamendua, heldua, sakona eta interesgarria, iruditzen zaio, eta haien, esperientzi intelektual eta humanoa?, berriz,, baliotsua?
|
|
|
Hezurrezko xirulak liburuan aurkezten duen Jeronymo Oliveira da Verdade ustezko idazle portugesa gezurrezko pertsonaia da, abizenaren azken zatiak aurkakoa sinetsarazi nahi badigu ere.119 Idazle faltsu hori deskribatzeko ematen dituen xehetasunak, ordea, egiazko autore eta liburuetatik hartuak dira, eta horrek are sinesgarritasun handiagoa ematen dio idazle apokrifoari. Existitu diren eta benetako testuak idatzi dituzten
|
hainbat
autoreren datuak nahastuz, fikziozko pertsonaia bat sortu du Sarrionandiak Hezurrezko xirulak liburuko orrialdeetan, eta haren ahotan jarri berak asmatutako poemak. Hiru orrialde oso eskaintzen dizkio Sarrionandiak Jeronymo Oliveira da Verdaderen deskribapenari:
|
|
|
Ireneren zaindari edo vaeringer en buruzagia izan omen zen, eta, hainbat borrokatan ospetsu bihurtu ondoren, sorterrira itzuli omen zen bere aberastasun guztiekin. Baina Sarrionandiak itzulitako beste
|
hainbat
autore, exotikok, bezala, Gudröd Haalegek ere txirotasunean igaro behar izan omen zituen bizitzako azken urteak:
|
|
|
Sarrionandiak ere adierazpen forma ludikoagoak bilatzen ditu bere itzulpenen artean sasi itzulpenak eta ustezko autore eta itzultzaileak tartekatzen dituenean. Autoretzaren erantzukizuna saihestuz eta
|
hainbat
autoreren hitzak bereganatuz, moldatuz eta nahastuz, jarraipena ematen dio literatura den jolas interaktibo eta biziari, eta autore bakar bati egotz ezin zaizkion testuak sortzen ditu, inorenak ez direnak, edo, beste modu batera esanda, denenak direnak.
|
|
|
Narrazio osoan zehar ematen dituen datu asko eta asko egiazkoak dira, aztertu ditugun sasi itzulpenen hitzaurreetan gertatzen zen bezala, eta horrek egiantzekotasun handia ematen dio narrazioari. Esaterako, Martin Lezetaren garaikide izan omen ziren
|
hainbat
autore aipatzen dira: Robert Graves, Elizabeth Bowen, H. H. Munro, Lord Dunsany, Walter de la Mare, Arthur Machen, May Sinclair...
|
|
|
izan litezkeen antologiak aipatuko ditugu jarraian. Ez dakigu ziur testu horietatik abiatu ote zen, ala horiekin erlazionatutako beste batzuetatik, eta, edozein kasutan ere, hemen aurkezten dugunak ez du erabat azaltzen Sarrionandiaren itzulpen guzti guztien nondik norakoa, besteak beste askotan beste iturri batzuekin osatu bide zituelako harrobi horietan aurkitutako
|
hainbat
autoreren itzulpenak. Dena den, aipatuko ditugun antologietako testuen eta Sarrionandiaren itzulpenen artean aurkitu ditugun zenbait antzekotasunek harrobi horiekiko nolabaiteko lotura frogatzen dute.
|
|
|
Sarrionandiak eta Sarasketak ez dute antologia hau inon aipatzen, baina, hiru ipuin horiek Hamairu ateko itzulpenekin alderatuta, ez da zentzugabea hirurak bertatik itzuli zituztela ondorioztatzea. Horietaz gain, Sarrionandiak itzulitako beste
|
hainbat
autoreren testuak ere aurkitu ditugu antologia honetan, nahiz eta testuak ez datozen bat Sarrionandiak itzuli dituenekin: Ambrose Bierce, Franz Kafka, Virgilio Piñera eta Dylan Thomas autoreen testu bana dakar liburuak.
|
|
|
(Kovacci 1999) bezalako baieztapenak. Baina zilegi ote da,
|
hainbat
autorek aitortu duen legez, egitura mota hau besterik gabe kentzea. Zergatik autore batek baino gehiagok, ken daitezke?
|
|
|
Ahozko hizkeraren eredu nagusia lagunarteko eguneroko hizketa edo berbaldi arrunta da
|
hainbat
autorerentzat (Bustos Tovar 1997, Vigara Tauste
|
|
|
Beste
|
hainbat
autorek (Sitri 1995, Zay & Gapany 1995, Fuentes 1998a, 1999a, 2002, Baque Millet 1999: 173) ere, argudio egituran sakontzen dute, parentetikoek argudiatzearen garapenean eragiten dutela adierazteko.
|
|
|
Gu ez gara horren jorran ariko. Baina
|
hainbat
autorek aitortu dute bere prosa eredu egokiaren aitzindaritzat2.
|
|
|
Koldo Mitxelenaren prosari euskalgintzan diharduten
|
hainbat
autorek eta aztertzailek aitortu izan dizkioten ezaugarriok ikusita (euskal prosari doinu berri bat txertatzea, nahiz estilista zoragarri bat izatea) ezin dezakegu, Atxagarekin bat eginez, ez balego bezala jokatu. Are gehiago, gaur egun ere, euskal prosari dagokionez, gainditzeke hainbat arazo ditugula kontuan izanik.3
|
|
|
Puntu honetan zehar,
|
hainbat
autorek egindako aipuetan oinarrituz, teorikoki aztergai ditugun enuntziatu hauen balioa eta egitekoa perpausaren egitura sintaktiko horretatik at kokatzen saiatu gara: enuntziatu parentetikoak, perpaus bazter?
|
|
|
|
Hainbat
autoreri jarraituz (Alcaide Lara 1992, Fuentes 1996, Otaola 1988, etab.), goiko koadro teorikoan ikus litekeen bezala, komunikazio ekintzaren ikuspegi hirukoitza hobetsi dugu, enuntziatu parentetikoak diskurtsoaren antolamenduan kokatzeko errentagarri gertatuko zaigulakoan. Alderdi honetan Enuntziazioaren hizkuntzalaritzak garatu dituen teoriak kontuan izango ditugu.
|
|
|
Izan ere, oso ohikoa da, aurreko iritziaren aurka,
|
hainbat
autoreren ahotan, intzisoa, entonazio aukera gisa edo puntuazio demarkazio gisa soilik agertzea:
|
|
|
Zentzu horretan, bada, intziso eta parentetikoen definizio bateraturik ez dagoela esango genuke.
|
Hainbat
autorek, izan ere, parentetikoen ikuspegi murritza aldarrikatzen du (Laurin 1989, Blanche Benveniste 1990, Fuentes
|