|
2000
|
|
|
" Nerbioi eta Flaviobriga ibaien bokaleak autrigoienak dira". Hortaz, Bizkaiko zein Castroko garai hartako populazioa jatorri berekoa zela ondoriozta daiteke eta
|
hainbatek
hizkuntza ere bera zela dio, egun ezagutzen diren toponimoetan oinarriturik.
|
|
|
Interesgarri izan zitekeenik ere duda handiko genuen. Liburua, dena den, aipu onak izana zen mundu, milaka ale salduak zituen, eta
|
hainbat
hizkuntzatara itzulia ere bazen. Euskarara itzultzeko zenbait saio eginagatik, ordea, ez genuen lortu asmoa gauzatzea.
|
|
2001
|
|
|
Atzean utzi dugun mendeko aurrerapausoek, heriotza ekarri diote
|
hainbat
hizkuntzari, eta estatu hizkuntza eta gutxituen arteko tartea inoiz baino zabalago egin dute. Badirudi gainera, etorkizunerako rolak onartuta daudela, eta biziko badira, euren lekuan egin dutela, hizkuntza handiaren garapena amestu barik.
|
|
2002
|
|
|
Zuzenkeria gramatikalaren presioak bestalde, segurtasun faltaren sentsazioa azaldu eta hedatu du eta honek gazte hizkera adierazkorra sortzeko bide posibleak itxi ditu, baita zonalde euskaldunetan ere. Gazte hizkera aberatsa eta freskoa sortzeko behar den askatasun giroa galarazi du
|
hainbatetan
hizkuntzaren gehiegizko kontrolak, baita hizkuntza kontrolik gabe gara zitekeen esparruetan ere, gazte belaunaldien euskararen erabileran eraginez, bada, gazteen artean euskararen erabilera indartzea nahi bada, besteak beste, norabide honetan urratsak egin dira.
|
|
|
(Erein, 1984), Bi anai (Erein, 1985) eleberri laburra eta Obabakoak (Erein, 1988) ezaguna. Narrazio fantastikoak koka daitezkeen infinitu birtual bilakatuta, leku zehaztugabea da Obaba, eta, egiaztatu ahal izan dugunez, iradokitzailea suertatzen da
|
hainbat
hizkuntzatako irakurleentzat. Idazlearen Asteasu sorterriaren transposizioa baino gehiago ere bada, espazio afektibo horretan barrena sartu ahala, gero eta nabarmenagoa egiten zaigulako giza sentimenduen unibertsaltasuna.
|
|
|
Egokiera hau ez da euskararen berezitasuna, baizik eta munduan etahistorian zehar
|
hainbat
hizkuntzek gainditu duten egokiera bera.
|
|
|
Duelagutxi arte, lehen hizkuntza eta bigarrena, esaterako, oso ezberdinduta zeuden, euskara ikastera hurbiltzen ziren pertsona heldu gehienak elebakarrak ziren; gauregun, hiztun asko dira elebidun goiztiar, etxetik edo eskolatik?. Horrez gain, duela gutxi arte euskara eta gaztelania ziren ohiko lehen eta bigarren hizkuntzak; gaur egun, ordea, migrazioak direla-eta, beste
|
hainbat
hizkuntza ere izan daitezkelehenak eta, beraz, ikasle taldeak geroz eta heterogeneoagoak izango dira. Errealitate hori eskoletara heltzen ari da dagoeneko eta laster helduen irakaskuntzarahelduko da.
|
|
|
Testuinguru horietan hizkuntza jardueretan hartuko du esku. Jarduera horien arian trebetasun linguistikoei atxikitako
|
hainbat
hizkuntza prozesu burutu ditu arlo berezietako gaiekin loturiko testuak ekoitzi edota ulertzeko.
|
|
|
Hizkuntza askotarako sistema errealak egin dira tresna honetan oinarriturik, tartean Europako Ekialdeko
|
hainbat
hizkuntzaren analizatzaileak eta Espainiako Akademiako CREA20 corpusean erabiltzen den analizatzaile morfologikoa (Sánchez León, 1997).
|
|
|
Fenomeno konplexuagoak gertatzen dira
|
hainbat
hizkuntzatan. Filipinetako tagalog hizkuntzan, esaterako, gertatzen den bikoizketa ikus dezakegu ondoren:
|
|
|
Euskara bezalako flexio handiko hizkuntzetan, tratamendu morfologikoa eta lematizazioa funtsezkoak dira tresna linguistikoak egin nahi direnean. Horrela,
|
hainbat
hizkuntzatan egiaztapen ortografikoa hitz zerrendetan oinarrituta egiten den arren, euskaraz modu horretan egitea (ia) ezinezkoa da, lema batetik sor daitekeen forma kopurua izugarri handia baita.
|
|
|
Prozedura honi esker, billeteen aurrealdeko zenbait elementu erliebean inprimatuta daude, eta hori da euroaren billeteei erantsitako segurtasun elementuetako bat. Sistema horren bidez, Europako Banku Zentralaren siglak jaso daitezke ukituta,
|
hainbat
hizkuntzatan (BCE, ECB, EZB, EKT, EKP), billetearen balioa adierazten duten zifrak, euro hitza eta piezaren arrazoi nagusia osatzen duten atea edo leihoa. 200 eta 500 euroko billeteek beste ukipen marka berezi batzuk dituzte, ikusteko zailtasunak dituztenei identifikatzeko.
|
|
|
Emakume bat ere ez dago immunizatuta”. Elena Stoyanova bulgariarrak (duela hamarkada bat, 31 urte Espainian bizi zen) goi mailako ikasketak egin zituen,
|
hainbat
hizkuntza menderatu zituen eta interpretatzaile eta itzultzaile gisa esperientzia izan zuen. “Diario del miedo” liburuan, senar emazteen arteko tratu txarren infernuari buruzko testigantza eman zuen, lehen pertsonan, eta, beste hainbatek bezala, horrek erakusten du zentzugabekeriak ez dituela gizarte klaseak eta errenta mailak ulertzen.
|
|
|
2 Lurralde baten nortasunean gabeziaren islada,
|
hainbat
hizkuntzen etorkizunak sorrarazten dit ikara, egunik egun ingelesa denon errege bihurtua da, txikienentzako traba, etsipenezko taupada (bis) urrutira jo gabe hor dugu adibidetzat euskara, geure eskuez geure burua lurperatzen ari gara. (bis) 3 Hedabideen jarrerarekin guztiz suminduta nago, nahiz telebista ta irratian erreparatu luzaro, informazio objektiborik ezin dezaket itxaro, ohiko mugaz haratago, iruzarraren esklabo, (bis) aitorpen xamur oro jadanik egiten zaigu arraro, egia gezur latzen artean ezkutatuta baitago.
|
|
2003
|
|
|
BESTE
|
hainbat
hizkuntzekin aurrez egiten zuen bezala, Madrilgo Atenea argitaletxeak bilduma berri bat osatu du euskaraz eta erdaraz argitaratuko dituen liburuekin. Bilduma honen buru izendatu dute Jon Kortazar eta dagoeneko bi liburuk osatzen dute bilduma.
|
|
|
Bertako ikasleen ikastaroak finantzatzeko ezkutuko kredituen sistemaz baliatzen ziren
|
hainbat
hizkuntza akademiaren porrotak agerian utzi du kontsumitzaileari garrantzizko alderdi bat argitu behar zaiola: ez dela gauza bera agiri helbideratu bat sinatzea edo finantza erakunde batekin ezkutuko kreditu bat kontratatzea.
|
|
|
soinu banda eta azpitituluak
|
hainbat
hizkuntzatan.
|
|
|
Haienahalegina hezkuntza, eztabaida eta hain beharrezkoak ditugun proposamenpolitikoetara zuzenduta egon zen. Ezbairik gabe,
|
hainbat
hizkuntzatara itzulitakoJo' burg Memo. Fairness in a Fragile World txostena oso dokumentu baliotsua da, gizarte eta ingurumenaren aldetik mundu jasangarri baterantz jotzeko analisizorrotzak, kritikak, erreferentzia interesgarriak eta proposamenak eskaintzendituen lan kolektiboa.
|
|
|
Brundtlandek gaineratu zuen, hitzarmena onartu eta berresteko prozesuaren ondoren, herrialde bakoitzak beharrezko legeria “idatzi, defendatu, onartu eta aplikatu” duela. Azken bileraren ondoren, otsailaren 28an, Konbentzioaren testua berrikusi eta
|
hainbat
hizkuntzatara itzuliko dute OMEko adituek, erakunde horren Batzarrean aurkezteko. Espainia, buru Espainia da gehien erretzen den Europako herrialdeen burua.
|
|
|
– Internet asko erabiltzen da; izan ere, Espainian biztanleen %23 baino gehiago Sarera konektatzen da, eta Europako beste herrialde batzuetan ehunekoa are handiagoa da; beraz, “tarta” izugarria da.
|
Hainbat
hizkuntzatako webgune batekin, milioika bezero potentziali sartzen zaie. Egon egin behar da.
|
|
|
Azken hogeita hamar urteotako ibilbide soziolinguistikoan
|
hainbat
hizkuntz asmo zapuztuta gelditu dira, gure eskarmentu falta zela medio, susmatu ezin genituen zailtasunek oztopatuta.
|
|
2004
|
|
|
Nazio Batuek errefuxiatuentzako duten agentziak, ACNURek, Genevan argitaratzen du bere aldizkaria.
|
Hainbat
hizkuntzatara itzuli eta mundu osoan banatzen dute. Bi urtez finantziazioa lortzen ibili ondoren Eusko Jaurlaritzaren, Bizkaiko Foru Aldundiaren eta Gasteizko Udalaren diru laguntza jaso dute eta aldizkariaren bi ale aterako dituzte urtean, euskara hutsean.
|
|
|
Ekaineko mahai inguruan
|
hainbat
hizkuntza komunitateren berri jaso zen. Alsaziako, Bretainiako eta Herrialde Katalanetako hautetsi eta kargudunek beren lekukotasunak eman zituzten.
|
|
|
Bere idazlan ugarietan (Estatu espainiarreko eta nazioartean,
|
hainbat
hizkuntzatan, 23 liburu eta 300 artikulu eta entsegu eman ditu argitara) nabarmentzekoak: Fundamentos de Educación Comparada (Dykinson 1982, 1986, 1991, errumanierara, ingelesera eta txinerara itzulitakoa), Problemas mundiales de la educación (Dykinson 1982, 1987, 1992), Primary Education on the Threshold of the Twenty first Century (ingelesez, frantsesez eta espainieraz, Paris 1986, 1987, 1988); Reformas educativas en Europa (Madril, 1994), The Enciclopedia of Higher Education, I.
|
|
|
Beste modu batera adierazita: estatu bakar bat baina
|
hainbat
hizkuntza, hainbat kultura, hainbat lurralde, hainbat sentiera eta mundu ikuskera... haren suntsigai. Eraispen etniko nazionalen historia.
|
|
|
Horrek, batetik, Euskal Herrian historikoki egon den aniztasun linguistikoa ezkutatuko luke, eta, bestetik, euskara beraren egoera historikoa osotasunean ulertzea galaraziko liguke. Izan ere, euskararen alboan, gainean zein azpian, bere bilakaeran eraginez zein ia oharkabean igaroz, estatus desberdindun
|
hainbat
hizkuntza hitz egin izan dira (zeltar berbetak, latina, arabiera, nafar erromantzea, gaskoia, erromintxela, gaztelania...). Horiek guztiak beren baitan aipatzeko modukoak dira, eta aldi berean euskararekiko harremanean ere azter litezke (utzi dituzten mailegu hitzak ikusiz, euskararen garapen ofiziala mugatu ote duten ala ez aztertuz, etab.). Eta historiak berak baliorik emango ez badigu ere, gaiak parada ematen du eleaniztasunaren eta hizkuntzen arteko elkarbizitzaren inguruan hausnar egiteko.
|
|
|
Birusei eta Segurtasun Informatikoari buruzko Alerta Goiztiarreko Zentroak (CATA) ohartarazi du “zizare” bat agertu dela, “Zafi.D” izenekoa, posta elektronikoko mezuen bidez banatzen den kode maltzurra, Gabonetako zorion mezu baten itxura duena. “Eguberrietako zorion mezuak erabiltzen ditu
|
hainbat
hizkuntzatan, eta posta elektronikoko helbidearen arabera hautatzen du”, adierazi du CATA enpresak. P2P fitxategiak trukatzeko sareen bidez ere zabaltzen dela jakinarazi du.
|
|
2005
|
|
|
Adibidez, euskaraz eta espainieraz gaitasun osoa lortzea, euskara lehenetsiz, bi hizkuntzak ikasleentzat" naturalak" izan daitezen; 3) Adina kontuan hartu eta hezkuntzako mailetan lau hizkuntzekiko plangintza bateragarria eraiki; 4) Modu egokienak zeintzuk diren kontuan hartu: murgiltzea, curriculumaren ikasgaiak
|
hainbat
hizkuntzatan ikasiz eta biziz. Hainbat esperientzia egin da orain arte eta badirudi, emaitza onak lortu dituztela.
|
|
|
Analogia komun baten arauen pean, hala ere, ez dira bakarrik hizkuntza baten elementuak aurkitzen, baizik eta baita elkarren artean ezberdinak diren
|
hainbat
hizkuntza ere. Honek ez dio azaleko behaketa bati ere alde egiten.
|
|
|
" Hizkuntzen aniztasunari esker, berehala eta guretzat, handitu egiten da munduaren aberastasuna eta bertan ezagutzen dugunaren aniztasuna" 166 Aniztasun linguistikoaren ikerketa sinkronikoa eta diakronikoa, modu honetan, gizakiaren ezagutzarako eta baita beronen formaziorako ere ezinbestekoa den bitarteko bihurtzen da. Azken finean, hizkuntzek" eskaintzen digutena giza-natura osoa, garbia eta hutsa da" 167 Honekin lotuta gogoratzekoa da, beste behin, Humboldtek arreta berezia eskaintzen diela garapen literario handirik izan ez duten euskara bezalako
|
hainbat
hizkuntzari, ze, bere aburuz, bat bera ere ez da alferrikakoa eta guztiak dira bildu eta ikertu beharrekoak168 Jarrera honetatik abiatuta ulertu behar dugu bere" entziklopedia" linguistikoaren helburu nagusia, hain zuzen, berak honako hitzekin deskribatzen duena: " hizkuntzaren estudio propio bat egitea[...] zein beste guztiengandik banandua eta bere baitan sistematikoki ordenatua den", eta berau bitarteko garrantzitsu bat bezala eraikitzea, gizakia bere kulturaren maila ezberdinetan ezagutu eta formatu ahal izateko eta, honekin batera, baita hizkuntza partikularren jabekuntza erraztu ahal izateko ere.169
|
|
2006
|
|
|
Datuez, kontzeptuez zein hitzen
|
hainbat
hizkuntzatako itzulpenez, Internetek kontsulta egiteko eskaintzen dituen gune berri hauek, plazaratzen duten argitaldari eta erakundeen bermea dakarten paperezko liburuetako erreferentziarekin ohituriko erabiltzaileengan mesfidantzarik harrotzen dute.
|
|
|
Zerbitzu honek aukera asko eskaintzen ditu: espainierazko hiztegia (R.A.E.),
|
hainbat
hizkuntzatako itzultzaileak, eguraldi eta gaurkotasunezko albisteen informazioa, kalkulagailua, unitate eta txanponen bihurgailuak (benetako denboran eguneratuak), besteak beste.
|
|
|
aisialdi eskaintza, egonaldia errazten duten zerbitzuez ongi hornitua (erosketen jasotze zerbitzua, gidaturiko bisitaldia, animalien zaintza zerbitzua, etc.), banka zerbitzu onak (dibisen trukea), parkea ongi seinaleztatua, kartelak
|
hainbat
hizkuntzatan agertzen dira.
|
|
|
Erabiltzen ari ez direnean, sare elektrikora konektatutako transformadorerik ez uztea. Energia gutxiago kontsumitzen duten gailuak erosi, edo transformadore kommutatuak dituztenak, linealen ordez (gutxiago pisatzen eta paketatzen dute). ren web orria Topten,
|
hainbat
hizkuntzatan dago eskuragarri, eta gailu aurreztaileenak hautatzen ditu.
|
|
|
Horregatik, bidaiariak jakinaren gainean edukitzeko, ontzi enpresa bakoitzak informazio buletin bat argitaratzen du aldizka, jardueren eta txangoen programarekin. Ale hori
|
hainbat
hizkuntzatan argitaratzen da, eta bidaiariek kabinan jasotzen dute. Bertan zehazten dira jarduera bakoitzaren ordutegiak, boutique irekiak, txangoetako programa eta tarifak, gau bakoitzerako jantzirik egokiena eta gainerako datu erabilgarriak.
|
|
|
% 70ek funtzionatzen du batzuetan. Bere tresnak ordenagailu bat edo gehiago dira, pertsona eta maskoten izenen zerrenda
|
hainbat
hizkuntzatan, ohiko pasahitzak, hiztegiak, irudimena eta sen ona. Datuetatik urrun egoteko modua pribatuak dira edozein prozesu automatizatu saihestea, pasahitzak sortzea.
|
|
|
XX. mendean asmatutako lexiko estatistika hizkuntzen oinarrizko hiztegiaz baliatzen da:
|
hainbat
hizkuntzatako hitzak hartu, elkarren ondoan jarri, eta antzematen dituen antzekotasunen arabera ahaidetasun probabilitatea eta horren antzinatasuna ematen ditu. Oinarrizko hiztegia erabiltzen du, aldaketa gutxien nozitu duen lexiko atala delakoan.
|
|
|
Baditugu, beraz, aditz forma harrigarri, konplexu eta ia ahoskaezinak, txukun txukun sortuak eta eratuak, betiko gure hizkuntzaren corpusean jasoak, inortxok ere erabili eta erabiltzen ez dituenak, eta, iruditzen zait, inortxok erabiliko ez dituenak. Pentsatzen dut ez dugula absurdo horren esklusiba izanen, eta beste
|
hainbat
hizkuntzatan ere antzeko eraikuntza lan irrealak egin izan dituztela. Eta absurdoa litzateke, agian, aditz sisteman ere hutsuneak uztea, frogaezinak gerta litezkeen balizko erabilera irizpideen arabera.
|
|
2007
|
|
|
Arazoa, betiere, gertatzen da hizkuntza jakin batek eta kultura jakin batek hartu baino ez diotenean egiten beste bati, orduan" gain jartzapena" ageri da, eta hizkuntza eta kultura hartzaileek indarra galtzen dute, eta, buruenik, hil egiten dira. Horixe da
|
hainbat
hizkuntzari eta kulturari jazo zaiena.
|
|
|
Oso urrun daude bereizkuntza horiek edonolako sailkapen zientifiko edo sistematikotik, baina helburu oso ezberdinak betetzen dituzte. Amerikako tribu indioen
|
hainbat
hizkuntzatan hitz ugaritasun harrigarri handia aurkitzen dugu halako ekintza partikularra adierazteko, adibidez, ibiltzea edo norbait jotzea adierazteko. Horiek guztiek ondokotasun erlazioa dute beren artean, menpekotasun erlazioa bainoago.
|
|
|
Arrazoi modu hau
|
hainbat
hizkuntza txikiren alde linguistek eta historialariek erabiltzen zutena izan liteke, antzeko arrazoi bat ailegatzen du Humboldt-ek euskararen interesa justifikatzeko, cfr. V, 119.
|
|
|
Zer axola dio etxe esan ala casa? Txori mota bat edo arrain klase bat desagertzetik salbatzearren mundu erdi ekologista altxatzen da protestaka; desagertzear dagoen
|
hainbat
hizkuntzagatik, ia inor ez da hunkitzen. A. Arteta EHUko irakaslearen arabera, euskara hilda ere, subjektiboki mingarria izan daiteke, objektiboki ez da gauza handirik galtzen (objektiboki gauza handia ala txikia zer den, oso subjektiboa da seguru asko).
|
|
|
ere631; Humboldt-ek goraipatzen dizkion grazia guztiak gorabehera, «izpirituaren hiz kuntza eta tresna gisa», sanskritiko eta semitikoen aldean oso atzean gelditzen da632
|
Hainbat
hizkuntzen hainbat aje ailegatzen du Humboldt-ek (hizkuntzaren forma idealarekin konparazioan). Esate baterako euskarari, konjugazioan aditzaren konplexutasun gehiegizko edo nahasitxoa633, deklinazioan beti ez garbi bereiztea hotsean akusatibo eta nominatiboa634, gaizkitzen dio.
|
|
|
Eboluzionatu barik, hizkuntzak hil ere egin litezke: bortxaz akabatuak (espainolek
|
hainbat
hizkuntza amerikar bezala) 664, edo hizkuntza berrietan deseginak (latina hizkuntza erromanikoetan) 665.
|
|
|
On line itzultzaileen garapena, agian, Sarea bera bezain zaharra da; izan ere, hasiera hasieratik,
|
hainbat
hizkuntzatan nabigatzeko beharra sortu zen. Itzultzaileen garapena online agian Sarea bezain zaharra da, hasiera hasieratik hortik sortu zen hainbat hizkuntzatakoak, denak ere esparru desberdinetakoak idiomatikoak, ahalik eta erosoen.
|
|
|
On line itzultzaileen garapena, agian, Sarea bera bezain zaharra da; izan ere, hasiera hasieratik, hainbat hizkuntzatan nabigatzeko beharra sortu zen. Itzultzaileen garapena online agian Sarea bezain zaharra da, hasiera hasieratik hortik sortu zen
|
hainbat
hizkuntzatakoak, denak ere esparru desberdinetakoak idiomatikoak, ahalik eta erosoen. Bestela, zaila da Interneten ustezko globalitatea baieztatzea.
|
|
|
Ez egia da Espainian SAMURek sustatzen duela, baina egiazko historia bat, erizain baten ekimenaren emaitza duela bi urte Erresuma Batuan Al gutxiago, hori ziurtatzen du mezu elektroniko batek atsedenik gabe eta
|
hainbat
hizkuntzatan ibiltzea, erabilgarri duten milaka pertsona. Baina, zer da?
|
|
|
Mezuaren arabera:
|
hainbat
hizkuntzatan eta herrialdetan dabil, eta ideia hau larrialdietako kidegoak (anbulantziak, suhiltzaileak, polizia, etab.), hartzailearen herrialdearekin bat datozenak, posta elektronikoaren datu zehaztugabea. Nork:
|
|
|
Unibertsitateko tituludunen kasuan, Europass gehigarria interesdunak eskatzen du eta goi mailako ikasketak amaitu dituen unibertsitateak ematen du. Goi mailako LHko tituludunek
|
hainbat
hizkuntzatako katalogoa dute, eta LOGSEko eta LOEko tituluetarako gehigarri generikoak dituzte.
|
|
|
Zer da?
|
hainbat
hizkuntzatara itzulitako programa, gaztelania barne, eta erabilerraza delako nabarmentzen da. FTP krosa:
|
|
|
Orain dela pare bat urte
|
hainbat
hizkuntzatan argitaratutako eskuko hiztegiak izan duen arrakasta ikusita, Bermeo, Gernika Lumo, Erandio, Lekeitio, Markina Xemein, Ondarroa eta Lea Artibaiko Mankomunitateak egin dute etorkinei ongi etorria ematea helburu duen gida. Zazpi hizkuntzatan euskaraz, gaztelaniaz, portugesez, frantsesez, ingelesez, errumanieraz eta arabieraz egindako gidak helburu hau du:
|
|
|
• Athena.
|
Hainbat
hizkuntzatan idatzitako 10.000 liburutik gora biltzen ditu.
|
|
2008
|
|
|
Euskal Herriko mapa [egongelan du paratua, hari begira jarri gara] erakargarria da, maitagarria. Bertan
|
hainbat
hizkuntza hitz egiten dira. Areago, Nafarroako zati batzuetan ez da inoiz euskara mintzatu ez Bizkaian ez Araban ere.
|
|
|
" Txiki txikitatik ohitzen bagara gustukoen ditugun saioak ingelesez ikusi eta daniarrez irakurtzera, belarria finduz goazela dudarik ez egin". Mathias Stigsgaardek
|
hainbat
hizkuntza menderatzen ditu: daniera eta ingelesa ama hizkuntza gisa.
|
|
|
Badakigu puntu horiek" oso sinpleak" diruditela, informatikako edozein aplikazio garatzeko erabili behar direnak direla, baina gure eskarmentuak dio
|
hainbat
hizkuntzatarako proiektutan ez dela horrela jokatu. Egun euskarak hizkuntza teknologiako lehenengo 100 hizkuntzen artean baldin badago, neurri handi batean estrategia horri jarraitu izan zaiolako dela uste dugu.
|
|
|
Konparagarriak direla esaten da irizpide baten edo batzuen arabera ‘antzekoak’ direlako (gaiak, datak, diskurtso mota...). Euskaraz eta beste
|
hainbat
hizkuntzatan, zaila da hizkuntza bikote batzuen corpus paraleloak lortzea, eta corpus konparagarriak baliabide interesgarriak dira, esaterako, baliabide lexikal edo terminologiko elebidunak eratzeko (horretarako, ordea, tresnak behar dira; hori da Elhuyar Fundazioaren AzerHitz proiektuaren helburua).
|
|
|
6 SpeechDat proiektua (http://www.speechdat.org/[]), Europar Batasunak finantzatua. Telezerbitzuak eta ahots bidezko interfazeak garatzeko
|
hainbat
hizkuntzatako datu baseak eratzea du helburu, eta euskara da hizkuntzetariko bat; ELDA bitartez bakarrik jakin daiteke berorren berri, baina hala ere oso positibotzat hartu behar da euskara landu izana.
|
|
|
Ikuspuntu komertzialetik Systran izan da enpresen artean gailendu dena, sistema sendoak eta garestiak eskainiz 35 bat hizkuntza bikotetarako. Horrekin soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 107 batera gaur egun web bidezko itzulpen zerbitzu automatikoak eskaintzen dira doan
|
hainbat
hizkuntzatarako, baina gehienen kalitatea ez da ona.
|
|
|
Jarraian,
|
hainbat
hizkuntza gatazka eta hizkuntza elkarreragin aztertuko dira, hainbat modutan aurre egin dakiekeela erakusteko, zenbait ezaugarri daudenean; adibidez, solaskideen arteko harremana, elkarreraginaren ondorio aurreikusgarriak edo sortutako emozio inplikazioa.
|
|
|
Horregatik esaten da kabinete formatu bat dela. AVI formatuarekin hainbat audio jario gorde daitezkeenez, film batean, esaterako, soinua
|
hainbat
hizkuntzatan gorde daiteke, eta multimedia erreproduzitzailean aukeratu zein hizkuntzatan entzun nahi den filma.
|
|
|
Kontua da gehienetan konparake ta kanpora begira egin dela, inguruko zein urrutiko hizkuntza edo izenekin hemengo lekukoak erkatuz. Ez da zaila jokabide honen arrazoia ulertzea, konturatzen bagara konparazioaren bidez argitu egin direla hainbat eta
|
hainbat
hizkuntza familiaren aurrehistoria eta lurralde askotako garai ilunak.
|
|
|
Tours-en txinerarekin eta japonierarekin egin bezala, gerora ere, mundu zabaleko beste
|
hainbat
hizkuntza aztertzen segitu zuen, euskararekin antzekotasunik ote zuten ikusteko. Hola 1928an Real Academia Española n sartzeko hitzaldian euskarak zenbait hizkuntza «zaharrekin» zituen berdintasun eta desberdintasun gramatikalak arakatu zituen, besteak beste dravidiar familiako malayim hizkuntza, sanskritoa, kaukasiar taldeko chürkil eta lak mintzairak, turkiera edo uraletako berbetak aipatuz359 Gerora, 1940ko hamarkadan hizkuntza «jasoekin» egin gura izan zuen alderaketa, latina, grekoa, alemana, gaztelania, frantsesa, hungariera, japoniera, arabiera eta georgiera izanik hizpide, baita sumeriera edo Kolonbiako katiera ere360 Ezin esan daiteke konparaketa lan hauek oso sakonak izan zirenik, edota linguistika arloan euskararen jatorri eta ahaidetza posibleak argitzen lagundu zutenik.
|
|
|
Zeren bere ekoizpen gehienek, asmo zientifikoez gain, helburu arauemailea zuten: ortografia proposamenek (1891, 1896), Tourseko hiztegiak (19051906), gaztelaniaeuskara hiztegi txikiek (1910, 1916, 1918), Euskaltzaindiaren babespean atera gura izan zuen hiztegi handiak (1926tik 1949ra), Morfologiak (1925), Neologismoak sortzeko ereduek (1929), Gipuzkera osotu egitasmoak (1935), etab. Garai bertsuan, Europa osoan, antzeko normatibizazio lana burutzen ibili ziren
|
hainbat
hizkuntza txikitan (hiztegiak, gramatikak eta ortografia proiektuak sortuz), ordura arte nagusiki ahoz erabili ziren mintzairak maila literario eta ofizialetara egokitzeko asmoz: Vuk Karadzic serbierarekin, Ivar Aasen norvegierarekin, Josef Jungmann txekierarekin, Johannes Aavic estonierarekin, Neofit Rilski bulgarierarekin, Pompeu Fabra katalanarekin, eta...
|
|
|
Tresna honen bidez, 8 eta 30 hilabete bitarteko haurren garapen linguistikoaren eta komunikatiboaren berri jasotzea lortu zuten, irizpide eta metodologia zientifikoki bermatuak erabilita. Harrezkero, zerrenda hauek
|
hainbat
hizkuntzatara egokitu dira edo egokitzen ari dira (http://www.sci.sdsu.edu/cdi/) 1.
|
|
|
Aipatutako faktore horiek eragina izan arren, KGNZ tresnaren bidez jasotako gurasoen informazioak fidagarriak eta baliagarriak direla frogatu da
|
hainbat
hizkuntzatan egin diren ikerketetan (Jackson Maldonado eta beste, 2003).
|
|
|
Communicative Development Inventories (Fenson eta beste, 1993) tresnak toki garrantzitsua du garapen psikolinguistikoaren alorrean, komunikazio eta hizkuntza garapen goiztiarrak ebaluatzen dituelako, eta bere garrantzia frogatuta geratu da hainbat eta
|
hainbat
hizkuntzatara egokitu ondoren. Tresna honek hizkuntza bakoitzaren inguruko garapen linguistiko eta komunikatiboaren profila ematen digu.
|
|
|
Italierazko bertsioa ere ingelesezkoarekin bateratsu garatu zen (Caselli eta Casadio, 1995). Harrezkero,
|
hainbat
hizkuntzatara egokitu da (http://www.sci.sdsu.edu/cdi/).
|
|
|
Errioxa, milioi bat biztanleko 74,2 emailerekin, munduan inoiz lortu den dohaintza tasarik handiena duen autonomia erkidegoa da. “Zure bihotzak ez ditu kulturak edo koloreak ulertzen, gainerakoak ere ez” lemapean, kanpaina honetan liburuxkak banatuko dira
|
hainbat
hizkuntzatan (errumaniera, arabiera, txinera, frantsesa eta ingelesa, gaztelaniaz gain) osasun zentroetan, GKEetan, enbaxadetan, kontsulatuetan, gaixoen elkarteetan edo kultura elkarteetan. ONTren datuen arabera, gure herrialdea kudeatzen duen Transplanteetako Munduko Erregistroaren bidez jasoak, Espainiak munduko gibel transplante guztien %6 egiten du, eta giltzurrun transplante guztien %3 Ministroak berriz ere eskerrak eman zizkien 2007an donazio eta transplante prozesuan parte hartu zuten profesional guztiei, eta azpimarratu zuen garrantzitsua dela herritarren elkartasuna transplante sistema espainiarraren ezinbesteko elementu gisa, zuzentasunean eta sarbide unibertsalean oinarritua, gure inguruko herrialde askorentzat eredu den sistema.
|
|
|
Itzultzaile eta interpreteen lanak gure eguneroko bizitzako hainbat alderdi salatzen ditu. Gure gau mahaitxoari buruzko nobela, jatetxe baten karta
|
hainbat
hizkuntzatan, azpititulatuta ikusi genuen film korearra edo gure MP3 erreproduzitzaileak Txinan emandako jarraibideak, edo hegazkinez bidaiatzean ematen diguten aldizkari elebiduna, itzultzaile edo interprete baten lana dago. Eta horiek sektore oso zabal baten adibide hutsak dira, modalitateei, gaiei eta hizkuntzen aniztasunari dagokienez.
|
|
|
Lehen mailako entretenimenduari dagokionez, pantaila pertsonalari esker, bidaiari bakoitzak ikusi nahi dituen filmak, entzun nahi duen musika edo entretenitzeko jokoak aukeratu ahal izango ditu hegaldian, hori guztia kalitate digitalarekin. Iberia, British Airways edo Air France konpainiek estreinaldiko film luzeak eta gaikako kanal ugari eskaintzen dituzte
|
hainbat
hizkuntzatan, baita bidaiariek sintonizatu ahal izango duten musika hautaketa ere. Filmak nahi duzunean ikusi, filmaren irudia izoztu, abesti baten soinua entzun edo elkarrizketa errepikatu dezakezu idazpenaren urrutiko agintetik.
|
|
|
Denborak aurrera egin ahala, arazo horiek desagertu egiten dira, Mirenek Noah ren eta Alexanderren amak adierazten duen bezala: “Alexander, hiru urterekin,
|
hainbat
hizkuntza nahasten dituen etapa batean dago. Hala ere, Noah, bost eta erdikoa, gai da hiru hizkuntzetan nork bere kasa moldatzeko, hizkuntza bakoitza noiz eta norekin erabili behar duen argi eta garbi identifikatuz”.
|
|
|
Zure kasuan, lekua edo hizkuntza ez ezagutzea oztopo garrantzitsua da edozein zalantza argitzeko. Hori dela eta, erakunde publikoak, etorkinen elkarteak, kontsulatuak eta enbaxadak, besteak beste,
|
hainbat
hizkuntzatako eskuliburu edo gidaliburuak argitaratzen hasi dira, iritsi berri diren atzerritarrentzako informazio interesgarria eta aholku erabilgarriak biltzen dituztenak. Eskaintza gaztelaniaz, ingelesez, frantsesez, arabieraz, errumanieraz edo bulgariarrez hitz edo esamolde oinarrizkoak dituzten hiztegiekin osatzen da, kulturak hurbiltzeko eta etorkinak harrera lekuan integratzea bultzatzeko.
|
|
|
hegaldiaren komunikazioak eskaintzen duen ahots metaliko desatsegina desagertaraz daiteke, eta haren ordez beste ahots sofistikatu bat erabil daiteke, edo, besterik gabe, testu mezuak, soinu kalitatean irabaziko litzatekeena. Gainera, hegaldiaren komunikazioa eta informazioa
|
hainbat
hizkuntzatan eskaini ahal izango litzateke, bidaiariekin. Eguraldiari, helmugako hiriari eta abarri buruzko informazioa ere eman lezake denbora errealean.
|
|
|
My Language Exchange aukera ona izan daiteke, 2000 urteaz geroztik sarean baitabil eta milioi bat erabiltzaile baino gehiago baititu, 113 hizkuntza inguru hitz egiten dituzten 133 herrialdetan banatuak. Txatak eta mezu elektronikoen trukea eskaintzen ditu, hau da, garai bateko truke epistolarraren bertsio modernoa,
|
hainbat
hizkuntzatan. Gainera, hitzetan oinarritutako jokoen atal oso bat du, orriko ikasleek berek hainbat hizkuntzatan sortuak, hala nola urkatuan, non termino bati falta zaizkion letrak osatu behar baitira.
|
|
|
Txatak eta mezu elektronikoen trukea eskaintzen ditu, hau da, garai bateko truke epistolarraren bertsio modernoa, hainbat hizkuntzatan. Gainera, hitzetan oinarritutako jokoen atal oso bat du, orriko ikasleek berek
|
hainbat
hizkuntzatan sortuak, hala nola urkatuan, non termino bati falta zaizkion letrak osatu behar baitira. Hizkuntza praktikatzeko, ariketekin batera Skype erabiltzea proposatzen dute, eta bilatzaile bat dute norekin hitz egin azkar aurkitzeko.
|
|
|
1990 urtean, Errusiar Federazioak Hizkuntzen Legea onartu zuen, eta, Errusierarekin batera,
|
hainbat
hizkuntza koofizial bihurtu ziren Federazioan. Hala ere, agintariek ahalegin gutxi egin dute Hizkuntzen Legea benetan gauzatu dadin.
|
|
|
Hala ere, agintariek ahalegin gutxi egin dute Hizkuntzen Legea benetan gauzatu dadin.
|
Hainbat
hizkuntzek legezko ofizialtasuna lortu dute, baina hilzorian jarraitzen dute edota komunikazio tresna eraginkor bihurtzeko arazoak dituzte. Esana da erraz eta egina garratz.
|
|
|
Aparkalekua ordaintzeko makina berriak pixkanaka pixkanaka ezarri zituzten, Baionako bestak baino lehen zahar guztiak kendu ondoan. Oraingoak modernoagoak dira, eguzkiaren energiaren bidez funtzionatzen dute, erabilerrazagoak izan nahi dute(
|
hainbat
hizkuntzaren artean, euskaraz ere eskaintzen dute zerbitzua)... Horrelako ehun makina ezarri dituzte.
|
|
|
Horren harira, Vienako (Austria) unibertsitateko katedraduna «pozik» azaldu zen Iruñera ailegatutakoan bide seinaleak ikusteagatik. Izan ere, haren aburuz, «oso garrantzitsua da jendea
|
hainbat
hizkuntza ikustera ohituta egotea, horrek jakin mina eragiten du».
|
|
|
bat emango zaio doan, eta nork bere izena
|
hainbat
hizkuntzatan, eta
|
|
|
Txikien handitasunaren aldarrikapena, bereziki hizkuntz gutxituei lotuta egin nahi du Andra Mari ikastolak. Bai euskararena, baita Europako
|
hainbat
hizkuntzena ere. Horretarako hainbat proiektu dituzte Andra Mari ikastolakoek, tartean Europan festaren berri ematea eta tokian tokiko gutxitutako hizkuntzekin bertatik bertarako harremana izatea.
|
|
|
Gizarte Gaietarako Ministerioaren eta Nafarroako Gobernuaren laguntza duen argitalpenak ama hizkuntzaren transmisioaren garrantzia eta hizkuntzak ikasteko erraztasuna nabarmentzen ditu. Sakanan hitz egiten diren
|
hainbat
hizkuntzatan dago idatzia liburuxka. Azken 3 urteetan jaiotako haurren gurasoek jasoko dute liburuxka etxean.
|
|
|
Zerberri.com Google bilatzailean oinarritutako tresna da. Jakina da bilatzaile erraldoiak
|
hainbat
hizkuntzatan eskaintzen duela albisteak bilatzeko zerbitzua, GoogleNews bezala ezaguna dena, alegia. Baina, orain artean, Googlek ez du euskarazko albisteen bilatzailerik garatu.
|
|
|
1987an Nelson eta Cox izeneko biokimikari estatubatuarrek, liburuaren edukia zaharkituta geratzeko arriskuan zegoela ikusita" Principles of Biochemistry" ren bigarren argitaraldia prestatzeari ekin zioten eta 1993an kaleratu zuten. Liburu hau ere arrakastatsua gertatu zen eta
|
hainbat
hizkuntzatara itzuli zen; gure gertukoenak soilik aipatzearren, frantsesera, gaztelerara eta alemanerara. Gaur aurkeztuko den" Biokimikaren Oinarriak" deritzon" Principles of Biochemistry" ren euskararako itzulpenarekin, gizarte aurreratuenetan gai honetaz jardutean erabiltzen diren hizkerekin euskara zientifiko teknikoa homologatzeko ahaleginetan, zalantzarik gabe esan daiteke aurreranzko urrats oso garrantzitsua eman dugula.
|
|
2009
|
|
|
Baina baita alderdi onak ere: deabruaren esku hartzeari esker, poseituak gai dira bat batean
|
hainbat
hizkuntzatan aritzeko, Asiako, Europako, Elfoen lurraldeko nahiz Zuberoko ekialdeko. Beste tresna bat, hizkuntzen (ez) ezagutzak ekarri ohi dizkigun ezintasunak saihesteko.
|
|
|
Pantailan erabiltzaileak ikusiko ditu
|
hainbat
hizkuntza adierazten duten zeinu klikagarriak. Ba euskara edo gaztelania, frantsesa edo ingelesa adierazten dutenetan orriak egongo dira aurrez itzulita eta han eskegita.
|
|
|
industria produktu gordin bat dugu, Internetera konektatzeko gaitasuna, eta hedabide maila oso aurreratua. Horrek dakar, gaur gaurkoz, demografikoki txikiak diren Europako
|
hainbat
hizkuntza izatez globalagoak izatea Afrikako edo Asiako hizkuntza handiak baino.
|
|
|
240 hizkuntza egotea erabateko aldaketa da, eta hasi dira politika espezifikoak aplikatzen. Esate baterako, Bartzelonako metroan, ibili berri zaretenok denetik entzungo zenuten, adibidez iragarki guztiak zazpi edo zortzi hizkuntzatan, besteak beste arabiera, kurdua, etab. Zerbitzu publikoak
|
hainbat
hizkuntzatan ematen dira, eta udalerri katalan batzuek, adibidez, amazighta hizkuntza ofizial izendatu dute beren lurraldeetan.
|
|
|
Autonomia erkidego bakoitzean ofizial diren hizkuntzetakoak ez ezik, beste
|
hainbat
hizkuntzatako liburuak ere gero eta gehiago eskatzen dituzte erabil tzaileek.
|
|
|
Asmoa da biltegi handi bat sortzea Interneten, libre eta doakoa, eta han biltzea
|
hainbat
hizkuntzatan dauden kultur material ohiko eta bakanak.
|
|
|
2006an idatzi zuen esklabotzaren inguruko istorio eder bezain krudel hau, sentimentalismotik eta topikoetatik urruntzen dena eta, hala ere, izugarrizko indarra lortzen duena. Lan honi esker sari ugari irabazi zituen, Alemanian nahiz Herbehereetan, eta
|
hainbat
hizkuntzatara itzuli da.
|
|
|
Katalogo gehienak gaur egun merkatuan dauden gainontzeko ohiko albumak baino osatuagoak eta eguneratuagoak dira. Ataria, gainera,
|
hainbat
hizkuntzatan dago beraz, mundu osoko erabiltzaileek errazago egin ahal dituzte elkartrukeak.
|
|
|
eskalagarria da, edozein negoziotarako oinarrizkoa den enpresa terminoa da hau, hots, tamaina handiago batean erraz kopia daitekeen egitura duela. Gainera, egun, munduko herrialde guztientzako produktua da, azken urteotan bertsio asko aireratu ditugulako
|
hainbat
hizkuntzatan, beraz, internazionalagoa da.
|
|
|
Sareko Disneyren plataforma honetan 500 liburutik gora daude irakurgai, momentuz, ingelesez bakarrik, baina seguruenik, denbora gutxi barru umeek beste
|
hainbat
hizkuntzatan izango dute irakurgai. Horrez gainera, ipuinetako asko irakurri ahal izateko ordaindu egin behar da.
|
|
|
Fitxategiak hizkuntzatan eta proiektutan antolatzen ditu Pootle k; hizkuntza batek hainbat proiektu izan ditzake, eta proiektu bat
|
hainbat
hizkuntzatara egon daiteke esleitua. Fitxategiak editatzeko interfaze sinple eta erabilerraza du, eta, web bidezko tresna bat denez, edozein lekutatik har daiteke parte itzulpen prozesuan.
|
|
|
Ikusi dugun eran, Arruti, momentu batean Espainiari diosalak bidaliz bere herrimina kantatu duena 126, laster bere euskalduntasuna modu berri batean ulertuz joango da 127. Erroman batez ere euskararen kontzientzia ematen du argitu zaiola, behiala Etxepareri argitu zitzaion eran egin ere: beste
|
hainbat
hizkuntzak parte duen korroan, euskara ezin da falta. Beste hizkuntzak Elizako handizu goiti bati omenaldi egiteko iaioak badira, euskara ere bada; eta iaioz gain, euskara, txit maitearen?
|
|
|
zen abesbatzaren izena?, non berandu gabe sorginduko baitzuen koruko zuzendaria, harik eta, koruak eliz azpian eskaini zuèn abenduko ekitaldi batean, zuzendaria Nazario Orberekin hitz egitera ausartu zen arte. Koruak eskainitako errepertorioan
|
hainbat
hizkuntzatako gabon kantak zeuden, zeinetatik Adak bi interpretatu baitzituen bakarka, korua lagun zuela. Stille Nacht en interpretazioa, batez ere, izugarria izan zen:
|
|
|
Dokumental gordin bat proiektatzen dute bertan. Gidariak daude,
|
hainbat
hizkuntzatan eta, irteeran, emakume poloniar irribarretsuek zerbitzatutako menua jatea badago, merke samar. Arroza marmeladazko saltsan, edo barazkiz egindako pizza, esaterako.
|
|
|
Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko Hizkuntza Akademiak bazeukan euskarari emandako atala. Gabriel Arestiren Nire aitaren etxea garai hartan itzuli zuen errusierara eta bere ikasleek Kaukasoko
|
hainbat
hizkuntzatan itzuli zuten poema bera. Tamara Makharoblidzek, adibidez, georgieraz jarri zuen.
|
|
|
Antolatzaileek azaldu zutenez, Txikiak Handi, aurtengo Nafarroa Oinezen leloa gauzatzeko, Europan barrena harreman sare bat eraiki dugu
|
hainbat
hizkuntza txikirekin, leku horietara joan eta elkar ezagutza eta lana bultzatuz. Testuinguru horren barruan egin zen aipatu topaketa.
|