2000
|
|
Ekonomia eremuan oraindik ere abertzale gazte hauek ez dute politikan edo kulturan duten eragina. Alta, 15 urte barne, gazte horiek gure herriko auzapezak eta
|
hainbat
esparruen kudeatzaileak izanen dira.
|
|
|
Hainbat
esparrutan eta urte luzez lan eskerga egindako Martin Ugaldek bere izena daraman Kultur Parkearen lehen harria jarri zuen joan den apirilaren 7an Andoaingo Labordeneko fabrika zaharrean. Era honetan eman zitzaien hasiera ofiziala Martin Ugalde Kultur Parkea taxutzeko obrei.
|
|
Badira hogeita hamar urte Arantzazun euskara batua jaio zenetik, eta sorreran hainbat aldek enoratu ostean, onarpen maila handiena bizi du egun. Beharbada horrexegatik, oinarri sendoa hartu duelako, egindako bidea egokia izan ote den eta erdialdeko euskalkiek emandakoa bizkaiera edo mendebalekoaren kalte ez ote den izan eztabaida interesgarria dabil hitzetik hortzera azken urteotan. Orriotan euskalki hau berrindartzeko
|
hainbat
esparrutatik egin den lana, egun bizi duen bultzada eta normalizaziorako ematen ari diren urratsak eta dauden kezkak bildu nahi izan ditugu.
|
|
" A la par de' l pertues, a partir de hoije, ye lhuç de Miranda, lhuç de Pertual", esaldiak bururatzen du hizkuntza eskubideak onartzeko aurkeztu zuten poesiaz betetako testuak. Ordutik aurrera mendetako gutxiespenaren aurkako lana luzeagoa bada ere nekazal inguru hori hainbat eta
|
hainbat
esparrutan Portugalgo atzeratuenen artean dago, eta analfabetismo maila ere handienetakoa da, sekulako mugarria izan zen, urte askoko lanen emaitza.
|
2001
|
|
Partida batzuk hainbat patronal eta sindikaturen finantzaketarako desbideratu izan dira noizbait. Horrela adierazi izan da, behintzat,
|
hainbat
esparru sindikaletan. Diru gehiegi dabil jokoan, eta erraza da plan bat eta bestearen artean edo ikastaro batetik bestera milioi bat edo beste administratzaileen eskuetan itsatsita geratzea.
|
|
Hau areagotu egiten da gainera euskara bera hainbat eta
|
hainbat
esparrutan, hezkuntzan, lan munduan... urratsak ematen ari dela ikusten duenean. Baina batez ere, gizartearen gehiengoak euskararen aldeko eta euskararen normalizazioaren aldeko apustu garbia egiten duela jabetu direnean.
|
2002
|
|
Balio literarioari dagokionez, denetik topa daiteke beraz nobela historikoari dagokion apalean, obra onak eta txarrak, beste
|
hainbat
esparrutan gertatzen den bezala. Eta historia?
|
|
Zerrenda luzeegia, zalantzarik gabe, bere kontu eta kemenaren fruitu bakarrik izateko. Izebergaren gailurra da Garzon, eta ur azpian dira haren jarduera xaxatu eta laudoriotu duten Estatuaren
|
hainbat
esparru, horien artean PPren Gobernua nagusi. Baina bere instrukzioak, halaber, etenbako danbatekoak jaso ditu Entzutegi Nazionaleko 4 Salaren aldetik eta bere jarduna eta protagonismoa gero eta zalantzazkoagoa da justizia administrazioaren zenbait guneren begietara.
|
|
Txosten honen prestaketan, unibertsitate eta jakintza arlo desberdinetako unibertsitate irakasleak jardun dugu. Lehenago esan dugun bezala,
|
hainbat
esparru landuditugu: irakaskuntza, ikerkuntza, kudeaketa, egitura eta gizartearekiko harremana.
|
|
Beste
|
hainbat
esparrutan bezala, Europan heziketaren egoera ez da bat bera.Hala ere, aniztasun horren bamian, Eskandinaviako herrialdeak nagusi dira gauzaaskotan. Lehenik, biztanleria aktiboari buruzko hainbat inkestatan, lanpostuarekinzerikusia duten heziketako jardueretan emandako partaidetza tasak Europakogainerako herrialdeetakoa baino handiagoak dira beti.
|
|
Forma positiboagoa erabiliz, proiektu baten inguruko hausnarketari heltzea dela ere esan dezakegu4 Eskolari buruz egindakobaieztapen bera egin daiteke euskal, euskarazko? intelligentsiaren inguruan ere.Izatez, gaur egun, estatuko eta zuzenbideko
|
hainbat
esparrutan garatu diren unibertsitateetan lan egiten dute euskal unibertsitate akademikoek, hain zuzen ere politika linguistiko eta kultural euskaldun komunaren gidaritza ezagutzen ez duten erdalunibertsitateetan. Haien baitan txertatzen da irakaslego elebidun, gutxitua?, unibertsitate egitura, ikastetxe, sail eta ezagutZa eremu desberdinetan sakabanatua.Tokian tokiko hizkuntza egoerak ere desberdinak dira.
|
|
Pentsamendu hori, halere, erraz uxa daiteke euskararen normalizazioa prozesu gisa ulertuz gero: hizkuntz normalkuntzak aurrerapauso handiak eman ditu
|
hainbat
esparrutan, eta oraindik euskaldundu ez diren eremuak lantzeke ditugunak dira, horietan ere egoera iraularazi arte; oraingoa ez dugu jo behar, ez, behin betiko eta zinezko errealitatetzat. Kontua da, hizkuntz aldaketa horrek denbora luze eta ahalegin handiak eskatzen dituela, eta oraindik ezin izan dugula euskararen berreskuratze prozesua amaitu; horri segida ematea da belaunaldi abandonatuari uzten diogun herentziaeta eginbeharra.
|
|
Behar handiei egin behar diete aurre unibertsitateek, eta, salbuespenak salbuespen, euskararen erabilera bultzatzea ez da izaten goreneko lehentasuna duena. Bestalde, irakasle euskaldunak ez dira erraz lortzen (edoso rtzen)
|
hainbat
esparrutan. Irakasle euskaldun gutxi daude teknika eta osasun arloko ikasketetan.
|
2003
|
|
Beste
|
hainbat
esparru politiko, ekonomiko eta sozialetan bezala, eta betiere Euskal Herri osoari gagozkiola, honetan ere ez dugu fidatzeko moduko estatistika nazionalik. Siniestralitate laboralaren kasuan, oraingoz EAEko eta Nafarroako estatistikak bakarrik ditugu eskura; Iparraldeari dagokionez, ez dugu inolako datu ofizialik.
|
|
Rafel Castellanoren hitzetan, «idatzian gutxi landu da euskal umorea, baina ahozkoan tradizioa badago». Bertsolaritza, abestiak, herri antzerkiak, inauteriak... ahozko umoreak
|
hainbat
esparru izan du gurean.
|
|
Espainiarekin atxikimendu libreko itun berri bat lortzea du helburu proposamenak. Baina kritikak jaso eta zalantzak sortu ditu
|
hainbat
esparrutan proposamenak. Posible al da itun hori?
|
|
Gehienbat eskultore gisa ezaguna bada ere, aportazioak
|
hainbat
esparrutan egin zituela esan genezake, beraz. Eta, hala ere, Oteizaren inguruan esparrutaz hitz egitea ez dirudi egokiena denik.
|
|
Beren ekintzak
|
hainbat
esparruetan burutu dituzte dagoeneko: Unibertsitatean, Postetxean, SNCFn eta abar.
|
|
Ikasgeletan, patioan zein ikasgaiak lantzen ez diren beste
|
hainbat
esparrutan (eskola esparru itxietan, oro har: komunak, gimnasioak, jangelak) dauden toki edo gauza arriskutsuei dagokienez, kalifikazio ona jaso dute.
|
|
Gobernuz kanpoko erakunde hori abian jarri berri da programa horretan. Edizio berri honen helburua da 250.000 haur baino gehiago gonbidatzea beren eskubideak eta erantzukizunak
|
hainbat
esparrutan ulertzera; izan ere, Aldeas Infantiles SOS erakundearen ustez, balioetan oinarritutako hezkuntza izan behar da lehen haurtzarotik prestakuntzaren oinarria. Inkesta Ekimen hori dela eta, GKEak inkesta baten berri eman du.
|
|
Eduki berriak, formatu berriak Consumaseguridad.com sortu zeneko funtsa orain aurkezten den bertsio berrian mantentzen da. Hala ere, eta
|
hainbat
esparrutako adituek kontuan hartzen dituzten jarraibideei eta gomendioei jarraiki, elikagai toxiinfekzioetara mugatutako elikadura segurtasunaren kontzeptua zabaldu egiten da bertsio berrian, hasiera batean urrunak diruditen baina, zalantzarik gabe, harremana duten eremuetara. Adibidez, ingurumen arazoak, konposatu eta elikagai jakin batzuek osasunean duten eragina edo ekoizpen sektorean teknologia berriak erabiltzea.
|
2004
|
|
Baina lehendabiziko hauteskundeetatik aurrera hasi ziren pentsatzen ez zela hain errentagarria jarrera horri eustea. Haustura askoz beranduago burutu bazuten ere, orduan
|
hainbat
esparrutan hasi ziren gauzak birpentsatzen. Gogoan dut, behin Aizpunek mehatxu gisa erran zidala:
|
|
Euskara aberasteko eta
|
hainbat
esparrutan baliatzeko egindako lana da hau. Baita Urretxuko eta Zumarragako herriko hizkeraren ezaugarrien berri jasotzeko ere.
|
|
Demokraziaren paradigma zabalak
|
hainbat
esparru hartzen ditu bere baitan (politikoa, soziala, ekonomikoa), eta horietako bakoitzean eredu parte hartzailerahurbiltzea du ipar. Autoeraketa ekonomikoa hortxe kokatzen da:
|
|
Instituzionalismoak paradigma berri eta alternatibo bat sortzeko egin ditzakeen ekarpenak
|
hainbat
esparrutara hedatzen dira. Ekonomia sozialarekin loturagehien agertzen duten hiru alderditara mugatuko gara lan honetan:
|
|
Ekonomia soziala mugimendu kooperatiboa sortzearekin hasi eta urte luzez garatuzeta gorpuztuz joan den esperientzia esanguratsua da. Garrantzizko indar ekonomikoa da munduko hainbat herrialdetan, baina batez ere, indar etiko eta eraldatzailehandia duen errealitatea da; ekonomia sozialaren balioak, printzipioak, praktikaketa emaitzak garrantzitsutzat eta oso baliagarritzat jo izan dituzte gizartearen
|
hainbat
esparruk.
|
|
Hamar urte besterik ez diren arren, substantzia horien erabilera medikuntzaren
|
hainbat
esparrutan zabaldu da.
|
|
Aditu horien arabera, estatinek zeluletako hiesaren karga birala murrizten dute. Estatinak ez dira ia hamarkada bat existitzen, 1997an kolesterol “txarra” (LDL) deitzen zaion odolaren maila murrizteko gai zirela aurkitu baitziren, baina medikuntzaren
|
hainbat
esparrutan erabili dira. Fernando Fabiani adituak, Sevillako Virgen de la Macarena ospitaleko lipidoen ataleko buruak, esan du “XXI. mendeko aspirina” bihurtzeko asmoa dutela, kolesterolaren aurka eraginkor agertu ez ezik, minbizi mota batzuei aurre egiteko eta, batez ere, gaixotasun kardiobaskularrei eta arteriosklerosi prozesuei aurre egiteko ere erabiltzen direla.
|
|
Bihartik datorren 25era arte, Nutrizio Komunitarioko Espainiako Elkartearen VI. Biltzarra eta Nutrizio eta Osasunari buruzko Iberoamerikako IV. Biltzarra egingo dira Ibizan. Hori dela eta, Balear uharteraino nazioarteko adituak etorriko dira,
|
hainbat
esparrutako doktoreak, unibertsitateko irakasleak, farmazialariak edo nutrizionistak. Gai hauek jorratuko dira, besteak beste:
|
|
“Mugikortasun jasangarria” sustatzeko, erakunde publikoek “erabilera anitzeko” politikaren alde egiten dute. Politika horrek ibilgailu kopuru handiak eragiten dituen arazoei heltzen die, eta, ahal den neurrian, arazo horiek arintzen saiatzen dira,
|
hainbat
esparrutan planteatutako ekimenen bidez. Adibidez, Europako Batasunak hainbat urte daramatza “Europako Mugikortasunaren Astea” deitzen. Aurten irailaren 16tik 22ra egin da, eta leloa, “Kale seguruak haurrentzat”, izan ere, zirkulazioa murrizteak eta hiriko kaleak oinezkoentzat jartzeak pasadizokoen segurtasunerako dituen abantailei buruzkoa izan zen.
|
|
Haren literatur obra laburra da," oso xumea eta laburra —aitortzen zion Villasanteri 1983an— hainbeste bainaiz mugatua neure jakitate, ahal eta posibilitateetan!". Izan ere, fraide, irakasle eta
|
hainbat
esparrutako zereginugariek ez baitzioten utzi nahi zukeen denbora eta dedikazioa idazteko. Ez zuen sekula, gainera, bere burua idazle osotzat hartu, eta literaturari apaltasunez, eragozpenez eta zailtasunez ekin zion, modu autodidakta batez bere burua formatuz, 1950 hamarkadetan plazaratzen hasi ziren hainbat idazleren modura.
|
2005
|
|
Ez da asmo bat, beraz, egindako zerbait baino. Memorandum horretan, Europako Batasuneko organoen erregimen linguistikoari buruzko erregelamendua aldatzea eskatzen da,
|
hainbat
esparrutan euskarak, katalanak eta galizierak balioa izan dezaten Parlamentuan, Erregioen Batzordean eta herritarren erakundeen arteko harremanetan.Nire susmo onak »Ministerioan hartutakoak» memorandum hori onartua izan dadin dauden posibilitateei buruzkoa da. Seguru asko, euskarak, onarpena izango du esparruren batean.
|
|
Joseba Permachek aldizkari honetan bertan berriki esan duen bezala, orain GUZTIOKIN hitzartu beharra dago. Niri behintzat jarrera hori benetan ulergaitza egiten zait, eta beste
|
hainbat
esparrutan gertatzen den bezala, inbutuaren legea darabiltela deritzot: besteentzako mutur estua eta eurentzako aho zabala.
|
|
Eusko Legebiltzarrean aurkeztutako berdintasunerako lege proiektuak betebeharrekoak izango liratekeen hainbat agindu xedatu beharrean, berdintasun formaletik berdintasun errealerako urratsean beharrezkoak izan litezkeen konpromisosozialen manifestutzat jo daiteke, batez ere, kontuan hartzen badugu, lege honekaipatzen dituen
|
hainbat
esparrutan Eusko Legebiltzarrak ez duela inolako eskumenik. Gainera, hauteskundeekin batera lege proiektu guztiak bertan behera geratzendirela kontuan hartzen badugu, erakunde autonomikoek komunikabideen aurreanegin zuten lege proiektuaren aurkezpen arranditsu horretan geratu dela esan dezakegu, marketing hutsean.
|
|
1970eko hamarkadaren hasieran kontinenteen jitoak onarpen orokorra erdietsi zuen,
|
hainbat
esparrutan burututako ikerketetan lortutako emaitzak bat zetozelako teoriaren oinarrizko kontzeptuekin. Ugari izan ziren kontinenteen mugikortasunaren alde lortutako datuak eta, hemen, pentsamolde aldaketan eraginkorrenak izan ziren ideiak baino ez dira aipatuko.
|
|
izan ere, normalean, zenbait faktoreren batura izaten da. Horregatik, garrantzitsua da
|
hainbat
esparrutatik esku hartzea. NAOS estrategia, beraz, ez da gauzatu nahi den proiektua osasun arloan bakarrik, ezarri behar baita familia ingurunean eta elikagaien sektoreko enpresetan, eta, batez ere, eskola eta jantokiak.
|
2006
|
|
Katalunian, aldiz, ez da horrelakorik izan, edo ez behintzat Euskal Herriaren neurri berean. Zein eragin izan du horrek,
|
hainbat
esparrutan eta, bereziki, autogobernuan?
|
|
Ezbairik gabe, ekitearen aldeko jarrera Sarrionandiaren pentsaeraren muineandago. Baina parentesi bat zabalduz, jarrera horrek
|
hainbat
esparru besarkatzendituela gogorarazi nahi nuke. Izan ere, euskal arazoaren aurrean agertzen duenjarrera ez ezik, munduari begira agertzen duen jarrera ere bada, justizia sozialarenalde ekin beharra iradokitzen digularik usu eta denontzako mundu hobe bateraikitzeko ahalegina benetan egin beharra.
|
|
Gobernuko lehen lehendakariordeak, María Teresa Fernández de la Vegak, Ministroen Kontseiluaren ondorengo prentsaurrekoan adierazi zuenez, Gobernuaren helburua da “ezintasunak dituzten pertsonei eta beren eskubideen aurka dihardutenei erraztasuna ematea”. De la Vegak gogora ekarri zuen Espainiako hamaika herritarretik batek ezgaitasunen bat duela, eta horietako asko bigarren mailako herritar gisa bizi dira egunez egun,
|
hainbat
esparrutan, hala nola lan merkatuan, jasaten duten bereizkeriagatik. Ezgaitasuna duten pertsonen aukera berdintasunaren, bereizkeriarik ezaren eta irisgarritasun unibertsalaren arloko arau hausteei eta zehapenei buruzko lege proiektuak elkarteen mugimenduaren, Ezgaitasunaren Kontseilu Nazionalaren, Estatu Kontseiluaren eta autonomia erkidegoen txostena du.
|
|
Arau hori EBko elikagai legeriaren funtsezko printzipioaren barruan dago, eta pentsu eta elikagai seguru eta osasungarrien merkaturatze esklusiboa ezartzen du produkzioaren, eraldaketaren, banaketaren eta merkaturatzearen fase guztietan. Hala ere, kontua oso konplexua da; izan ere, elikagaien segurtasunean ezarritako arau eta oinarrizko printzipioei pentsuei eta elikagaiei buruzko legeria zehatzagoa gehitzen zaie, eta
|
hainbat
esparru hartzen ditu, hala nola animalien nutrizioa, pentsuak, pentsuak eta elikagaiak, zoonosia, animalien azpiproduktuak, hondakinak eta kutsatzaileak, osasun publikoari eragiten dioten animalien gaixotasunen kontrola eta errotik kentzea, pentsuen etiketatzea, elikagai plagizidak, gehigarriak. Estatu kideetako organo eskudunek legeria hori betetzen dela egiaztatu eta bermatu behar dute ekoizpenaren, eraldaketaren eta banaketaren edozein fasetan.
|
|
Kolektibo horrek biztanleriaren %7 eta lan merkatuaren %10 ordezkatzen du. Espainiako Gurutze Gorriak eta antzeko erakunde sozialek hartu dute parte. eta Once Fundazioa; horri esker, enpresekin partekatu ahal izan dira immigranteak eta ezgaitasunak dituzten pertsonak
|
hainbat
esparrutan integratzeko izandako esperientziak. Joaquín Garralda Mundu Itunaren Espainiako Elkarteko lehendakariak nabarmendu duenez, “immigrazioa eta ezgaitasuna bi errealitate dira, eta enpresak aukera gisa hartu behar ditu sektorea gero eta lehiakorragoa izateko eta langileak gustura eta motibatuta egoteko”.
|
|
Osasunerako Mundu Erakundeak (OME), «hedapeneko epidemia» gisa kalifikatuta, dio neurri egokiak hartzen ez baditu, kaltea bikoiztu egin daitekeela urte gutxi barru. Faktore anitzeko izaera duenez,
|
hainbat
esparrutatik aztertu behar da. Britainiar adituek diotenez, kultura da horietako bat.
|
|
Horregatixe segitu behar dugu ahal dugun guztia egiten zera lortzeko: egunen batean frankismotik geratzen den guztia urruneko amesgaizto bihur dadila, eta utz diezaiola eguneroko errealitate goibel izateari, oraindik ere
|
hainbat
esparrutan gertatzen den bezala. Estatu espainol eta frantsesa egun osatzen duten pertsona eta nazioen askatasunarentzat izango da onurarik handiena.
|
2007
|
|
Bertan bere sukaldaritza berritzailea praktikan jarri ahal izan zuen, baina arrakasta gutxirekin. Izan ere, Berpizkundeak sormenaren eztanda ekarri zuen
|
hainbat
esparrutan, baina italiarren urdailek Erdi Aroko ohiturak mantentzen zituzten oraindik cinquecentoan. Gauza bera gertatu zitzaion Leonardori Sforzatarren aginduetara lan egin zuenean.
|
|
Beste
|
hainbat
esparrutan bezala, Leonardo aitzindari izan zen sukaldean ere. Baina bizitza guztian pasioz landutako jarduna ahaztu eta Giocondaren irribarrearen atzean dagoen misterioa aztertzen jarraitzen dugu.
|
|
Nafarroan asko hitz egin da aldaketaz azken hilabeteetan, eta aldaketa hori Nafarroako
|
hainbat
esparru politikoetako pertsonek nola ulertzen duten zehaztu nahi izan dugu. Nafarroako Gobernua osatzeko negoziazio politikoen zurrunbiloan egin genuen mahai ingurua Iruñean, uztailaren 3an, baina balizko gobernuez gain, Nafarroan pil pilean diren beste gai batzuen inguruan ere jardun genuen:
|
|
Begiari jarraitzeko teknologiak
|
hainbat
esparrutako arloak biltzen ditu, informatikatik hasi eta psikologia arte. Irudiaren prozesuak, elektronikak, optikak eta prozesu kognitiboen analisiak, beste askorekin batera, zerikusia dute sistema horien diseinuan eta erabileran.
|
|
Zambian, ingurumenerako ‘jasangaitzak’ izateko arriskua izan arren, agintariek DDT bidez kontrolatutako fumigazioak baimendu dituzte eta malaria gutxiagotan dabil. Bien bitartean,
|
hainbat
esparrutako politikariek eta zientzialariek topaketak antolatzen dituzte jarduera fronte ausart eta eraginkorra irudikatzeko. Azkena Bartzelonan izan da.
|
|
Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentzia (AESAN). Horrez gain,
|
hainbat
esparrutako erakunde publikoen lana eta konpromisoa ere badago: Europako Batzordea, estatuko eta autonomietako osasun agintariak, eta kontsumitzen ditugun elikagaien segurtasuna zaintzen duten tokiko erakundeak.
|
|
Ohi bezala, egiten eta eragiten jarraitzen dugu. Hainbat ildotan lan egiten dugu komunikatibo, sozial zein politikoetan eta
|
hainbat
esparru jakinetan aritzen gara: lan munduan, hezkuntzan, etorkinenean, administrazioetan...
|
2008
|
|
Bizindar objektiboa hizkuntza komunitateek
|
hainbat
esparru elebidun eta eleaniztunetan duten posizio erlatiboa deskribatzeko erabili izan da. lizatzen direla estatuaren barruan duten egoerari eusteko edo hura hobetzeko (Giles eta Johnson, 1987). Alderantziz ere gertatzen da:
|
|
Bizindar objektiboa hizkuntza komunitateek
|
hainbat
esparru elebidun eta eleaniztunetan duten posizio erlatiboa deskribatzeko erabili izan da. Hona hemen hizkuntza komunitate horien adibideak:
|
|
Euskara
|
hainbat
esparrutan eta zenbait gaiez jarduteko (oso) gutxi erabilia izan da azken urte hauetara arte. Halaber, ezin ahantz genezake euskaraz dihardugunean, lehenago beste hizkuntza batean edo batzuetan jasotakoa itzultzen edo egokitzen ari garela, zuzenean ez bada zeharka.
|
|
Balantzeak, urteko kontuak, kontratuak, publizitate liburuxkak edo atzerrian merkaturatu nahi diren produktu eta makinei buruzko eskuliburu teknikoak ohiko lan materiala dira itzulpen agentzia askotan. Aldizkarietarako itzulpenak ere badira, zenbait hizkuntzatan edo
|
hainbat
esparrutan espezializatuta (adibidez, CONSUMER EROSKI aldizkariak katalanez, galegoz eta euskaraz argitaratzen ditu, baita gaztelaniaz ere). Interpretazio zerbitzuak ohikoak dira merkataritza bileretan edo negoziazioetan.
|
|
|
Hainbat
esparrutatik erretiratutako profesionalek" boluntario kultural" gisa jarduten dute Espainiako museo eta katedraletan
|
|
|
Hainbat
esparrutan aritu da lanean. Esaterako, bere musikazale senak bultzatuta, Zaldibarko Koral Elkartea eratu zuen 1945 urtean, eta bertako zuzendari izan zen berrogei urtez.
|
|
Zinemagintzan, gidoigintzan eta beste
|
hainbat
esparrutan ibilia den arren, lieraturgintzan ikusten du bere burua idazleak.
|
|
Julen Arexolaleiba graduondokoaren koordinatzailea oso gustura agertu zen lehen ikasturteak eman duenarekin eta azpimarratu zuen graduondokoak iraun duen hilabete hauetan guztietan, euskal idazle, musikari eta kulturako beste
|
hainbat
esparrutako jendeak hartu duela parte bertan euren esperientzia azaltzen. Iragarri zuen era berean, datorren urtarriletik aurrera berriz ere ekingo diotela graduondoko honi.
|
|
Guztiek ere euskararen erabilera sustatzea dute helburu. Horretarako,
|
hainbat
esparru lantzen dituzte, esaterako, haur eta gazteen aisialdia, kulturgintza, tokiko hedabideak, mintzapraktika, sentiberatzea... Irakurri, oparitu eta gozatu egitasmoaren helburu nagusia irakurtzeko zaletasuna bulkatzea da, euskaraz irakurtzearen alde atsegina azpimarratu nahi izan da:
|
2009
|
|
Hala ere, txistuarekin aurrera begira ari naiz, zerbait aberatsa lortzeko ahaleginean.
|
Hainbat
esparrutan mugitzeko beharra daukat. Baina alde horretatik ez dut inor minduko.
|
|
html rekin, www sarearekin eta lehenengo zerbitzari batekin. Horrela, Internet alor militar eta zientifikotik atera eta bizitzaren
|
hainbat
esparrutan erabiltzen hasi zen. Hortik aurrera, esan bezala, gutxi batzuentzat bakarrik izateari utzi eta milaka pertsonaren etxeetara heldu zen, lantokietara, negozioetara. Pixkanaka pixkanaka dena aldatzen joan zen:
|
|
Gaur egun emakumeak gehiengoa dira (edo izango dira laster) luzaroan gizonezkoenak izan ohi ziren
|
hainbat
esparrutan, medikuntzan edo justizian, besteak beste. Ondorioak gutxi barru baloratu ahal izango ditugu.
|
|
Ekimenaren helburua poesiaren inguruko jardunaldiak antolatzea da. Aurten erotismoa eta intimitatea gaiak landuko eta horien arteko
|
hainbat
esparru garatuko dituzte.
|
|
Emakumeak gehiengoa dira (edo izango dira laster) luzaroan gizonezkoenak izan ohi ziren
|
hainbat
esparrutan, medikuntzan edo justizian, besteak beste. Ondorioak gutxi barru baloratu ahal izango ditugu.
|
|
Tontxu Campos aurreko Hezkuntza sailburuak apurtu zuen adostasun hori argitaratu zituen dekretuen bitartez, erantsi du.Arantza Aurrekoetxea EAJko legebiltzarkideak gehiegizkotzat jo ditu Isabel Celaaren hitzak, izan ere, ikastetxeetan doktrinamendu nazionalista egitea leporatu zion Ibarretxeren Gobernuari.Atzokoan egindako adierazpenak tokiz kanpo daude. Gehiegizkoak dira eta haserrea eta amorrua baino ez dute eragiten gizartearen
|
hainbat
esparrutan, nabarmendu du.Bestalde, Eusko Alkartasunak ere gogor kritikatu du plan berria. Azken urteotan benetako elebitasunaren alde egindako bidea arriskuan jartzen ari da Jaurlaritza, salatu dute.
|
|
Bigarrenean, aldiz, Euskaltzaindiaren intereseko jakintza esparruetako ikerketa lanak, liburu aipamenak eta antzekoak jasotzea erabaki zuten, eta lan horiek zer gaiei buruz izan behar duten ere zehaztu zuten: ...ia; lexikografia/ lexikologia; literatura; toponimia/ onomastika; fonetika eta fonologia; semantika eta pragmatika; hizkuntzalaritzaren historia; hizkuntzaren normatibizazioa; hizkuntzaren normalizazioa; soziolinguistika; teknologia berriak eta hizkuntza; iurilinguistika eta hizkuntza zuzenbidea; itzulpengintza; zientzia arlo desberdinetako euskara teknikoak eta, orobat, aintzat hartuko dira beste
|
hainbat
esparrutako diziplinak, euskararekin zerikusirik duten neurrian?.
|
|
batetik, Euskal Herriaren intereseko ziren gaiak ikertu eta argitaratzea, batez ere Gerra Zibilaren bilakaerari zegokionez(); etabestetik, Euskadiko armadaren inguruko ikerketa. Gerra Zibilaren inguruandagoen dokumentazioak
|
hainbat
esparru lantzen ditu, besteak beste: errepresioa eta erbesteratzea, Santoñako Ituna eta negoziazioak, diskurtsoak, gudarien memoriak eta elkarrizketak, bonbardaketak, argazkiak...
|
|
Ikuspegi horren arabera, errealitatea sozialki eraikia izan den zerbait da, eta objektibotasuna eta errealitatearen kontzeptuak interes eta talde sozialen indarren arabera eraiki eta sostengatzendira. Ikuspegi honek hedapen handia izan du
|
hainbat
esparrutan, hezkuntzan, psikologian edo soziologian, esate baterako?. Generoaren ikerketa eta analisianere garrantzia handia hartu du ikuspegi honek, proposatuz sexuari, maila biologikoari?
|
|
Jaungoiko Zale oso eraginkorra izan zen eta Errepublika garaian sorturiko EkinJaungoiko Zaleek ere (ren jarraipena zena) bide berari jarraitu zion. Batak zein besteak
|
hainbat
esparru jorratzen zituzten, baina beti ere ardatz nagusi erlijioa izanik. 1914ko urtarrilaren 4an Jaungoiko Zalek argitara emaniko testu honek haren izaeraren berri damaigu:
|
|
Europar Batasunaren esparruan, Europako Batzordea bera zuzen inplikatu da gizarte elkarrizketaren
|
hainbat
esparrutan, lan merkatuaren harremanetan hain zuzen. Arlo honetan, hainbat hitzarmen lortu dira gizarte bitartekariekin?
|
|
Teoria horien aurkako kritikak
|
hainbat
esparrutatik datoz. Oro har, onartu egiten da ekonomiaren dinamizazioan lehiak duen funtzio positiboa.
|
|
Fluxu egoera
|
hainbat
esparrutan deskribatu izan da, hala nola eguneroko lanean, jarduera akademikoan, aisian eta kirolan. Berez, esperientzia atsegingarria da, non erronka jakin bati aurre egiteko eta norberaren abilezien arteko oreka bat gertatzen den.
|
|
Aldi baterako lanek enpresaren egitura ulertzen eta lehentasunak finkatzen laguntzen dute Lan mota hauek lizentziatu berriari enpresa egiturak askoz hobeto ulertzen, hainbat lanpostu ezagutzen eta enpresan lehentasunak ezartzen lagun diezaiokete. Era berean, aldi baterako lanpostu batzuetan aldi baterako lan eginez gero, hautagai batek aukera du lan bera
|
hainbat
esparrutatik ezagutzeko. Azkenik, ez da ahaztu behar, adituen arabera, enpresa batean lanpostu finko bat lortzeko modurik onenetako bat praktiketako ikasle gisa hastea dela, edo aldi baterako kontratu baten bidez. Lehen laneguna Izan aldi baterako lanpostu bat edo lan finko bat, zenbait hautapen prozesu, proba psikotekniko batzuk eta elkarrizketa pertsonala gainditu ondoren, lizentziatu berriak azkenean lortu du ametsetako lana.
|
|
|
Hainbat
esparrutan oso elementu ezaguna eta erabilia izan arren, co2 aren aplikazio berriak aurkitzeko egindako azterketa zientifikoek interesa pizten dute etengabe. Nafarroako Unibertsitatean, Ignacio Ángel Angós Iturgaizek aldeztutako tesiaren bidez, atmosferak patata prozesatuan dituen ondorioei buruzko azterketa bat egin da.
|
|
Bizi itxaropena luzatu egiten da, eta inguruneak prestatuta egon behar du adinez nagusiak artatzeko. Horrek gazteen eta helduen arteko harremanak sustatzea dakar, bizikidetza ezinbestekoa izango baita
|
hainbat
esparrutan. Batzuk eta besteak errespetatu egin behar dira, baina, batez ere, garrantzitsua da ulertzea.
|
|
Pobreek jaiotza tasa oso altuak dituzte (2,9 milioi) eta bizi itxaropen txikia (53 urte). Amen heriotza tasa eta ugalkortasuna Desberdintasunak
|
hainbat
esparrutan ikusten dira, baina osasuna da gehien kezkatzen duenetako bat. Amen heriotza tasa oso handia da garapen bidean dauden herrialdeetan.
|
|
0,1etik 100 nanometroko eskalan gertatzen diren fenomenoak ulertu, ebaluatu eta komunikatzea da erronka. Horretarako, Europako Batzordeak, Europako Parlamentuak eta Elikagaien Segurtasunerako Europako Agentziak, besteak beste, bat egin dute dagoeneko, izan daitezkeen arriskuei buruzko Europako eztabaida
|
hainbat
esparrutatik jorratzeko. Nanomenua Nekazaritza, medikuntza edo ingurumena dira iraultza nanoteknologikoaren esparruetako batzuk.
|
|
Konponbidea, Luis Cañón CNSEko lehendakariak dioenez, “mundu inklusiboagoa eta mugarik gabea, guztiontzat diseinatua, sortzen lagunduko duten konponbide txikiak daude egunero, eta hor sartzen dira”. Zeinu hizkuntza Erreklamaziorik errepikatuena zeinu hizkuntza erabiltzea da,
|
hainbat
esparrutan modu horretan komunikatzeko aukera izatea. Konfederazioaren datuen arabera, Espainian zeinu hizkuntza egiaztatua duten 2.781 interprete daude, baina %25ek bakarrik egiten du lan horrela:
|
|
Arma industriak garrantzi handia izaten jarraitzen du Euskal Herrian. Duela hamar urte zeuden 90 arma enpresetatik bi herenak itxi edo alde egin duten arren, sektore horren
|
hainbat
esparrutan lan egiten duten beste enpresa batzuk sortu dira. Hala, gaur egun, gutxienez 84 enpresak ekoizten duten armagintzari lotutako materiala.
|
|
Baina ez da bakarra. Hainbat eta
|
hainbat
esparrutara zabaldu daitekeen kontua da.
|
|
Immigrazioarekiko jarrera irekia edo uzkurra dutenen arteko aldea agerian uzteaz gain, beste
|
hainbat
esparru landu ditu Ikuspegik Tolerantziaren Indizean. Alderdi positiboak eta negatiboak uztartzen dituen arren, hainbat aldagai soziodemografikok tolerantzia mailak bereizteko aukera ematen dute.
|
|
Epaiketa horren bidegabekeria salatzeko, eta elkartasuna bildu asmoz egiten ari diren ekimenen baitan gaur elkarretaratzea egingo da Donostian, Bulebarrean.
|
Hainbat
esparrutako profesionalak egin dute bat auzipetuekin elkarretaratzean, eta gaurkoan musikariekin egingo da elkarretaratzea. Irekia da baina, bat egin nahi duen guztiarentzat.
|
|
Jean Louis Davant Nabarraldek publikoki aitortuko du, eskerrak eman, zoriondu, omendu. Idazle zuberotarra,
|
hainbat
esparrutan lanean aritua da irmoki, iparraldean pertsonaia giltza da egungo kultur mugimenduan. Zuberoako euskaltzain oso da 1975etik, askorentzat pastoralen idazle gisa ezaguna, beste askorentzat kantore idazlea, antzerkia, poesia... hamaika lan argitaratua da.
|
|
defizit horiek normaltasun handiz hartzen ditu tokian tokiko gizartearen parte esanguratsu batek, herri erakundeen aldetik ez dagoelako euskara erabiltzearen aldeko jarrera aktiborik. Ingelesa baloratzen du Nafarroako Gobernuak, baina bertakoa den hizkuntza bati, euskarari, lege babes propioa izan arren, langa jartzen dio
|
hainbat
esparrutan. Bitxia ez ezik, tamala da, ezbairik gabe.
|
|
Zilegi da, ordea, erabat zilegi, gogo hori asebetetzea. Zilegi da, halaber, hainbat eta
|
hainbat
esparrutan hizkuntza nagusi moduan gaztelania erabili nahi izatea: hori da milaka euskal herritarrek gogoko dutena.
|
|
Honek ez du esan nahi egindakoa oker egin denik, eta egindako bideari etorkizunean ateak itxi behar zaizkionik, ezta hurrik eman ere. Euskararen ezagutza hazteko, euskara arrotzak zitzaizkion
|
hainbat
esparrutan ere erabilia izateko, sutondoko hizkuntza erabilera jasoetara egokitu eta jartzeko... nekez egin zitekeen egin dena baino gehiago horren denbora laburrean, eta nekez egin zitekeen beste modu batean eta izan dituen kosturik gabe. Bide horrek, gainera, jarraipena behar du, zalantzarik gabe.
|
|
Euskarak bere historian izan duen hiztun kopururik altuena duen garai honetan, eta gure hizkuntzak duela gutxi arte arrotz izan zaizkion
|
hainbat
esparrutan ere lekua egin duen garai honetan, lehengo elebidunek baino gehiago erabiltzen ote dute euskara gaur egungoek?
|
|
Ikasi dugu, harriduraz ikasi ere? euskarak guztiz bereak zituen
|
hainbat
esparrutan ere, erdarek betetzen dituztela euskaldun asko eta askoren eguneroko adierazpen premiak. Jakin dugu, minetik gertu dagoen sentimendu batez?
|
|
Horrela jardunez gero, gainera, zauriek ere orbandu gabe jarraitzen baitute ezinbestean. Eta zintzoki jokatu nahi duenak aitortu du Espainian
|
hainbat
esparrutako zenbait erakundek hizkuntza aniztasunaren sustapena euren jardunbidetik kanpora utzi baldin badute, eta Espainiak berea duen hizkuntza pluraltasunari, mespretxua bera baino gogorragoa izan ohi den axolagabekeriaz ez bada, espresuki kontra eginez begiratu baldin badiote, ez dela izan legeriak inor hartara behartu duelako edo legeriak justu bestelako zerbait egitea eragozten duelako.... Ez.
|
|
Nabarmentzekoa da, halaber, askotariko euskal sortzaileen ekarria euskara batuaren eraikuntzan: euskal idazleen sorkuntza, eta itzultzaileen, irakasleen, ikertzaileen, hedabideetako profesionalen eta beste
|
hainbat
esparrutan euskara lan hizkuntzatzat erabiltzen dutenen jarduna izan dira, Euskaltzaindiaren aitzindaritzaren gerizpean, euskara batuaren eraikuntzan gertatu den aurrerakada ahalbidetu dutenak.
|
|
Euskarari buruz esan berri dugunak hizkuntza aniztasun asimetrikoan bizi diren eta nola halako ahulezia nozitzen duten hizkuntza guztientzako balio du, berezitasunak oso kontuan hartzearen kalterik gabe. Geurea dugu aniztasuna,
|
hainbat
esparrutan dugu hori geure geurea, baita hizkuntza arloan ere. Kontua da hizkuntza aniztasun hori proiektu komunitario legez garatu eta kudeatzen asmatzea, eta ez gure erkidego anizkoitz honetako zati baten, edo, okerrago oraindik, aukera politiko jakin baten?
|
|
Egitura publikoen eta kargudunengandik euskararen aldeko giroa inoiz baino" hobea" dirudien une hauetan... ez al da euskara bere azken arnasetan sartua, herritarren ezaxolak horren nabaria dirudielarik? Euskara karrikan, idatzietan edo beste
|
hainbat
esparru publikotan ikusteak ihardukitzerik ez eragiteak ez al du esan nahi, azken batean, jendeari bost axola zaiola... gure hizkuntza bizirik egotea ala berearena egitea?
|
2010
|
|
Idiazabalen hasitako ekimena Euskal Herri osoan
|
hainbat
esparrutan ezagunak diren pertsonen babesa izatera igaro da
|
|
Lehen mugarria maiatzean jarri zuten, Beasaingo Igartza jauregian. Euskal Herria nazio bat dela eta erabakitzeko eskubidea duela jasotzen duen agiria izenpetu zuten
|
hainbat
esparrutako pertsona ezagunek. Hurrengo urratsa Miramar jauregian egin zuten, Donostian, urriaren 9an, Goierritik nazio mailara igaroz ekimenarekin.
|
|
" Musikaren baitan gauza asko berreskuratzeko zegoela iruditu zitzaigun, erresistentzia antifaxista eta Errepublika garaian sormen handia egon baitzen literatura, musika eta beste
|
hainbat
esparrutan. Berreskuratu beharreko zerbait izateaz gain, esperientzia haiek transmititzeko musika tresna egokia izan zitekeela ere iruditu zitzaigun" azaldu du Alvarezek.
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: ...tzatzen dituztenak, nahi izate hutsa ez delarik aski ahal izateko. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain laburtu beharrez hitz bitara errenditu bagina euskararen hamarraldiotako bilakaera soziala adierazteko, hazkundea eta paradoxa hitzak erabiliko genituzke. euskara inoiz izan ez duen hiztun kopurua eskuraturik iritsi da mende honen hasierara, eta inoiz bereak izan ez dituen
|
hainbat
esparru funtzional eta sozialetan bereganatu du tokia. horra hazkundea; hona, baina, paradoxa, hazkunde prozesu hori ez baita berdin gertatu euskararen hiru lurralde nagusietan: euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
20 urteko nafar gazte euskaldunen euskararekiko bizipenak aztertuta, eremu erdaldun (du) etan batik bat agertu den egoerak nafarroako euskaldunen belaunaldi berriek euskaraz sozializatzeko dituzten baldintzetan arreta ―eta baliabideak― paratzera bulkatu luke euskararen egoera ardura lukeen edozeinen hizkuntza politika. nire ustez, eremu erdaldun (du) etako belaunaldi berrien euskarazko sozializazioak duen ahulgunerik larriena haur gaztetxoen harreman eszentrikoak dira, adinkideen arteko harremanak, alegia (anaia arreba, lehengusu lehengusina, ikaskide, lankide, lagunak...). belaunaldi bereko euskaldun gazteen artean euskara aztura bihurtzea, erabilera ohiturak euskaraz ezartzea da gakoa. horretarako, belaunaldien arteko hizkuntza harremanak (gurasoek seme alabekin dituztenak, adibidez) lagungarriak dira, baina ez erabakigarriak. haurren hizkuntza sozializazioa ez da familiaren esparrura mugatzen, haurraren nafarroan euskaldunak zenbakiz hazten ari dira baina euskararen erabilera oraindik urrun dago kuantitatiboki nahikoa eta kualitatiboki arlo askotarikoa izatetik. ingurune hurbil osoa hartzen du (auzoa, eskola, aisialdia...). batzuetan, inguru euskalduna lagun, etxe erdaldunetako gazteak lagunekiko harremanetan ez ezik etxean ere euskaraz egitera iritsi dira (gogoratu etxarri aranazko gaztea); edo alderantziz, etxean euskara erabiltzen ohi duten gazteei (gogoratu iruñeko batzuk edo tafallakoa) inguru erdalduneko komunikazio arauak zaildu egin die lagunekin euskara erabiltzea. edozein delarik ere gazteen jatorrizko familia (euskaldunbetea, euskaldun ez osoa edo euskaldunberritua) gazteek familia gunetik at eratzen dituzten harreman eszentrikoak euskaraz izatea da, nire irudiko, lehentasun estrategikoa. gazteen arteko harreman eszentrikoak (lagun taldeak, bikoteak, familia berriak...) dira bidea eremu erdaldun (du) etan ingurune (harreman sare) euskaldunak sortzeko. ...8families of orientation’" (Fishman 1997, 93 or.). harreman eszentrikoak ezker eskuin hedatuz, gazteek gizarte harreman euskaldunak, euskararen uharte moduko bizipen atomizatua gaindituko duen sare bilbea eratzea da bidea. harreman eszentrikoen garrantzia inguruko egoera soziolinguistikoa aldatzeko duten ahalmenean datza. hori horrela, euskararen harreman sareak eratzean garrantzia duten
|
hainbat
esparrutan nafarroan dauden defizit eta gabezia estrukturalak geratzen dira agerian: irakaskuntza, zerbitzugintza, hedabideak, aisialdia, kultura jarduerak... nafarroan euskaldunak zenbakiz hazten ari dira baina euskararen erabilera oraindik urrun dago kuantitatiboki nahikoa eta kualitatiboki arlo askotarikoa izatetik.
|
|
2001ean euskaldunen kopurua %50etik gorakoa zuten eskualde guztiek osatzen dute, eta ziur asko ipar durangaldea gehituko zaie. eskualde horietan, premiazkoa da euskararen nagusitasunari dagokion estatu legedi bat: ...presentzia handia (%30) duten eskualdeek osatuko lukete. eremu horietan euskara hiltzen ari zen, eta belaunaldi bakar batean da berreskuratzeko bidean (donostiako ibarra, bilbo handiko iparraldeko eskualdeak, arabako iparraldea, burunda eta nafarroako mendialdearen erdialdea). eskualde horiek elebidunak dira ofizialki, baina horrek ez du esan nahi euskarak ez duenik erabilerarako zailtasun handia,
|
hainbat
esparrutan. alderdi askotan, duela hogeita hamar urteko araudi beraren arabera jokatzen da, oraindik ere, nahiz eta eskualde horietako haur gehienak euskaldunak izan. horregatik, bultzada berria eman behar zaie eskualde horietako politika normalizatzaileei. hirugarren taldea berriz euskalduntasunera itzultzen ari diren eskualdeek osatzen dute; hau da, orain arte egindako lanaren ondorioz, jada bi... Soziolinguistikak mende erdi baino ez du. eta hizkuntzen berreskurapeneta normalizazio prozesuek, are gutxiago. ez dut uste gehiegizkoa denik esatea arlo horretan diharduten guztiek hura eraikitzen laguntzen ari direla, gehiago edo gutxiago. guztiek egiten dugula zientzia, batzuetan akatsak eginez eta besteetan asmatuz. eta argi dago aurretik joateak eta erreferentzia puntu gehiegi ez izateak ez duela asko laguntzen. baina denborak arrazoia ematen digu, emeki emeki. hortxe dago gure lurraldeetako gazteria, gero eta eleaniztunagoa dena. egia da rlS aro mesianikoan sartzetik urrun dagoela (Joshua Fishmanen esapide egokia hizpide hartuta). baina haiengatik bada ere, gure etorkizunagatik, aurrera egin dugu. badakigu halakorik ez egiteak nora eramango gintuzkeen.z aipuaK
|
|
Edukiz beteriko saioa eskainiko du aste honetan EITB Kulturak. Bi bidaia ezberdin, bata denboran barrena Artium Museoak antolatutako 70ko hamarkadako euskal artearen erakusketaren esku eta bestea, kulturaren
|
hainbat
esparrutan barrena. Horrela, EITB Kultura saioa Vitoria Gasteizen ospatuko diren Sinkro musika Jaialdian eta Zinemastea v jaialdian izango da.
|
|
Horren ordez, eredu askoz globalagoa izango dela esan du.Eta, hain zuzen, hori da euskal kutxak lanean ari diren esparrua, batez ere BBKren kasuan. Beste aukera bat, posiblea dena, beste biek (Kutxa eta Vital) horrekin bat egitea da, gaineratu du Aguirrek.2011ko aurrekontuakEAEko aurrekontuei dagokienez, Ekonomia eta Ogasun arduradunaren esanetan, murrizketak izango dira, baina
|
hainbat
esparru ukiezinak direla argitu du: osasuna, gizarte zerbitzuak eta hezkuntza aipatu ditu.
|