|
2005
|
|
|
02 Jakin behar zuten, ba, belar latz hura jateko, bertako animaliarik ez zegoela; kanguruek eurek
|
ere
ez dute jaten.
|
|
|
07 Sua
|
ere
erabiltzen zuten; baina ez jatekoa prestatzeko, ezta eurak berotzeko ere, lurra lantzeko baizik.
|
|
|
07 Sua ere erabiltzen zuten; baina ez jatekoa prestatzeko, ezta eurak berotzeko
|
ere
, lurra lantzeko baizik.
|
|
|
08 Gaur egun
|
ere
erabiltzen dute oraindik. Belar luze gogorrak erreta, landare guriak hazten dira haien lekuan, jateko modukoak.
|
|
|
Erraz erretzen dira, baina guztiz galdu gabe. Haziek, edozein modutan
|
ere
, onik irauten dute.
|
|
|
Ã, ameak eta baiadun hainbat landare oparo irteten dira. Bitxia dirudi, baina landareak suteekin bizitzeko moldatu dira; eta animaliak
|
ere
bai.
|
|
|
09 Bilbiek
|
ere
onura handia ateratzen dietehonelako suteei.
|
|
|
12 Hala
|
ere
, mendiotan zehar bidea egitea ez zen erraza izan.
|
|
|
14 Ura sarri sarri edatea ezinbestekoa dute haziak jaten dituzten txoriek; perikitoek, esaterako... eta txontek
|
ere
bai.
|
|
|
19 Harea hutsa dela badirudi
|
ere
, ur putzuak egon badaude.
|
|
|
21 Aborigenek
|
ere
trebeak izan behar zuten; eta sekula ez ziren luzaro toki berean geratzen. Finke ibaia errepide moduko bat da; ez da harritzekoa, ba, kolono berriak handik zehar heltzea.
|
|
|
22 1880tik aurrera mendialdeko lurrik pobreenak
|
ere
kolonoen esku zeuden.
|
|
|
22 Mulga, akazia basoa, basamortua
|
ere
ez da itxuraz. Akaziak eta eukaliptoak hazten dira bertan, higadurak erdialdeko mendietatik erauzitako lurretan.
|
|
|
29 Hareazko tontorrok orain dela hamazortzi mila urte sortu ziren, haize erauntsien ondorioz. Gaur egun
|
ere
eskualde haizetsua da.
|
|
|
29 Lan espedizioa zen, eta abentura
|
ere
bai. Gizon zuriaren marka, Australian esploratu gabeko azken eremuan.
|
|
|
30 Harritzekoa da, basamorturik latzenean
|
ere
zenbat animalia bizi den.
|
|
|
31 Ura edaterik
|
ere
ez du behar. Intsektuak ura dira ehuneko laurogeian, beraz gaueko harrapakinetatik hartzen du behar duen janari eta edari guztia.
|
|
|
Mulgarak harrapatzen duen guztia jaten du: txoriak, muskerrak, intsektuak, armiarmak, eta beste ugaztun batzuk
|
ere
bai. Buztan potoloan koipea metatzen du, aldi latzak datozenerako.
|
|
|
31 Beste inongo basamortutan ez dugu aurkituko hainbeste haragijale, txiki eta biziak. Arra maitasun giroan hurbiltzen denean
|
ere
, zortzi orduraino irauten duen lehia gogorra ematen du.
|
|
|
32 Mulgarak sei urte bizi ohi dira. Ale batzuek lehorterik gogorrenei
|
ere
eutsi egiten diete; beraz, azkenean kumaldiren batzuek iraun egiten dute.
|
|
|
32 Simpson basamortua beroa da; baina infernua ez, bertako deabrutxoentzat
|
ere
.
|
|
|
34 Metro erdi harea zulatzea, hatz baten neurria
|
ere
ez dutenean, Ihesaldi Handiko tunela egitearen antzekoa izango da.
|
|
|
38 Aborigenek bazekiten iturriak non zeuden, eta lehorterik gogorrenetan
|
ere
zeintzuk zeukaten ura.
|
|
|
39 Artesiar Arro Handian, hain zuzen
|
ere
. Lurpeko urtegirik handienetakoa munduan.
|
|
|
42 Eta hogeita hamar urterik behin edo, ikaragarrizko zaparradak botatzen ditu. Noe bera
|
ere
txunditzeko modukoak.
|
|
|
44 Baina beste batzuk
|
ere
itzultzen dira.
|
|
|
15 Txerriek ura behar dute fresko egoteko, eta kalte larriak egiten dituzte hezeguneetan. Hanka finekin, eta gelditu
|
ere
egin gabe iraulka dabiltzanez, landaretza txiki txiki egin dute, eta animalia delikatuagoen askak apurtu dituzte.
|
|
|
15 Txerrien kontua ordea hasiera besterik ez da. Etorkinen istorio lotsagarri gehiago
|
ere
badaude.
|
|
|
16 Kanpoko espezie kaltegabeena
|
ere
arazo da hemen.
|
|
|
17 Eta taktika are bortitzagoak
|
ere
badituzte.
|
|
|
18 Europa zaharretik etorri ziren inbaditzaileen artean, bada gainontzekoak guztiz menperatu dituenik
|
ere
.
|
|
|
19 Dozena batzuk askatu bazituzten
|
ere
, gaur egun milioika azeri daude Australian. Ezin hobeto egokitu dira ingurune gehienetara, baita basamortura ere.
|
|
|
19 Dozena batzuk askatu bazituzten ere, gaur egun milioika azeri daude Australian. Ezin hobeto egokitu dira ingurune gehienetara, baita basamortura
|
ere
.
|
|
|
Kanpotar jatunek janaria kentzen zieten. Eta euren habitata
|
ere
lapurtu zieten, lurrak lantzeko.
|
|
|
20 Garai bateko australiar espezie ugarietako hainbat galdu egin ziren. Eta oraindik
|
ere
galbidean dira asko.
|
|
|
23 Berrogei baino gutxiago geratuko dira Australia osoan â?, izan
|
ere
, Australiako ugaztunik berezienetakoa da, eta babes handia behar du.
|
|
|
24 Hainbat kanpaina antolatu ziren hegaztia ezagutzera emateko, baten batek paisaia handi eta bakartian ikusita
|
ere
.
|
|
|
24 Kamioi gidariei
|
ere
banatu zizkieten hegazti honen marrazkiak, zeren bila ari ziren jakiteko.
|
|
|
25 Alexek 40 urte daramatza hemen lanean, eta inguruko txoriak nahiko ondo ezagutzen ditu. Ezezagun haiek ez ziren inondik
|
ere
papagaitxoak edo perikito lepokodunak. Txori txiki eta potoloak ziren, oso isats motzekoak, eta marrazki bereziak zituzten luma berdeetan.
|
|
|
26 Bilaketa aurrera doa etenik gabe. Habia zaharretan
|
ere
begiratzen du, perikito gautarren lumaren bat edo aurkituko duelakoan.
|
|
|
27 Hori
|
ere
aztarna bat izango litzateke. Baina 13 urte luzean, Richardek ez du ezer aurkitu.
|
|
|
32 Beste gauza bat
|
ere
badakigu orain. Muskerrak ugaritzeko, lurra modu tradizionalean erre beharra zegoen.
|
|
|
33 Baina nahiz eta horrelako zaintza bereziak eman, harrapari kanpotarrak aske dabiltzan bitartean, kontinentea toki arriskutsua da oraindik
|
ere
Australiako faunarentzat.
|
|
|
37 Izan
|
ere
, munduko kanguru induskari bakarra da, eta gauez ateratzen da jatera.
|
|
|
37 Kontinentean mehatxaturik bizi bada
|
ere
, hemen salbu dago.
|
|
|
37 Australiako uharte handi eta ospetsuena fauna galduaren paradisua da. Tasmania
|
ere
aspalditik egon da dingo eta azeririk gabe, eta animalia bitxi askok han dute babesa.
|
|
|
39 Beste bitxikeria batzuk
|
ere
badira ilunpean. Katu itxurako animalia pikart bereziak, tigre kuolak.
|
|
|
Katu itxurako animalia pikart bereziak, tigre kuolak. Hauek
|
ere
ez dira beste inon bizi.
|
|
|
Baina Tasmania ez da lurralde galdua. Jendez beterik dago, eta fauna herri, errepide eta abeletxeen artean sartzen
|
ere
ausartu da.
|
|
|
41 Tasmaniako Deabruei
|
ere
gustatzen zaie miatzen ibiltzea. Beti ez da horren erraza ordea.
|
|
|
41 Gizakiak eta animaliak elkarrekin nahastu dira. Baita hiririk handienetan
|
ere
: batera bizitzera beharturik daude.
|
|
|
44 Baina saguzar gehiegi dago zuhaitz bakoitzean. Hemengo landare gehienak bereziak eta hauskorrak dira, eta ezin dituzte inolaz
|
ere
animalia mardul hauen eguneroko joan etorriak jasan, batzuekkilo bat ere pisatzen dute eta.
|
|
|
44 Baina saguzar gehiegi dago zuhaitz bakoitzean. Hemengo landare gehienak bereziak eta hauskorrak dira, eta ezin dituzte inolaz ere animalia mardul hauen eguneroko joan etorriak jasan, batzuekkilo bat
|
ere
pisatzen dute eta.
|
|
|
45: 23 Maitasun eta gorrotozko harreman bitxia dute Australiako faunak eta jendeak. Animaliak ugariak eta bitxiak dira, eta batzuentzat gizakien eragina kaltegarria izan bada
|
ere
, beste batzuei oparoaldia ekarri die.
|
|
|
Leku askotan, paisaia ez ezagutzeko beste aldatu da, eta dozenaka animalia espezie betikogaldu dira. Hala eta guztiz
|
ere
, animalia berezi eta bitxi ugaridago oraindik.
|
|
|
48 Faunak bizirik dirau, baita hirietan bertan
|
ere
, eta basa bizitza ez da inoiz galdu. Australia modernoa leku aparta eta berezia da oraindik ere.
|
|
|
48 Faunak bizirik dirau, baita hirietan bertan ere, eta basa bizitza ez da inoiz galdu. Australia modernoa leku aparta eta berezia da oraindik
|
ere
.
|
|
|
Hiriak azkar hazi eta hedatzen dira eta ondorioz basoak galduz doaz. Hala
|
ere
, koalek ez dituzte ohiturak aldatzen.
|
|
|
04 Zuhaitz banaka batzuk badaude, koalak bertan geratuko dira, leku aproposena ez bada
|
ere
.
|
|
|
04 Koala lurrean dagoen bakoitzean, hiriko arriskuei egin behar die aurre. Baina Australiako animaliek milioika urteko eboluzioari jarraitu diote ingurune zail eta aldakorrean, eta hiriko zabalkuntza honetan
|
ere
, gogorrenak iraun dirau.
|
|
|
04 Australiako animaliak mundu berri honetan barneratu dira bat batean. Dena den, eurek
|
ere
lortu dute etekina.
|
|
|
06 Azken batean, golf jokalariek euren inguruan jokatu behar dute. Hala
|
ere
, kanguru ikusleek urduri jartzen dituzte jokalariak.
|
|
|
Normalean karramarro eta muskuiluak bilatu behar dituzte; hemen ordea sukaldarien hondakinak dauzkate. Hirietako bizitzak abantailak
|
ere
baditu, ausardiaz jokatuz gero.
|
|
|
batez beste, munduko pobreena. Oso leku zaila da abeltzaintzarako, eta hala
|
ere
18 milioi ardi eta 30 milioi abelgorri daude â?, gizakiak baino gehiago.***
|
|
|
12 Aldaketa asko egon dira britainiarrak lehenengo aldiz iritsi zirenetik. Kolonoek ez zituzten honelako ondorioak ametsetan
|
ere
asmatuko.
|
|
|
22 Eta, nolako bezeroak etortzen zaizkizue? Bezeria finkoa daukazue, ala turistak
|
ere
etortzen dira?
|
|
|
22 Ez, denetarik dago, baina batez
|
ere
Getxoko eta Bilboko jendea etortzen da, lagun asko hurbiltzen da inguruetatik.
|
|
|
Itzelean bizi gara, ez? Ondo jan, badakigu ondo jaten, eta jendeak lapiko kontuan
|
ere
asko daki.
|
|
|
22 Bai, nire semea. Aitak
|
ere
aitarengandik ikasi zuen, eta gero bere kontura ere egin ditu gauza batzuk, baina Sabinek ere aitarengandik ikasi du oinarria.
|
|
|
22 Bai, nire semea. Aitak ere aitarengandik ikasi zuen, eta gero bere kontura
|
ere
egin ditu gauza batzuk, baina Sabinek ere aitarengandik ikasi du oinarria.
|
|
|
22 Bai, nire semea. Aitak ere aitarengandik ikasi zuen, eta gero bere kontura ere egin ditu gauza batzuk, baina Sabinek
|
ere
aitarengandik ikasi du oinarria.
|
|
|
24 Ezagunena, beharbada, ekaineko lehenengo astean egiten den Nazioarteko Jazzaldia izango da, baina ezin dira ahaztu Nazioarteko Folk eta Blues jaialdiak
|
ere
.
|
|
|
24 Bizikletan ibiltzea asko gustatzen zaidalako etortzen naiz, korrika egitera, lasai egoteko, eta batez
|
ere
itsasoa ikusteko.
|
|
|
25 Eta patinatzeko inguru aproposa
|
ere
bai, korrika egiteko...
|
|
|
06 Handik gertu dago Aita Trinitarioen eliza
|
ere
, herriko monumentu enblematikoetako bat.
|
|
|
07 Izan
|
ere
, hain geurea dugun sukaldaritza ñimiñoaren arte horretaz gozatu nahi dezanak ez lituzke bisitatu gabe utzi behar portuko taberna tipikoak.
|
|
|
Zerbitzuen arlotik bizi den lo hiria. Arlo horri esker, herritarrek eta bisitariek maila handiko merkataritza, jan edanerako hainbat leku eta, batez
|
ere
, itsasoaz gozatzeko hainbat gune dituzte aukeran.
|
|
|
09 Oraintsu beste gune bat
|
ere
sortu dute Getxon, atsedenerako eta atseginerako: Kirol Portua.
|
|
|
11 Areetak beste interesgune batzuk
|
ere
baditu jendea erakartzeko, zerbitzu ugari eta kalitate handiko hainbat jatetxe ospetsu, adibidez.
|
|
|
11 Hemengo taberna pintxodunek
|
ere
jende asko ekartzen dute.
|
|
|
11 Gainera, Areetan hainbat denda eta merkataritza gune daude. Merkatuko markarik onenetako batzuek
|
ere
dendak ireki dituzte.
|
|
|
13 Errota 1726an egindakoa da. Gaur egun jatetxe ospetsu bat dago bertan, Kubita, eta arte galeria bat
|
ere
bai.
|
|
|
esan nahi du (â?. Si non e vero, e ben trovatoâ?, gauza gordinagoren bat ez esatearren). Zorionez, paseorako ibilbide ikusgarri hau eraikuntzaren espekulaziotik salbu geratu da eta birikak itsasoko aire garbiz betetzeko aukera paregabea eman ez ezik Abrako ikuspegirik politenaz gozatzeko aukera
|
ere
eskaintzen digu.
|
|
|
14 Izan
|
ere
, Getxo Bilbotik hain gertu egonda erraza da munduko museorik nazioartekoenetako hau bisitatzeko tarte bat hartzea: Guggenheim Museoa.
|
|
|
15 Getxon bizi izateak badu beste aldeonik
|
ere
: itsasoa ber bertan dago.
|
|
|
19 Ba, begiraâ? ¦ haurrentzako eskolan poniak baino ez ditugu erabiltzen, eta 4 urteko haurrak
|
ere
badabiltza. Gero, jende nagusiagoarentzako beste eskola bat ere badaukagu, 20tik 40 urtera artekoentzat, zaldiketan hasteko.
|
|
|
19 Ba, begiraâ? ¦ haurrentzako eskolan poniak baino ez ditugu erabiltzen, eta 4 urteko haurrak ere badabiltza. Gero, jende nagusiagoarentzako beste eskola bat
|
ere
badaukagu, 20tik 40 urtera artekoentzat, zaldiketan hasteko.
|
|
|
20 Kirol hau oraintsukoa da, ez da aspaldikoa. Baina gero eta zaletasun handiagoa dago, lehiaketa gehiago daude, jendeak txapelketetan parte hartzen du, eta beste modalitate batzuk
|
ere
egitendituzte: saltoak, raid a, zaldi heziketaâ? ¦ Gorantz doan kirola da.
|
|
|
esaten zaien horietakoak. Jatetxeak
|
ere
ez dira atzean geratu.
|
|
|
06 Udaberriarekin batera, eta batez
|
ere
udan, norvegiarrak kalera irteten dira. Hirietako terraza eta kafetegiak jendez betetzen dira, eta itxura batean inork ez du etxeratzeko ordurik.
|
|
|
07 Horretaz gain, Stavanger etik joan etorri interesgarria egin daiteke hiria inguratzen duten Ryfylke uharteetara. Natura eta, batez
|
ere
, arrantza gustuko dutenentzat paradisua dira uharte hauek.
|
|
|
Kontua zera da, izokinen safaria egitea. Hasieran epeltxo geunden denok
|
ere
. Baina safaria abiatuko den etxaldera heldu garenean bideoa jarri digute abentura hura zertan den azaltzeko.
|
|
|
Eta orduantxe konturatu gara agian guk uste baino dibertigarriagoa izango zela. Batez
|
ere
esperientzia hartarako jantzi behar izango ditugun trajeak ikusita.
|
|
|
Egia esateko, hasieran beldur apur bat izan dugu. Ibaiaren korrontea indartsua da eta, gainera, nahiz eta ura ez dela sentitu
|
ere
egiten esan, ezin dugu burutik kendu ze hotz egon behar duen urak Norvegiako ibaietan.
|
|
|
Hasieran uste izan dugu gorabehera gehiago izango genituela sakonuneetan, baina, egia esateko, abiada biziagoa hartzen dugu leku azaletan. Bazterrean inoiz uretatik burua ateratzeko
|
ere
beldur gara, harriren bat joko ote dugun.
|
|
|
11 Eta badakizue zer? Ba, azkenean ez dugula izokinik bat
|
ere
ikusi. Baina berdin dio, primeran pasatzeaz gain esperientzia dibertigarria izan da.
|
|
|
12 Era berean, Norvegiako Itsas Gaien Kontseiluaren bitartez, herrialde hau, berriz
|
ere
, Bocuse dâ?, orizeneko lehiaketa gastronomikoaren babesle ofizialetako bat da.
|
|
|
12 1987tik, gastronomiaren arloko mundu zabaleko profesionalak 2 urterik behin Lyon-en biltzen dira Bocuse dâ?, ordeitzen den lehiaketa egiteko. Sari hori aukera paregabea da planetako chef gazterik onenak lehia bizi eta batez
|
ere
gozagarrian jartzeko.
|
|
|
15 Jatorra izateaz gain, ikusiko duzue zeinen ederki prestatzen duen amuarraina. Izan
|
ere
, aurten, Norvegiako lehiaketan, amuarraina hautatu dute arrain platera egiteko, ezta?
|
|
|
19 Bryggen etik metro gutxira, usainak
|
ere
argi erakusten duenez, Bergen eko arrain azoka entzutetsua dago. Arrain espezie ugari dituzue salgai bertan.
|