|
2003
|
|
|
Orai delako bi etxek badute ura ausarki, beherean bezala estai guzietan?. Antza, Baigorri eta Donibane-Garaziko laborari-etxe anitzek ezarri zuten. Etxepareren lerroetan jakin dugu, halaber, lehen irratiak 1926an entzun zirela, eta urte berean iritsi
|
behar zela
argindarra Alduderaino, baina, hitzarturiko epeak bete ziren arren, enpresak ez zuela argirik eman, eta, okerrago, etxeetaraino heltzeko sariak itsuski emendatu zituela.
|
|
2006
|
|
|
hori?. Hori ere Goizuetakomotiko gaizto honek, esan
|
behar
al du. Ai, hau pena eta pesalonbrea, nerea!
|
|
2007
|
|
|
Nahi badugu egin ditzaten ganbaretan lege batzu erlijionea fagoratuko eta errespetatuko dituztenac, ez ditzagun eman gure bozac Seroren eta Freren kasatzeko, katichimaren eta othoitzaren eskoletaric khentzeko, aphez -gaien bokazionearen gibelarazteko eta erlijioneko zeremonien trabatzeko legeac ginen dituzten deputatuentzat, Zer den girichtinoen eginbidea bozkatzeko
|
behar
orduetan Eskualduna, 1889ko apirilaren, 1a.
|
|
|
astekarian erdara sobera kausitzen zuen, erreklama sobera; ez ziron sofri galarrotsak edo zezen-lasterrak aipa zezazten; ez zuen nahi ere besta-buruetako pilota-partidarik aintzinetik aipatzea, fededunak ez zirelakoan josteta horien gatik herriko bezperetarik zeiharkatu
|
behar
, La, tte, P.: Euskal> literaturaz... aipatu liburua, 232 or.
|
|
|
Erabaki zuten hurrengo urtean Hondarribian elkartzea ere batasun ortogra, korako bideak ezartzeko, alde batetik, eta Fédération> Littéraire> Basque> elkarte literarioa sortzeko, bestetik. Era berean, Piarres Broussain eta Resurreccion Mª Azkue batzarkideek azpimarratu zuten bereizirik sortu
|
behar zirela
euskararen ortogra, a estandarizatuko lukeen Akademia eta Federazio literarioa 202.
|
|
|
Eskola libroetan erakusle diren Begiralek ez ditzatela ahantz Jaun Aphezpiku ohiak eskuarari buruz eman manamendu bereziak; Gobernuko eskoletakoak orhoit ditela halaber beren erreglamenduko 15-garren artikuluaz. Hunek zuzena emaiten dute eskolan haurreri erakusteko nola itzuli
|
behar den
frantsesa eskuaralat eta eskuara frantseserat, Begiraleak, Aintzina, 1934ko azaroa.
|
|
|
Telegrama bidali zidan esanez ez zutela aski gazte bildu, ez zela egingo, eta orduan nik eta bat edo hiru baginen ere
|
behar
ginuen egin, berotu nituen, eta orduan egin zuten, eta Eiheralarrera joan ginen eta azkenean zortzi edo bederatzi bildu ginen, Xabier Diharcerekin izandako elkarrizketa, Beloke, 1996ko abuztuaren 10a.
|
|
|
Barne bat alokatu zuen gazte batzuekin Uztaritzeko karrikan, Aintzina agerkariarentzat. Erran
|
behar da
barne hortarat jende frango agertzen zela, gizarteko gauzetan zituzketen dretxoen jakiteko. Jaun Merak zeukan, aldiz:
|
|
|
Jaun Merak zeukan, aldiz: ahal bezein guti
|
behar zela
Gobernuaren dirutik xahutu, eta ez zela jenderi jakin-arazi behar zer eskubide zuten, zer diru unki zezaketen. Erraiten zuen ederki bizi zirela, zauzkatenekin.
|
|
|
Jaun Merak zeukan, aldiz: ahal bezein guti behar zela Gobernuaren dirutik xahutu, eta ez zela jenderi jakin-arazi
|
behar
zer eskubide zuten, zer diru unki zezaketen. Erraiten zuen ederki bizi zirela, zauzkatenekin.
|
|
|
Ibidem. Kontuan hartu
|
behar da
Sabino Arana nazionalista, Azkue eta Miguel de Unamuno aurkeztu zirela Bizkaiko Diputazioak 1888an eraturiko Euskara katedrara, Azkuek jasoz, Kintana, J., Vizcaytik> Bizkaira?... aipatu liburua, 15 -71 orr.
|
|
|
|
behar
dautzuet berehala aitortu ez naizela gei hoinbertze goretsia izaiteko. Ezen, zuen lanetan deus onik egitekotz, lagun bakochak behar lituzke jakin gure Euskal-herriko mintzaira mota guziak.
|
|
|
behar dautzuet berehala aitortu ez naizela gei hoinbertze goretsia izaiteko. Ezen, zuen lanetan deus onik egitekotz, lagun bakochak
|
behar lituzke
jakin gure Euskal-herriko mintzaira mota guziak. Eta nik erranen dautzuet lañoki ez dakizkatala batere ez Bizkaiako ez Gipuzkoako eskuara bereziak.
|
|
|
Semenario handiko istudiantetarik mozkin hoberik athera dugu... osoki zuzen izaiteko, erran
|
behar dugu
haatik zonbat sustatu, lehiarazi, lagundu eta eskutik dituen atsiki P. La, tte, beren kide jakitatez nola adinez eta guziz eskuararen amodioz gehienak... Horiek hola, gauden ephe labur P. La, tte apezgei geroztik apeztuaren itzulkuntzari beha.
|
|
|
Pettan: Gaizki egilea, hoben gabea izanik ere, ez da gaizki egiterat utzi
|
behar
, 1936ko ekaina.
|
|
|
Saint-Pierre), 1952, 57 -63 orr. Aphez eskualdun batek
|
behar luken
kulturaz, 1952, 75 -84 orr.
|
|
|
Liburu berri: . Nere lehen katixima, 1954-9-30 Bat
|
behar direnak
ez berex, 1955-1-6 Hazpandar bati arrapostua, 1955-3-24.
|
|
|
ez hargatik bethi jakintsuner, da! Ezen erran
|
behar
dautzuet neure harritzea irakurtu ditudalarik, Musde Colas, Baionako Lycéeko eskola emaile ezin gehiago jakintsunak ager-arazi idazte batean, hitz haukiek: Situé au milieu des bois... la hameu méritait bien dêtre appelé MONTAGNE noire.
|
|
|
Eskuarazko lan berezi batzueri buruz, bertze askok amor egin dutelarik, ez da etsitu Decrept; jarreiki zaio sailari bururaino... zorigaitzez, lan berriari lotzen denak huts eginen du maiz... Laurent Apestéguyk, gure lagunak, jadanik adiarazi ditu hemen, Semetchia delakoaz zuelarik idaztaldia, gure iduriko, zuzenez erran
|
behar
zirenak394
|
|
|
Constantin eta Heugas eskualdun lerden ginarriak, bat adimenduz chimichta bezain zalhu eta elhe gutiz erasia baten
|
behar den
guziez mamitik hausten dakiena; bertzea, entzule zuhur, Ziberoko oiturez argitzen gituena, diren arabera438.
|
|
|
Piarres La, tte ados agertu zen Jean Etcheparerekin luzeegiak ziren Pastoralak laburtzeko proposatu zuenean:
|
Behar
litezkela jostagailu hoik puska bat laburtu440.
|
|
|
1886ko abuztuan Le> Réveil> Basque> kaleratu zuten errepublikazaleek, hauteskundeak hurbil baitzeuden eta euskal herritarren botoak
|
behar baitzituzten
. Harrigarria bada ere, astekari horrek Jainkoa, > Familia, > Hontasuna> zuen azpititulu.
|
|
|
Harrigarria bada ere, astekari horrek Jainkoa, > Familia, > Hontasuna> zuen azpititulu. Izan ere, Iparraldean pentsamolde eskuindar katolikoa zen nagusi euskal baserritarrengan eta Le> Réveil> Basque> argitalpen errepublikarra boz-emaileei egokitu
|
behar zitzaien
, ahal zen neurrian.
|
|
|
badut beldurra Dassancek buruan daukan gure bilkuratik egitea, zonbait urthe goiti-beheti, Academiaño bat, Bilbaokoak alabatzat onhar lezakena mendiz hunaindian. Hola
|
behar
litakela, ba segur; holako izanen ere dela noizbait, ez dut ene aldetik bederen etsitzen234.
|
|
|
Bileretan agertutako iritziei dagokienez, Jean-Pierre Casabonnen ustez talde euskaltzaleak Ipar eta Hegoaldearen arteko batasuna bilatu
|
behar zuen
:
|
|
|
Egia erran, Sabin da bere idazlanetan sobera garbitzalea eta ez arras gure gostukoa. Bainan aitortu
|
behar dugu
hari esker eskuarak ezagutu duela pitz-aldi harrigarriena eta gure idazle multzo eder bat dugula Sabinen sailakoa, La, ttek, P.: Sabin Arana Goiri, Herria, 1965eko abenduaren 2a.
|
|
|
Bainan othoi! Euzkereak hitz bat bederen ezar dezala, eta ilhar horiek irakurleak iretsi
|
behar dituen
, ala bakharrik miretsi! 486.
|
|
|
Euskara estandarra, nkatzeari dagokionez, argi ikusi bazuten ere idatzizko testuek zeregin garrantzitsua zutela, arazoa sortu zen erabaki orduko nork moldatu
|
behar zuen
euskara berri hori.
|
|
|
Zerbeit egitekotz, ez da nola-nahi egin
|
behar
eta Azcue jaunak Euskaltzaindia hala egin duela iduritzen zauku. Nun-eta ez duen bere kaskorat egin!
|
|
|
Eta besteak Ybarnegaray eta La Rocque, horien alderat itzuli ziren. Eta hor beste gehientsuenak, ez bakarrik abertzale garbi zirenak, oso gutxi baitziren, heiek ez zuten hortan interesik bainan beste guztiekin
|
behar ziren
konpondu; La, tte bat, ez zen, baitezpada, ez doriotista ez larrocquista, baina ez zuen lagunik, bakarrik gelditu zen643.
|
|
|
Politikari dagokionez, euskaltzaleak zentralismoaren kontrakoak eta erregionalismoaren aldekoak ziren. Gobernu frantziarraren zentralismoaren kontra, zeren eta herrialdeetako arazoak desberdinak baitziren; zentzugabekeria iruditzen zitzaien euskaltzaleei politiko frantziarrek problema guztiak konpon zitzaten irtenbide berberaz668 Aldiz, erregionalismoaren aldekoak ziren, euren ustez lurralde bakoitzak bilatu
|
behar zuelako
tokian tokiko problemen konponbidea. Euskaltzaleen ikuspuntutik, garaiko Gobernu frantsesak batu baino gehiago bateratu egiten zuen, herrialdeen berezitasunak ezabatuz.669
|
|
|
Hori zela eta, 1935eko maiatzeko udal-hauteskundeetan sozialistek irabazi zutenean honako hau adierazi zuten etsipenez Aintzina> aldizkarian: damurik aithortu
|
behar dugu
zozialistak gure eskualdetan nausitzen ari direla673.
|
|
|
Aintzinaren xedeei dagokienez, Pierre Narbaitzek aldizkariak bete
|
behar zituen
helburuen berri eman zuen:
|
|
|
Argitalpena argitaratzen jarraitzeko Hazparnen bikario zegoen Pierre Lartzabali eskatu zioten Aintzinaren> zuzendari izan zedin. Hala ere, Lartzabalek Aintzinaz arduratzeko nagusien baimena
|
behar zuen
; eta lortzeko eskatu zioten Lartzabali eta gauzak garbi izan zitezen742 aldizkarian argitara zezala artikulu bat, adieraziz aldizkariak ez zuela kutsu abertzale, komunista edo ezkertiarrik. Larzabal prest zegoen delako artikulua egiteko, baina Piarres Xarritton, Marc Legasse eta André Ospital abertzaletasuna ukatuko zuen artikulurik argitaratzearen kontra zeuden743.
|
|
|
Ez da posible segitzea.
|
Behar dugu
zerbait egin. Zuk segituko duzu baina behar duzu aldatu izenordea, eta eskoletan nota txarrak dituztenak, horiek geldi; Murua, I., aipatu artikulua, 93 or.
|
|
|
Behar dugu zerbait egin. Zuk segituko duzu baina
|
behar duzu
aldatu izenordea, eta eskoletan nota txarrak dituztenak, horiek geldi; Murua, I., aipatu artikulua, 93 or.
|
|
|
Bainan gero Eskual Herria barnean, horrek hemen, Iparraldeko Eskual Herrian, ez zuen horrek aldaketa izugarri bat ekartzen; hemen irakurle berririk gabe berdin segitu zuten aurrekoek, gehien gehienik; zenbait politizatuagoak ziren, zenbaitek nahi zuten berritze hori, baina beste asko.... Lehenago Eskualdun> ean, eta Herrian ere, eskuara izan da lehena, eskuara izatea, eskuaraz hitz egitea, eskuaraz idaztea, eta hori zen lehen, politika baino lehenagoa ere, baina politika ere
|
behar zen
, eta orduan behar zen berritu eta hala egin zuen La, ttek, apez komunista deitu zuten eta lehenengo zaharrek, apez komunista La, tte, Emile Larrerekin izandako elkarrizketa, Baiona, 1997ko abuztuaren 12a.
|
|
|
Bainan gero Eskual Herria barnean, horrek hemen, Iparraldeko Eskual Herrian, ez zuen horrek aldaketa izugarri bat ekartzen; hemen irakurle berririk gabe berdin segitu zuten aurrekoek, gehien gehienik; zenbait politizatuagoak ziren, zenbaitek nahi zuten berritze hori, baina beste asko.... Lehenago Eskualdun> ean, eta Herrian ere, eskuara izan da lehena, eskuara izatea, eskuaraz hitz egitea, eskuaraz idaztea, eta hori zen lehen, politika baino lehenagoa ere, baina politika ere behar zen, eta orduan
|
behar zen
berritu eta hala egin zuen La, ttek, apez komunista deitu zuten eta lehenengo zaharrek, apez komunista La, tte, Emile Larrerekin izandako elkarrizketa, Baiona, 1997ko abuztuaren 12a.
|
|
|
Oroitu
|
behar da
mementu hartan resistantziako jauntxoek agintzen zutela hemen eta haien artean bazirela oso Elizaren kontra zirenak, bereziki komunistak, eta ez zioten lana erraztu801.
|
|
|
Momentu batez, hitz-erdika ari ziren bi gizonen elhetarik, La, tte-k konprenitu zuen Sara-ko norbaitek sortu nahi zuela eskuarazko astekari laiko bat eta ez zutela nehor utzi
|
behar
aintzintzerat. / Halere Guillaumie de Hiriart radikala eta Dufos du Rau Lycée-ko erakaslea alde eman zitzaizkon.
|
|
|
Norentzat ez dugun boza eman
|
behar
, Herria, 1945eko urriaren 11a.
|
|
|
La, tte oso gaztea zen Apaizgaitegian sartu zenean eta, ikusirik Apaizgaitegiko apaiz batzuk Action> Françaiseren alde agertu zirela, arrazoietariko bat Léon XIII.aren Errepublika onartzeko aginduari kontrakotasuna agertzea?, baliteke La, ttek jokaera berbera izatea. Kontuan hartu
|
behar da
La, tte nahiko ikasle bihurria zela gaztetan (17 urtekin Le> Palmipède> argitalpenean parte hartu zuen, isilean, iruzkin zirikatzaileak sartuz), eta baliteke Françaiseri jarraitzea La, ttek jokaera berritzailetzat hartzea Action.
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarraren bileretan parte hartu (1928). 1922ko urriaren Gure Herrian ados agertu zen La, tte Jean Etcheparerekin luzeegiak ziren Pastoralak laburtu
|
behar zirela
esan zuenean. 1928ko maiatza-ekainaren Gure> Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean.
|
|
|
Hori dela eta, Xarrittonek baieztatu du: La, tte izan dela bere moduan Vichyzale une batean834 Gure ustez, kontuan hartu
|
behar da
denboraldi berezia izan zela hura: Bigarren Mundu Gerran zeuden murgildurik eta Arotçarenaren Eskualduna> Vichyko gobernu nazizalearen menpean zegoen; beraz, ezinezkoa zatekeen Vichyko gobernuaren kontrako iritzirik agertzea.
|
|
|
Eskualdunan idatzi. 1922ko urriaren Gure> Herrian ados agertu zen La, tte Jean Etcheparerekin luzeegiak ziren Pastoralak laburtu
|
behar zirela
esan zuenean. 1928ko maiatza-ekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean.
|
|
|
(1942-1943). 1922ko urriaren Gure> Herrian ados agertu zen La, tte Jean Etcheparerekin luzeegiak ziren Pastoralak laburtu
|
behar zirela
esan zuenean. 1928ko maiatza-ekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean.
|
|
|
III. Errepublika 1875ean ezartzearekin, areagotu ziren Elizaren ahaleginak arrazionalismo positibistaren kontra; arrazionalismoari aurre egiteaz gain, urte horietan protestantismoaren eragina ere murriztu
|
behar zuen
. Hain betebehar neketsua burutzeko Elizaren buruek beharrezko ikusi zuten apaiz gaiak prestakuntza inelektualaz hornitzea.
|
|
|
(1942-1943). 1922ko urriaren Gure Herrian ados agertu zen La, tte Jean Etcheparerekin luzeegiak ziren Pastoralak laburtu
|
behar zirela
esan zuenean. 1928ko maiatzaekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean.
|
|
2008
|
|
|
Ordea, hori onartuta ere, zertan datza semantika horren izaera? Zein semantikaren araberakoa izan
|
behar da
sailkapen hori?
|
|
|
Alegia, egiten diren multzoak gorabehera, gerora aztertu
|
behar da
multzo horie-tan zein osagai semantikok duen esangura. Azken batean, berak teoria bat planteatzen du baina gero ez dirudi azkeneraino iristen denik.
|
|
|
Azpimarratu
|
behar da
, halere, Levinen lanean ez dela esplizituki ageri oinarriz-ko egitura horiek zehazteko zehatz-mehatz zertan oinarritzen den. Besterik gabe, oinarrizko egitura hauek zedarritutzat ematen ditu, eta sail bakoitza IS eta PS jakinez
|
|
|
Hemen aurkezten dugun lana, duela hamabi bat urte Ixa taldeak hizkuntzalari-tza konputazionalaren alorrean hasi zuen ibilbidearen barruan kokatu
|
behar da
.
|
|
|
Adibide batera joaz,, iritzi? hitza, izena zein aditza izan daiteke, baina horretaz gain, kontuan hartu
|
behar da
zenbait> iritzi> edo iritzi> bat> topatzen dugunean, lehenengoak mugagabearen marka (ez-ageria) daramala, eta, aldiz, bigarrenak, ez; edota iritziak> hitza, Alkatearen> iritziak> rak> harritu> ditu> edo Egunkariek> herritarren> iritziak> plazaratu> dituzte> gisako esaldietan ager daitekeela? ... Orobat, iritzi?
|
|
|
Orobat, iritzi? aditza denerako; iritzi> dio> bezalako segida batean, aditza dela esateaz gain, partizipio burutua dela ere esan
|
behar dugu
. Horrek esan nahi du, jarri ditugun, iritzi?
|
|
|
Ordea, sintaxian aurrera egiteko, hitz batek izan ditzakeen interpretazio haueta-tik guztietatik delako testuinguruari dagokiona hautatu
|
behar da
; alegia, deskribatu-tako interpretazio guztiek eragindako anbiguotasuna desanbiguatu behar da.
|
|
|
Ordea, sintaxian aurrera egiteko, hitz batek izan ditzakeen interpretazio haueta-tik guztietatik delako testuinguruari dagokiona hautatu behar da; alegia, deskribatu-tako interpretazio guztiek eragindako anbiguotasuna desanbiguatu
|
behar da
.
|
|
|
Hitz bitan esateko,, sintaxi partziala? perpausaren, analisi osoa, ri kontrajarria ulertu
|
behar da
, perpausaren ulerkuntza osoa lortu gabe, zenbait meka-nismo eta tekniken bidez (Abney 1991, 1997), analisi sintaktiko tradizionalaren infor-mazio-zati erabilgarriak lortzean baitatza; hau da, analisi osoa lortzerik ez dagoene-an, gutxienez, tarteko emaitzak aurkezten dira, eta analisi-aukera anbiguoak modu xeheago eta erabilgarriagoan erakusten dira. Gure taldean, horrelako mekanismoei esker, gai gara perpauseko sintagmak dagokien informazio morfosintaktikoarekin identifikatzeko; eta horiexek baliatu dira, hain zuzen ere, besteak beste, azpikategori-zazioaren azterketan lagungarri izateko (Arriola & Soroa, 1996; Aldezabal et al.
|
|
|
Lan hau, orduan, taldeak garatutako bide horiek erabilgarri ditugula, lexikoa sintaxiari begira lantzen hasiko garen unean kokatu
|
behar da
. Taldean garatu ditugun tresnek, beraz, batetik, guk azterkizun dugun gaiari buruzko informazioa dute beha-rrezko aurrerapausoak emateko, baina bestetik, baliagarri izango zaizkigu horixe bera lortzeko.
|
|
|
Hizkuntzalaritza konputazionalean bezalaxe, hizkuntzalaritza orokorrean ere zalantzarik ez da aditzei buruzko informazio lexikala guztiz beharrezkoa dela, honek esaten baitigu esaldi bat zuzena eta ulergarria izateko aditz batek zein elementu
|
behar dituen
inguruan. Hau zehaztea baina, ez da lan erraza; eta horixe erakusten dute orain arte ildo horretan egin diren azterketa desberdinek.
|
|
|
Bukatzeko, eta ZAIO motako aditz laguntzailera iraganez, DAren antzera, aditz iragankor datibodunen inpertsonalaren adierazle dela aipatu
|
behar dugu
(Behartsuei> ropa> e, > egia> e, > burua> kendu> o?). Jakina, honela-koak ere ez ditugu kontuak hartuko.
|
|
|
Absolutiboari. X? marka jartzen diogunean, automatikoki ulertu
|
behar da
dela-ko aditzak kasu hori beharrezkoa duela, baina askotan ez dela agertzen elipsi-proze-durak direla tarteko. Hau da,. X?
|
|
|
zentzua, kasu hauetan oso jakina da: agertzen ez denean, elipsiaren ondoriotzat ulertu
|
behar da
(pro-drop fenomenotzat). Aldiz, elipsia ez den bestelako fenomenoak direnean (Euskaltzaindiak nor-nork sailean zerrendatzen dituen zenbait azpimotetan topatzen ditugunak, hala nola, absolutiboa barik inesiboa agertzen dutenak, nor izuna dutenak, nor agertzen ez dutenak eta zenbait aditz esapideen berezitasunak)???
|
|
|
Aditzen semantika kontuan hartzen badugu, mota askotako aditzak ditugu (informazio hori, hain zuzen, hiztegiak eman
|
behar digunez
, ez dugu guk hemen kontuan hartuko, aditzen forma edo itxuran eraginik ez duen bitartean). Horietako batzuk inkoatibo dei-tzen ditugu.
|
|
|
pentsatuko genukeelarik; adberbiodunaren balio dezentez des-berdina, hortaz. Guk, ordea, horrelakoak albo batera utzi
|
behar ditugu
, ez dutelako agerian kasurik erakusten. Horrek esan nahi du, aditz batzuen zilegizko balio batzuk kanpoan geratuko direla.
|
|
|
Horretarako, esaldien iturri gisa erabili ez dugun Euskaldunon> Egunkaria-ko corpusa erabiliko dugu. Dena den, aipatu
|
behar dugu
, datuek esangura izateko, 10 agerpen baino gehiago dituzten aditzen datuak bakarrik izango ditugu kontuan. Hala, esaldi horietan oinarrituz, guk erabakitako aldi bereko kasu-konbinazioak, aipatu cor-pusean agertu diren edo ez begiratuko dugu.
|
|
|
Hau, alde batetik, aditzen artean hautaketa egiteko irizpidea ere izan da nolabait, baina batez ere gure tresna automatikoek, orain-dik unitate lexikal gisa analizatzeko dituzten zailtasunek eraman gaituzte hauek baz-terreratzea. Esan
|
behar dugu
, halere, taldean badirela hitz anitzeko unitate lexikalen inguruko azterketak, eta dagoeneko urrats batzuk ere emanak ditugula (Aduriz et al.,
|
|
|
Azkenik, esan
|
behar dugu
, azterketarako iturri gisa corpusa hartzeak, ondorio garbi bat dakarrela: bertan agertu dena bakarrik aztertuko dugu; alegia, aditz batek corpusean erakutsi dituen erabilerak.
|
|
|
Esandakoagatik guztiagatik zalantzatan jarri
|
behar dugu
adituek administrazioko hizkerari buruz egiten duten definizioa: beraien ustez, teknolektoa da administrazioko hizkera, eginkizun berezietarako aldaera, adituen arteko komunikaziorako tresna, erabilera-esparru jakina (Administrazioa) eta berezko ezaugarriak (esamoldeak, terminologia...) dituena.
|
|
|
Testu, alternatiboak? asmatzen ibili ardurazko zer edo zer adierazi nahi dugunean edo jende askorengana heldu, baina aurretik, benetan
|
behar denean
, nekerik hartu ez!
|
|
|
Horretan gaude orain Administrazioan. Hitzik sakratuenak, gure hizkeran, gure terminoekin, segurtasun juridikoaren izenean; baina, hitz horiek jendeari ezagutarazi
|
behar dizkiogunean
, orduan, zerbaitek aholkatzen digu herritarren hizkerara makurtzeko.
|
|
|
Orain arte Administrazioarekin konturen bat hasi nahi zuen edozein herritarrek bulego batera joan, leihatila aurrean jarri eta funtzionarioren laguntzaz bete
|
behar zituen
hango inprimaki korapilatsuak. Gauzak, ordea, aldatzen hasi dira, eta abiadura handiz aldatu ere.
|
|
|
Horiek horrela izanik, herritarrak bere etxetik eta ordena-gailuaren bidez eskatuko ditu diru-laguntzak, erroldatze-ziurtagiriak edota isunak ez ordaintzeko inprimakiak. Jakina, herritar horrek ez du inor izango aldamenean, zer-nola bete
|
behar duen
esateko, eta horregatik, behar-beharrezkoa izango da azalpen argiak eta hizkera kontrolatua (adituek zaindutakoa) erabiltzea.
|
|
|
Administrazioaren ohiko etiketa hankaz gora geratu da neurri handi batean, eta horrek ondorioak izan
|
behar ditu
nahitaez administrazioko hizkeraren bilakaeran.
|
|
|
Garai honetako herritarrak ez ditu berez eta besterik gabe Administrazioaren jardunak onartzen. Zerbait gaizki iruditzen bazaio edo ulertzen ez badu ez da isilik geratzen lehengo moduan; aitzitik, salatu egiten du gaizki egindakoa eta, beharrezkoa denetan,
|
behar den
tokira jotzen du auzia argitzeko. Alde horretatik, ondo atondutako idazkiak estrategia onak dira Administrazioarentzat.
|
|
|
Hitzaldiaren hasieran esan dugu Euskal Administrazioa dela, gaur egun, euskaraz testu gehien plazaratzen duena, eta, hortaz, erreferentzia bihurtu zaigu hizkuntz korpusa normalizatzeko prozesuan. Bide horretan, adi egon
|
behar dugu
geroak zer ekarriko, eta zuzen eta beldurrik gabe begiratu iraultza digitalari. Ezin gara betiko moduan gelditu besteek egingo dutenaren zain:
|
|
|
honetan, behintzat, aurrea hartu beharra dago. On bazaigu ala ez bazaigu, hori da etorkizuna, eta horretarako prestatu
|
behar dugu
gure euskara zaharra.
|
|
|
eta holako batean esan zuen/ ba: zerbait egin
|
behar dut
! zerbait egin behar dut!
|
|
|
zerbait egin behar dut! zerbait egin
|
behar dut
! Pentsatu zuen/ pentsatu pentsatu/ (J.M.K.).
|
|
|
erdibana eta silepsia izenekoak, biak ahozko hizkuntzaren ezaugarri bikaintzat jotzen baitira. Bi eraikuntzok, bestalde, ez ditugu sakon aztertuko, gure gogoetarekiko
|
behar den
heintxoan baino, hau da, ahozko hizkuntza deskribatzeko argitasunik ematen duen neurrian.
|
|
|
Eta baldin eta arau urratze larria ez baina nolabaiteko desaraua iruditzen bazaigu, koherentzia sintaktikoaz dugun irizpidea beti ere idatzizko hizkuntzarena delako izan ohi da. Erdibana erabilerak, ahozko hizkuntzaren beraren funtzionaltasun autonomoaren irizpidetik epaitu
|
behar ditugu
. Ez dirudi bidezkoa denik idatzizko sintaxiaren lege zorrotzat eta zurrunak ahozkoari aplikatzea.
|
|
|
// nere iritziz/ mundu hontan dena sekretua da eo garrantzia duen/ dana o gehiena sekre-tua da// eta jakin egin
|
behar dugu
sekretu horiyek geureganatzen da sekretu horiyek asmatzen// eta hoi erakusteko/ hain zuzen ere dena sekretua dela erakusteko nik orain hemen jarriko dizuet/ kanta oso txikiya// seguruasko ba ezagutuko duzuena ez dakit ezagutzen duzuen kanta txiki bat// euskaraz
|
|
|
(/) badakit askotan galderekin hastea zuzenean ez dela izaten erraza; orduan, aurrena, gauza txiki bat esango dizuet, 10 minutuz edo gutxiagoz, eta ondoren halako ondorio edo moraleja bat aterako det. Gero zuei utziko dizuet hitza. Nere iritziz mundu honetan dena sekretua da, garrantzia duen/ dena da sekretua; halatan jakin egin
|
behar dugu
sekretu horiek asmatzen eta geurega-natzen. Eta horretarako, hots, dena sekretua dela erakusteko nik orain kanta txiki bat jarri-ko dizuet euskaraz; ez dakit ezagutzen duzuen, seguruasko bai.
|
|
|
Ahozkoaren zuzenketak lan sintagmatikoa eskatzen du, hots, ardatz sintagmatikoan egiten dira zuzentzea eta errepasoa; idatzizko hizkuntzaren zuzentzea, ostera, lan paradigmatikoa da. Idazleak nahi duen denbora guztia izaten du bere mezua antolatu,
|
behar dituen
hitzak aukeratu eta egiturak zuzentzeko, eta, oro har, bere idatzia ondu eta lantzeko, harik eta komunikatu beharreko mezua emateko era egokia aurki-tu arte. Besterik eta bestelakorik gertatzen zaio ahozko hizkuntzaren erabiltzaileari.
|
|
|
Ahozkoan, eragozpenaren? atzetik
|
behar du
agertu, hura gertatu ondoren. Idatzian, beti ere kutsu ironikoa bereganatzen du, zeren hiztunak beta du hura zuzentzeko.
|
|
|
1999). Jainko izenen gehienetan-e> taxuko desinentzia aurkitzen dugu, baita Akiataniako izen askotan ere, hizkuntzaren beraren eta ez latinezko-ae> datibo desinentziaren adierazpena izan
|
behar lukeena
.
|
|
|
Orain astiro tratatu ezin baldin badut ere, esan
|
behar da
antzinako hispaniar hiz-kuntzalaritzan izena duen J. de Hoz-ek iberierari buruzko gogoeta berri arras interes-garriak plazaratu dituela azken urteotan. Hitz gutitan esanda, J. de Hoz-ek ez du uste iberiera iberiar testuak agertzen diren leku guzti guztietan ama hizkuntza zenik.
|
|
|
Espinosa eta Usero histo-riagileak (1988) Cidacos ibar goieneko latin epigrafeak aztertzerakoan konturatu ziren bai izenen aldetik, bai marrazki eta formaren aldetik epigrafe horiek multzo berezi bat osatzen zutela, Calagurris inguruko giroarekin Mesetakoarekin baino zer ikusi gehiago zuena. Epigrafia horren berezitasunaren arrazoia ez zen inguruko offi-> > edo lantegi bateko ekarpenean bilatu
|
behar
, bertako biztanleen gizarte batasune-an baizik,, en la homogeneidad social y cultural de las (gentes) que las tallaron? (Espinosa, 1989).
|
|
|
Identifikatu daitekeen-tar> osagaiak bai akitanierazko ono-mastikan eta bai iberierazkoan ere sartzeko eskubideak ditu. Agirseni> izena bere alde-tik Ascoliko brontzean agertzen diren Agirnes> eta Agerdo> izenekin lotu
|
behar da
, dudarik gabe, baina ia ez da hain segurua izen horiek nahitanahiez iberiar leinukoak direnik. Zerrenda horretan agertzen zen ezaugarri ñimiñoa nahi bada baina zeharo esanguratsua-thar> atzizkian adierazten den aspirazioarena da, horrek baskoien hiz-kuntza girora eramaten gaituelako dudarik gabe.
|
|
|
Lehenengo izena, hots Sesenco, Antistius-en cognomen> gisa hartu
|
behar dena
, edozein euskaldunentzat Lergako Ummesahar> hura bezain ulergarria da. Bai akitaniar onomastikan eta baita Erdi Arokoan ere oso normala den-co> atzizkia aurkitzen dugu hemen zezen> animalia izenari loturik diminutiboa eratzeko asmoz.
|
|
|
Latinezko grandis> euskarazko handi-rekin erkatu nahi badu,* grandi aitzinfor-ma batetik abiatu
|
behar du
hitz bakoitza azaltzerakoan, proposatuz gainera euskarak bere aurrehistorian hasierako kontsonante multzo guztiak sinplifikatu egin dituela. Hau da, handi-ren aitzin forma* gr-> batez hasten da, eta ez* pr-, >* br-, >* dr-, > tr-, > kr-, > r-, > str-, > edo beste multzo batez, aldamenean lat. grandis> dugulako da, hain zuzen ere.
|
|
|
Hau da, handi-ren aitzin forma* gr-> batez hasten da, eta ez* pr-, >* br-, >* dr-, > tr-, > kr-, > r-, > str-, > edo beste multzo batez, aldamenean lat. grandis> dugulako da, hain zuzen ere. Ernout-Meilleten hiztegian irakurtzen dugu lat. grandis> hitzaren etimologia iluna dela, eta
|
behar bada
malgutasun apur batekin epaitu behar genituzke hitz ilunak argi-tzeko egiten diren saioak, horren zoroak izan arren. Baina Vennemannek aspalditik indoeuroperaren bitartez ondo baino hobeto azalduta dauden germaniar edo greziar hitzak ere azaldu nahi izan ditu euskararen medioz.
|
|
|
Hau da, handi-ren aitzin forma* gr-> batez hasten da, eta ez* pr-, >* br-, >* dr-, > tr-, > kr-, > r-, > str-, > edo beste multzo batez, aldamenean lat. grandis> dugulako da, hain zuzen ere. Ernout-Meilleten hiztegian irakurtzen dugu lat. grandis> hitzaren etimologia iluna dela, eta behar bada malgutasun apur batekin epaitu
|
behar genituzke
hitz ilunak argi-tzeko egiten diren saioak, horren zoroak izan arren. Baina Vennemannek aspalditik indoeuroperaren bitartez ondo baino hobeto azalduta dauden germaniar edo greziar hitzak ere azaldu nahi izan ditu euskararen medioz.
|
|
|
aitzin euskal erroaren egiturarena, hain zuzen. Esan
|
behar da
auzi hau beti izan dela hiz-kuntzalaritza historikoaren alorretarik tradizionaletakoena, hizkuntzalaritza indieuro-parrean bertan, eta zer esanik ez semitikoan, ikus daitekeenez.
|
|
|
Lakarra, jatorrizko euskal hitzen egitura aztertu ondoren, TVTV egituraren fal-taz jabetu zen, hau da bide> moduko hitz zaharrak oso urriak zirela eta ez zegoela bate-re arrazoirik* daba,* degi,* bego eta antzeko hitzen falta horrentzat, ez baldin bazi-tzaion behintzat aurreko fase bateko erroari baldintza zehatz batzuk ezartzen. Kontuan harturik monosilaboetan ere ezin zirela hitzak kontsonante leherkariz amaitu, zile-gizko kontsonante bakarrak sonanteak zirelarik, pentsatu izan zuen aitzin euskal erro kanonikoaren egiturak bi baldintza hauek bete
|
behar zituela
: a) monosilaboa izan eta b) CV (W) (R) (S) itxurako distribuzioa eduki.
|
|
|
Euskal hitz gehienen ezaugarri formalak eta soinuen distribuzioa deskribatuaz gain, etimologia berri batzuren oinarria eman du. Garbi dago monosilaboek ez dutela teoria honetan aparteko arazorik sortzen, baina bisilaboen sorketa nolabait azaldu
|
behar da
: aurkitu daiteke, dena dela, prozedura batzuren arrastoa:
|
|
|
Bizkaian eta Gipuzkoan ez da aurkikuntza epigrafiko berririk izan, baina interesga-rria da esatea Foruako izkrizioan irakurtzen zen Iviliae> jainkosa izena, nik neuk ere erromatarren aurreko izena konsideratzen nuena, orain J. Velazaren bista fina eta jaki-turiari esker Tutelae> irakurri behar dela. Honekin batera oso arraroa egiten zitzaigun euskal kutsurik gabeko izena ezabatu
|
behar dugu
lekukoen artetik.
|
|
|
Iturissa> (Poza lizenziadunaren garaitik euskarazko iturriza> ulertu da hemen; dudarik gabe zerrendako euskal izen garbiena, ez bada Iturista> irakurri
|
behar
behin-tzat), Pompelon> (eusk. ala iber. -elon?), Biturís> (gal.
|
|
|
Toponimiaren arazo hau alderantziz aztertuko bagenu, hau da, Erdi Arotik hasi-ta atzera eginez-oz> atzizkiz amaitzen diren toponimo ugarien arrastoa Antzinatean bilatzea izango balitz gure xedea, oso zaila egingo litzaiguke antzekorik aurkitzea. ...u, berehala konturatuko gara, Rohlfs eta Séguy hizkuntzalariek esan zuten bezala, akitaniera edo antzin aroko eus-kararen eremua adierazten dutela, eta gure tradizio idatziaren hasierarako jadanik eredu ihartu ez produktiboa izateaz gain oinarri lexiko ilunei atxikituta zegoela kon-tuan harturik,-aga, >-eta>, >-za> eta antzeko atzizkiak baino askoz zaharragoa izan
|
behar zuela
pentsatu behar dugu nahitanahiez.
|
|
|
Toponimiaren arazo hau alderantziz aztertuko bagenu, hau da, Erdi Arotik hasi-ta atzera eginez-oz> atzizkiz amaitzen diren toponimo ugarien arrastoa Antzinatean bilatzea izango balitz gure xedea, oso zaila egingo litzaiguke antzekorik aurkitzea. ...ko gara, Rohlfs eta Séguy hizkuntzalariek esan zuten bezala, akitaniera edo antzin aroko eus-kararen eremua adierazten dutela, eta gure tradizio idatziaren hasierarako jadanik eredu ihartu ez produktiboa izateaz gain oinarri lexiko ilunei atxikituta zegoela kon-tuan harturik,-aga, >-eta>, >-za> eta antzeko atzizkiak baino askoz zaharragoa izan behar zuela pentsatu
|
behar dugu
nahitanahiez.
|
|
|
Horregatik hain zuzen ere, iruditzen zait Euskal Herriko latindar toponimiari buruzko ikerketa sakon bat
|
behar
beharrezkoa dugula erromanizazioaren indarra eta kronologia argiago ager daitezen.
|