Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak
Formularioa garbitu

Emaitzak: 141

2008
‎Beraz azalpenak orokorra beharko luke izan, eta ahal den neurrian bi muturretako datuak bide batez azaldu: antzinako formek euskararen historiaz dakigunarekin ados etorri behar dute , historia honen mugarri sendoak bihurtzen diren eran.
‎b. Euskaldun guzti-guztiek erabat onartu behar dute Euskaltzaindiak aurkeztu duen eredua.
‎c. Euskaldun guztiek eredu hori ezagutu, eta erraz eta eroso erabiltzeko gauza izan behar dute .
‎Nolanahi ere, egonkorrak izan behar dute , eta horren arabera, irekiak ala itxiak izango dira, alegia, epe bat landu eta ez eguneratu (CTILCen1 kasuan bezala) edo eguneratu eta osatu egiten direnak, beti ere diseinuaren aldetik egonkortasuna mantenduz (CREA2 eta EEBS3, esaterako).
‎Artikulu honetako tartera mugatuz, azken urteotan Zaldibian Karmele Etxabek eta biok egindako elkarrizketa, talde-eztabaida edo hiztunekiko hartu-emanetan bilduz goazen datuekin nator. Datuek nabarmenak behar dute izan bai irakurlearentzat bai hiztunarentzat, soziolinguistikoki erabilgarriak izan daitezen ikertzailearentzat; alegia, ikertzaileak gai izan behar du datu horiei esker gizarteko arazo eta baliabideek hizkuntza erabilera une eta leku jakin batean nola zeharkatzen duten aztertzeko. Ez da erraza beti ondorio esanguratsuetara iristea, baina datuak bere honetan aurkeztea ere konpartimentazio soziolinguistikoa islatzeko askotan lagungarri delako eskainiko ditut hemen; alegia, karga edo balio soziolinguistikoa izan dezaketelako.
‎Egitekoak horiek izanik, argi dago lan-taldearen osaera bikoitza izan behar dela: bateko, Euskaltzaindiko ordezkariak bertan izan behar dira; eta, besteko, zuzenbideko adituek ere parte hartu behar dute . Horrela bakarrik berma daiteke emaitzarik onena erdiestea.
‎–Izenok, tresna trebeak izateko, hauxe behar dute nahi eta nahi ez, alegia, zabaldurik egotea, onartuak izatea?.
‎Uztarketa behar da. Informatikariek (edo web egileek) eta itzultzaileek (edo hizkuntzaren profesionalek) terreno berri batean egin behar dute lan, elkarren premien berri edukiz, eta horretara egokituz. Terreno berri horixe da lokalizazioarena eta hizkuntza ingeniaritzarena.
‎19 Izenordainek genitibo-atzizkia eraman behar dute : * Ni zale/ Nire zale?
‎hor agertzen diren hitzek euskararen zerizanari eta tradizioari leialak, zorrotz aztertuak eta hizkuntzalaritzaren eta lexikografiaren ikuspegitik, zuzenak? izan behar dute . Aldi berean, komunikaziorako tresna behar dute izan, eta horrek esan nahi du funtzionaltasun-baldintza minimo batzuk ere bete behar dituztela edo funtzional iza-tera iristeko ezaugarriak dituzten aldez aurretik aztertzea komeni dela, ahantzi gabe jadanik funtzional diren baina Hiztegi Batuan onesten ez diren beste hitz edo termi-no batzuekin lehiatu beharko dutela.
‎izan behar dute. Aldi berean, komunikaziorako tresna behar dute izan, eta horrek esan nahi du funtzionaltasun-baldintza minimo batzuk ere bete behar dituztela edo funtzional iza-tera iristeko ezaugarriak dituzten aldez aurretik aztertzea komeni dela, ahantzi gabe jadanik funtzional diren baina Hiztegi Batuan onesten ez diren beste hitz edo termi-no batzuekin lehiatu beharko dutela.
‎Euskara batuko eta euskalkietako adierazpideek, idatzizkoek nahiz hitzezkoek, elkarren aberasgarri izan behar dute : zehatzago esanda, euskalkietako formek berezko bide izan behar dute euskara batuko formetara heltzeko.
‎Euskara batuko eta euskalkietako adierazpideek, idatzizkoek nahiz hitzezkoek, elkarren aberasgarri izan behar dute: zehatzago esanda, euskalkietako formek berezko bide izan behar dute euskara batuko formetara heltzeko. Besteak beste, hiztegian, sintaxian eta esapideen arloan, euskara batua eta euskalkiak ukipenean daude, bi errealitate horiek bizi-biziak direla.
‎a. Ikasleek argi, jariokortasunez eta eraginkor hitz egiten ikasi behar dute , egoerari dagokion erregistro egokiarekin.
‎2.4 Herritarrekin ahozko harreman zuzena duten administrazioetako langileek tokian tokiko euskalkiaren oinarrizko ezagutza behar dute .
‎3.3 Euskalkia erabiliz jardun behar duten kazetariek-eta aski landua behar dute izan hartarako gaitasuna, ahozkoa nahiz idatzizkoa, euskalkiaren duintasunaren hobe beharrez. Lanean, bereziki gogoan izan bezate Euskaltzaindiak gaitzetsi egiten dituela ahozkoan eta lagunarteko hizketan ohikoak diren laburtzapenak eta tokian tokiko fonetismo bereziak.
‎Izan ere, egoera formala da, aldaera estandar bat erabiltzeko modukoa, denok ulertzeko modukoa eta inguruko hizkeraren ezaugarriak biltzen dituena. Gurasoekin izaten ditugun harremanetan, gurasoek sentitu behar dute eskolako hizkera ez dagoela hain urrun euren hizkeratik baina, halere, ez dago askoz gehiago esaterik hemen, izan ere, solaskideak ezagutu ostean norberak erabaki beharreko kontua baita.
‎Dudarik ez izan, halaber, baliabide gehiago edo gutxiago izatea ez dagoela egiten den hizkeraren moldearen baitan, baizik eta zenbat eta gehiago erabili, orduan eta baliabide gehiago izango dute, eta erosoago eta errazago moldatuko dira euskaraz. Baina, lehenik eta behin, egoera desberdinetan hizkera desberdinak erabili behar direla argi izan behar dute .
2009
‎–Euskara batuko eta euskalkietako adierazpideek, idatzizkoek nahiz hitzezkoek, elkarren aberasgarri izan behar dute : zehatzago esanda, euskalkietako formek berezko bide izan behar dute euskara batuko formetara heltzeko[?].
‎–Euskara batuko eta euskalkietako adierazpideek, idatzizkoek nahiz hitzezkoek, elkarren aberasgarri izan behar dute: zehatzago esanda, euskalkietako formek berezko bide izan behar dute euskara batuko formetara heltzeko[?]. Euskalkia erabiltzean, egoera eta eremua kontuan hartuta aukeratu behar dira formarik egokienak:
‎gaiak banatu eta gaien arabera lan egin. Batzordeak ondo daude, lanean jarraitu egin behar dute , baina batzordeak biltzen dira hilean behin edo bi hilean behin, gehienez ere. Euskaltzaindiak, berak lantzen dituen alorretan, eguneroko lana egin behar du:
‎23 akademiko oso dira 2009an, eta gehienez 25 izan daitezke. Kide berriak hautatzeko, gutxienez hiru akademiko osok egin behar dute proposamena, eta osoko bilkurak izendatzen ditu, gehiengo osoz. Hautaketa bizi artekoa da.
‎Osoko bilkurak izendatzen ditu akademiko osoak, ohorezkoak nahiz urgazleak. Euskaltzain osoek bi herenen baino gehiagoren babesa behar dute aukeratuak izateko.
‎4.1 Euskaltzain osoek, sortzez edo jatorriz, Euskal Herri guztikoak izan behar dute , euskalki guztiek Euskaltzaindian beren ordezkaria izan dezaten. Horretarako hautagaiak euskaran edo euskal literaturan adituak izango dira.
‎Hiru euskaltzain osok idatziz aurkeztu behar dute hautagaia, bere merituak eta guzti.
2010
‎Onartzen da elkartze hau eta ontzat ematen, bi baldintzapean: a) Planteamendu modularra egiten da corpusa deskribatzeko ad> egindako hipotesien arabera, beraz, soilik hipotesi> gisa hartzen bada; b) Moduluak ez dira hartu behar konpartimendu itxi, autarkiko edo beregain gisa, baizik eta elkarri begira egon behar dute , elkarren osagarri.
‎Derrigorrezko eskola-aldia amaitzean (demagun, 16 urterekin), EAEko ikasle guztiek euskaraz eta gaztelaniaz hitz egiten, irakurtzen eta idazten jakin behar dute: parez pareko elebidun izan behar dute hizkuntza ofizial bietan. Hori da EEN legeak, eta harrez gerozkoek, diotena.
‎Hizkuntza biko eskola-moldea eratzea esijitzen du, horretarako, EEN legeak. Euskarak eta gaztelaniak, biek izan behar dute eskola-hizkuntza: ikasbide-hizkuntza (lengua vehicular), ikasgai-hizkuntza (lengua curricular) edo, B ereduaren kasuan, partez bata eta partez bestea.
‎ez euskararentzat eta ez gaztelaniarentzat. Bai euskarak eta bai gaztelaniak jakintza-gai izan behar dute , gutxienez, eskola-aldi osoan.
‎Sentido komunak hala agintzeaz gainera horretara behartzen du EEN legeak berak, irakasle-eskolen alorrean emana daukan aginduaz. Irakasle gehienek partez edo osoz euskaraz jardun behar dute , eta irakasle-eskolek irakasle -gai euskaldunak sortzeko agindu legala jasoa badute orain dela 25 urte, zer sentidu du irakasle erdaldun elebakarrak kontratatzen jarraitzea. IRALE programaren ahalmenak eta mugak ongi samar ezagutzen dituenak nekez gomenda dezake irakasle erdaldunen euskalduntze-bide hori betierekotzea.
‎EAEko belaunaldi berriek elebidun izan behar dute : euskaraz eta gaztelaniaz jakin behar dute.
‎EEN legearen aurreikuspenetan, EAEko irakasleek elebidunak izan behar dute . Ikus zer dioten 19 eta 20 artikuluek:
‎Bigarren interpretazioa aukeratzen baldin bada, aldiz, hizkuntza ofizial bien parez pareko ezagutza praktikoa ezartzen da helburu206: interpretazio horren arabera erdararen pareko hizkuntza-gaitasuna behar dute euskaraz EAEko ikasleek, derrigorrezko eskola-aldia amaitzerakoan. Gaitasun-maila hori eskuratu behar dute edota, gutxienez, gaitasun-maila hori eskuratu ahal izateko bidea jarri behar zaie eskueran.
‎interpretazio horren arabera erdararen pareko hizkuntza-gaitasuna behar dute euskaraz EAEko ikasleek, derrigorrezko eskola-aldia amaitzerakoan. Gaitasun-maila hori eskuratu behar dute edota, gutxienez, gaitasun-maila hori eskuratu ahal izateko bidea jarri behar zaie eskueran.
‎nola ulertu behar da, izan ere? Hizkuntza batean zein bestean jarduteko behar adinako gaitasun praktikoa, ez ezagutza teoriko hutsa, eskuratu behar dute ikasleek: argi esana dago hori.
‎–Behar adinako gaitasun-maila praktikoa? eskuratu behar dute . Maila hori zer den ez dago inon zehatz definitua, baina jomugaz argia da.
‎Horrela, 1993ko legeak ere bi elementuok ditu ardatz: a) derrigorrezko eskola-aldia amaitzean EAEko ikasle guztiek gai izan behar dute euskaraz eta gaztelaniaz hitz egiteko, irakurtzeko eta idazteko; b) gurasoek edo ikasleek beraiek erabakiko dute, horretarako zer eredubide erabili. Beraiei dagokie, eskola-hizkuntza nagusia euskara ala gaztelania izango duten aukeratzea.
‎Hautabide demokratikoa egina du ikastolak. Gurasoek, langileek, pertsonal laguntzaileak, ikasleek, administrazioko ordezkariek, denek parte hartu behar dute haren gestioan eta aktiboki lagundu berorren funtzionamenduan.
‎Elkarbatzeko prozesua egiten den bitartean, ikastolek, eskualdaturiko eskola publikoen tratu bera hartu behar dute , hau da, doakoak izan behar dute?.
‎Elkarbatzeko prozesua egiten den bitartean, ikastolek, eskualdaturiko eskola publikoen tratu bera hartu behar dute, hau da, doakoak izan behar dute –.
2012
‎Ematen duen erantzuna honela laburbil genezake: Mendebaldeko ikertzaileek partzialki baizik ezin dute ezagutu herri zapalduen egoera; eta horretarako ez dute herri zapalduek berek esaten dutenaz baliatu behar, ezta herri kolonizatuak irudikatu dituzten intelektual edo itzultzaile mendebaldarrek esan dutenaz ere; aitzitik, esan gabe geratu denaz baliatu behar dute , hutsuneak, isiluneak eta kontraesanak sintomatikoki irakurriz, Derridak, Foucaultek eta beste hainbat dekonstrukzionistak aldarrikatua duten bezala. Kultura zapaldu nahiz kolonizatuetako idazlanak itzultzearen helburua, Spivaken arabera, ez da zapalduen kontzientzia, benetako?,, funtsezko?
‎Idazlan guztiek, Orixeren printzipioz, ulergarriak izan behar dute , edozeinek ulertzekoak eta horretarako sarritan gehiegi erraztera darama, beste batzuetan egokitzera; baina honela testua gaizki ulertzeko arriskuan jartzen du irakurlea, ez bait ditu gauzak zehatz esaten eta interpretazio gehiagora bultzatzen du (Iturrioz 1985: 113).
‎42). Sistemako perpausak bere osotasunean emanak izan behar dute ; testukoetan, aldiz, gutxienak lirateke osorik ematen direnak; izan ere, komunikazio egokiaren helburuak hutsik egin gabe bete ahal izateko ez du osorik eman beharrik ikusten.
2013
‎Ez nuke haatik juramentu egin nahi batzuek eta bertzeek ez dutela beren lo gozoan ametsik egiten. Nahi-ta ez noizbeit gogorat ethorri behar dute Verdunen ikusi ditugunek: lurra hala itzulia iraulia hainbertze eremutan, non begiak heda ahala ez baitute belhar ondo bat ikusten; oihanak hala chirchikatuak, non dudatzen baituzu sekulan arbola ondo bat ere izan den han; herrichkak eta herriak hala erroz gora emanak non harri meta bat baizik ez baita gehiago ageri, etche orde?..
2014
‎herritar ororentzat eskuragarri. Forma eta edukiak maila berean egon behar dute . Hegel-ek adierazi moduan,, todo contenido concreto determi-na una forma adecuada al mismo.19 Hegel eta Marx bat zetozen eduki zehatzak forma erabakitzen zuela baiesterakoan:
‎XX. mendeko euskalgintzaren esparruan hiru izen nabarmendu behar bagenu, Gabriel Arestirenak hortxe egon beharko luke. noski, aukeratutako esparrua ez da lorategi bat, baso hostotsua baizik eta basoetan, zuhaitzik garaienak sendotuko badira, az-pian basopea behar dute , era askotako landareak.
‎nik kasete hartan entzun nuen estreinakoz, eta egin zidan efektua ez da egundo itzali. nintzen umeak, orduan ez baitzen itunes-en EXPLiCit ohartarazlerik?, ez zuen, jakina, ulertzen, Bartzelonako euskaldunen kontra zer izan zezakeen kantari hark; esan dut le-hen kantaria eta letragilea berbera zirela niretzat garai hartan, ez zegoela modurik egiletza biak bereizteko. Gaur egundik ikusita, ordea, Arestiren voodoo> ahalmena eraginkorra izan bada, asko izan behar dute derrigor haren maldizioaren sarean eroritakoak.
‎Eako herrian bisitan, Arestiren azken egunak gordetzen dituen kostaldeko hegi krista-lezkoan, duela ez asko, portu zaharreko hondartzara gerturatu ginen. neska-mutil koskorrak begira-begira geratu zitzaizkigun, paisaia eder hura gure presentziarekin mugiarazi bagenu bezala. Marea behera zegoen eta horrelakoetan Ean ezin da txaluparik atera kaitik, itxaron behar dute gordean marea igo arte, ura da-goenean ez beste nabiga dezaketelako batelek. idazleon ibilbi-
2015
‎Irakurle kualifikatuak badira ere, ezin dute besteen ordez irakurri. Gainerako irakurleek beren irakurketa propioa egin behar dute . Horregatik, antologia-egilea ezin da obraren protagonista nagusia izan, irakurketarako laguntzailea, gida edo bitartekoa baizik.
2016
‎Garaziko lizeoan den komunitate txikian gazteen antzezlana prest delarik eskolako lagun anitzek ikusi nahi dute, eta euskaldun ez izanik ere, ez baitira honengatik guttiago lagun, zakutik edo zorotik ulertu behar dute . Diodalarik batzuetan intelektualek ez dutela ulertzen eta bestek bai ez naiz populismoan ari, beti harriarazten bainau gauza honek:
‎Hori bilatu behar da. Profesionalek anitz eman nahi badute, denena egin behar dute . Horregatik dira amateurrak saihestezinak.
‎Hila Espos. Gerlan hildako errientaren gorputza etxera ekarri behar dute . Gertatzen da gorputza bizirik itzultzen dela.
‎Autorea eta aktoreek idatzia eta sortua izan den testua eraiki eta itzuli behar dute , lengoaiaren bizitasunean. Hiru keinu mota erabiltzen ditu antzerkiak, lehena ikusmenari lotuak, gorputzarekin, keinuekin, jantziekin, apaingarriekin, argiekin, entzumenari lotuak, ahotsak baliatuz, musika, hotsak, hizkuntzari lotuak.
‎Aurkarien helburuak jakitean Xiberoako lurren babesleek aitzindari bat behar dute eta matxinadaren buruzagitza hartzea eskatzen diote Matalasi. Matalasek ez du armarik hartu nahi, laguntzaileek onartzen diote, haien gain dagoela erranez.
‎Injustiziaren erakustaldia da. Euskaldunak lurrari lotuak dira eta oso garesti ordaindu behar dute boterea dutenek lurraz jabetu nahi dutelarik oldartzen baldin badira. Jarrera oso politikoa hartzen du Matalasen bitartez testu honek, pertsonaia oso politikoa dugu.
‎Katalana, euskalduna bezalakoak, beste batzuk berriagoak dira eta politika batzuen ondorioak, palestinarrak, kurduak. Denek babes bat behar dute , eta literatura gutxituek haien promoziorako laguntza behar dute. Gaur egun, euskal kulturak Euskal Autonomia Erkidegoan ezagutzen du babes hori, baina luzaz, eta Larzabalen garaian, ez zegoen inongo babesik.
‎Katalana, euskalduna bezalakoak, beste batzuk berriagoak dira eta politika batzuen ondorioak, palestinarrak, kurduak. Denek babes bat behar dute, eta literatura gutxituek haien promoziorako laguntza behar dute . Gaur egun, euskal kulturak Euskal Autonomia Erkidegoan ezagutzen du babes hori, baina luzaz, eta Larzabalen garaian, ez zegoen inongo babesik.
‎Huts ikhertzea edo kritika baitezpadakoa da Antzerki batean eta, bai emailek, bai moldetzailek, bai eta ere antzerki egilek kasu egin behar dute kritikari; eta othoi ez dadila nehor gaitzitua egon nik erranez.497
2017
‎Beste instituzioei dagokienez, Estatuko, Eskualdeko eta Departamenduko zerbitzuek euskarari buruz desmartxa hedatu behar dute , tokiko zerbitzuetan komunikazioa eta seinaletika euskaraz ere segurtatuz, harrera langileentzako formakuntza planak eginez...
2019
‎– Halako proiektuek jarraipen berezia behar dute eta horretarako dinamizatzaile bat egotea nahitaezkoa da: ez bakarrik proiektuaren garapenaz arduratuko dena, baizik eta bertan parte hartuko duten klub eta taldeentzako erreferente izango dena.
‎Kontua da, bakoitzak bere plana argi duela, baina administrazio­egiturak ez daudela isolatuta. Udaletako planen, Kuadrilletakoen eta Arabako Foru Aldundiaren edo Eusko Jaurlaritzaren planen artean konexioak (ez paperean jasota bakarrik, noski) egon behar dute , eta konexio horien arabera jokatu beharra dago.
‎Baina gurean lekua aspalditik egina duen zeharkakotasunari ez dio mesederik egiten horrek. Hizkuntzarekin egiten du lan administrazioak, eta administrazioaren sail guztiek egin behar dute hautu bat: hizkuntza bakarrarekin edo birekin jokatu behar duten erabaki behar dute.
‎Hizkuntzarekin egiten du lan administrazioak, eta administrazioaren sail guztiek egin behar dute hautu bat: hizkuntza bakarrarekin edo birekin jokatu behar duten erabaki behar dute . Eta gizartera begirako lana egiterakoan ere, gizarteko esparru guztiei begira egin behar du lana (hala diote, gutxienez, planen egiturek).
‎hizlari ugarik gogorarazi zuen lankidetzak, aldarrikapen filosofiko­teorikotik harago, estrategia ororen muinean izan behar duela aurrerantzean. Eskutik hartuta joan behar dute / dugu eragile guztiok, euskararen komunitate trinko eta osasuntsua ehunduko bada, euskararen lurralde orotan eta, bereziki, Araban.
‎Aurkezpen horretan bertan, Aitor Otaolak SEAko zuzendariordeak honakoa adierazi zuen: «lan arloan ere normaldu egin behar da hizkuntzaren egoera, eta zaila izan arren, horixe da lortu nahi duguna; zeregin horretan, enpresek eurek hartu behar dute erabakia beren borondatez, eta enpresetako jendeak ere horrela nahi izanda hartu behar du parte».
‎Partekatu dezagun ikuspegi estrategikoa. Euskararen sustapena prozesu kolektiboa da... prozesu honek partekatua izan behar du, eta, kasu horretan, eremu sozioekonomikoko eragile guztiek beren ekarpena egin behar dute . Lanabes proiektuan horrela ari da gertatzen, eta aurrera begirako erronka nagusiak zehaztu dira:
2020
‎Orduan, Bas-Haran-Saro herrialdearen izatearen berri jakiten dute eta erabakitzen dute hartaratzea. Gidari berezia behar dute eta mendian zazpi egunez ibili. Zazpigarren egunean, Bas-Haran-Saro agertzen zaie.
2021
‎Izen sintagma osatzeko determinatzailearen beharra (eta gehienetan mugatzaile deitzen dugunaren beharra) duten izenak izen arruntak direla esaten dugu. Hortaz, leku, zuhaitz, txakur edo liburu izen arruntak dira, eta determinatzailea behar dute .
‎munduko etxeek, elkarren artean desberdinak badira ere, badituzte ezaugarri komun batzuk, gutxienekoak badira ere; aldiz, munduan izan daitezkeen Andoni horiek ez dute, gizonak izateaz aparte, ezaugarri komunik, kasualitatez ez bada. Izen bereziak berez daude determinatuak, baina izen arruntek determinatzailea behar dute . Izen arruntak bakarrik ageri dira hiztegietan.
‎Adibidez, Igandetan jatetxean bazkaldu nahi izaten du; Igande honetan ez du jatetxean bazkaldu nahi izan; Lantegian sartzean, oinetakoz aldatu behar izaten du; Lantegian sartzean, oinetakoz aldatu behar izan du; Atunak 7 euro kiloa balio izaten du abuztuan, baina urte batzuetan 5 euro balio izan du. Geroaldiari erreferentzia egiteko, aditz zenbaitek-ko atzizkia zuzenean eransten diote izenari edo adjektiboari (nahiko, beharko, biziko, maiteko, komeniko, iduriko, balioko); beste zenbaitek, berriz, nahitaez izan erabili behar dute bitartekari gisa, izanen/ izango partizipio prospektiboa predikatuko bi osagaien artean tartekatuz: beldur izanen da; laket izanen zait...
‎Euskaraz, perpaus menderatu batzuetan eta bereziki erlatibozkoetan, ez dugu aukerarik osagaiak lekuz aldatzeko, sintagmek beren posizio kanonikoetan egon behar dute . Agian horregatik hartu izan da kontuan irizpide hau ordena neutroa edo kanonikoa zein den erabakitzeko (besteen artean, de Rijk 1969).
‎kasu markak dituzten hizkuntzek, esaterako, askatasun handiagoa dute osagaiak mugitzeko, morfologiak argi erakusten baitu zein den osagai bakoitzaren funtzioa. Subjektua eta objektua perpausean duten lekuaren arabera bereizten dituztenek, ostera, hurrenkera zurruna izan behar dute , ordena aldaketak funtzio sintaktikoaren aldaketa baitakar. Argi ikusiko dugu hori euskarazko adibide pare bat eta frantsesezko ordainak parekatuz:
‎‘oso txiroak’ zirela esan nahi du lehen adibideko esaldiak, eta ‘oso amorratuak’ azken adibidekoak. Konparazioa denez, adjektibo edo adberbio konparatiboa behar dute esaldi hauek: nor baino nor{ amorratuago ∼ txiroago ∼ urrutiago ∼ hobeto...}.
‎Alde horretatik, ezin uka diezaiekegu aurkaritza/ kontraargudiozko balioa. Hala ere, ez zaigu iruditzen kontzesiozkoan eta aurkaritzako juntaduran ezartzen den oposizioa bezain indartsua denik emendiozko juntaduraren bidez egiten dena; horregatik, azken hauek intonazio enfatikoagoa behar dute hautsitako aurresuposizio horren berri emateko, edo aurkaritzako diskurtso markatzaile baten laguntza handiagoa behar izaten dute gauzatzeko: Euskalduna da, eta, hala ere, beti ari da erdaraz.
‎Ez zen nehor atrebitu haren hartzerat: ez zen alabaina oraino etorria berak bere burua etsaien eskutarat largatu nahiko zuen muga (Larregi); Ikasi dutenek, apezpiku Jaunagana joan behar dute , ez du inork alabaina, hark baizik, Konfirmazioa emateko eskurik (Ubillos); Gaizki dirudien gauza da hau, batez ere emakume ezkonduetan; aditzera ematen due alabaina hego haizez beteak dauzkatela goiak (Agirre Asteasukoa); Beti atsegin berri batekin entzuten zaitut gauza horren gainean. Hori da alabaina laborantza guziko erroa (Duvoisin); Demagun oraino, berak ez bezala bertzeak bizi ezin ikusiz, poxoluz nahi lituzketela kendu.
‎Holakoak dira irakurketa, idazketa, sakontasun, laburpen, aitzindari, hasiera edo argazki, esate baterako. Horiek guztiek zerbait behar dute esanahia ongi eratzeko, argumentu sare bat dute: zerbaiten irakurketa, idazketa, sakontasuna, laburpena, aitzindaria, hasiera, argazkia... dugu hor beti.
‎Perpausak baino txikiagoko elementuak elkartuz, juntagaiak izan daitezke aditz partizipioak (Kendu edo desegin behar lirateke), postposizio sintagmak (Bertakoekin edo kanpokoekin osatuko dugu zerrenda; Zuk edo nik egin beharko dugu), edo txikiagoko atalak (bi edo hiru egun; egun goibel edo tristeak; aire edo doinu berriak). Eta emendiozko juntagailuarekin ikusi den bezala, elkartzen diren juntagaiek funtzio sintaktiko bera izan behar dute , eta eskakizun hori betetzen bada, kategoria desberdineko elementuak ere junta daitezke (Hilketa hura gaiztakeriaz edo bere barnea lasaitzeko egin zezakeen). Alde horretatik, ez da debeku edo baldintza berezirik, juntagailu hautakarien balio semantikoak ezartzen dituenez gain.
‎Batzuetan edo bi juntagaien aurrean ezartzen da, enfasia emanez. Juntagai horiek edozein kategoriatakoak izan daitezke, edo maila bereko edozein osagai izan daitezke —gogoan izan juntagaiek oro har bete beharreko baldintzez 2 atalean esandakoak—, baina funtzio sintaktiko bera izan behar dute : Ez dugu ordean guztiek edo bordarik, edo artarldearen erosteko ahalik (Xalbador); Ikasi behar dituzu, edo elizara zatozela, edo liburuaz edo bestez baliatzen zarela (Agirre Asteasukoa); Ez dira handik ateratzen edo ezkontzeko, edo serora joateko baizik (Laphitz); Edo dantzaria haiz, edo ez haiz dantzaria:
‎Baina sintagmen juntadura gauzatzen duenean, zenbaitetan galdegai ez diren elementuak ere agertzen dira juntaturik galde perpausetan: Gaztek ala zaharrek zer egin behar dute ilunduz geroztik? (J.
‎Oreinak haritzen artean ohi dabiltza. Haatik, progresiboa eta aspektu burutua adierazteko, paradigma sintetiko emankorra duten aditzek ere ezinbestean jo behar dute forma analitikoetara: Oreinak haritzen artean ibiltzen ari dira/ ziren (progresiboa); Oreinak haritzen artean ibili dira/ ziren (aspektu burutua).
‎a) bigarren sintagma ez da nahitaezkoa; isilik utz daiteke eta, hala ere, perpausa gramatikala izango da17: Gasteizen taberna ugari dago; Lotsagarria da nolako ilarak ikusten diren gaur Everestera igotzeko eta abar. b) Bata bestearen ondoan joan behar dute , nahitaez, bi sintagmek: * Gasteizen taberna ugari dago Arabako hiriburuan;* Barack Obama Hillary Clintonekin lehiatu zen hautagai izateko lehen presidente afroamerikarra. c) Aposizio ez-murrizgarrietan bi sintagmek hartu behar dute kasu marka edo postposizio atzizki bera:
‎Gasteizen taberna ugari dago; Lotsagarria da nolako ilarak ikusten diren gaur Everestera igotzeko eta abar. b) Bata bestearen ondoan joan behar dute, nahitaez, bi sintagmek: * Gasteizen taberna ugari dago Arabako hiriburuan;* Barack Obama Hillary Clintonekin lehiatu zen hautagai izateko lehen presidente afroamerikarra. c) Aposizio ez-murrizgarrietan bi sintagmek hartu behar dute kasu marka edo postposizio atzizki bera: Mireni, nire lagun donostiarrari, ez zaio gustatzen inork ñoñostiarra esatea.
‎28.2.2c Azkenik, mota bereko elementuak juntatzeko aukerari dagokionez, morfologiak ere jartzen du bere baldintza: hitz beregainak izan behar dute juntagailuaren bidez elkartzen direnak; atzizkiak edo aurrizkiak ez dira juntatzen, oro har. Eta juntadura-egituren baldintza horrek desberdintasunak eragiten ditu euskara bezalako hizkuntza eransle postposiziodun baten eta inguruko erdaren artean.
‎Oro har izenki predikatuak egon aditzarekin azaltzen direnen antzekoak izaten dira, eta egoera mailako predikatu modura interpretatzen dira(* Jon beltzaran dabil); baina aspektuaren eta edukiaren aldetiko desberdintasunengatik, zenbait ezaugarritan egon aditzetik desberdin jokatzen du: subjektuek nolabaiteko egiletasuna edo esperimentatzailetasuna azaltzeko modukoak izan behar dute , ‘bizidun ezaugarri hedatu bat’ izan lezaketenak (alaba aspaldian burumakur dabil; gure enpresa aspaldian ez dabil ondo;* liburua aspaldian ez dabil ondo;* aulkia apurtuta dabil), eta izenki predikatuaren subjektuak ezin du ‘gai’ paper tematikoa izan(* Jon lodi dabil).
‎Eguzkia bada, hondartzara joango gara. Bestela, etxean geldituko gara; Haurrek hamarretako joan behar dute ohera. Bestela, oso nekaturik jaikitzen din biharamunean.
‎19). Bestelako birformulazio motak (laburbiltzailea, urruntzailea, zuzentzailea) adierazten dituzten birformulatzaileek, ostera, agerian egon behar dute eskuarki, osterantzean diskurtsoaren interpretazioa ez baita berdina.
‎Pestizida kimikoak, labur esanda, eskuragaitzak dira urruneko lurralde haietan, garestiak ere badira eta gaur egun badakigu ingurugiro eta osasunerako zer-nolako arriskuak dituzten. Askotan, tokian-tokirako garatutako metodoak dira nekazari txikiek duten irtenbide bakarra, baina horretarako, nork sustatua behar dute eta metodoak zientifikoki frogatu beharra dago (ZTC).
‎Baina denbora adberbioek ez dute hain erraz hartzen-ra marka. Batzuetan ezinezkoa da(* gaurrera), eta-ko hartu behar dute , edo arte postposizio askea: gaurko, edo gaur arte.
‎" Mireni itxoin zioten eguerdiraino". Eta objekturik gabe daudenean NOR-NORK behar dute : " Egongelan itxoin dute goiz osoan";
‎Atzoko kaxak puskatuak daude/ dira; Dirua eskuragai dago/ da; Josune gaixo dago/ da. Egon eta izan lotura aditzak izanik, nahitaez eraman behar dute predikazioa gauzatzen lagunduko dien zerbait, eta goiko kasuetan, lokatiboaren bidez (han; mahai gainean; ohean) aseko litzateke eskakizun hori. Nolabait esateko," predikatu lokatiboak" izango lirateke, aditzok bai baitute ‘kokapena’ edo nolabaiteko ‘iraupena’ adierazten duten elementuei bide emateko gaitasuna.
‎eman duten adibideetan subjektuaren nolabaiteko borondatea azaltzen da, eta subjektu horrek asmo osoz ezartzen dizkio ezaugarri batzuk perpausaren objektuari —lehen mailako predikatuaren subjektuari— Alegia, lehenengo adibidean (Krisia amaitutzat eman zuen gobernuak), ulertzen da gobernua dela krisia amaitutzat ematea erabaki duena, krisiari ezaugarri hori ezartzen diona, edo ezarri nahi diona. Eta horren ondorioz, eman aditzarekin azaltzen diren predikatuek semantikoki ezaugarri horrekin bateragarriak izan behar dute ; adibidez, ezin dira esan* Jon tristetzat eman dugu edo* Ane futbolari saiatutzat eman dugu, ‘triste izatea’ edo ‘futbolari saiatua izatea’ ez baitira subjektu batek nolabaiteko borondatez ezartzeko moduko ezaugarriak; aldiz, ‘zerbait amaitutzat ematea’ bada era horretako ezaugarria.
‎Aipatu ditugun lau adlatibo horiek joan daitezke izen bati atxikiak ere. Horretarako, ordea,-ko postposizioaren laguntza behar dute : etxe (ra) ko bidea; Erromarainoko bidaia; goranzko abiadura...;-ko hau beste PS askori ere eransten zaie, leku/ denborazko nahiz bestelako izan:
‎Baina perpaus osoak ere ager daitezke ala-z juntaturik. Orduan bi perpauseko aditzek eraman behar dute -(e) n menderagailua: Edna begi begira geratuko zaizu ontziaren sabelean, esan diozun ala ez diozun ez dakiela (Sarrionandia); Bada, ez dakigu; ez dakigu benetan sinesten ote zioten, ala gezurti mixerable bat zela pentsatzen zuten (Linazasoro); Ez omen zuen sekula ziur jakiten zer esaten zen edo zer adierazten, zer galdetzen edo espero izaten zen (Olarra).
‎31.4.3.6a Gorago erran dugun bezala, izen sintagma erlatibatuari dagokion kasu marka ere isildurik gelditzen da perpaus erlatibo arruntetan. Horrenbestez, hiztunek ez dute informaziorik, ez informazio zuzenik behintzat, izen sintagma horrek perpaus erlatiboan duen funtzioaz, edo dagokion kasuaz, eta ingurumen sintaktikoaren eta diskurtsiboaren arabera aurkitu behar dute dena delako funtzio edo kasu marka. Halatan, ez da harritzeko sintagmen eginkizunen araberako erlatibatzeko eskala bat agertzen baita euskaraz, beste hizkuntza askotan bezala, izen ardatzaren kasua eta izen sintagma erlatibatuarena desberdinak direnean batez ere, gero ikusiko dugunaz (§ 31.4.3.13).
‎aberastu, akuilatu/ kitzikatu, alaitu/ baretu/ gogobete/ lasaitu/ poztu, aitzinatu/ aurreratu, aldatu, altxatu, amorratu, amorrua eman, animatu, apaldu, areagotu, arindu, asaldatu, askatu/ libratu, aspertu/ gogaitu, atzeratu/ gibelatu, aztoratu, beldurtu/ estutu/ ikaratu/ izutu/ larritu, berretu, denbora eraman, erotu/ zoratu, erraztu/ zaildu, galdu, harritu, harrotu, indartu, itundu, kalte/ mesede egin, lotsatu, min egin, min/ pena eman, nahigabea eman, piztu/ suspertu, tristatu, tronpatu, zapuztu... Guztiek behar dute , jakina, du (edo dio) motakoak-tzeak perpausa onartu ahal izateko. Da/ du alternantzia duten aditzetan (‘inkoatibo’/ ‘kausatibo’), ohikoa izaten da-TZEAK harritu, harrotu, aztoratu, lotsatu... du/-TZEAZ harritu, harrotu, aztoratu, lotsatu... da (§ 30.6.3.2.5c).
‎39.3.10c Egitura hauetan, bestalde, ikusi dugu bi aditz daudela: perpaus erlatibokoa eta-ela menderagailua daramana; bi aditz horiek berbera izan behar dute halako egituretan: horregatik jarri diegu biei azpi-indize bera goiko formulan.
‎Egitura zurruna da, inongo aldaketarik ez jokorik onartzen ez duena: ezin dugu ez baiezko moldean jarri, ez eta izan aditza ez beste bat erabili ere; pertsona eta denbora ezaugarriek ere, adibide horretan ditugun horiexek behar dute izan: ezin dugu erabili ez hirugarrenaz beste pertsonarik, ez eta indikatiboko orainaz beste aditz formarik.
‎Inoiz, forma berean adierazirik etor daitezke, anbiguotasun formalez, modalitate deontikoa eta epistemikoa: Etxean egon behar dute [= egotea dagokie, egoteko agindua dute (deontikoa)]; Etxean egon behar dute[= daude, ustez (epistemikoa)].
‎Inoiz, forma berean adierazirik etor daitezke, anbiguotasun formalez, modalitate deontikoa eta epistemikoa: Etxean egon behar dute[= egotea dagokie, egoteko agindua dute (deontikoa)]; Etxean egon behar dute [= daude, ustez (epistemikoa)].
‎Adibidez: Guk elkar jantziko dugu ≠ Gu jantzi egingo gara; Gizon horiek elkar hil behar dute ≠ Gizon horiek hilgo dira; Horiek elkar erretzen dute ≠ Horiek erretzen dira.
Emaitza gehiago eskuratzen...
Aldaerak
Lehen forma
Argitaratzailea
Konbinazioak (2 lema)
Konbinazioak (3 lema)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia