|
2000
|
|
|
Halaxe, Arrasate telebista aitzindariaren lorratza jarraituz, 1991n otsailean sortu zuten, bestelako egoera batek bultzatuta baina. Esperientzia piloto baten baitan gauzatu baitzuten, Cabledis kable bidezko enpresak herrian kablea bota
|
zuenean
, hain zuzen. 30 katetik gorako eskaintza ordainpekoa zelarik, amu gisa herri telebista bat sartzea otu zitzaien.
|
|
|
Txirritak dirurik gabe zegoela Juan Mari sagardotegiko nagusia topatu
|
zuenean
honakoa bota zion:
|
|
|
Hala ere, baketze gaian ezberdin jokatu dute. Felipe Gonzalezek presidente kargua utzi
|
zuenean
Perez Esquivelen bitartez mahai azpiko negoziaketak zituen ETArekin. PP baino prestuago egon liteke PSOE gaiari heltzeko.
|
|
|
Garagardoa gordetzeko upeletako baten edukia, upel handiak irakiten
|
zuenean
, hustutzen zen eran betetzeko erabili zen. Horrela ez zen airerik sartzen, beste upelak, berriz, barrikoteak egiteko erabili ziren.
|
|
|
Eguna han pasa genuen, eta azkenean behintzat kontuak egiteko garaia iritsi zen. Eta han pezetak antolatzen zebilenak «zuena zenbat da?» galdetu
|
zuenean
, «gurea. Ehun bana duro eta propina libre!» erantzun zion Uztapidek.
|
|
|
Teoriaz jende arruntak egin zituen apurketak, suteak, bortxakeria itzela eta abar. Gainera atxiloketak gertatu ziren eskandaluak gainezka egin
|
zuenean
. Proposamen zehatzak akaso ez zituzten eman, baina mairuen aurka denak balio zuen.
|
|
|
Familiaren laguntzarekin, eta enplegua sortzen duen enpresari gaztea izateagatik Kutxak aurreraturiko 20 milioi pezetako kreditu biguin baten laguntzarekin, bilatzaile sendo bat, foro zerbitzu zabal bat eta burtsetako kotizazioetan sarrera izateko beste zerbitzu bat hasi zen abian jartzen. Nestcaperekin lortutako hitzarmenak behin betiko bultzada eman zion euskal atariari, Nestcapek bere nabigatzaileen abiatzeko orrian Hispavista aurkezteko erabakia hartu
|
zuenean
, alegia. Erabaki horri esker, Galeon.com eta Trabajos.com bezalako proiektu berriak finantzatzeko dirua jaso zuten Elosegitarrek.
|
|
|
Ezin dira denak nahastu. EH oso abagune zehatzean sortzen da, Madrilek HB legez kanpo jarri behar
|
zuenean
. Hau aspalditik pen tsatua zegoen, baina nazio eraikuntzan hain garrantzitsu den une honetan gure nazioko ezkerra prozesu horren motore izateko ari gara prozesu hau egiten.
|
|
|
LPEEk nazioartean duen garrantzia erabat garbi geratu zen 1973an, erakundeak arabiarren aldeko eta israeldarren aurkako jarrera tinkoa hartu
|
zuenean
. Estatu Batuen aurkako blokeoa ezarri zuen eta, gero, Israelen aldeko beste herrialde batzuengana hedatu zuen blokeoa.
|
|
|
PP alderdiak bere estrategia guztia aldatu zuen, baita abertzaletasunaren aurkako eraso bortitza hasi ere. ETAk su etena haustea erabaki
|
zuenean
, orduko gobernuaren Josep Pique bozeramaileak esan zuena dut gogoan: " ETAren treguaren amaiera gobernu honek eraman' eragozpen estrategia' ren ondorio zuzena da".
|
|
|
Horiek denak azaldu dira. On Joxe Mielek kanpora joan behar izan
|
zuenean
jaso zituzten Seminariotik. Oso interesgarriak dira, hor ikusten delako alde batetik zein asmo, zein gogo eta metodo erabiltzen zituen bere gaztaroan.
|
|
|
Ezin esan, beraz, Louis Armstrong jazz musikaria oso oker zegoenik" marihuana whiskya baino ehun aldiz hobea" zela esan
|
zuenean
. Eta ezin esan, hala ere, erabat zuzena denik hark esandakoa.
|
|
|
Nafarroa erresuma bat zen, estatu bat, besteok ez ginena. Nik beti pentsatzen dut Nafarroako erreginak bibliaren itzulpena ordaindu
|
zuenean
, harek buruan izango zuela Euskal Herrian batasun bat lortzea. Erlijioan zatiketa bat lortu balitz, izugarria litzateke gero!
|
|
|
Saramagoren liburu bat itzuli duzu, oraindik Nobel saria jaso ez
|
zuenean
, hain ezaguna ez zenean gure artean. Zergatik hautatu zenuen liburu hura?
|
|
|
Progresistatzat jo daiteke artikulua, baina hasi eta berehala egiten zuen baieztapen bat marka horretatik kanpo gelditzen dela iruditzen zait. Hau da, Francoren gobernuak eta Vaticanoak 1953an izenpetu zuten Konkordatuaz ari zela, hau adierazten
|
zuenean
: " Garai hartan, hamaika kristau amets gozoetan asebeteta ikusi genuen".
|
|
|
1949an, Indiak bere independentzia lortu
|
zuenean
, maharajak ez ziren ahatik desagertu, aipatu 279 horiek ez, behintzat. Urteak urteak etorri, han jarraitu zuten beren pribilejio guztiekin, harik eta 1970eko" irailaren azkeneko egunetan, Indira Gandhi Lehendakariak, Nehru aundiaren alaba danak, erabaki zorrotza artu zuan" arte.
|
|
|
ITPren sorrera Europako Eurofighter ehiza hegazkinari loturik dago. Espainiako Estatuak hegazkin horren eraikuntzan esku hartzea erabaki
|
zuenean
, hegazkinak eraikitzeko enpresa bat zuen eskura, Construcciones Aeronauticas, CASA, baina motor aeronautikoak egiteko enpresarik ez zuen. Horretarako sortu zen ITP 1989an, eta horregatik jarraitzen du estatuak bere partaidetza edukitzen Bazanen bidez. Estatuaren enpresa publiko honek eta Senerrek, bakoitzak %50 jarriz, Turbo 2000 enpresa sortu zuten, aldi berean ITPren %53, 2 duelarik.
|
|
|
Eta batez ere, ideologien elkarbizitza bat egon da, nire ustez eredugarria izan dena, oso emankorra eta gizartean beharbada ikusi ez dena. 90ko hamarkadan, elkarteak gorputza hartu
|
zuenean
, inolako arazorik gabe, tentsio eta eztabaida normalekin bakarrik, artikulatu izan dira hor egon diren sentsibilitate politiko guztiak.
|
|
|
" Metamorfosia" n, esate baterako, familia, lan baldintzak, jauntxokeria, saldukeria eta abar gabe salatzen ditu. Bakar bakarrik, mundu osoaren aurka bere pertsonaien bidez altxatzen den idazle handi honen lan hau aurretik ere euskaratua izan zen, nahiz orduan, Xabier Kintanak 1970 urtean argitara eman
|
zuenean
," Itxura aldaketa" izenburupean agertu. Oraingo bertsioa, berriz, Rufino Iraolarena da.
|
|
|
Ingalaterrako erregetzaren inguruan kargu garrantzitsuak eduki zituen Alexander Jardine zeritzanak Bergaran Xabier Munibe, Peñafloridako kondea, bisitatu
|
zuenean
, harriturik zegoen Bergarako Seminario hartan ematen zituzten irakaskintza gaiekin, baina harrituago Azkoitiko zaldunok herriarekin maila berdinean bat eginak ikusteaz. Goraipatzen du beren lana, baina aldi berean baita argi salatu ere horien aurka inkisidore eta gainerako beste askok bekaizkeriaz sortzen zizkieten eragozpen nagusiak.
|
|
|
J. Galindezek, bere burua Ameriketako Dominikar Errepublikan erbesteraturik ikusi
|
zuenean
ere, giza eskubideez arduratzen jarraitu zuen eta. La era de Trujillo, diktadurari buruzko tesia prestatu zuenean hil zuten.
|
|
|
J. Galindezek, bere burua Ameriketako Dominikar Errepublikan erbesteraturik ikusi zuenean ere, giza eskubideez arduratzen jarraitu zuen eta. La era de Trujillo? diktadurari buruzko tesia prestatu
|
zuenean
hil zuten. Gure garaikoontzat galera handia izan zen hura.
|
|
|
Ondoren eta jarraipenez, Javier de Burgos-ek 1833an lurralde sailkapena egin
|
zuenean
(Euskal Herriarekin pentsatuaz, noski),. Probintzia Libreetan? (Provincias Exentas) barrendegi gisa zeuden lurraldeei ez zien eman jatorriz tokatzen zitzaien lekua.
|
|
|
1983an Familia Terapiak bere aurkezpen ofiziala egin zuen eremu psikiatrikoespainiarrean, Neuropsikiatriako Elkarte Espainiarraren XIV KongresuanParadigma Sistemikoa eta Familia Terapia ponentzia (Suarez eta Rogero, 1983) aurkeztu
|
zuenean
. Ordudanik, Familia Terapia beti presente egon da, bai testuingurupsikiatrikoan, bai testuinguru psikologikoan, modu sekundarioan bada ere.
|
|
|
Eskema hori zeukaten Eulalik edo haren ama izekok, giza katuaren abenturakkontatzen zituztenean; hala dela egiaztatzen du eskuaren pasadizoak: gogora dezagunlapurrak leiho hegian eskua jarri zuela eta ebaki gura izan ziola Eulaliren amamak.Barandiaranek argitaratu «Sorgin lapurraren ipuin»ean (1973a, 62), sorginari eskuamoztu diote, sagarrak ebasteko sagastiko hesian eskua pausatu
|
zuenean
. BainaOrozkon ez da egintza bururaino eramango, hain segur* Teofilok, OiartzungoBexamotxak ez bezala, bere bi eskuak oso osorik zituelako.
|
|
|
Araneko hilbegiran jazorikoak zein lazgarriak izan ziren azpimarratu zuenEulalik: leihoan hiru fraileren erretratuak urten
|
zuenean
«sustatu eta uleak holanlaztuta: egon bere ezin zirean etzean bere, eta derrigor egon behar eudien».
|
|
|
Xehetasun hori ere ez da esplizitua berriemailearen hitzetan, baina ondorioztatzenahal da, dudarik gabe. Pasadizoa kontatu
|
zuenean
, Eulalik ez zuen liburua zuzen aipatu, dudatan zen: «Zelan esaten jakon, meza emoten dan orduan...?» galdetu zuen, etasenarrak erantzun:
|
|
|
Eulaliren erantzunaren arabera, aldiz, aski da aspalditxokoa izatea «antzinako»gisa kontatua izateko. Baina gauza ez da argia, azkenean, senarrarekin ados dagoelaadieraziko baitu Eulalik, urte bat geroago bigarren aldiz kontatu
|
zuenean
«Aranekohilbegira». * Teofilo benetan katu bilakatzen zela azpimarratu zuen, amak askotan ikusizuela:
|
|
|
Baina Antigonari buruzko sakoneko debatea hasizuena, lehen aipatutako Friedrich Holderlin4 poeta izan zen,?. Antigona, ri buruzkooharrak? idatzi
|
zuenean
. Oro har, tragedia grekoan aberrikoa dena eta formalegia denaelkarren kontra jartzen dira.
|
|
|
Ebidentzia objektiboaren indarra duelako. Adibidez, Buesa hezkuntza kontseilari izendatu zutenean, erraz izan zuen Txillardegik berak, Bosnian hezkuntza ministro serbiarra ipintzearekin konparatu
|
zuenean
, eta horrek ezzuen erantzun posiblerik izan salatutakoaren aldetik. Egitekotan, espainolismo sutsueta ultramontanotik egingo zuen, eta, horrela, are eta ebidenteago geratuko zenabertzaleen aurrean.
|
|
|
Hauetako adibide bat da Txillardegiren curriculumarekinzerikusia duena, euskararen ezagutza eta erabileraren arteko erlazioa esplikatunahian fisikako, isotropia teoria? aplikatu
|
zuenean
, edo gerorago beste batzukanisotropia teoriara pasatuz erlazio bera aztertu zutenean.
|
|
|
Bizimoduaren aldaketez hasiko ginela ematen
|
zuenean
, isiltasun une bat egin zenaurrena, eta gero berriz uste ez nuen tokitik atera zen, hikara pasata gainera.
|
|
|
Nahiz eta, irratia hitzaren inflexioa itzultzen lagundu digula esatenan dauden gizarteen eta inprimategien kulturari dagozkionen artean dauden diferentziak txikiesten. Irratiak eta telebistak ez dute oraindik lortu egintza komunikatibo oro
|
zuenean
mcluhanismoak arrazoia eduki, erratu egin da, ahozko tradizioaren menpetan testuak duen eragina gainditzea.
|
|
|
WWJ Detroit-ekoa eta KDKA Pittsburgh-ekoa (Pennsylvania). Azken irrati emandegi honetako zuzendari izan zen Frank Conrad-ek ospea erdietsi zuen 1920ko azaroaren 2an presidentetzarako hauteskundeen berri eman
|
zuenean
, orduko hartan Warren G. Harding errepublikarrak irabazi zuelarik. Baina Holandak ere bere egiten du lehenbiziko irrati emandegi erregularra egin izana, 1919ko azaroaren 6an hasi baitzen PCGG izeneko emandegia Haga hiritik emititzen.
|
|
|
Frantziako hezkuntza sistema nazionalaren sorreraz hitz egiteko, nahitaez iraultza frantsesari luzatu behar diogu begirada. ...ak ezarri zituela esan daiteke, eta errealitate hau guztiz oinarrizkoa da Estatu Nazio frantsesa eraikitzeko gertatu zen prozesuan61 Horrela, 1789ko abenduan aldarrikatutako dekretu baten bidez, Nazio Biltzar Konstituziogileak garbi asko erakutsi zuen zein zen Estatuak hezkuntza kontrolpean izateko zuen asmoa, hezkuntza publikoaren eta irakaskuntza politikoaren zaingoa Departamenduen eskuetan utzi
|
zuenean
, edota 1791ko irailean herritar guztientzako irakaskuntza berdina sortu eta antolatzeko hitza eman zuenean62.
|
|
|
izeneko batek beteko zituen ordezkari lanak; eta ministerio horrek. Ministerio del Interior? izena hartu
|
zuenean
, gaur egun ere ezaguna den. Gobernador Civil, delakoak.
|
|
|
Bere arbasoak bezala, gure oilarra kukurruku ikaragarri baten jabe zen: hainbesterainokoa ezen, kantua jotzen
|
zuenean
, inguruko soinu guztiak bere deiadarraren azpian geratzen baitziren. Trena, autoak, iratzargailuak, zurrungak eta munduan sor zitekeen zarata oro.
|
|
|
Eta Connemarara eramango zuen taxian sartzen ari zenean ere" hobe hemen geratzea" pentsatzen zuen, baina" to the capital of Connemara, please" agindu zion taxi gidariari. Eta handik hamar segundora, autoaren motorra martxan entzun
|
zuenean
, guztiz ahaztua zuen Galway hiria.
|
|
|
Gau bat baino gehiago igaro zuen Txemak zoritxarreko Irlanda hartan lorik egin gabe, gogoratu ezinik ze kristo pasa zitzaion burutik disket hura aurkitu
|
zuenean
Eiderren gelako kutxa zahar batean. Ziurrenik ilusioa, nerabe garunbako batek bere gelako nesken koadernoak atzeko orrialdetik zabaltzen dituen bezalaxe, ea nonbaiten bere izena dagoen idatzirik.
|
|
|
Beraz, pantailak dir dir egin zuen une batez, memoriaren argitxo berdeak keinu egin zuen eta barruko makinek kurrinka egin zuten. Txema pantailari begira geratu zen, eta ez zuen jakin zer sentitu" Archivo protegido con contraseña" irakurri
|
zuenean
berriz ere.
|
|
|
Barrara hurbildu, edatekoa eskatu eta ez zen ordu laurdena ere igaro esku bat nabaritu
|
zuenean
bere lepoan. Burua jiratu zuen zerbeza beltza barran utzirik, baina ez zuen eskuaren jabearen aurpegia ikusterik izan, begietara zuzen zetorkion argi batek zeharo itsutu baitzuen Txema.
|
|
|
Ordura arteko elkarrizketa osoa hiru hitz horietan laburbildu zuena Txemaren lagun berrietako bat izan zen, Legg, hiruretatik zaharrena. Koadrodun txapel bat zeukan jantzita, eta" emakume" hitza aipatzen
|
zuenean
laztan egiten zion mahai gaineko edalontzi luzeari. " Ez lizuke horrek buruhausterik sortu behar, motel.
|
|
|
Isaac’s ek ireki zizkion ateak azkenean. Tripetan zurrunbilo batek egin zion ihes, pantailak berriro ere" Archivo protegido con contraseña" esan ziezaion ohi baino segundo gehiago itxaron
|
zuenean
. Eta orduan, segundotxo bat beranduago, ez zion esaldi gorrotagarria errepikatu.
|
|
|
Autobusak Connemara atzean utzi
|
zuenean
," pikutara Eider, usteldu zaitez behingoz" esan zuen Txemak. Esan egin zuen; ez ozenki, baina alboko bidaiariek burua berarengana jiratzeko moduan bai.
|
|
|
Seigarren artxibo madarikatua irekitzeko botoia zanpatu
|
zuenean
ordenagailuak kontrazeinua idazteko agindu zion. C o n n e m a r-a.
|
|
|
Badaezpadan ez zuen begiratu, zeren gainera askoz ere atentzio handiagoa eman baitzion beste gauzatxo batek. Ia bihotza ere irten zitzaion ahotik, hantxe, bere buruaren ondoan, bere begietatik hamar zentimetrora zegoen ohol luze hartan argi irakurri
|
zuenean
: " Rocío".
|
|
|
ustekabean egin zuten topo, besterik gabe. Eta Txemak ez zuen dudarik gabe ziurtatuko baina komentzituta zegoen Rocío ikusi
|
zuenean
kalea hustu egin zela supituan. Agian hainbeste fijatu zen aspalditik ikusi gabeko hartan, non ez zuen beste inor ikusi kalean.
|
|
|
Artean Eider poz pozik zebilen bidaia prestatzen, egun bakarra geratzen baitzitzaion Irlandara abiatzeko, eta azken uneko ukituak ematen ariko zen lehendik ere ondo lotuta zituen detaile guztiei. Horrelako lanetan ibiliko zen Eider ziur aski, Txemak Rocíorekin topo egin
|
zuenean
.
|
|
|
Jabik aise egiten baitzuen bere buruari proposatzen zion guztia: pisua erosi eta Tereren ama limurtu (batek daki zelako amarruak eta hitz ederrak erabili zituen horretarako), lagunak aurkitu mozkortzeko gogoa
|
zuenean
, eta, azken batean, bere bizitzaren jabe izateko balio zuten hariak gogokoen zuen eran mugitu.
|
|
|
Bihotza galapaka hasi zitzaion, tripetatik ahoraino hedatutako bero batekin batera. Davy Spillaneren doinuak etengabean oihukatu zuen gela hura ere Irlanda zela, eta bazirudien gaita eta uilleann pipe guztiak askoz ere indartsuago jotzen hasi zirela, Txemak etiketa gainean" Eire" irakurri
|
zuenean
.
|
|
|
Makinistak bere tutua jo
|
zuenean
gure besapeetako izerdi jario batek bagoia bete zuen, hasierako tripetako kili kilien osagarri. Segundoaren buruan bagoiak kolpe izugarri bat jo eta pixkanaka," txaka txaka" xuxurlatu nahi zuen erritmo baten bitartez, martxa gero eta handiagoa harrapatu zuen, gure pozerako eta izerdi jarioaren emana ia jasanezin bihurtu arte.
|
|
|
Baina egia da Txemak ez ziola kasu gehiegirik egin Eiderrek, beste ezer gabe," nik Irlandara joan nahi dut" esan
|
zuenean
. Aitzitik, airean altxatutako garagardo botila brindis baterako gonbita zela ulertu zuen Txemak eta, berak ere berea altxatuz, txin txinka hasi zen inguruko beste lagun guztiekin.
|
|
|
Eta, nola niri ere putzuetan plisti plasta ibiltzea gustatzen baitzitzaidan, lohitzen eta zikintzen, zerriak bezalaxe, arrai eta alegera, euria egiten
|
zuenean
, halaxe erran nion:
|
|
|
Eta, nola osaba Joanikotek ohitura hura baitzuen, etxeko orkumeei —ehizakoei zein bertzelakoei— izen xelebreak ipintzekoa, Greziako edo Erromako historiarekin lotuak —Platon, Akiles, Demostenes... ...tze izen haiek aditu orduko, ezin egokiagoak iduritu zitzaizkidan osaba Joanikoten listari eratxikitzeko, zeren antz antzekoak baitziren; eta bururatu zitzaidan, halaber, edo imajinatu nuen, hobeki, Felisa ene inudea izan zenak jar zezakeen aurpegia, izen arraro haietarik bat entzutean... zeren, ai zer aurpegi jartzen zituen hark, eta ai zer irri algarak egiten nituen nik, izen haiekin asmatzen ez
|
zuenean
! Halako suertez, non batzuetan neure borondatez joaiten bainintzen sukalderat, haren zirikatzerat.
|
|
|
Izan ere, Jesu Kristok ez zuen oinazea bilatu; aitzitik, ihesi ibili zen, eta hargatik erran zuen: " Hastan kaliz hau eneganik...", harik eta, ihes egiterik izan ez
|
zuenean
, bertze hitz haiek erran zituen arte: " Egin bedi..." Baina, baldin bizitza, malda behera delarik ere, malda gora bada, zergatik bihurtu behar dugu guk are malda gorago...?
|
|
|
—Arrazoin zuen, bai, Koheletek, erran
|
zuenean
ezen osasuntsu dela gorputz arimentzat arnoa neurriz edatea —eta, autore batek bertze autore batenganat zinderamatzala, erantsi zenuen—: Eta arrazoin zuen, halaber, Senekak, noiz eta neurria eta neurrizko plazerrak kontseilatzen baitzituen.
|
|
|
Eta, liburua apaletik hartu, eta zegokion orritik zabaltzen zenuela, irakurtzen hasi, eta hala jakin nuen nola Korintioko herrian bazen, Aulo Gelioren erranetan, Lais zeritzan emazte eder bat, famatua, amoltsua eta plazer egilea, bere ofizioaren baliatzen ongi zekiena, eta nola, egun batez Demostenes filosofo handi hura emazteki haren aldetik iragaiten zela, kilikatu zen, ernatu zen, linburtzen hasi zen, eta galdegin zion Laisi berari ea zenbana saltzen zuen fruitua, zer balio zuen merkatalgoak. Eta, batean liburuari eta bertzean neuri so egiten zenidala, hala jakin nuen, orobat, nola Laisek, usterik ezen ehiza sarean zuen, suma handi bat eskatu zion, gehiago bortz ehun ezkutu baino, eta nola Demos te nesek, aditu
|
zuenean
ema mutiriaren demanda, ihardetsi zion ezen hark ez zuela damua hain garesti erosten.
|
|
|
Hura jakin
|
zuenean
, amak komentario bakarra egin zuen:
|
|
|
Baina ama ez ezik, ni ere hunkiturik atera nintzen, partikularzki biharamuneko sermoian, ortziralekoan, kontatu
|
zuenean
ezen bazela etxe batean zortzi urteko mutil bat, bekatu mortalean hil eta infernurat joan zena. Eta nola kontatu zituen ume bekatariaren sufrimendu lazgarriak xehetasun oroz, zatiz zati eta puskaz puska, oinetako azazkaletarik hasi eta buruko azken ileraino...!
|
|
|
...zor zion tratuaz denaz bezainbatean, halakoa zen... baina, aldi berean, gogorra eta hertsia zen, noiz eta erlijioneaz mintzatzen baitzen edo noiz eta bere sinestearen eta berak ikasi teologiaren zimenduak jokoan ikusten baitzituen; erran nahi baita ezen, egoera menerat zuen bitartean, igarri egiten zitzaiola zer kondizinotako gizona zen, baina guztiz aldatzen zela haren itxura egoerak bere menerat
|
zuenean
, begiak zorrozten, behakoa gogortzen eta ezpainak mutur iduriko batean aitzinatzen zituela. Ber tzenaz, gure aurkientza hartako anitz apez ez bezala, gizon jantzia zen... baina jantzi bakarrekoa.
|
|
|
Horrekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen sotanaren azpian deus ere ez zeramala, nahiz eta kontrakorik ere ezin afirma diezazukedan, baina Erromatik Erromarat bizi zela, erromatarra ez zen arren. " Erromak erran du...", erraiten zuen ezin ex cathedra go bertze arrazoinik ez
|
zuenean
, arrazoin falta hura arrazoinik arrazointsuentzat hartzen zuela bide batez. Eta Trentoko kontzilioan erabaki arauak eta kanonak erabiltzen zituen noiznahi den armatzat eta argudio bakartzat.
|
|
|
Eta derradan, bide batez, ezen, hainbertze fortuna gaixtoren artean, zortea neure alde eta fabore ere izan nuela azkenean, noiz eta lehen urtearen akabantzan aita Leokadio nobizio maisu kargutik kendu baitzuten eta igorri, haren orde, aita Tommé baxenafartarra, zeina baitzen latineko irakaslea ere. Eta, ikusi
|
zuenean
aita Tommék ezen ikasle ona nintzela eta latinean aitzina eta aitzina egiten nuela, eta ikusi zuenean, halaber, ezen, studioetarik harat, kontzientziaren harat honatekin hagitz sufritzen nuela, egun batean erran zidan:
|
|
|
Eta derradan, bide batez, ezen, hainbertze fortuna gaixtoren artean, zortea neure alde eta fabore ere izan nuela azkenean, noiz eta lehen urtearen akabantzan aita Leokadio nobizio maisu kargutik kendu baitzuten eta igorri, haren orde, aita Tommé baxenafartarra, zeina baitzen latineko irakaslea ere. Eta, ikusi zuenean aita Tommék ezen ikasle ona nintzela eta latinean aitzina eta aitzina egiten nuela, eta ikusi
|
zuenean
, halaber, ezen, studioetarik harat, kontzientziaren harat honatekin hagitz sufritzen nuela, egun batean erran zidan:
|
|
|
Kontatu dizut bertze nonbait zer pena hartu zuten aitak eta Mattinek, tigreak oihanerat egin
|
zuenean
, eta kontatu dizut, halaber, nola sortu zen leienda. Zeren, udazkenak aitzina egiten zuela eta neguan sartzen ginela, piztiek eta bertzelako animalia harrapariek urtero akabatzen baitzituzten abereak, etxe batekoak ez baziren bertzekoak, eta, hala, noiznahi den entzun zitekeen ezen mendian galdurik zebilen behiren bat hil zuela hartzak, edo otso talderen batek ardi batzuk, edo azeriak oiloak; urte hartan, baina, tigrea izan zen, zeinari herritarrek jauregiko tigrea deitzen baitzioten, gaitz ororen iturri; eta harat eta honat zabaldu zen ezen tigre hura deabrua zela, Pagabasoko leizean bizi zela eta oihanetik gauero iltkitzen zela, eta orduan egiten zituela bere makurkeriak eta maltzurkeriak, eta herritar batek baino gehiagok zin ere egin zuen ezen suzko begi bi ikusi izan zituela baso bazterrean, eta begi haiek tigrearenak baizik ezin zitezkeela izan.
|
|
|
Eta, handik gutirat, are gutiago sinetsi nion, zeren eta, anaia errekarat eraman nuenean, zaurien txukuntzeko eta garbitzeko, istantean ohartu bainintzen ezen zauri haiek Mattinek berak eginak zirela, bere burua azazkalka urratu
|
zuenean
, behin eta berriro, desesperatuki.
|
|
|
—Sosega zaitez, ene espos Martin. Zeren bihotzak itsutzen gaituenean galtzen baitugu burua, eta buruaren galtzetik datorkigu ondikoa, nola etorri baitzitzaion Kaini, Abel hil
|
zuenean
. Eta sua ez da olioz iraungitzen.
|
|
|
—Hago lasai, Joanes —ihardetsi zidan osaba Joanikotek—, zeren eta Jainkoak behin mugitu baitzuen bere hatza, mundua sortu
|
zuenean
, eta ez dik berriro mugituko. Izan ere, Jainkoa akasgabea duk, baita Hark egin lehen mugimendua ere, bertze mugimendu guztien katea ekarri duena eta etengabeko kreazioaren katea, eta, hala, ez dik gu bezala okerrak xuxentzen ibili beharrik, egiten duen guztia zuzena delako...
|
|
|
Ongi jotzen zuen, ongi kantatzen eta, apal jantzia zihoan arren, ongi hezia eta ongi ikasia zela igar zitekeen, bere manerengatik eta jendearen aitzinean egoiteko moduagatik. Dozena bat entzule zituen inguruan eta, kanta akabatzen
|
zuenean
, mugimendu neurtuz eta begirune osoz pasatzen zuen kapelua, bat bederak, gogara edo ahalatara, eskupekoren bat eman ziezaion. Eta, kanta bat aditu eta, nola baikeunden gogara —osabari eta bioi jaun Marcel oroitarazten zigulako ote, noiz eta hark lauta jotzen baitzuen han jauregian...? —, bertze hiruzpalau kanta aditzen geratu ginen.
|
|
|
Eta, jauregiaren izena zenbatenaz gorago zeramala eta izenaren itzala zenbatenaz urrunago, hainbatenaz hertsiago ezarri zituen aitak jauregiko barren arauak, ordenantzak eta zirimonia suerte haiek guztiak. Eta, are gehiago, zeren, Villagrandeko dukeari jauregirat etortzeko gonbita egin zionean, eta jakin
|
zuenean
ezen dukeak gonbita onartu zuela, Donibane Lohizunetik ekarri baitzuen, izendatuki eta espreski, dukea jauregiratu baino bi hilabete eskas lehenago, kontu haietan aditua zen zirimonia maisu bat, jaun Louis Delapierre zeritzana, Borde len jaioa eta euskaraz ez zekiena, baina bai gaztelaniaz, frantsesez bezain ongi, etxeko sehiak eta zerbitzariak ohitura eta usantza haietan aitzinago zitezen eta fi...
|
|
|
Eta dukeak harri eta zur behatu zion, irritsu, erraiten ziola: " Ikusi nahi nuke..." Eta jaitsi ziren beheko solairurat, eta ikusi
|
zuenean
dukeak osaba Joanikoten asmakizuna, irri karkaraka hasi zen, zeren eta irrizalea eta txantxazalea baitzen nehor ez bezala. Eta erran zuen:
|
|
|
Turutak iragarri
|
zuenean
ezen Villagrandeko dukea tribunan azaltzeko puntuan zela, guztiak zutitu eta isildu ziren, eta kapela edo sonbrailua jarria zutenek burutik kendu zuten, dukeari zor zioten begirunea zela kausa. Dukeak, bere aldetik, jendearen abegi ona eskertzeko, eskua luzatu zuen baterat eta bertzerat eta, noiz eta ikusi baitzuen ezen bere tribunako lagun adiskideak nor bere lekuan zeudela, eseri zen eta gorako mugimendu bat egin zuen eskuaz, festa hasteko.
|
|
|
Hiruzpalau burtzi soilik sartu zizkion toreatzaileak zezenari, eta bere morroietarik batek haga luze batez zulatu zion bizkarra, lau hankakoak odol apur bat gal zezan eta, halatan, ahul zedin. Baina zezena, halarik ere, kementsu zegoen artean eta, aitak zaldi gainetik zirikatu
|
zuenean
, indartsu abiatu zen hura... harik eta tiro hots bat entzun, eta zezena hil mutu geratu zen arte. Derradan ezen orduantxe egon nintekeela, nehoiz egoitekotan, aitaz harro, zezen kontu harekin, iduriturik ezen Iliadako, Odiseako edo Greziako bertze edozein historiatako zeinahi heroiren ahaide izan nintekeela —ez al zen, bada, Zeus bera ere zezen historia haietarik batean ere nahastu, noiz eta zezenaz mozorrotu baitzen, Europa zeritzan neskatxa bahitu eta Kretarat eraman ahal izaiteko? — baina, ondikotz, tiroaren eraginagatik aitak gibelerat egin zuen... hain gibelerat, non zalditik erori eta hantxe geratu baitzen, ipurdi gainean, lurrean iltzaturik bezala, grabitate indarraren meneko hura ere, jauregiko jaun eta jabe zen arren, bertzalde.
|
|
|
Eta, hala, sartu zizkion toreatzaileak zezenari bi burtzi, eta peoi batek hiru hagatxo; jaurtiki zizkion bertze peoi batek lantza batzuk —dozena bat bai—, lizar adarrez eginak; jaitsi zen toreatzailea zalditik, lotu zion zaldiari buztanetik soka bat, egin zuen bertze sokaburuarekin lakio bat, igan zen berriro zaldi gainerat lakioa eskuan zuela, hurbildu zen zezenaganat, ezarri zion lakioa buru adarretan, eta, lakioa hersturik, jira-biraka hasi zen segidan lau hankakoaren inguruan, harik eta hura geldiarazi eta uzkaili zuen arte, haren lau hankak sokaz biribilkatu ondoren. Eta, erdietsi
|
zuenean
bere xede kasik ezinezkoa zirudiena, deitu zituen ikusleak, zezena akaba zezaten amoreakatik. Eta ehun ikusle edo plazaratu ziren, eta honek akuilua, horrek haga, eta hark labana, jostunaren bastidore gaineko ehuna baino josiago eta zulatuago utzi zuten.
|
|
|
Eta, hargatik, Urbiaingo bakardadean mundu haren falta sumatzen zuelako edo, noiz eta Iruñarat edo Donibane Lohizunerat joaiten baitzen —begi ordeen konpontzeko, liburu batzuen ekartzeko edo Piarres Oihartzabal kapitainarekin egoiteko... edo, baita Pazkoarekin eta Mendekostearekin konplitzeko ere, erraiten
|
zuenean
, iduri egiteko, ezen konfesatzera joan behar zuela, nahiz eta gerorat jakin nuen ezen bere konfesione haiek eramaitenago zutela bekatu bat gehiagoren egiterat bertze guztien barkatzerat baino—, ez zen koadroren bat edo bertze ikusi gabe geratuko, ezagutzen ez zuen pintoreren baten studiorat joan behar bazuen ere hartarakotz. Nik harekin joan nahi izaiten nuen batzuetan eta erraiten ere nion, baina hark beti ihardesten zidan ezen haiek bidaia tipiak zirela eta nik bidaia handi bat merezi nuela, Pisarat eta Galileoren jaioterrirat lehenik, eta Pariserat gero.
|
|
|
Harik eta amak egun batean aulkia eta bazinak ekartzea erabaki zuen arte. Eta, handik aitzina, moda berria nagusitu zen gure etxean, aitaren kontsentimenduarekin, are gehiago jakin
|
zuenean
ezen Frantziako errege Louis XIV.a ere halaxe ibiltzen zela, bai palazioan eta bai gudu lekuetan ere, kakontzia tronutzat harturik, hari eta honi eta mundu guztiari manuen emaiten.
|
|
|
bata ama zen, eta bertzea Hi po lita, haren ohorezko dama, osabaren ahalkerako. Eta amak, ikustekoa ikusi
|
zuenean
, erran zuen:
|
|
|
Hala, bada, kontua da ezen Bolognatik jalgi behar izan genuenean, gau haietarik bat eman nuela, osabaren zurrungen artean, erreus eta ekurugaitz; eta, Bolognatik jalgi berriak ginelarik, berriz, tormenta izugarri bat izan genuen —euria goian behean—, eta gurdia lohitan sartua gelditu zitzaigun, eta bi zaldiak ere hantxe, ez arre eta ez so. Atertu
|
zuenean
, osaba eta biok gurditik jaitsi eta, gurdizainari laguntzeko asmotan, harri batzuk jarri genituen gurpilen aitzinean; gero, berriz, gurdian zituen bi taket eman zizkigun gurdizainak eta manatu zigun ezen taketak lurrean berma, eta bulka genitzala gurpilak gibeletik, berak zaldiak zigorrez jotzen zituen bitartean, eta entseia gintezela, halatan, gurdia lohitik ateratzerat. Eta, arestian erran bezala, nik gauez gaizki lo egin nuen eta urduri nengoen... eta hala ibili behar izaiteak are urduriago jarri ninduen.
|
|
|
Eta, egun batean, xakeari buruzko historia harrigarri hura kontatu zigun: ...ri bihi, hurrengoagatik lau, eta hurrengoagatik zortzi, bakoitzean bi aldiz gehiago... eta erran zion ezen segi zezala gisa hartan koadroz koadro, hirurogeita laugarrenerat arte, eta hirurogeita laugarren eta azken koadroak jakinaraziko ziola berari eman beharreko ordaina; eta kontatu zigun nola hatsarrean erregek irri egin zion, baina baita harri eta zur geratu zela ere, hondarrean, emaitza ikusi
|
zuenean
, zeren erresuma osoan ez baitzuen, ezta urrunetik ere, hainbat gari bihi. Eta jartzen gintuen aitonak problema haren erresoluzionean... eta, kalkuluak egin ondoren, kontatzen hasten ginen numero luze hura, eta milioien, bilioien eta trilioien artean galtzen ginen, zeren numero hark infinitutik hurbil behar baitzuen, eta infinitua ez zegoen nehola ere atzemaiterik.
|
|
|
behekoan, sukaldea zegoen eta, sukaldearen ondoan, gela batzuk, norat biltzen baitziren etxeko neskameak, guztiak ezkongai edo alargun, jauregian bizi ziren bertze sehiak oro bezala; beheko solairuan zegoen, halaber, sala luze zabal bat, non egiten baitziren zelebrazione handiak, eta bertze bat tipiagoa, egongelatzat eta bisitagelatzat ere har zitekeena; haiekin baterat, zoko batean, bertze bi gela zeuden: bata biltoki tipi bat zen, eta bertzea logela bat, aitona Nikolasek bere egin zuena erreumak ezindu
|
zuenean
; eta bazen, finean, bertze gela iduriko bat ere, etxeko kotxearen edo karrozaren gordeleku zena eta alboko ateetarik bat sarbidetzat zuena; lehenengo solairuan, berriz, gure logelak zeuden, aitarena mutur ba tean, amarena bertzean, eta, bien artean, aitarenaren ondoan, osaba Joanikotena zegoen, eta, amarenaren ondoan, Mattinena eta biona; eta solairu hartan zeuden, orobat, bertze bi sala ere, hai...
|
|
|
erran nahi baita ezen gehiago bizi zela eliztarrei beha bere buruari baino, ebanjelioko parabolako artzain onaren molderat. Eta okasinoa
|
zuenean
golos samarra zen arren eta gularat apur bat emana, ez zen Kixoteren ezkutaria bezainbat.
|
|
|
Anitzetan gauza bat bertze batekin nahasten zuen, baina erdiesten ere zuen azkenean, gehienetan bai bederen, bidean sortzen zitzaizkion gaiztasunen eta zailtasunen xitzea eta garaitzea. Eta, ezin
|
zuenean
, erran komun batekin, edo bururat zetorkion lehen hitzekin jalgitzen zen, airos baino airosago. Eta, nola Mattinek eta biok laket baikenituen apezaren ateraldiak, hala, korapiloak eta trabak berez sortzen ez zirenean, edo berak sortzen ez, guk asmatzen genituen, ikasgai astun haiek arinago gerta zekizkigun amoreakatik.
|
|
|
Eta harridura are handiagoa izan zen bazkalorduan. Zeren eta, hura entzun
|
zuenean
, amak muturra okertu baitzuen. Eta segidan halaxe mintzatu zen, hoztasunez, ohi bezala, haren hitzek airea ebakitzen zutela.
|
|
|
Eta napolitarra arraitu eta alegeratu egin zen ikusi ninduenean, zeren, kantatzen ari zelarik, keinu abegikor bat egin baitzidan. Eta, kanta akabatu
|
zuenean
, gitarra izterren gainean paratu — bularraren eta mahaiaren artean—, eta solasean hasi zitzaidan, gau hartan gertatuak argitu nahian edo.
|
|
|
Baina derradan ezen, Pedro Huizik bere fresko hura egiten eman zuen denboraren azken partean, aita eta Mattin harat eta honat ibili zirela, anaia negozioen munduan treba zedin eta aitzina; ni, berriz, kasik ez nintzen denbora hartan jauregitik atera, eta osaba are gutiago bere dorretxetik: horregatik, aita etorri zenean, eta erran
|
zuenean
ezen freskoaren inauguraziorako osaba Joanikot ere gonbidatu behar zuela, urduri jarri nintzen.
|
|
|
Aita jesuita, berriz, sutan igarri nuen. Baina, nola aitak, halakoetan, osaba babesten baitzuen, bere irriekin edo bere irri karkarekin, apezak ere gibela egin behar izaiten zuen apur bat, eta orduan ere, osabak bi saindu euskaldunei buruzko iritzia eman
|
zuenean
, isilik geratu zen. Baina isilik egoitea ez zen, bertzalde, aita jesuitaren bertutea, eta hargatik, ahal zuenean, osabaren tentatzerat eta hari tranpen jartzerat entseiatzen zen, atzaparrak eta erpeak prest, amesten zuen ehizaren gibeletik...
|
|
|
Baina, nola aitak, halakoetan, osaba babesten baitzuen, bere irriekin edo bere irri karkarekin, apezak ere gibela egin behar izaiten zuen apur bat, eta orduan ere, osabak bi saindu euskaldunei buruzko iritzia eman zuenean, isilik geratu zen. Baina isilik egoitea ez zen, bertzalde, aita jesuitaren bertutea, eta hargatik, ahal
|
zuenean
, osabaren tentatzerat eta hari tranpen jartzerat entseiatzen zen, atzaparrak eta erpeak prest, amesten zuen ehizaren gibeletik...
|
|
|
Bazkalorduan, berriz, bertze ustekabeko batek kolpatu eta inarrosi gintuen, zeren orduantxe jakin baikenuen ezen osaba Joanikot Maddalenekin joan zela bere dorretxerat. Haren berri jakin
|
zuenean
, komentario bakarra egin zuen amak:
|
|
|
Zergatik erran ote zuen osaba Joanikotek hura, nezesitaterik ez
|
zuenean
, zeren hura protestant sentitzen baitzen, eta ez zuen, halatan, Eliza Katolikoaren benedizionerik behar, ez ezkontzeko ez bertze deusetarako. Edo, erlijione kontuen gainetik, libertatearen aldeko hautua ote zen berea?
|
|
|
Eta bazkaldu, eta lo kuluska bat egin genuen... eta arratsaldean, ostatuko nagusiak kontseilatu bezala, elizarat joan, eta han berean ediren genuen don Anselmo. Eta jakin
|
zuenean
noren partetik gindoazen eta zertarat, bere etxerat gonbidatu gintuen. Eta igan ginen elizako eskaileretarik haren etxerat, non kausitu baikenuen haren erranetarat zegoen emazteki bat, indiar horia zena eta adinean sartua; jarri ginen aulki luze baten gainean, atera zigun emazteki indiarrak guaiaba zukua, eta solasean hasi ginen; eta erran genionean don Anselmori ezen kaputxinoen misionerat joaiteko asmoa genuela eta aita Zacaríasen gomendiozko karta bat generamala, ihardetsi zigun ezen lagun zituela berak ere misioneko indiarrez arduratzen ziren kaputxinoak; baita bertze muturrean zeuden frantziskotarrak ere, zeinek fundatu berri baitzuten bertze misione bat.
|
|
|
Eta, buru itzultze baten bitartean, ikusi
|
zuenean
ezen indiar gorriak lurrerat egin zuela, irri karkaraka hasi zen hain haserre zirudiena, bere doilorkeriaz loriaturik edo.
|
|
|
Ordea, borroka hark ez zuen historia luzerik izan, zeren, hasi bezain sarri, lehenengo entseiuan zauritu eta akabatu baitzuen Joxe Aberasturik, eta hala gelditu zen eskarnio egin ustea eskarniatua eta odol isurle ustezkoa odolustua, lurrean etzanik, bere kapelu hegal zabala —baita ile-ordea ere— burutik kanpoan eta bere iduri irrigarri harekin, zeren halakoa baitzen haren begitarterat bildurikako keinua, eta zeren buruan orraztatu gabeko bi ile baitzituen, biak ere nahasirik eta izurturik. Eta joan ziren zaldunaren lagunak lurrean zetzan kidearen laguntzan, eta ikusi
|
zuenean
haietarik batek ezen hura hilik zetzala, ezpata maginatik deblauki atera eta bizkaitarraren aitzinean paraturik, erran zion ezen koldar bat zela, jaun Lorenzo Cortési kasik denborarik eman ez ziolako bere lekuan jartzeko eta konbaterako behar bezala prestatzeko; baina bizkaitarra ez zen isiltzekoa, eta ihardetsi zion ezen hura gezurra zela eta bere ohorearen kontrako falta, gezurti deitzen ari z... Eta, orduan, gaztelau hark keinu bat egin zien bere lagunei eta guztiek, supituki eta deblauki, jauzi batean ezpata biluztu eta bizkaitarra inguratu zuten.
|
|
|
AMAK bere egia kontatu zidan eta orain enea jakin nahi zuen. Eta ikusi
|
zuenean
ezen ez nekiela nondik has, erran zidan:
|
|
|
Eta aita Bartolome jauregirat etorri eta, handik gutirat, osaba Joanikotekin Italiarako bidaiatik itzuliz gero, apez izaiteko erabakia hartu zenuen zuk, Joanes, eta orduan are itsuago sinetsi nuen, zu jaio ondoren izan nuen ametseko hitz ustez profetikoetan, zeren Jain koak zinez nahi baitzintuen berarentzat... eta sinetsi nuen, halaber, ezen Jainkoak probidentzialki jarri zizula aita Bartolome, zeure xedearen erdiesteko izan zenezakeen gidaririk argiena. Baina osaba Joanikot ere han zegoen, ahal
|
zuenean
aita Bartolome tentatzen eta narritatzen. Eta aldi hartakoa izan zen, orobat, osaba Joa nikoten deliberamendu hura, bere zakur hari Luthero deitzekoa... baita Madda le nekin joaitekoa ere, bere dorretxerat.
|
|
|
—Aitzinago zu Salamancarat joan zinen... baita hurrengo urtean itzuli ere, izurriak Urbiain hartua
|
zuenean
. Eta aita Bartolome bere sermoietan erraiten hasi zen ezen Pagabasoko leizea zinez zela infernuko ahoa, zeren, ba ote zen froga argiagorik eta ebidentagorik, han berean zure aitari tigrearekin gertatu zitzaiona baino?; eta erran zuen, halaber, ezen infernuko aho hartarik jalgi zela Luthero, deabruen printze berria, urbiaindarren etsaia eta galgarria, izen bereko osaba Joanikoten txakurraren baitarat egiteko, zeren deabruek ahal hori baitzuten, gizonen baitan edo animalien baitan sartzekoa eta itxuraldatzekoa, nola ikus baitzitekeen ebanjelioan ere, hainbat etsenplutan.
|
|
|
—Eta hala, bada, heldu zen, bai, halako batean, izurritea —erran zuen amak— Eta aita Bartolome egun haietarik batean Iruñatik etorri, eta ikusi
|
zuenean
izurriteak eragin miseria, erran zuen, ukabilak hertsatzen zituela: " Urbiainek ez du konponbiderik izanen, Pagabasoko leizea estali arte!" Baina aita jesuitak mintzagai gehiago zituen, itxura batean, bere zakuan, eta hala aritu ginen orduan ere honetaz eta hartaz... eta, Iruñarat itzuli aitzin, galdetu zidan:
|
|
|
Eta, segidan, eni beha paratzen zela, kapitainak erran zidan nola lau urte lehenago itsasoa utzi zuen, eta nola, handik gutirat, gure amaren bisita izan zuen, gutien igurikitzen
|
zuenean
... zeren gure amak baitzekien orduko ezen ni harekin ibilia nintzela hango eta hemengo itsasoetan barrena hainbat urtetan, eta zeren ene berri jakin nahi baitzuen, bere arimaren osasunarekin loturik zegoen kontu ezin seriosago batek hartarat bulkaturik...
|
|
|
...gun, hark Potosirat joan nahi zuenez gero, edo, bertzenaz, etxalderen baterat, non bere ezpata erabil baitzezakeen, baten zerbitzuan, bertze bortz zaldun haiek bezala... edo haiek baino hobeki, zeren segur baitzegoen ezen haiek baino ezpatari trebeago, bitoreago eta entreguago zela, nola erakutsi baitzuen ezpata joko hartan, Lorenzo Cortés zeritzan zaldunaren kontra, begien herts ireki batean hil
|
zuenean
. Ordea, Joxek bazekien ezen oihan hartarik ateratzeko indiarren beharra zuela, eta bazekien, halaber, ezen hauek ez zeudela hartarako prest, ez bederen leku segur baterat iritsi eta leku hartan denbora bat eman arte, indiar horien eta gizon zurien pertsegitze eta akometatze perilosetarik urrun.
|
|
|
Eta, ahal
|
zuenean
, umeekin eta gazteekin jostatzen zen uretan, zeren igerilari bikaina baitzen gipuzkoarra, behin edo behin erran dizudan bezala, eta haiek guztiak zoratzen egoiten ziren harekin.
|
|
|
...aiten nion nola sinets zezakeen, indiar gorri haiek bezala, ezen ilargiak bi andregai zituela, artizarra, zeinak laket baitzituen gizon lodiak, eta jupiter, zeinak laket baitzituen meheak eta argalak, eta nola sinets zezakeen, bide beretik, ezen artizarrak eta jupiterrek zaintzen eta begiratzen zutela ilargia, lehenengo egunetan batak, azkenekoetan bertzeak, halako suertez, non artizarrak zaintzen
|
zuenean
egiten baitzuen ilargiak goiti, zeren jaten emaiten baitzion, eta, jupiterrek zaintzen zuenean, berriz, beheiti, zeren ez baitzion jaten emaiten... baina Antoniok ihardesten zidan ezen indiarren historia hark hiru argi agertzen zituela, eta hirutasun hark Trinitate Saindua sinboliza zezakeela, edo arimaren potentziak, edo, hobeki, Kalbario mendiko hiru biktimak, zeren Kristo bi ohoinen artean gur...
|
|
|
...artizarra, zeinak laket baitzituen gizon lodiak, eta jupiter, zeinak laket baitzituen meheak eta argalak, eta nola sinets zezakeen, bide beretik, ezen artizarrak eta jupiterrek zaintzen eta begiratzen zutela ilargia, lehenengo egunetan batak, azkenekoetan bertzeak, halako suertez, non artizarrak zaintzen zuenean egiten baitzuen ilargiak goiti, zeren jaten emaiten baitzion, eta, jupiterrek zaintzen
|
zuenean
, berriz, beheiti, zeren ez baitzion jaten emaiten... baina Antoniok ihardesten zidan ezen indiarren historia hark hiru argi agertzen zituela, eta hirutasun hark Trinitate Saindua sinboliza zezakeela, edo arimaren potentziak, edo, hobeki, Kalbario mendiko hiru biktimak, zeren Kristo bi ohoinen artean guritzifikatua izan baitzen, eta ohoinetarik batek eman zion bere arimaren argi guztia —ilarg...
|