2006
|
|
Azterketa demolinguistikorako bigarren mailako hiztun tipologia erabiltzen dugu, euskaldunak, ia euskaldunak eta erdaldunak alegia. Gure asmoa, hamar urtetan zehar hiztun talde horiek izandako bilakaera
|
jakitea
, eta aldi berean, adin talde ezberdinetan izandako aldaketak eta hiztun talde bakoitzaren barne egitura aztertzea izan da..
|
|
Garrantzitsuena, ostera, irabaziak eta galerak non eta nola ematen diren
|
jakitea
da"
|
|
VII. Taulan agertzen den modukoa, hain zuzen ere, zenbait kasutan hiztunak irabazi (erdaldungoaren bizkar) eta bestetan galdu. Garrantzitsuena, ostera, irabaziak eta galerak non eta nola ematen diren
|
jakitea
da.
|
|
Izan ere, jakin badakigu biztanleriaren orotariko hazkuntza ez datorrela bat ezinbestean jaiotza tasarekin, migrazio mugimenduak izan ohi direla dakigun bezala. Dena den honen xedea ez da bost urteren buruan jatorrizko euskaldunak zenbat diren
|
jakitea
. Sinpletasuna (partsimonia) izan da jarritako oinarria arazo anitza eta konplexua aztertzerakoan.
|
2007
|
|
Baina, hau guztia ez dago gure esku bakarrik. Izan ere, administrazioek Euskararen Normalizazioan zer asmo duten
|
jakitea
ezinbesteko da.
|
|
... Baina oraindik euskal gizartean ez da beharrezko euskara
|
jakitea
eta lehen aipatu diren behar horiek maila sinbolikoan geratzeko arriskua dute. Honek guztiak, esan bezala, eragina du ikasteko motibazioan eta, ondorioz, emaitzetan.
|
|
Hazkundea, kasu gehienetan, eskolan edo euskaltegian euskara ikasi dutenek eragin zuten, hau da, euskara bigarren hizkuntza dutenek. Hori oso positiboa bada ere, zaila da euskaldun berri horiek euskararen kale erabileran nola eta zenbateraino eragiten duten
|
jakitea
. Eragin eragiten dutela badakigu eta, batez ere, euskara lehen hizkuntza dutenek euskaraz egitea
|
|
Hizkuntza baten normaltasun mailaren berri jakiteko biderik eraginkorrenetakoa da
|
jakitea
hizkuntza horren erabilera zein eremutara eta eremu bakoitzean zenbateraino dagoen zabalduta. Fishmanek hala dio Reversing Language Shift lanean.
|
|
Izan ere, kalean edo leku publikoetan gauzatzen diren harremanak jasotzen ditu, eta horiek normalean elkar ezagutzen dutenen artean gertatzen dira, familiakoen artean eta lagun artean, gehienbat. Hortaz, bada, esan daiteke garrantzi handikoa dela euskarasoziolinguistika klusterra soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 73 ren kale erabilera neurtzea eta erabilera horren bilakaera zein den
|
jakitea
.
|
|
Euskararen Erabileraren Kale Neurketako datuek une jakin bateko hizkuntza egoera islatzen dute eta, elkarren arteko konparaketak eginez, haren bilakaera aztertzeko aukera ematen dute. Beraz, zenbakia, hamarren eta guzti, hau ala bestea dela
|
jakitea
baino garrantzitsuagoa da zenbaki horien bitartez islatzen den errealitateaz eta denboran izan diren edo izan daitezkeen aldaketez jabetzea.
|
|
Izan ere, kalean edo leku publikoetan gauzatzen diren harremanak jasotzen ditu, eta horiek normalean elkar ezagutzen dutenen artean gertatzen dira, familiakoen artean eta lagun artean, gehienbat. Hortaz, bada, esan daiteke garrantzi handikoa dela euskararen kale erabilera neurtzea eta erabilera horren bilakaera zein den
|
jakitea
.
|
|
Izan ere, 1989 urtetik hona bost aldiz neurtu da Euskal Herriko euskararen kale erabilera, neurketa horietan guztietan metodologia bera erabiliz. Nire ustez, azken informazio hori –kale erabileraren bilakaera, alegia– askoz garrantzitsuagoa da unean uneko kale erabilera zein den
|
jakitea
baino.
|
|
Bestalde, harreman sareko euskaldunen dentsitateari dagokionez, familian eta lagunartean ezinbestekoa da senide edo lagun guztiek euskaraz
|
jakitea
, euskaraz hitz egingo badute: bietan ere, denek euskaraz dakitenean, nagusiki euskaraz hitz egiten dute, baina nahikoa da norbaitek euskaraz ez jakitea nagusiki erdaraz egiteko.
|
|
Bestalde, harreman sareko euskaldunen dentsitateari dagokionez, familian eta lagunartean ezinbestekoa da senide edo lagun guztiek euskaraz jakitea, euskaraz hitz egingo badute: bietan ere, denek euskaraz dakitenean, nagusiki euskaraz hitz egiten dute, baina nahikoa da norbaitek euskaraz ez
|
jakitea
nagusiki erdaraz egiteko.
|
|
Eta hori eskolak soilik ez du ematen. Horretarako euskaraz
|
jakitea
eskas geratzen da, gazteek euskaraz eroso, seguru, ongi ikusi behar dute euren burua eta hori eskolako hizkuntza esperientzia gainditzen duen esperientzia komunikatibo zabalago batean baino ez dute eskuratuko. Iruñerriko haurren artean euskararen erabilerak izan dituen tasa hutsalak dira haurrek erabilera ez formal horretan dituzten gabezien salagarri.
|
|
Aldiz, kontuan hartua den hiztuna neurtutako udalerrian bizi den edo beste nonbaitik etortzen den
|
jakitea
ez da posible. Duda horrek emaitzen balioa murrizten du pixka bat.
|
|
Egunerokotasuna eraikitzen duten egoerek hainbat baldintza ezartzen dizkiete hiztunei, adibidez: aurrez aurre dituzten solaskideak hizkuntza jakin batetan gaituak diren ala ez
|
jakitea
; hizkuntza bereko hiztunak izanda, elkarrekin harremanak trinkoak izatea eta ez egotea beste hizkuntza baten harreman sareetan barreiatuta; egoerak ezartzen duen marka linguistikoa tarteko, hiztunak hobesten duen hizkuntzaren aldeko hautua egiteko ahalmena izatea; taldeko kide gehienak hizkuntza horretan aritzeko gai izatea ere (Amonarriz, 1991).
|
2008
|
|
Bi komunikazio sistemetan erabiltzaileak hizkuntza jakin bat erabiltzen du. Interesgarria litzateke euskaldunok esparru horietan zer jokabide dugun
|
jakitea
, baina ez dut ezagutzen xede hori duen ikerlanik. Nire ustez Kike Amonarriz izan da gazteek SMSetan, txatetan eta emailetan erabiltzen duten lagunarteko euskarari buruz azterketak egiten gehiena ahalegindu dena1.
|
|
Sakelako telefonoei dagokienez, pozgarria izan da Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailordetzak, Eusko Legebiltzarrak eskatuta, Eroski, Euskaltel, Telefonica eta Vodafone operadoreekin eta Yoigo, Alcatel, Nokia, Samsung eta Sony Ericsson ekoizleekin euskara tresna horietan erabili ahal izateko hitzarmenak sinatu dituela
|
jakitea
.
|
|
4 Oso zaila da ingelesdunen kopurua
|
jakitea
, gaur egun mundu mailako lingua franca baita.
|
|
Euskaraz, ingelesez baino mila aldiz edo hamar mila aldiz gutxiago omen dagoenez1, gutxi gora behera mila miloi hitz izango dira sarean orain. Tamaina horiek zein handi diren erakusteko nahiko da
|
jakitea
liburu normal batean 100.000 hitz inguru sartzen direla, pertsona kultu batek egunean 10.000 hitz edo irakurtzen duela, urtean 3,65 milioi hitz, eta 300 milioi soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain bere bizitza osoan. Beraz, beldurrik gabe esan dezakegu gaur egun segundo batzuen buruan euskaraz eskura dezakegun testu guztia irakurri nahiko bagenu 3 aldiz edo bizi ginatekeela, edo 3.000 aldiz bizi ingelesez dagoen testua irakurri ahal izateko.
|
|
Euskaraz, ingelesez baino mila aldiz edo hamar mila aldiz gutxiago omen dagoenez, gutxi gora behera mila miloi hitz izango dira sarean orain. Tamaina horiek zein handi diren erakusteko nahiko da
|
jakitea
liburu normal batean 100.000 hitz inguru sartzen direla, pertsona kultu batek egunean 10.000 hitz edo irakurtzen duela.
|
|
Mendekotasunen barruan, garrantzitsua da
|
jakitea
ze elementuk modifikatzen duen zer.
|
|
Beste kasuetan pertsonei ere zail izango zaigu
|
jakitea
zein den analisi zuzena. Ha venido el amigo de Bilbao kasuak bi itzulpen zuzen izan ditzake:
|
|
Alderdi semantikoan hainbat alor txerta daitezke, baina arazoa ematen dutenetako bat hitz mota edo hitzen ezaugarriak ondo ez zehaztetik dator. Oso garrantzitsua izan daiteke
|
jakitea
ze hitz motaren aurrean gauden. Adibidez, euskara hizkuntza dela, edo lagun biziduna dela, edo tren ibilgailua dela, eta abar.
|
|
• Irakasleak proiektuetan banatutako ikaskuntza irakaskuntza prozesua gidatzen du, proiektu horiek errealitatetik ahalik eta gertuen egon daitezen ahaleginduz, errealitatean ematen diren egoerak abiapuntutzat hartuz, alegia. Ikasleen eskura baliabide mordoska jartzen dira eta helburua da, hauek arazo edo egoera bati aurre egiteko, tresna horiek erabiltzen
|
jakitea
. Azken batean, aprendizaia esanguratsua lortuko badugu, ezinbestekoa da ikasleei bizitzaren egoera jakin batzuetan baliabide jakin batzuekin aurre egiten erakustea.
|
|
Abian ipinitako beste egitasmo bat boz gorako irakurketarekin zerikusia du. Egitasmoaren helburu nagusiak boz gorako irakurketan trebatzea, irakurzaletasuna bultzatzea eta euskal idazle zein literaturaz zertxobait gehiago
|
jakitea
eta jakintza hori zabaltzea dira. Ikasleek, hainbat aholku jarraituz, autore ezberdinen obrak mp3 formatuan grabatzen dituzte.
|
|
Ikerketan, jai horretan parte hartu dutenen profila aztertu da, zenbait alderdi kontuan hartuz: sexua, adina, ikasketa maila, jatorria, euskaraz
|
jakitea
, adiskide arteko edo familiarteko parte hartzea, motibazioa, balorazioa eta hurrengo deialdira joateko asmoa. Emaitza modura lortzen den argazkia positiboa dela dirudi, gehienbat aukerako aldagaiak kontuan hartzen baditugu, aukerakoak direlako hain zuzen ere.
|
|
Euskaraz
|
jakitea
|
|
6 Taula: Euskaraz hitz egiten
|
jakitea
|
|
gerra batean. Ezinezkoa da
|
jakitea
zer gertatu zitekeen gerra ez balute frankistek irabazi, egongo ote zen euskara hutsezko benetako merkatu bat, egunkari bat mantentzeko irakurleria nahiko egongo ote zen.
|
|
2 Administrazio bakoitzak, beraiei dagozkien eskumenen esparruan, zehaztuko du zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz
|
jakitea
, eta gainerakoentzat, kontutan hartzeko merezimendutzat hartuko da besteren artean."
|
|
4 Errespetatu eginen dira euskaraz
|
jakitea
etorkizunean nahitaezkoa izanen duten lanpostuak orain euskaraz jakin gabe betetzen dituzten pertsonek eskuratutako eskubideak. Betiere, euskara ikasteko prestakuntza ekintzarik antolatzen bada, nahi badute horietan parte hartzeko aukera eskainiko zaie."" 19 artikulua.
|
|
Betiere, euskara ikasteko prestakuntza ekintzarik antolatzen bada, nahi badute horietan parte hartzeko aukera eskainiko zaie."" 19 artikulua. Gainerako lanpostuak bete behar direnean, merezimenduzko lehiaketa bidez egiten bada, euskaraz
|
jakitea
merezimendu kualifikatutzat hartuko da, beste batzuen artean." b. Euskara nahitaez jakitea eta euskara baloratzea lanpostuak bete behar direnean eremu mistoan
|
|
Betiere, euskara ikasteko prestakuntza ekintzarik antolatzen bada, nahi badute horietan parte hartzeko aukera eskainiko zaie."" 19 artikulua. Gainerako lanpostuak bete behar direnean, merezimenduzko lehiaketa bidez egiten bada, euskaraz jakitea merezimendu kualifikatutzat hartuko da, beste batzuen artean." b. Euskara nahitaez
|
jakitea
eta euskara baloratzea lanpostuak bete behar direnean eremu mistoan
|
|
" 22 artikulua. 1 Egoitza eremu mistoan duten Nafarroako administrazio publikoak ez daude inolaz ere behartuta euskaraz
|
jakitea
nahitaezko kalifikatzera beren plantilletako lanpostuak bete behar dituztenean1, euskara gaztelania itzulpen lanekoetan izan ezik. (...)
|
|
2 Egoitza eremu mistoan duten Nafarroako administrazio publikoek, nahi badute, zehaztu dute euskaraz
|
jakitea
, beste merezimendu batzuen artean, zein lanpostu zehatz eskuratzeko izanen den merezimendu beren oinarrizko administrazio zerbitzuetan. Hori arrazoituriko ebazpenaren bidez egin eta plantilla organikoan adierazi dute."
|
|
203/ 2001 Foru Dekretuak, uztailaren 30ekoak, agertzen du Nafarroako Foru Komunitateko administrazioaren eta haren erakunde autonomoen plantillako zein lanpostu diren euskara jakin beharrekoak (Hezkuntza eta Kultura Departamentuko irakasleenak kanpo direla) eta zer jakite maila behar duten, eta zehazten du zein lanpostutan hartu behar den euskara
|
jakitea
beste batzuen arteko merezimendutzat. Foru dekretu horretan hiru jakite maila zehazten dira, eta jakite maila horiei dagozkien baliokidetzak ezarri: 1 jakite maila (mintzamenean 4 maila eta idazmenean 3 maila).
|
|
Urteroko lanpostuen eskaintza publikoan zein lanpostutarako izanen den nahitaezko euskaraz
|
jakitea
zehaztu.
|
|
Urteroko lanpostuen eskaintza publikoan zein lanpostutarako izanen den nahitaezko euskaraz
|
jakitea
zehaztu.
|
|
Gainerako lanpostuetara iristeko deialdietan euskararen ezagupena merezimendutzat baloratu." a. Euskara nahitaez
|
jakitea
eta euskara baloratzea lanpostuak bete behar direnean eremu euskaldunean
|
|
" 18 artikulua. 1 Nafarroako administrazio publikoek, ebazpen arrazoituaren bidez, beren plantilla organikoetan adieraziko dute euskaraz
|
jakitea
zer lanpostu eskuratzeko izanen den nahitaezkoa, zereginen, Foru Dekretu honetako zehaztapenen eta eskariaren arabera; lanpostu horien zereginei dagokien jakite maila adierazi da.
|
2009
|
|
Ildo beretik, Konstituzio Auzitegiak adierazia du" Estatuak bere osotasunean (Autonomia Erkidegoak barne direla) bai gaztelania baita hizOfizialtasunaren lehenengo ondorio juridikoak hizkuntzarekiko eskubidean datza, bai ikuspegi aktibotik baita pasibotik ere (erabiltzeko eskubide subjektiboa edozein kasutan eta erantzuna aukeratutako hizkuntzan jasotzeko eskubidea solaskidea erakunde publikoa denean). Honek, bistan denez, administrazioko eta botere publikoetako egiturak hizkuntza ofizial anitzen beharretara moldatzea galdatzen du. kuntza ofizialaren izaera duen Erkidegoko berezko hizkuntza
|
jakitea
ziurtatzea ere betebehar konstituzionala dela..., honek, jakina, bi hizkuntzak xede hori lortzea bidezko egingo duen indarraz irakatsiko direla dakar. Eta betebehar hori Estatututik ezezik, Konstituzio beratik ere dator (3 art.)". Horretaz gainera, Konstituzioaren interpretari gorenak eransten duenez" erregulatutako gutxieneko ordutegiak ez balira nahikoak bi hizkuntza ofizialak eraginkortasunez irakasteko, betebehar konstituzional hori ez litzateke beteko" (KAE 88/ 1983).
|
|
Azkenik, hizkuntza bat ofizial deklaratzearen azken ondorio gisa zentzuzkoa dirudi ondorioztatzea —Kataluniako Consell Consultiuk 35/ 1982 Txostenean egin zuen moduan— ezin dela Administrazioak darabilen hizkuntza ofiziala ez
|
jakitea
alegatu, hark, dagokion betebehar konstituzionala betez, ikastetxeetan hizkuntza ofizialaren edo ofizialen irakaskuntza eraginkortasunez bermatzen duenean. Gaztelaniari dagokionez, jakina, ondorio hori ziurtatuta dago, irakaskuntzak —Espainia osoan betebehar gisa orokortu zenetik— Estatu guztiko hizkuntza ofiziala ikastea bermatu baitu.
|
|
Bestalde, Konstituziotik ondorioztatu nahi bada Autonomia Erkidego elebidunetako bi hizkuntza ofizialen artean ez dagoela berdintasun juridikorik jakin beharra gaztelaniari bakarrik dagokiolako, baieztapen honi zenbait ñabardura erantsi zaio eta galdetu litzateke botere publikoek nola edo zein modutan bermatzen duten gaztelania
|
jakitea
. Honen erantzuna derrigorrezko irakaskuntzaren eta aurreikuspen hori hezkuntza planetan sartzearen bidetik etorriko da.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, Estatutua onartzen denetik aurrera (1979an, alegia), euskara normalizatzeko Legeak (1982) eta euskal funtzio publikoari buruzkoa Legeak (1989) ezartzen dituzte, funtzio publikoan sartzerakoan euskara
|
jakitea
galdatu eta baloratu ahal izateko oinarriak.
|
|
Halaber, gogora ekarri behar da, lehenik eta behin, laurogeiko hamarkadan zehar, euskal Administrazioa eraikitzen ari zenean, euskara
|
jakitea
ezin zela merezimendu gisa baloratu, eta are gutxiago, gaitasunezko ukanbehar bezala. Honen arrazoia ondokoa zen:
|
|
Doktrina hori Konstituzio Auzitegiak zuzendu zuen zera xedatuz: " herritarrek hizkuntzak erabil ditzaten bermatzeko, ez lekarke arazorik botere publikoek funtzionario lanpostu jakin batzuetarako bi hizkuntzak
|
jakitea
beharrezkotzat jotzea edota hori merezimendutzat hartzea bestelako merezimenduekin batera". (KAE 82/ 1986).
|
|
Erraz ikus daiteke arazoaren gakoa ez dela soilik lanpostuaren hizkuntz eskakizuna zein den
|
jakitea
(1 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermena funtsezko mailan menperatzea eskatzen du; 2 eskakizunak ahozko ulermena ongi menperatzea dakar; 3 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermen ona izatea galdatzen du; eta azkenik, 4 eskakizunak hizkuntz gaitasunaren maila espezializatua eskatzen du eta normalki unibertsitateko lizentziatuei dagokie); horretaz gainera garrantzi berezia dauka derrigortasun ... Gai honen erregulazio zehatza, apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretuak, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio publikoetan, euskararen erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak burutzen du.
|
|
Ertzaintzari dagokionez, otsailaren 24ko 30/ 1998 Dekretuak arlo horren hizkuntzanormalizaziorako prozesua arautzen du, eta bere helburua da, ertzainak batik bat euskararen ahozko ulermenean trebatzea. Kontuan izan behar da, ertzainen hautaketan, heziketa ikastaroetarako aukera izateko garaian ez zaiela euskara inolako mailatan
|
jakitea
eskatu, nahiz eta azkeneko promozioek aipatu ikastaroetan jaso duten gutxieneko hizkuntza trebakuntza.
|
|
Honetara, Administrazio publikoek eta izaera publikoa daukaten enpresek mailaz mailako trebakuntza sustatuko dute, eremu euskaldunean lan egiten duten langileek euskara erabil dezaten. Orobat, Administrazio bakoitzak zehaztuko du zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz
|
jakitea
, gainerakoentzat, kontuan hartzeko merezimendutzat joaz. Bestalde, unibertsitatemailakoa ez den hezkuntzan derrigorrezkoa izango da euskararen eta gaztelaniaren irakaskuntza, ikasle orok, oinarrizko eskolatzearen bukaeran bi hizkuntzetan gaitasun maila nahikoa frogatu ahal izan dezan.
|
|
Halaber, eskubide horren egikaritza bermatzeko, aipatu Administrazioek honakoa egin ahal izango dute: a)" urteroko lanpostuen eskaintza publikoan zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz
|
jakitea
zehaztu; b) gainerako lanpostuetara iristeko deialdietan euskararen ezagupena merezimendutzat baloratu". Irakaskuntza arloari dagokionez," euskara bertan sartzea piskanaka, mailaz maila eta nahikotasunez eginen da, ikastetxeetan, eskatzen dutenentzako, euskaraz emaniko irakaskuntza ereduak sortuz".
|
|
Bada, euskarari buruzko Foru Legearen hitzei erreparatzen badiegu —baita aipatu Legearen elaborazio prozesuan parlamentarioek eginiko ere— antzeman daiteke, eremu mistoan dagoen hizkuntza ereduak, eremu euskaldunean eta ez euskaldunean dauden ereduen arteko tertium genus bat nahi duela izan. ...irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu lukete zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz
|
jakitea
, eta zeinetan kontuan hartzeko merezimendutzat joko den. Ondorioz, ikuspuntu honetatik, zuzenbide osoz deuseza izango litzateke, euskarari buruzko Foru Legea guztiz ezeztatuz, eremu mistoan, arestian aipatu tertium genus hori ezabatuko lukeen edo euskararen erabilera ofizial horiek eragotziko lituzkeen edozein Foru Dekretu —edo bera garatzen duen edozein plan—.
|
|
Euskara Nafarroako bide seinaleetatik desagertu zen, eremu euskaldunetik izan ezik; eremu mistoan, ia balio osoa kendu zitzaion euskaraz jakiteari, eta betiere ingelesarekin, frantsesarekin eta alemanarekin parekatuta. Arau hori onestearen ondorioz, Nafarroako Administrazio Publikoak 2001ean ezabatu egin zituen euskara
|
jakitea
beharrezkoa zen lanpostuen %40: hau da, 253tik 149ra, eta Foru Administrazioan 13.000 langile ari ziren.
|
|
Eta zalantzarik gabe, egoera hori erabat lotua dago justizia administrazioko lanpostuetan euskara jakiteari ematen zaion balorazioarekin. Horrexegatik, guztiz esanguratsua egiten zitzaion P-ri Estatuko administrazioaren eskumeneko lanpostuen artean, bakar batean ere euskara derrigorrez
|
jakitea
ez eskatzea.
|
|
Gure artean atxikimendua, fideltasuna, identitatea... terminoak ere erabiltzen dira antzeko esanahia adierazteko, nahiz eta erabateko sinonimoak ez izan. Nekeza da
|
jakitea
nork erabili zuen lehenbizi leialtasuna hitza eta kontzeptua soziolinguistikan; nik dakidan neurrian, J. Fishman (hizkuntzaren soziologoa eta soziolinguista) izan zen Language loyalty in the United States (1966) argitalpenean7 Gero, ordea, autore honek berak beste hitz eta kontzeptua erabiliko du, antzeko esanahia adierazteko (ez ordea erabat berdina): identitatea, edo gure egoera bezalako kasutan identitate etnikoa, edo identitate etnolinguistikoa (testuinguru psiko soziolinguistikoan ohikoa den moduan):
|
|
Ikasle guztiek euskara ondo
|
jakitea
eskatzen duten ikasketak aukeratu dituzte, eta hizkuntza horren balio instrumentala adierazten dute. Alabaina, badira azpimarratu beharreko zenbait desberdintasun.
|
|
Aurrera begira, tailerreko partaideen ezagutza adimen emozionalean parekoa izatea eta partaideen formazioa aurrez
|
jakitea
baliagarria izan liteke tailerra hobeto egokitzeko.
|
|
Aurrera begira, tailerreko partaideen ezagutza adimen emozionalean parekoa izatea eta partaideen formazioa aurrez
|
jakitea
baliagarria izan liteke tailerra hobeto egokitzeko. Bestetik, bi diziplinen uztarketa bi bidetik ikusten dugu:
|
|
enpresetan, (eta gizartean, oro har) asko aldatu dira komunikatzeko bideak eta moduak urte gutxian. Komunikatzeko bide guztiak dira balekoak, eta haiek erabiltzen
|
jakitea
ezinbestekoa da. Jakin egin behar dugu, ordea, euskararen erabilera sustatzeko egiten diren ekintzak baliabideak direla eta ez helburuak.
|
2010
|
|
Noraino da egia ez dakitela ongi erdaraz? Zer da erdaraz ongi
|
jakitea
–Zer adinarekin jabetzen dira gaztelaniazko" gutxieneko" mailaz?
|
|
Munduko potentzia politiko eta ekonomiko indartsuen hizkuntza izanik, ingelesa munduan zehar hedatu da. Zaila da ingelesaren hiztunen kopuru zehatza
|
jakitea
, baina gutxi gorabehera 328 milioi pertsonarentzat lehen hizkuntza da (Lewis, 2009). Horrez gain, munduko leku gehienetan ingelesa gero eta gehiago ikasten da bigarren hizkuntza gisa.
|
|
6 – Unibertsitateen gaian eskumena duen sailak eta unibertsitateek eurek zientziarako erabiltzen diren beste hizkuntza batzuk
|
jakitea
sustatuko dute, eta unibertsitatearen jarduera akademikoetan sartuko dute hizkuntza horien erabilera (11 kapitulua, 6) 3/ 2004 Legea).
|
|
Euskaraz ikasteko eskaerari aurre egiteko, UPV/EHUk sortu zenetik baliabideak jarri eta politika bereziak ezarri ditu. Horregatik oraingo egoera ulertzeko historian zehar gertatu dena
|
jakitea
egokia da.
|
|
Ondorioz, guztiek izan behar dute nahi duten hizkuntza erabiltzeko aukera eta beste bi hizkuntzak ulertzeko gaitasuna. Hala eta guztiz ere, hori betetzen ez bada, edo ez pertsona guztiei dagokienez behintzat, irakasle edo ikasle batek hizkuntza batean izan dezakeen urritasuna —hau da, hiru hizkuntza horietako bat ez
|
jakitea
edo behar bezala ez jakitea— inola ere ez da hartuko unibertsitatearen urritasuntzat. Norbanakoaren urritasuntzat hartuko da, eta, halere, inork —ez irakasleek, ez ikasleek, ez erakundeak— du ikasketaedo erakunde jardueren hizkuntza aldatu horregatik.
|
|
Tudor, Tudor & Mackiewicz, 2003). Ezinbestekoa da pertsonek zenbait hizkuntza
|
jakitea
, Europako bateratasuna eta mugikortasuna gauza daitezen. Hori horrela, testuinguru horretan, Kataluniako Gobernuak hainbat gomendio egin dizkie goi mailako hezkuntzako erakundeei; helburua da goi mailako ikasketak egiten ari diren ikasleek beren hizkuntza gaitasuna hobetzea atzerriko hizkuntza batean (ingelesa), eta unibertsitateko administrariek katalanaren erabilera sustatzea goi mailako hezkuntzan.
|
|
Einsten belaunaldia, Gamers... Informazio eta komunikazioaren garaikoak dira," bertakoak". 5 Hori horrela, gazte horiek zer nahi duten, zer nola funtzionatzen duten, zer nahi eta zer gorroto duten
|
jakitea
obsesio bihurtu da azken bolada honetan. Hamaika focusgroup eta ehunka ikerketa egiten ari dira mundu osoan etorkizuneko kontsumitzaileen profila aurresan ahal izateko, honek merkatuan abantailak emango dizkigulakoan.
|
|
Hizkuntza asko
|
jakitea
geroz eta balio handiagoa duen altxorra bada, gure gizartean eskolak eleanitzak bihurtzeko borondatea dagoela esan daiteke. Horixe da, hain zuzen, Europako Kontseiluaren gomendioa, eta
|
|
Europako Portofolio egitasmoan hizkuntza jakin bat erabiltzeko gaitasuna, apala izan arren, baloratu behar dela esaten da. baita, jadanik, gure eskoletan eta hezkuntza arduradunen ahotan entzuten den nahia ere. Baina elebidun edo eleaniztun izateaz zer ulertzen den
|
jakitea
ere beharrezkoa da. Europako Portofolio egitasmoan hizkuntza jakin bat erabiltzeko gaitasuna, apala izan arren, baloratu behar dela esaten da, norbanako bakoitzaren hizkuntza biografia kontuan hartu behar delako, hau da, bizitzan zehar norbanakoak izan duen hizkuntza ezberdinekiko harremana eta hizkuntza horien erabiltzeko gaitasuna, edozein mailatakoa izanik ere, kontuan hartzekoa dela.
|
|
3 Ikasleen gaitasunak aztertu eta ezagutzeko baliabide aproposak garatzea. Ikasleek zer dakiten eta zer ez
|
jakitea
ezinbestekoa da egitasmo eleanitzak arrakastatsuak izan daitezen ziurtatzeko.
|
|
Hemen aipa daitezke honako ezaugarriak: 1) gizartearen eta norbanakoaren indarrak batera azpimarratzea, 2) sozializazioan ohiturak jarraitzea eta berrikuntzak sortzea, 3) berdintasunak eta ezberdintasunak maneiatzen
|
jakitea
, 4) identitatea positiboki eta negatiboki erabiltzea, 5) hizkuntza aniztasuna ondo eta ez hain ondo gestionatzea, 6) norbanako edo pertsona bakoitzaren normatibotasuna eta atipikotasuna batera bultzatzea, 7) norbanakoaren garapena bakarrik eta partekatuz egin beharra, 8) norbanakoaren ardura handitzea eta murriztea, 8) norbanakoen egozpen kausalak barnean eta kanpoan jartzea aukeratzea, 9) norban...
|
|
Baina, badirudi horrela aztertzeak alde positiboak eta negatiboak dituela, euskararen aldekoak eta kontrakoak bihurtzen direnak, hain zuzen: 1) Aldeko arrazoien artean dago euskararen normalizazioan ekiteko eta bultzatzeko ikuspegi hori beharrezkoa izan dela
|
jakitea
. 2) Kontrakoen artean, aldiz, dikotomikoegiak izatea da.
|
|
Marketinaren urrezko arau batek dio: " Erosi, eros daiteke ingelesez Alemanian edo Txinan; baina saltzeko oso komenigarria da Alemanian alemanera
|
jakitea
eta Txinan, txinera". Arau honen arabera, enpresa globalizatu orok langile elebidunak edo eleaniztunak ditu bere helburuak erdiesteko, eta langile horiek modu planifikatuan kokatu ditu egituraren gune estrategikoetan.
|
|
Alegia, esparru komunikatibo handiagoko hizkuntzen ezagutza eta erabilera taldeko hizkuntzen biziraupen eta sustapenarekin bateragarri egitea. Beste modu batera esanda, proposatzen du hiztunok eremu zabaleko hizkuntzak
|
jakitea
(eta erabiltzea), baina era berean geure jatorrizko hizkuntzari uko ez egitea eta geure hizkuntza garatzea eta sustatzea egunerokoan. Gauza biak bateragarriak direla planteatzen digu hizkuntza garapen iraunkorrak.
|
|
Ezagutza mota horrek, intuizio hutsak baino emaitza sendoagoak, fidagarriagoak eta, horrexegatik, erabilgarriagoak lortzera eramango gaituelakoan. dena den, baten batek pentsa lezake intuizioak gidatuta ere erraza dela
|
jakitea
bertako komunikabideek zer nolako diskurtsoak dituzten gure hizkuntzaz, eta nahikoa dela adi egotea beren ohiko jardunari jarraituz. hori ere errealitatea ezagutzeko modu bat da, baina ez zorrotzena. aldiz, hemen proposatu den lanketa zientifikoaren —eta, hortaz, sistematiko eta zorrotzaren— bitartez badago aukera ezin hobea euskarari buruz komunikabideek duten eragin kognitiboaren gora...
|
|
" ez inposatu, ez eragotzi" printzipioak berma dezake hizkuntza aukeratzeko askatasuna. kontua horixe baita: ...eskakizuna derrigorrezko izaeraz duten lanpostuen kopurua; halaber, herri agintari horiei gogorarazi genieke onenean ere paradoxikoa dela halako inposizio mamurik plazaratzea, non eta ez epaile edo fiskal izateko, zinegotzi edo alkate izateko, legebiltzarkide edo diputatu nagusi izateko, sailburu izateko ez legebiltzarreko presidente izateko ez lehendakari izateko derrigorrezkoa ez denean euskaraz
|
jakitea
. hizkuntza politikan, politika publikoaren edozein alorretan bezala, bada zer zuzendua, zer hobetua. ez zaie kritikari eta autokritikari beldurrik izan behar. ausardia behar da gehiegikeriarik baldin bada zuzentzeko, eta gauza bera gutxiegitasunik baldin bada halakoak zuzentzeko ere. alabaina, horretarako eztabaida eta elkarrizketa zintzoa bultzatu behar lukete herri aginteEuskal herritar guztiok... zer egin dezaket nik euskararen alde?
|
|
1981eKo errolda: euSKara BideguruTzean erregimen politikoa aldatzean eta demokrazia iristean, ezinbestekoa zen
|
jakitea
non eta nola zegoen euskara, hegoalde osoan. atzerapen handiz bazen ere, nahitaezkoa zen jakitea zer bitarteko zeuden hain beharrezkoa zen RLS prozesuari ekiteko. hortaz, 1981ean, demokrazian egindako lehen biztanleria erroldarekin batera, eta eusko Jaurlaritzaren eskariz, lehen aldiz ikertu zen euskararen ezagutza, eaeko hiru lurraldeetan. nafarroan ez zen ikertu 1986ko biztanleria erroldara art...
|
|
1981eKo errolda: euSKara BideguruTzean erregimen politikoa aldatzean eta demokrazia iristean, ezinbestekoa zen jakitea non eta nola zegoen euskara, hegoalde osoan. atzerapen handiz bazen ere, nahitaezkoa zen
|
jakitea
zer bitarteko zeuden hain beharrezkoa zen RLS prozesuari ekiteko. hortaz, 1981ean, demokrazian egindako lehen biztanleria erroldarekin batera, eta eusko Jaurlaritzaren eskariz, lehen aldiz ikertu zen euskararen ezagutza, eaeko hiru lurraldeetan. nafarroan ez zen ikertu 1986ko biztanleria erroldara arte. izan ere, bertako jarrera politikoa orain eta beti izan baita zekenagoa, baita besterik gabe n...
|
|
Justizia administrazioa euskalduntzearen inguruan, auzia ematen da euskara ikasi nahi ez duten epaileen kasuan. zenbait epaileren ustez euskal autonomi erkidegoan epaileentzat euskara meritu izan luke, borondatezko aukera bat, baina inola ere ez beharrizan edo baldintza bat, hau da derrigorrezkoa. euskara
|
jakitea
epaile batentzat ez da beharrezko bere lana egiteko eta ezta premiazkoa ere. gizarte eleanitza sortzeko helburua beraz, ez dago erabat onartua gure gizartean, jarrera kontrajarriak daude eta zer ikusia dute herri asmo ezberdinekin. ezadostasun eta auzi hauek eramangarri egiteko hitzarmenaren, akordioaren beharra daukagu. baina bai batzuen aldetik, zein besteen aldetik, bakoitzaren eskubide pertso... Jatorrizkoa den hizkuntzak bere nagusitasuna izateari uko egiten dio eta beste hizkuntza onartzen dugu guretzat, gaztelaGizarte eleanitza sortzeko helburua beraz, ez dago erabat onartua gure gizartean, jarrera kontrajarriak daude eta zer ikusia dute herri asmo ezberdinekin. nia, geure egiten dugu bestea ere. honek, gu aldarazi egiten gaitu. baina zer gertatzen da ahulena den hizkuntzarekin, euskararekin?
|
|
• orokorrean euskarak berezko tresna baliorik ez daukala uste da, euskaraz
|
jakitea
ez baita beharrezko antzematen lanean aritzeko edo eguneroko bizitzan konpontzeko, salbu eta oso eremu zehatzetan, hala nola hezkuntza munduan. Sarri, ideia hau azaltzeko konparaketaren teknikaz baliatu dira partaideak, nazioartean ospe handiko hizkuntzak aipatuta, horiek (gaztelania eta ingelesa, normalean) badutela berezko tresna balioa esanez.
|
|
Ba al dago integraziomaila jakinik zeinetan euskaraz
|
jakitea
beharrezkoa baita. Ideia hauek bi mundu deitu den dimentsioaren bidez argituko dira. azpimarratu behar da euskal nortasuna taxutzeko euskara hizkuntza nagusia dela erantzun dutenen ehuneko handia (ia laginaren erdia), inkestatuak denak erdaldunak direla eta gizartearen %100ak gaztelania hitz egiten duen bitartean heren batek baino ez dakiela euskaraz kontuan hartuta.
|
|
Mahai inguruetan partaideek ez dute kontzeptuaren definizioa eman baina, kontzeptu horretaz jardun dutenean erabili dituzten adierazpideak aztertuta, badirudi adierazpena modu mailakatuan erabili ordez modu dikotomikoan erabiltzen dutela —integratuta sentitu ala ez zentzuan— artikulu honetako autoreek kontzeptua era mailakatuan ulertu behar dela proposatzen dute, eta ez integratuta ez sentitzeak berez ez dakarrela integratuta sentitzea. gainera, beste galdera interesgarri bat egin daiteke: ba al dago integrazio maila jakinik zeinetan euskaraz
|
jakitea
beharrezkoa baita, ideia hauek bi mundu deitu den dimentsioaren bidez argituko dira hurrengo atalean.
|
|
Justizia administrazioak, ordea, ez du galizieraren erabilera onartu nahi. galiziera
|
jakitea
meritutzat jotzen da karrera judizialean, baina ez dago nahitaez jakin beharrik galizian lan egin nahi bada," alde batera utzi daitekeen apaingarria" besterik ez da. galizieraren gaitasun agiria edukitzeak lekualdatze lehiaketetarako deialdietan parte hartu nahi denean baino ez du balio. galiziera ez da maila berean erabiltzen epaitegi guztietan, norbanakoaren borondatearen arabera erab... para facilitar la movilidad por todo el territorio nacional (español) y evitar las barreras lingü� sticas (sic). horrela, iaztik, galizian posible da funtzionario izatea galiziera jakin gabe; horrek modu larrian gutxitzen ditu galiziera erabiltzen duten hiztunen eskubideak.
|
|
Justizia administrazioak, ordea, ez du galizieraren erabilera onartu nahi. Galiziera
|
jakitea
meritutzat jotzen da karrera judizialean, baina ez dago nahitaez jakin beharrik Galizian lan egin nahi bada.
|
|
Galizieraren erabilera gehien sendotu duena kultura idatziaren mundua izan dela esan daiteke. sexuaren araberakoa da, besteak beste. galiziera nahitaez
|
jakitea
eskatzen edo saritzen duten enpresak oso gutxi dira (hizkuntza zerbitzuak kudeatzen dituzten enpresak baino ez; komunikabideak, zenbait herriadministrazio, etab.). enpresa pribatuaren munduan, galizieraren erabilera egoeraren araberakoa da, ohituraren edo joeraren emaitza, nagusi edo buru den batekin izan ezik (kasu horretan, gaztelaniaz bakarrik hitz egiten baitzaio). lan hitzarmenetan ere ez da...
|
2011
|
|
euskaldunok B izanik batetik (beraz gugana zetozen erdaldunak euskaldunduz), eta k izanik bestetik (beraz gu kanpora (kalean eta auzoan euskaraz egiten ez zen norabait bizi izatera) joan eta erdaldunduz). ...itako hainbat arrotzek euskaraz ikasten zuen ezinbestean, zenbait urteren buruan, euskaldun elebakarren artean (elebitasun handirik gabeko diglosia giro sendoan) 182 Integrazio horrek erro sakonagoak zabaldu ohi zituen kanpotarrak (sarri asko bertako norbaitekin ezkondurik) familia berria eratzen zuenean. halakoetan ez zen batere harrigarria izango183 seme alabek edota, errazago, ilobek erdaraz ez
|
jakitea
. gatozen bigarren kasura. etxean baino sarriago ezagutu dugu euskaldunok, atzerrian, lehen emaitza bidearen fenomeno hori. zehazkiago esanik, fenomeno horren kontrako ordaina. hemeretzigarren mendearen azken herenean edo hogeigarren mendearen hasieran Ameriketara joandako euskaldun (sarri elebakar184) ugarien berrilobak ez dira gaur egun, normalean, euskaraz
|
|
Ahozko jarduna zeharo lehentasunezkoa izanik ere, idatzizkoa ez dago XXI. mendean bazter batera uzterik. Munduko eskualde modernizatuetan hiztun herriek (euskaldunok, adibidez) behar beharrezkoa dugu gure hizkuntza, hitzez ezezik, idatziz ere erabiltzen
|
jakitea
. hitzez eta lumaz jarduten jakite horrek aukera erosoa ematen digu gure arteko harreman sare" berriak", supralokalak eta birtualak, eratzeko eta probetxuz erabiltzeko. euskal eskola eta euskaltegiak beharrezkoak dira, hortaz, azken bi puntuon ildotik. hiztun herri txikion etorkizuna, ia beti, eleanitza eta kulturanitza izango da. elebakartasun territorial erabatekorik nekez, arnasgune j...
|
|
Bat izan ala bestea izan, aipatu hiztegi horretan ez dute Fishmanen bibliografiarik aipatzen, ezta Mikel zalbiderena ere. datu bat da. diglosiaren ulerkera nolakoa den
|
jakitea
arazoa da, bai, baina problema handiagoa da, gure ustez, adituek soziolinguistika jakintza alorreko objektu berdinak izendatzeko termino diferenteak erabiltzea. Soziolinguistika jakintza alorreko oinarrizko terminologia adostu genuke elkar ondo ulertu nahi badugu.
|
|
Diglosiaren ulerkera nolakoa den
|
jakitea
arazoa da, bai, baina problema handiagoa da, gure ustez, adituek soziolinguistika jakintza alorreko objektu berdinak izendatzeko termino diferenteak erabiltzea.
|
|
Are urrunago joan da Xabier Isasi, ikuspegi hori espresuki berresteaz gainera, bere desideratum ean: " diglosiaren ulerkera nolakoa den
|
jakitea
arazoa da, bai, baina, problema handiagoa da, gure ustez, adituek soziolinguistika jakintza alorreko objektu berdinak izendatzeko termino diferenteak erabiltzea". Batak zein besteak garrantzi handia ematen diote, nolanahi ere, terminologiaren alorreko adostasun bilaketa horri17 kontra agertu zaigu Julen Arexolaleiba:
|
|
izen izanen arteko biunibokotasun nahia da ezaugarri horietariko bat; b) gure arteko diglosia kontuan gertatzen dena ez da polisemia arrunta, arras polisemia berezi eta estremoa baizik: antinomiazko erabilera alternatiboa da hemengo arazoa. diglosiaren erabilera horrek" osasun" (edo" nolabaiteko osasun") hitzari" gaixotasun" (are" gaixota" Diglosiaren ulerkera nolakoa den
|
jakitea
arazoa da, bai, baina, problema handiagoa da, gure ustez, adituek soziolinguistika jakintza alorreko objektu berdinak izendatzeko termino diferenteak erabiltzea".
|
|
Mikel Zalbide – Hamar ondorio, gazi eta gozo ohorea da, hizkuntza soziologiaren alorrean ari garenontzat ohore handia, diglosiari buruzko azalpen txosten monografikoa egin, hainbat adituren esku jarri, beren kritika oharrak jaso eta hausnartu, erantzuna eman eta, azkenik, joan etorri osoa jendaurrean agertzea. eskerrak ematen dizkiot Soziolinguistika klusterrari, lehenik eta behin, ibilbide horretarako aukera eskuzabalik eskaini didalako. eta eskerrak ematen dizkiet ohargileei, banan banan eta hutsik egin gabe, beren iritziak argiro azaldu izanagatik. ezagunak ditugu zazpiak: luzaz eta oparo erakutsia digute beren
|
jakitea
mintzajardunaren gizarte moldaerari dagozkion gorabeheretan. ez dakit, aldiz, zazpiek egin duten esfortzuaren kitagarri duin izango den nire erantzun hau. Arreta handiz irakurri ditut iritzi azalpenak.
|
|
Niri zientzia kontzientziaduna interesatzen zait, errealitatean eragiteko zer dugun
|
jakitea
, ez berez norberaren ganbara betetzeko. suna, eta horretarako informazioa ezinbestekoa zen. horrek demolinguistikaren esparruko lan ugari ekarri zituen, populazioaren datu demografikoen ingurukoak, hain zuzen: zenbat euskal hiztun, zein gaitasun, non bizi diren, eta abar. horretan oso ahalegin handia egin zen. euskaldunen tipologia egin dugu eta euskararen erabilera ere neurtu da.
|
|
Modu horrek hiztunentzat hizkuntzak duen balioa ulertzen lagunduko liguke. Jadanik, ez da nahikoa
|
jakitea
zenbat edo zein testuingurutan erabiltzen den euskara. uste dut etnografiak baduela horretan zeresana.
|
|
" zu arduratu zaitez zientziaz, nik politika soziala egin dezadan". Formulazio hori tranpa dela pentsatzen dut. eta niri zientzia kontzientziaduna interesatzen zait, errealitatean eragiteko zer dugun
|
jakitea
, ez berez norberaren ganbara betetzeko. Ikuspegi horretatik bi ikuspuntu behintzat badaude:
|
|
Badu, eduki, bere garrantzia inkesta nork egin duen
|
jakitea
. erabilitako metodologian eta inkestaren edukietan bertan egilearen kezkak eta jakin gurak, zuzenean edo zeharbidez, agertzen direlako. hau da, inkesta honek edukietan eta erabilitako metodologian ezaugarri bereizgarriak dauzka.
|
|
Mintzamenaren atalean ikus dezakegu elkarrizketatuen %27k euskaraz ongi hitz egiten dutela adierazi dutela, %10ak nahikoa ongi, %24ak zertxobait eta, azkenik, ezer ez dakitenak %39k. elkarrizketatuen erantzun hauek ez datoz bat aurreko emaitzekin, baliteke datuen haztatze prozesuaren eragina izatea. edozelan ere, badakigu, seguru, elkarrizketatuen %21ek euskaraz hitz egiten ondo dakiela elkarrizketa bera euskaraz egin duelako arazorik gabe. egon daiteke, egon, euskaraz hitz egiten ongi jakinagatik, elkarrizketa gazteleraz egitea nahiago izan dutenak, %6 inguru 2 taulako datuak begiratzen badugu. ederto. Alabaina nola da posible, telefonoz egindako elkarrizketan (1 taula), mintzakideen %20ak euskaraz
|
jakitea
esan eta inkesta gazteleraz egitea, hau da, aurreneko taulako datuen arabera (1 taula) inkestatuen %42ak(!!) euskaraz ei daki eta beste %22ak zertxobait daki!
|
|
erdararen eraginak eta erabilerak mugatua izan behar du; hau da, ez dio norberaren hizkuntzen jarraitutasun egonkorrari kalterik egin behar. Nahiz eta beste hizkuntza batzuk
|
jakitea
eta hizkuntzen arteko harremana aberasgarria izan, horrek ez du arriskuan jarri behar norberaren hizkuntzaren iraunkortasuna eta garapena. zer egin dezake pertsona batek hizkuntza iraunkortasunaren aldetik ekologikoagoa izateko, esate baterako, babes handiena behar duen hizkuntza erabil dezake beti. ekologikoa izateko, harremanetan eta argitalpenetan, norberaren hizkuntzari eman behar zaio lehentasuna. zer egin dezakete erakundeek eta udalek?
|
|
Nire ustez, hori da iraunkortasunaren filosofiaren funtsa. Soziolinguisten ikuspuntutik begiratuta, kontua da
|
jakitea
nola aplikatu ekologiaren eta iraunkortasunaren arloko ideiak hizkuntzen arlora. heinar haugenek teoria 1972an sortu zuen arren, geroago garatu zen, noiz eta dibertsitatearen aldeko mugimendu ekologistek indarra hartu zutenean. Soziolinguistek aukera berriak ikusi zituzten. ekologoak eta bioekologoak biodibertsitatearen teoria garatzen, hobeto ulertzen eta defendatzen ari zirela ikusita, soziolinguistak konturatu ziren teoria hori erabil zezaketela hizkuntzen dibertsitatea ulertzeko eta mantentzeko.
|
|
Testu generoa eta sekuentzia didaktikoa hizkuntzek interakzio sozio diskurtsiboan funtzionatzen badute, hala ikasten direla ere ondorioztatu daiteke genevako ikerlarien lanetatik (Bronckart, 1996). eta hau lehen hizkuntza ikasi nahiz bigarren guztiak. ...testuetan mintzatzen baikara, ahoz zein idatziz (Larringan, 2009). egia da testu horietan hizkuntza bakoitzak bere gramatika edo sistema formala erakusten duela, berezia, eta hori ere ikasi beharrekoa dela hizkuntza bat mintzatzeko, baina gramatikak soilik ez du hizkuntza baten erabilera posible egiten (Idiazabal, 2008). gramatika eta testuen arteko loturak eta elkarreraginak nola gauzatzen diren
|
jakitea
, hizkuntzen didaktikaren oinarrian dagoen ezagutza da, eta haien ikasketarako baliabiderik emankorrena testu generoa izango litzateke (dolz & gagnon, 2008). Testu generoetan formaltasun diskurtsibo eta gramatikalak biltzen dira, nolabaiteko egonkortasuna dute, eta hizkuntza ezberdinetan antzeko egiturak erakusten dituzte.
|