|
2006
|
|
|
3) Paradoxikoena ordea da, agian, UEU bezalako erakunde bat da: baldintza kaskarrenetan
|
jakin
izan duelako modu nahiko aberatsean soziolinguistika arloa lantzen, zenbait unibertsitari eta aditu inplikatuz. Antzera esan daiteke HIZNET egitasmoaz ere.
|
|
|
Horrela sortu da zenbaki honen aztergai monografikoaren beharra: unibertsitate mailako soziolinguistika irakaskuntza eta ikerkuntza nolakoak ditugun
|
jakin
beharra, nahiz eta zenbaki honetan irakaskuntza landuko den. Horretarako, Euskal Herrian ditugun unibertsitateetara eta unibertsitate mailako bestelako irakaskuntzetara ere joan gara nolako egoera dagoen jasotzeko asmoarekin; zenbaki honetan lortutakoa adierazten dugu.
|
|
|
Gure gaurko gizarte merkatu honetan salgai orori jatorrizko izendapena ezarri beharzaio,
|
jakin
beharbaitugu nongoazer den, kalitatea tarteko omen. Dagoeneko ez gaitu harritzen eusko labelak; izan ere izugarrizko lorpena izanik guk geuk eskuragai guztiei labela bilatzen baitiegu.
|
|
|
Gure kasuan hirugarren multzoa izanagatik, ia euskaldunak, horrek hizkuntzen arteko mugimendua baino ez du adierazten. Hiztun multzo horiek nolakoak diren
|
jakin
ezkero, berreskurapenaren norabideaz gehiago ezagut dezakegulakoan aldagai esanguratsu bat hautatu dugu: adina.
|
|
|
Hala ere 86 urteetan biztanleria hazi baino urritu egin denez ez dugu erabili kasu honetan aurreko 81 epealdirako ezarritako irizpidea. Izan ere,
|
jakin
badakigu biztanleriaren orotariko hazkuntza ez datorrela bat ezinbestean jaiotza tasarekin, migrazio mugimenduak izan ohi direla dakigun bezala. Dena den honen xedea ez da bost urteren buruan jatorrizko euskaldunak zenbat diren jakitea.
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez
|
jakin
mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai.
|
|
2007
|
|
|
Liskarrak, tirabirak, kristorenak eta bi pasa eta gero, 2007ko martxoan gaude eta argi eta garbi esan behar dugu HEA sektore indartsua dela, bere historiari uko egin barik, erronkei aurre egiten
|
jakin
izan duena eta egoerarik txarrenean ere aurrera egiten jakin duena.
|
|
|
Liskarrak, tirabirak, kristorenak eta bi pasa eta gero, 2007ko martxoan gaude eta argi eta garbi esan behar dugu HEA sektore indartsua dela, bere historiari uko egin barik, erronkei aurre egiten jakin izan duena eta egoerarik txarrenean ere aurrera egiten
|
jakin
duena.
|
|
|
Baliabide eskasekin bada ere, irakasleen prestakuntzan ahaleginak egiten jarraitu, ikasmaterialen sorrera, ikasleak euskaltegira hurbiltzeko ahaleginak bikoiztu,... Nahiz eta
|
jakin
euskara ikastea askori ez zaiola lan sobera erraza suertatzen, metodologian eta kurrikuluetan berrikuntzak txertatuz, lan itzela dugu hobekuntzak garatzen eta ikaslearen ikas prozesuan ahalik eta pauso handienak ematen, berau samurtzeko eta batez ere bizkortzeko.❚
|
|
|
Zein irizpide metodologiko erabiliko zituzten aitzindari haiek zehazki ez
|
jakin
arren, ez dugu huts handirik egingo baldin eta esaten badugu gramatika itzulpenezko metodoen nagusitasuna erabatekoa zela: aditz paradigmak, deklinabide taulak...
|
|
|
Jakin badakigu ikasleek duten motibazio instrumental hori, ondo bideratuz gero, ona ere izan daitekeela. Hortaz behar bezala baliatuz gero ikasleari bestelako motibazioa, irrikak,
|
jakin
mina, eta beharrizanak sortu ahal zaizkio.
|
|
|
Jarduerak zentzua izan dezan, hiru ezaugarri bete behar ditu: ikasleak zer egin behar duen aurretik
|
jakin
behar du. Ikasleak bere aurrezagutzak martxan jarri behar ditu eta bere ikas prozesuaren bilakaeran eta emaitzetan parte hartu behar du.
|
|
|
Hutsune honi aurre egiteko eta euskararen erabileraren datu zuzenagoak eta fidagarriagoak lortzeko sortu zituen euskararen kale neurketak SIADECOk (sorrera horri buruz gehiago
|
jakin
nahi izanez gero: " SIADECO:
|
|
|
euskara eta gaztelera (hegoaldean) eta frantsesa (iparraldean) ez ezik, beste hizkuntzak ere jaso ditugu atal berezi batean. Izan ere, azken urte horietan Euskal Herriak jaso duen immigrazio berriak errealitate soziologikoa aldatu du neurri batean eta herritar berri horien etorrerak egoera soziolinguistikoan zer nolako aldaketak eragin dituen
|
jakin
nahi izan dugu. Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu.
|
|
|
Arrazoi hauengatik guztiengatik, interes bereziz irakurri izan ditut hizkuntzen kale erabileraren neurketen datuak. Oraingoan gainera, Soziolinguistika Klusterreko Lionel Joly adiskideak, 2006ko datuen inguruan hipotesi batzuk lantzeko eta BAT aldizkarian argitaratzeko eskatu zidanez, 1 zientifikoa, egindako apustua asmatu duen ala ez
|
jakin
nahi duen jokuzalearen egonezinarekin nahastu zitzaidan. Izan ere, artikulu hori aukera egokia iruditu zitzaidan" bustitzeko" eta hipotesiekin batera, emaitzen aurreikuspenak, ahalik eta kopururik zehatzenetan emateko.
|
|
|
2006an jasotako datuek hipotesi hori edota beste batzuk eraikitzeko zilegitasuna berresten dute, Hegoaldeko hiriburuei dagokionez, bederen. Hemen, hala ere, joera horren aipatze hutsean gelditu beharra dugu, baina honetaz maila teorikoan gehiago
|
jakin
nahi duenari Jone Miren Hernandezen artikulu interesagarrira jo dezala gomendatzen diogu (Hernandez, 2004: 79).
|
|
|
Errealitatea konplexuagoa da. Izan ere,
|
jakin
badakigu euskara lehen hizkuntza duten guzti guztiek ez dutela hitz egiten euskaraz erdaraz baino errazago eta, aldiz, hainbat euskaldun berrik bai. Eskuartean dauzkagun datuekin, ordea, errazagoa da azterketa hipotesi horiekin egitea.
|
|
|
Harreman sareko euskaldunen dentsitateari buruzko daturik, berriz, ez dago: izan ere, ezin da
|
jakin
zein den euskararen kale erabilerako neurketetan behatutako talde bakoitzeko euskaldunen dentsitatea. Beraz, ezin aztertu faktore horren eragina.
|
|
|
Aipagarriena Tafallaren kasua dugu, Tafallan euskararen erabilera% 1,7 izan den bitartean, bertze hizkuntzena% 8,7 izan da. Beraz euskarak baina+ 7 puntu gehiago aditu dira Tafallan kanpoko hizkuntzak(
|
jakin
ez dakigu zein).
|
|
|
Nola esplikatu haurren taldearen erabileraren beherakada txikia eta, aldi berean, gazteen taldearenaren gorakada hori? Euskararen irakaskuntza bereziki lehen hezkuntzan garatzen dela Ipar Euskal Herrian eta gutxi bigarrenean
|
jakin
behar da. Beraz, bi talde horien arteko desberdintasunaren argitasuna denbora behar dela irakaskuntzak bere emaitzak eman ditzan litzateke?
|
|
|
Aldiz harrigarri da bertso saioak eta pastoralak ez direla %100 euskaraz entzuten, hain segur ekintzaren inguruko erdararengatik. hemen herritar guzien emaitzak ditugu. Baina beste taula zehatzago batek erakusten du, euskara
|
jakin
ala ez, emaitzak berdintsuak direla.
|
|
|
pagoa, adibidez. Baina euskaldunek
|
jakin
izan dute hori guztia euren nortasunaren arabera moldatzen, eurenean txertatzen eta, akabuan, eurena egiten. Hau da, hizkuntzak eta kulturak aberatsagoak dira eurak zabaltzen diren neurrian; nahasteak ez du zertan txarra izan.
|
|
|
Antzina, ez zen horrela egiten, eta aurreskulariari agurra bueltatzen zitzaion burua makurtuz, dantza hori ohorezko ekitaldia baita, ikuskizuna barik. Hau da, txalo jotzea da une honetan gure mirespena erakusteko daukagun modurik zabalena munEtorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok
|
jakin
behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula. duan, baina esan behar dugu hori ez dela bakarra kultura guztietarako. Are gehiago, Mendebaldeko kulturen erakusgarria da, eta, ikuspegi horretatik, euskal kulturak berea zuen keinua laga du alde batera, kanpotik etorriko beste bat jartzeko haren lekuan.
|
|
|
(Aurrera orduko, onartu behar dut, inork beste iritzirik har ez dezan, ni hizkuntza eta ohitura kontuetan egunean baino egunean garbizaleagoa naizela; aldi berean, ostera, onartu behar dut,
|
jakin
badakidala oraingo uneko eta etorkizun hurbileko moduen arabera moldatu dudala neure burua, bertan hil behar ez badut kultura eta hizkuntza jakin batzuetako partaide gisa).
|
|
|
Etorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok
|
jakin
behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula.
|
|
|
Etorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok
|
jakin
behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula.
|
|
|
Antzina, ez zen horrela egiten, eta aurreskulariari agurra bueltatzen zitzaion burua makurtuz, dantza hori ohorezko ekitaldia baita, ikuskizuna barik. Hau da, txalo jotzea da une honetan gure mirespena erakusteko daukagun modurik zabalena munEtorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok
|
jakin
behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula. duan, baina esan behar dugu hori ez dela bakarra kultura guztietarako. Are gehiago, Mendebaldeko kulturen erakusgarria da, eta, ikuspegi horretatik, euskal kulturak berea zuen keinua laga du alde batera, kanpotik etorriko beste bat jartzeko haren lekuan.
|
|
|
Eta hori guztia ez dago mendean hartzerik. Ala gurasoren batek jarriko dio muga bere umeari, honek harremanak izan ditzan hizkuntza (eta kultura)
|
jakin
bateko pertsonekin bakarrik?
|
|
|
Hau da, zelakoa den bata, halakoa bestea, edo, euskal esaera zahar bat moldatuta, zelako zuretik halako ezpala. Zientzialari alemaniarraren aburuaren aurkakoa genuen Noam Chomski estasoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain tubatuarra, honek uste baitu hizkuntza guztiak ekar daitezkeela eskema orokor
|
jakin
batzuetara.
|
|
2008
|
|
|
IKT Inbentarioa bizirik mantenduko bada, zalantzarik gabe, agente teknologikoen ekarpenei esker izango da. Euskarazko tresnen kontsumitzaileek
|
jakin
behar dute momentu orotan zer dagoen garatuta euskaraz, zeinek egin duen eta non lor dezaketen horri buruzko informazioa. Azken finean, helburua da euskarazko IKTen merkatua sustatzea eta areagotzea.
|
|
|
6 SpeechDat proiektua (http://www.speechdat.org/[]), Europar Batasunak finantzatua. Telezerbitzuak eta ahots bidezko interfazeak garatzeko hainbat hizkuntzatako datu baseak eratzea du helburu, eta euskara da hizkuntzetariko bat; ELDA bitartez bakarrik
|
jakin
daiteke berorren berri, baina hala ere oso positibotzat hartu behar da euskara landu izana.
|
|
|
esaldi bat ondo itzultzeko aukera zuzen bat baino gehiago dago. Beraz, nola
|
jakin
daiteke modu automatikoan egindako itzulpen bat ze puntutaraino zuzena den ala ez, ez badugu balizko itzulpen guztien zerrenda?
|
|
|
• Jendaurreko azalpenen balorazioetan irakasle eta ikasleen arteko adostasuna. Denok baloratzen ditugu ikasle guztien 4 minutuko mintzaldiak, nahiz eta
|
jakin
badakiten nire balorazioak pisu handiagoa duela. Esan beharra dago, oro har, nik ondo baloratutako ikasleak haiek ere ondo baloratzen dituztela eta nik okerrago baloratutakoak, haiek ere bai.
|
|
|
Badirudi lan handia gelditzen zaigula egiteke, gauza asko ikasteke. Gainera, zenbat eta gehiago ikasi, orduan eta gehiago
|
jakin
nahi, eta hori, gauzak aldatzen doazen esparru honetan, zenbaitetan neketsua izan daiteke. Edonola ere, zailtasunak zailtasun, sinetsita nago hauxe dela jarraitu beharreko bidea.
|
|
|
Egoera hartan, duela hogeita zazpi urte, gauza asko behar genituen, ausardia indar bihurtzeko eta indarrak bideratzeko eta
|
jakin
mina asetzesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain ko... Ezker eta eskuin begiratzen genuen eta, batzuetan —nahi baino gehiagotan—, desertuan galduta geundela iruditzen zitzaigun. Gustura hartuko genukeen nondik jo esango zigukeen norbait, zer irakurri aholkatuko zigukeen gidaririk, zer egin erakutsiko zigukeen maisurik.
|
|
|
Aitak ez zuen erantzuten
|
jakin
.
|
|
|
2006ko inkestan ere zerbait konparagarria ateratu da: Iparraldean galdezkatuak izan direnen artean beren seme alabek jadanik euskara badakite %20, %48 k nahi lukete euskara
|
jakin
dezaten eta %7 k baizik ez dute nahi (Euskal nortasuna..., 2006: 69).
|
|
|
Bestetik, dekretu proiektuak jasotako ‘konpromisoaren zigilua’ aipatu behar dugu. Horren harira, beste ziurtagiri bat ote den
|
jakin
nahi dugu. Zigilu horren bidez egitea proposatzen dena Bai Euskarari Ziurtagiriak egiten du orain dela zortzi urte.
|
|
|
(hirugarren ugariena). Nabarmentzekoa da ere bai, nahiz eta euskaraz ez
|
jakin
, %27, 7ek Oinezera hurbildu direla hezkuntza euskaldunaren alde eginez.
|
|
|
Azterlan soziologikoaren xede izan den populazioak
|
jakin
badaki zertarako erabiliko diren 2007ko Oinez egunaren diruak; izan ere, %72k diote Vianako Ikastola dela ekitaldiaren onuradun nagusia.
|
|
|
Konparagarriak ez badira ere —komunikabide bakoitzaren erabiltzaile kopurua zenbatekoa den
|
jakin
behar, eta hori posible da AIMC edo OJDren kontrola onartzen dutena— euskaldun osoen portzentaje berdinekoak dira (EHAEan). Euskal Herriko Hirugarren Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, EHAEko biztanleen %29, 4 elebiduna da euskaraz eta gaztelaniaz (hau da, bi hizkuntzez mintzatzeko gai da), eta %59k gaztelaniaz baino ez du hitz egiten.
|
|
|
Hurbiltasunak biderkatu egiten du albiste baten garrantzia. Ikus egiten da herrian istripuz hildako batek
|
jakin
min handiagoa sortzen duela munduko beste puntan hildako mila lagunek baino. Informazio Gizartean toki hedabideak garatzen diren neurrian, informazioaren hurbileko mailak ez dira ezabatzen sare globalean.
|
|
|
Zabalkunde fisikoa garestia da, are gehiago alekopuru murritz baterako. Publiko horrek, bestalde, berri zientifikoak oso arin
|
jakin
behar ditu. Ale kopuruen erreprodukzioaren eta banaketaren kostua desagertu egiten da Interneten.
|
|
|
Gehienek iruzkinak bidaltzeko aukera ematen dute, egilearen eta irakurleen arteko solasaldiak ahalbidetuz. Gai, interes, zaletasun edo
|
jakin
min bereko blogek blogosfera delakoetan parte hartzen dute. Horretan datza, hain zuzen ere, blogen bidezko solasaldi honen joritasun handiena.
|
|
|
Izan ere hizkuntza politikak, lantxo honen ikuspegitik, hiru motatan banatuko ditugu: erabilpena sustatzekoak, ezagutza sustatzekoak eta ospea handitzekoak, nahiz eta
|
jakin
isolatuak ez direla eta helburu batentzako egindakoak besteetan ere baduten eraginik.
|
|
|
Orain artekoa, gure tesiaren azalpen orokorra izan da. Badakigu
|
jakin
puntu bakoitzean badirela ñabardurak. Bi aipatuko ditugu.
|
|
|
4 Errespetatu eginen dira euskaraz jakitea etorkizunean nahitaezkoa izanen duten lanpostuak orain euskaraz
|
jakin
gabe betetzen dituzten pertsonek eskuratutako eskubideak. Betiere, euskara ikasteko prestakuntza ekintzarik antolatzen bada, nahi badute horietan parte hartzeko aukera eskainiko zaie."" 19 artikulua.
|
|
|
203/ 2001 Foru Dekretuak, uztailaren 30ekoak, agertzen du Nafarroako Foru Komunitateko administrazioaren eta haren erakunde autonomoen plantillako zein lanpostu diren euskara
|
jakin
beharrekoak (Hezkuntza eta Kultura Departamentuko irakasleenak kanpo direla) eta zer jakite maila behar duten, eta zehazten du zein lanpostutan hartu behar den euskara jakitea beste batzuen arteko merezimendutzat. Foru dekretu horretan hiru jakite maila zehazten dira, eta jakite maila horiei dagozkien baliokidetzak ezarri: 1 jakite maila (mintzamenean 4 maila eta idazmenean 3 maila).
|
|
|
Jokabide segida horren bidez (modu artifizialean bereizten dugu jokabide katetik), osagai bakoitzaren berariazko funtzioa zein den
|
jakin
dezakegu, baita elkarreragina zein den ere. Agian argigarria izango da gogora ekartzea irudizko jokabide kate horretako sekuentzia jakin baten ondoriozko estimulazioa aurretiazko estimulazioa izango dela hurrengo mailan; jokabideari koherentzia eta jarraitutasuna ematen dieten mailak lotuko dira horrela
|
|
2009
|
|
|
Halaber, Konstituzioak gaztelania
|
jakin
beharra ezartzen du, inplizituki hizkuntza dela-eta ez diskriminatzeko printzipioa ere onartuz; eta aldi berean Estatutu batzuk, hala nola Euskadikoak, Kataluniakoak edo Valentziakoak, euskara eta katalana edo valentziera, hurrenez hurren, Erkidegoko berezko hizkuntzatzat onartzen dituzte.
|
|
|
Hizkuntza alorreko oinarrizko printzipioak ofizialtasunarena eta hizkuntza dela-eta ez diskriminatzearena dira inolako zalantzarik gabe, eta aldiz, gaztelania
|
jakin
beharrarena eta Erkidego batetako berezko hizkuntzarena osagarri gisa jo daitezke. Ikus dezagun bada hau guztia astiroago, printzipio bakoitzaren edukiak laburki aipatuz.
|
|
|
Eta betebehar hori Estatututik ezezik, Konstituzio beratik ere dator (3 art.)". Horretaz gainera, Konstituzioaren interpretari gorenak eransten duenez" erregulatutako gutxieneko ordutegiak ez balira nahikoak bi hizkuntza ofizialak eraginkortasunez irakasteko, betebehar konstituzional hori ez litzateke beteko" (KAE 88/ 1983). Beraz, ez da aski hizkuntza ofizialak irakastea, baizik eta beharrezkoa da irakaskuntza hori modu eraginkorrean antolatzea, horrela, derrigorrezko hezkuntza amaitzerakoan, ikastetxea edo hautatutako eredua edozein dela ere, ikasleek dagokien lurralde eremuko hizkuntza ofiziala edo ofizialak
|
jakin
ditzaten.
|
|
|
B) Gaztelania
|
jakin
beharra
|
|
|
Hizkuntza alorrean Konstituzioan lehenengo nabarmentzen den alderdia da, gaztelaniaren eta Espainiako gainerako hizkuntzen ofizialtasunarekin batera esplizituki derrigorrez gaztelania
|
jakin
beharra agintzen dela. Konstituzioa egin zenean klausula hori ez zen ustekabean pasa, nahiz eta aurre egitasmoa ez zen aldatu, eta esan daiteke gaia oso eztabaidatua izan zela, izan ere, batzuk kentzea eskatu zuten, beste batzuk ordea gainerako hizkuntzetara ere jakin beharra hedatzea eta azkenik, espainiar guztiek gaztelania jakiteko obligazioa hizkuntza horren erabilerara zabaldu nahi izan zuenik ere egon zen, koofizialtasunak bidezko egiten duen aukeraren aurkako jarrera agertuz.
|
|
|
Hizkuntza alorrean Konstituzioan lehenengo nabarmentzen den alderdia da, gaztelaniaren eta Espainiako gainerako hizkuntzen ofizialtasunarekin batera esplizituki derrigorrez gaztelania jakin beharra agintzen dela. Konstituzioa egin zenean klausula hori ez zen ustekabean pasa, nahiz eta aurre egitasmoa ez zen aldatu, eta esan daiteke gaia oso eztabaidatua izan zela, izan ere, batzuk kentzea eskatu zuten, beste batzuk ordea gainerako hizkuntzetara ere
|
jakin
beharra hedatzea eta azkenik, espainiar guztiek gaztelania jakiteko obligazioa hizkuntza horren erabilerara zabaldu nahi izan zuenik ere egon zen, koofizialtasunak bidezko egiten duen aukeraren aurkako jarrera agertuz. Dena den, proposamen horiek ez ziren onartu eta, ondorioz, Konstituzioak gaztelaniari dagokionean soilik agintzen du jakin beharra, nahiz eta edozein hizkuntza ofizial erabateko balio eta eragin juridikoz erabiltzeko eskubidea ere ezartzen duen.
|
|
|
Konstituzioa egin zenean klausula hori ez zen ustekabean pasa, nahiz eta aurre egitasmoa ez zen aldatu, eta esan daiteke gaia oso eztabaidatua izan zela, izan ere, batzuk kentzea eskatu zuten, beste batzuk ordea gainerako hizkuntzetara ere jakin beharra hedatzea eta azkenik, espainiar guztiek gaztelania jakiteko obligazioa hizkuntza horren erabilerara zabaldu nahi izan zuenik ere egon zen, koofizialtasunak bidezko egiten duen aukeraren aurkako jarrera agertuz. Dena den, proposamen horiek ez ziren onartu eta, ondorioz, Konstituzioak gaztelaniari dagokionean soilik agintzen du
|
jakin
beharra, nahiz eta edozein hizkuntza ofizial erabateko balio eta eragin juridikoz erabiltzeko eskubidea ere ezartzen duen. Horrek zera esan nahi du:
|
|
|
Bestalde, Konstituziotik ondorioztatu nahi bada Autonomia Erkidego elebidunetako bi hizkuntza ofizialen artean ez dagoela berdintasun juridikorik
|
jakin
beharra gaztelaniari bakarrik dagokiolako, baieztapen honi zenbait ñabardura erantsi zaio eta galdetu litzateke botere publikoek nola edo zein modutan bermatzen duten gaztelania jakitea. Honen erantzuna derrigorrezko irakaskuntzaren eta aurreikuspen hori hezkuntza planetan sartzearen bidetik etorriko da.
|
|
|
Laburbilduz, gaztelania
|
jakin
beharra ezartzen duen Konstituzioko klausulak hizkuntzen ofizialtasunaren eragin juridikoari ez dio ezer berezirik eransten, ez bada" behar" aren berezitasuntzat" gaztelania" ri dagokion zerbait dela ulertzen, hain zuzen ere, Estatu guztian zehar hedatzen eta irakasten den hizkuntza delako, pertsonen bizileku eta auzotasun zibila kontuan izan gabe, bai Konstituzioa onartu aurr... Alegia, gutako inork ez daki gaztelania Konstituzioak jakiteko beharra ezartzen duelako, baizik eta derrigorrezko hezkuntzan ikasi dugulako.
|
|
|
Halaber, Legearen oinarrizko xedeen artean, ondokoak azpimarra daitezke: " a) herritarrek euskara
|
jakin
eta erabiltzeko duten eskubidea babestu eta eraginkor bihurtzeko tresnak zehaztea; b) Nafarroan euskararen berreskurapena eta garapena zaintzea, bere erabilpena sustatzeko neurriak adieraziz; eta c) euskararen erabilpena eta irakaskuntza bermatzea, borondatezkotasun, mailakatze eta begirune irizpideei jarraiki, hau guztia Nafarroako errealitate soziolinguistikoaren arabera". Berebat, arestian esan bezala," botere publikoek behar adina neurri hartuko dute, hizkuntza arrazoiak direla medio, hiritarrak diskriminatzea eragoztearren".
|
|
|
...kontrakotzat jo zuela galizieraren hizkuntzanormalizazioari buruzko 3/ 1983 Legearen 1.2 art.. Izan ere, aipatu LegeEz da aski hizkuntza ofizialak irakastea, baizik eta beharrezkoa da irakaskuntza hori modu eraginkorrean antolatzea, horrela, derrigorrezko hezkuntza amaitzerakoan, ikastetxea edo hautatutako eredua edozein dela ere, ikasleek dagokien lurralde eremuko hizkuntza ofiziala edo ofizialak
|
jakin
ditzaten.
|
|
|
Iparraldearekin ez dago ezer ere eta Euskal Autonomia Erkidegoarekin 25 urte pasatuta, eta Hezkuntza Kontseilariaren hitzetan," harreman profesionalak eta ez instituzionalak42" izan dira, EGA baliozkotzerakoan eta funtzionarioen prestakuntzan. ...itz horiei gehitu behar zaie 2009an Iruñean izenpetutako bi gobernuen arteko Borondate Adierazpena," Nafarroako Foru Komunitatearen eta Euskal Autonomia Erkidegoaren arteko loturak estutzeko, eta hala, euskararen sustapena, ikerketa, dokumentazioa, plangintza eta hizkuntza politika bultzatzeko, euskararen hizkuntza normalizazioaren arloko lankidetza eta harremanak hobetze aldera" 43 P-k
|
jakin
badaki, borondateak ez duela inor behartzen.
|
|
|
I. Herritarrek euskara
|
jakin
eta erabiltzeko duten eskubidea babestu eta eginkor bihurtzeko tresnak zehaztea.
|
|
|
I ren gurasoek, nahiz eta euskaraz mintzatzen ez
|
jakin
, argi eta garbi zuten, haurrek euskaraz ikasiko zutela. Familia nafarra zen eta, zoritzarrez, euskararen transmisioaren etena, Euskal Herriko hainbeste tokitan gertatu ohi den bezala, I ren aitatxiarengan gorpuztu zen.
|
|
|
Txosten horretan 140 lanpostu inguru aurreikusten ziren euskara derrigorrezko eskakizunarekin, Iruñeko Udalak hiritarrei euskaraz egiteko onartutako eskubidea bermatzeko. Geroztik, 2001eko udalaren plantilla organikoan 5 lanposturi eskatu zitzaien euskaraz
|
jakin
beharra.
|
|
|
Aurrerantzean, Iruñeko Udalaren arabera, elebitasuna informazioa bi hizkuntzetan ematean datza baina elkarren artean bereizitako euskarrietan.11 Ordenantzaren hirugarren aldaketak ezabatu egin zuen batzorde mistoak sortzeko agindua. Aldaketaren xedea izan zen udal gobernu taldearen eskuetan soilsoilik gelditzea euskaraz
|
jakin
behar duen langile kopuruaren zehaztapena eta Iruñeko finkapen toponimikoa.
|
|
|
Hiru unibertsitate horien konbinazioak markatu egin gintuen, eta izugarri lagundu zigun hasieran; unibertsitateak bat egin zuen, ez zion teknologiaren eremuari bakarrik heldu, gizartearen motorra izaten
|
jakin
zuen, bere baitan ez ixten jakin zuen, eta herri proiektuak abiarazi zituzten.
|
|
|
Hiru unibertsitate horien konbinazioak markatu egin gintuen, eta izugarri lagundu zigun hasieran; unibertsitateak bat egin zuen, ez zion teknologiaren eremuari bakarrik heldu, gizartearen motorra izaten jakin zuen, bere baitan ez ixten
|
jakin
zuen, eta herri proiektuak abiarazi zituzten.
|
|
|
Barne kode ikusezin bat zen, weg guneetan katalan metaname a ezartzen zuena. Era horretan, robotek edo bilatzaileek —edo
|
jakin
mina zuenak— gure web bat aurkitzen zutenean, katalanez zegoela ikus zezaketen.
|
|
|
Hiru unibertsitate horien konbinazioak markatu egin gintuen, eta izugarri lagundu zigun hasieran; unibertsitateak bat egin zuen, ez zion teknologiaren eremuari bakarrik heldu, gizartearen motorra izaten
|
jakin
zuen, bere baitan ez ixten jakin zuen, eta herri proiektuak abiarazi zituzten.
|
|
|
Hiru unibertsitate horien konbinazioak markatu egin gintuen, eta izugarri lagundu zigun hasieran; unibertsitateak bat egin zuen, ez zion teknologiaren eremuari bakarrik heldu, gizartearen motorra izaten jakin zuen, bere baitan ez ixten
|
jakin
zuen, eta herri proiektuak abiarazi zituzten.
|
|
|
Baina une eta leku jakin batez ahalik eta informazio iturri gehien bildu du (eta biltzen jarraitzen du) M. Zalbidek, eta une hartako Donostiaz orain arte ez bezalako argitasunak eman litzake. Horrelako ikersaio anitz dugunean, bildutako informazioa lekuz eta
|
jakin
iturriz anitza denean, euskararen historia sozial orokorra egiten saiatu ahal izango gara.
|
|
|
Horrelako ikersaio anitz dugunean, bildutako informazioa lekuz eta
|
jakin
iturriz anitza denean, euskararen historia sozial orokorra egiten saiatu ahal izango gara. ruak irakurri, informazioa identifikatu, diskriminatu, sailkatu eta prozesatzea) EHS proiektuaren lan-talde teknikoak egingo du. Aurretik esan dugunez, esparru horretan ari diren espezialistei edo hartan jarduteko informazioa, gaitasuna eta asmoa duten ikertzaileei zabalik egon nahi du egitasmoak.
|
|
|
Baita kontrastatua eta sailkatua ere. Ondorioak ateratzeko eta euskaldunon historia ezagutzeko oinarri sendoa eskainiko digute, beraz,
|
jakin
iturri horiek20.
|
|
|
Vilaweb eko zuzendariak adibide argigarria eman zuen ideia hori ilustratzeko: Hanburgo hiriaren webgunea katalanez ere badagoela konturatu eta horren arrazoiaren bila hasi ei ziren, eta baita zera
|
jakin
ere: webgunea diseinatzeko enpresak agindu bat jaso zuela, alegia, produktua Interneten presentzia handiena zuten lehen 40 hizkuntzetan jartzeko.
|
|
|
Konplexurik ez. Intelligentsiak
|
jakin
behar du baloreak komunitatearen alde aukeratzen, bideratzen eta interpretatzen. Hori izan behar luke euskal elite baten eginkizun nagusietatik bat.
|
|
|
Intelligentsiak
|
jakin
behar du baloreak komunitatearen alde aukeratzen, bideratzen eta interpretatzen.
|
|
|
Giza ekintzak kulturaz blaituta daude. Produktu sozial, material edo espiritual guztiak diskurtso sinboliko batekin datoz, hizkuntzan oinarritutako komunikazio ekintza batekin, eta, horrela, diskurtsoek eduki linguistiko kontzeptual
|
jakin
bat dute, hizkuntzak produktu horiek sortu dituen komunitatearen esperientzia biltzen baitu. Hizkuntza giza produktu ororen ondoan agertzen da, eta esanahi soziala ematen dio.
|
|
|
Produktu sozial, material edo espiritual guztiak diskurtso sinboliko batekin datoz, hizkuntzan oinarritutako komunikazio ekintza batekin, eta, horrela, diskurtsoek eduki linguistiko kontzeptual
|
jakin
bat dute, hizkuntzak produktu horiek sortu dituen komunitatearen esperientzia biltzen baitu.
|
|
|
Dena den, Informazio eta Komunikaziorako Teknologiei (IKT) buruz dudan
|
jakin
mina HABEko ikastaroa baino lehenagokoa da. 2003ko uztailean," E learning:
|
|
|
Bestalde, ikasleek egindako argazkiak edo sarean aurkitutako irudiak igotzeko aukera ematen dute blogek, eta horiek deskribatu edota azaltzen dituzte ikasleek. Beraz, irakasleoi mundu berri bat zabaltzen zaigu, eta bide batez, gure ikasleen
|
jakin
mina pizten dugu.
|
|
|
• Motibazioa areagotzea eta
|
jakin
mina piztea.
|
|
|
Nahiz eta
|
jakin
, azkenean, mailak, ekintzak, ikuspegiak eta bestelakoak bereizi behar direla, lotu eta erabili, nik honako ideiak plazaratuko nituzke:
|
|
|
" Herri mogimenduen zuzperketa guztiz da premiatsua(...). Baina herri mogimendu horrek
|
jakin
behar du, ahalik eta ongienik eskolatu eta jantzi". BAT 1, 10 or.
|
|
|
12. " Baina herri mogimendu horrek
|
jakin
behar du, ahalik eta ongienik eskolatu eta jantzi". BAT 1, 10 or.
|
|
|
Balizko elebitasun sozialaren ametsak, amets engainagarriak zirela, noren bide
|
jakin
genuen guk. Besteak beste, Txillardegik jarri gintuen jakinaren gainean, eta elebitasuna bezalako hitz erakargarriekin erne ibiltzeko ohartarazi gintuen.
|
|
|
`ni ere —zioen Lewis-ek 1962an, 71 urteetan— elebitasunean gaeleraren heriotza baketsu eta ohoretsu, eta malko eta lanturik gabeko ehorzketa ikusten duen gutxiengo burugabe horretakoa nauzue’ Eirwyn Morgan irakasleak esaten digu, berriz, ‘bi hizkuntzen elkar bizitzak, gehiengoaren garaipenean amaitzen du beti’ Ideia berdin berdinak Williams irakaslearen lumatik ateratakoak: ‘Ez da munduan herri ttipi bateko bizilagunek, gobernatzen dituen nazio boteretsuaren hizkuntza mintzatzen
|
jakin
eta bereari eutsi diotenaren etsenplu bat bakarrik ere aurkitzen’" 13.
|
|
|
Noiz
|
jakin
genuen guk, demagun, Irlandako nazio askapenaren prozesuan gertatutakoa. Nola jakin genuen gaeleraz mintzo zen herriaren atarramentu hitsa?
|
|
|
Noiz jakin genuen guk, demagun, Irlandako nazio askapenaren prozesuan gertatutakoa? Nola
|
jakin
genuen gaeleraz mintzo zen herriaren atarramentu hitsa. Nik behintzat, beste inon baino zehazkiago, Euskararen Liburu Zurian1 Eta nola mintzo zitzaigun Txilardegi atzerriko hizkuntza menderatuen berri ematerakoan?
|
|
|
Donostian, une honetan, etorkinak biztanleria osoaren% 3,5 dira. Euskarak integraziorako tresna izan behar du eta hori behar bezala bideratzen
|
jakin
behar dugu.
|
|
|
Txillardegik aspaldi zioen moduan, Euskararen erreferentzialtasuna izan behar du Donostiak. Esan bezala, erreferentzialtasun hori lortzeko, dagoena aprobetxatzen
|
jakin
eta bultzada emateaz gain, bide berriak landu dira. Donostia euskararen hiria izan dadin lanean jarraituko dugu.❚
|
|
|
Ikuspegi pedagogikoari helduz gero,
|
jakin
badakigu hizkuntza bat ikasteko ez dela nahikoa harekin harremanetan jartzea. Ellisen (1985) eta Wong Fillmoren (1991) arabera, elkarrekintza funtsezkoa da bigarren hizkuntza bat ikasteko inputak eta outputak nola elkarreragiten duten ulertzeko.
|
|
|
Galtzeko arriskutik ateratzeko erantzukizunetaz ere aritu dira. Hauen ustez, euskara Euskal Herriko hizkuntza denez, bertako izateko
|
jakin
egin behar da euskaraz mintzatzen, nahiz eta, inguruak baldintzatuta, sarritan gaztelerara jotzen duten.
|
|
|
Gero eta errealitate anitzagoan nahasketa, dibertsitatea, eta kulturartekotasuna dira hezkuntza esparruko ezaugarri nagusiak. Hizkuntzekin batera kudeatzen
|
jakin
da egungo gizarteari dagozkion zenbait dinamika sozial berri ere. Zer eginkizun dagokio eskolari euskal gizartean, haren kultura, hizkuntza barne, indartzeko eta berritzeko? ❚
|
|
|
Beren harremaneko hizkuntza gaztelaniatik euskarara aldatu duten bikoteek
|
jakin
dute mekanismo batzuk martxan jartzen egoera horietan euskarara bueltatzeko. Eta mekanismo hauek beren harremanean ongi integratzen.
|
|
|
Beren harremaneko hizkuntza gaztelaniatik euskarara aldatu duten bikoteek
|
jakin
dute mekanismo batzuk martxan jartzen egoera horietan euskarara bueltatzeko.
|
|
|
zer egin euskara norbere erakundean normalizatzeko? Hori
|
jakin
dezagun, beste erakunde batzuetan zer egin duten ikusi eta ikasi nahi izan dugu.
|
|
|
2010ean berriro ekingo diogu proiektuari, aurten emaitza onak lortu baititu Iraunkorreko taldeak, euskarazko formazioari dagokionez. Inoizko euskarazko formazio orduen kopururik altuena eman da aurten, 2008an 45 ordu eman ziren, aurten, aldiz, 350 izan dira, hazkunde nabarmena, Hala ere,
|
jakin
badakigu, hazkunde horretan aurten bizi izan dugun krisiak eragin handia izan duela, izan ere, egoera ekonomiko txarrean egon diren enpresei formaziorako laguntzak eskaini zaizkie, eta, zoritxarrez langabetu gehiago dagoenez, horiek ere trebakuntzaz baliatzen dira krisiari irtenbidea bilatu ahal izateko.
|
|
|
• Check: planean aurreikusitako denbora tartea igarota, kontrolerako datuak batu eta aztertzea, ezarritako helburuekin eta hasierako zehaztapenekin erkatuta,
|
jakin
ahal izateko ea bete diren aurreikusitako hobekuntzak. Ondoren, egindakoa dokumentatzen da.
|
|
|
Euskara planean parte hartu ez dutenen iritzia aurreikustea zailago egiten zitzaigun; ez, ordea, guztiz arrotz. Hainbat eragile eta arrazoi aurreikus genitzakeen, baina zuzen ote genbiltzan
|
jakin
nahi genuen, eta lanketak gakoak ikusten utziko zigun ere bai.
|
|
|
4 Koordinatzaileak enpresaren ezaugarrien araberakoa izan behar du: enpresan euskaldun kopurua txikia bada, koordinatzaileak ez du zertan euskara
|
jakin
. Ezinbestekoa izango du, ordea, beste ezaugarri askorekin batera (enpresa ezagutzea, enpresakoek hura ezagutzea, toki askotara heltzeko ahalmena izatea, euskararen aldeko jarrera eta hura ikasteko gogoa...
|