|
2000
|
|
|
Hitz horietatik batzuek gora-beherak ezagutzen dituzte eta inoiz itxuraldatzen hasten dira eta zentzu garbi eta aldekoagoa ezagutzen. «Tribu» da hitz
|
horietako
bat. Egia esan, niri ez zait gehiegi gustatzen nahiz eta onartzen dudan argi aski adierazten duela esan nahi duen kontzeptua.
|
|
|
Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere, baina garai hartan Pirinioak ez ziren inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian
|
horietako
leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez. Batzuk Korte berrirat joan ziren, bertzeak herrietarat.
|
|
|
Etxean itxiarazi zituzten. Guziak hil ziren, baina
|
horietako
bat haurdun zegoen eta alabatxo batez erditu zen. Urte batzuk beranduago udala, familia horrekin janaritan gastaturiko sosak, bizirik atera zen umetxo horri kobratzen saiatu zen.
|
|
|
Nire iritzirako, Ana Torrentek lan arras ona egin du. Senarraren rolean Ernesto Alterio ere oso sinesgarri dago, 70eko hamarkadan eramaten ziren bizar
|
horietako
bat duelako baino, rolean erabat sartu delako. Gora egingo duen aktorea da»
|
|
|
Beti ere Goi Aragoiri gagozkiolarik, hau da, hizkuntzari eutsi dion lurraldeari. Izan ere, hustutako lurralde
|
horietako
hiztun asko industri guneetara joan da eta Zaragozan adibidez, Goi Aragoiko jende ugari bizi da. Hiztun berriak ere ez dira ahantzi behar, Aragoi osoan, Zaragoza hiriburuan bereziki, hizkuntzaren berreskurapenerako taldeak antolatu ohi baitira.
|
|
|
herrialdeek egindako gastu ez produktiboak, kanpoko arrazoiak edo zorpean dauden herrialdeek kontrolatu ezinezkoak direnak, eta galerak gizarteratzeko politikak. Gastu ez produktiboen artean, armei dagokienaz gainera, herrialde
|
horietako
elite boteretsuen luxuzko kontsumoak bildu behar dira. Kontsumo hauek, gehienetan, herrialde horien merkataritza oreka hausten duten produktu inportatuak izan ohi dira, gerora nazioarteko maileguen bidez konpondu beharrekoak.
|
|
|
|
horietako
asko geratu da galbahean. Herri literaturaren biltzaileak elizgizonak izan dira nagusiki eta nekez jaso edo, behintzat, argitaratuko zituzten kutsu lizuneko testuak
|
|
|
Bat bateko jardunean ere bertsolariak gori gori aritu izan dira sarri eta
|
horietako
batzuk topa daitezke antologia honetan: Txirrita, Pello Errota, Lazkao Txiki, Iturriaga, Egaña, Peñagarikano, Sarasua, Lujanbio...
|
|
|
Donostiarrak ikuskizunak antolatzen iaioak direna badakigu honez gero euskaldunok; dirua soberan eta... esango luke baten batek. Negu neguko egun batean ikusi ez dut bada garabi ikaragarri
|
horietako
bat palmondo ikusgarri bat ipurditik atera eta haruntzaxeago, itsasoari begira diren etxe horietako batean landatzen! Palmondo horrek jai du, lan hori orain eginarazi duen gizaki zuzenaren buruaren gisan arolduko da
|
|
|
Donostiarrak ikuskizunak antolatzen iaioak direna badakigu honez gero euskaldunok; dirua soberan eta... esango luke baten batek. Negu neguko egun batean ikusi ez dut bada garabi ikaragarri horietako bat palmondo ikusgarri bat ipurditik atera eta haruntzaxeago, itsasoari begira diren etxe
|
horietako
batean landatzen! Palmondo horrek jai du, lan hori orain eginarazi duen gizaki zuzenaren buruaren gisan arolduko da
|
|
|
Betaurreko desegoki batzuen eragina eguzkiak larruazalaren gain eragiten duena bezain atzeraezina izan daiteke. Antiojo
|
horietako
kristalek ez gaituzte beti eguzki izpi infragorri eta ultramoreetatik babesten, eta horrexegatik antiojo normalizatuak erabili behar dira, babes horren berri ematen duen etiketatu berezia dutenak, dio INCIVIren txostenak.
|
|
|
Jakin bagenekin horrelako prozesu batek gorabeherak izango zituela, eta une larriak biziko genituela. Une honetan atzerapauso
|
horietako
batean egon gaitezke, baina etorkizunari begira lan eginez gero, arduragabekeria handia litzateke guztia bertan behera botatzea. Ezin dezakegu pentsatu bakoitzak bere helburuetan %100 lortuko duenik, eta besteak ezer utzi gabe aurrera egingo dugula; Jose Mari Olarrak antzekoak esaten zituen duela gutxi idatzitako artikulu batean.
|
|
|
Mitologiaz gain, folklorean, festetan eta ohituretan ere honelako hainbat ezaugarri topa daiteke. Ricardo de Apraiz arabarrak idatzitako artikulu batean jasotzen dira
|
horietako
batzuk. Numantziar Museoko zuzendari izandako honek sokamuturra eta" toro ensogado" delakoaren arteko lotura aipatzen zuen lehenengo.
|
|
|
XVI eta XVII. mendeak. Sarrera gisa mende
|
horietako
Bizkaiaren ikuspegi orokorra eskaintzen dio irakurleari egileak. Ondoren Inkisizioaren inguruko azterketa egiten du eta hirugarren zati batean sorginen ustezko jarduerak deskribatzen ditu.
|
|
|
Ahotsarengatik ezagutu ninduen. Aurreko batean, hipermerkatu handi eta itogarri
|
horietako
batean" gurdia betetzen" ari nintzela noizbehin ere halako astakeriak egiten ditut, ama batek ni ezagutu eta alabari Erreka Mari nintzela esan zion, orduan alabak, negarrari eman zion, ezinezkoa zela ni Erreka Mari izatea. Gizarajoa!
|
|
|
Herri Irratian hasi ostean Bizkaia Irratia sortu zen, eta bizkaiera lantzeko orduan ere ezinbesteko erreferente bihurtu da azken urteetan, egunero egunero egindako lan eskerga dela-eta. Baina ia ia elizaren magalera bilduta egon da, edo inguruko sektoreen babesean,
|
horietako
zenbait sarri euskara batuaren aurka, denboran atzera joan ahala batik bat. Gailendu den euskararen normalizazioaren aldekoek ere behin baino gehiagotan eman diote lepoa etxeko euskarari eta euskalkiari.
|
|
|
euskal ikasketak eta teknologia berriak, kultura eta nortasuna, literatura, bake prozesua eta gatazkaren konponbidea, norabide berriak euskal hizkuntzalaritzan eta gizartea eta hedabideak. Hizlari lanetan, arlo
|
horietako
profesionalak eta Euskal Herriko, Estatu Batuetako eta Britainia Handiko unibertsitatetako irakasleak egongo dira. Besteak beste, Kiko Moraiz (Surrey University), Rosilyn Frank (Iowa University), Fermin Muguruza, Joseba Zulaika (Reno University) eta Iñaki Barcena (EHU) izango dira.
|
|
|
Dagoenik ere, bat askotan gogoratzen ez den herri
|
horietako
bat da Korsika. Joan bitartekoa da, hala ere, inpresio hori, behin ezagututakoan ez baita nola hala ahazten.
|
|
|
Txerriak eskibatuz, beraz, mendebalderantz jo genuen, harrizko hondartza zabaletara. Mendiak itsaso harroaren zaindari eta ehunka metrotan, behin hippy izandako guraso" betiko gazte"
|
horietako
batzuk biluzik, euren seme alabatxoak bainujantzia inondik erantzi nahi ezik, bakea eta gu.
|
|
|
Bi permanentek edo liberatuak dihardute berean. Ttitto Jaragoien da
|
horietako
bat; 30 urteko urdiñarbetarra. Irakasle eta:
|
|
|
Sozietateko lehendakari gisa, Claudio Boada, 67tik aurrera, eta Villar Mir, 1970ean, izan ziren garai
|
horietako
hedakuntza arrapaladatsuaren arduradunak, gerora etorriko zen hondamendia eraginez. Neurrigabeko itxaropen onen garaiak ziren, Barakaldo eta Sestaoko ekoizpena 1.300.000 tonataraino handitu nahi zen, eta horrek %50eko hazkundea esan nahi zuen.
|
|
|
Aceria Compacta de Bizkaia, ACB, izango zen euskal siderurgia erabat itxitzat ematearen prezioa. Une horretan, ezaugarri
|
horietako
Europako lehenengoa izan zen.
|
|
|
Halaxe, bi aktore hauek jendartean duten tiradizoa baliatzeko asmoz," Festaburu" aurkezteko aukeratu dituzte. Saioak Euskal Herriko zenbait hiritara joko du hango lagunik ezkutuen, dibertigarrien eta xelebreenak ezagutarazteko, bide batez, leku
|
horietako
kultura eta tradizioen berri ere emanez. " Festaburu" ko ostera Lekeition hasiko da eta gero Lesaka, Donostia, Bakio, Sara, Gasteiz, Azpeitia eta Zarautz bisitatuko ditu, datorren uztailaren 6an hasita eta zortzi ataletan zehar.
|
|
|
Ezagutu dezagun bada. Idahon oro har, euskal jatorriko 10.000 pertsona inguru daude, halarik ere,
|
horietako
guztiek ez dute euskal nortasuna mantentzen edo ez diete haien seme alabei transmititu. Boisen, euskal jatorriko 800 bat familia dira euskal etxeko kide," Euzkaldunak Incorporated" delakoaren kide.
|
|
|
Bere lanpostuan zegoen, bobinen harreragile eta ateratzaile gisa. Eta garabia bobina
|
horietako
bat kamioira eramaten ari zela bi bobinaren artean harrapaturik geratu zen. Garabia erabiltzen ari zena Aldi Baterako Laneko Enpresa ABLE baten bidez kontratatua izan zen
|
|
|
1999an bere sektoreko lan istripu tasa %50ean edo gehiagoan gainditu zuten enpresak aukeratu ditu Osalanek kontrol honetarako. Enpresa horietan, 118.502 langile ari dira lanean, eta, guztira, baja eragin zuten 23.363 lan istripu izan zituzten, hau da, Bizkaian, Araban eta Gipuzkoan izandakoen %51 Kontrolpean dauden enpresa
|
horietako
270 Arabakoak dira, 602 Gipuzkoakoak eta 1.040 Bizkaikoak.
|
|
|
Inasmetek 2.000 milioi pezetako diru sarrera izan zuen 1999an, hau da, joan den urtean baino %9 gehiago. Diru sarrera guztien %76a teknologi proiektuak egitetik datorkio, eta
|
horietako
gehienak kontratu pribatuak dira. %14 zerbitzu teknologikoetatik jasotzen du (egunez eguneko industri produktiboen premiei erantzuteko asistentzia teknikoa barne) eta gainerako %10a Inasmetetik industri ingurunera egiten den teknologia hedapenerako jarduerari dagokio.
|
|
|
Tekniker ek ere 1.000 milioi pezeta erabiliko ditu epealdian, 3.000 metro koadroko handitze bat egiteko eta baliabide berriz hornitzeko. Ikerlanek 652 milioi erabiliko ditu,
|
horietako
382 ekipamendurako xedatuz. Inasmet ek, bestalde, Donostiako Teknologia Elkartegian eraikitako instalazio berrietan sendotuko du bere esparrua.
|
|
|
Atal
|
horietako
bat, adibidez," Photomaton" deiturikoa izanen da, non minutu bakarrean izarrek beren bizitza profesionalean aurkeztu dizkiguten pertsonaiei errepasoa egingo baitzaie.
|
|
|
Esti Iturria Gipuzkoako Dantzarien Biltzarreko idazkariaren esanetan," aurten, gainera, fenomeno berri batekin egin dugu topo: iazko Erromeria Egunaren ostean hainbat dantza taldetan urte osoan zehar antolatu dituzte ikastaroak, eta horrek aurrerapauso oso garrantzitsua suposatzen du jaialdiak duen helburu
|
horietako
bat lortzeko".
|
|
|
Bachek bukatu gabe utzi zuen" Fugaren artea" obrarekin zerbait egiteko ideia eduki du konposatzaile italiar batek. Konpositore talde bat horren bertsioak egiten ari gara eta, gero,
|
horietako
bertsio bat aukeratuko da. Bestalde, otsailean estreinatuko da nire laugarren opera.
|
|
|
Denborak esango du zer gertatzen den Garzonek espetxeratu dituen bost lagunekin eta bermeaz aske utzi dituen hiruekin, baina akusazioa bera luzatzea ere ez da makala demokratikoa bere burua demokratikotzat jotzen duen estatuarentzat. Espainiako Konstituzioaren aurka modu baketsuz egitea delitua baino osasungarria izan daiteke euskal herritarrentzat, edo hori pentsatzen dute bederen herritar
|
horietako
askok eta askok.
|
|
|
Bakoitzaren 1999ko memoriako datu ofizialen arabera, Iberdrola Taldeak, 1999ko ekitaldiaren amaieran, 11.063 langile zituen. Endesak, berriz, 33.712,
|
horietako
18.199 langile Espainiako Estatuan arituz, eta gainerako 15.413ak atzerrian. Horrek esan nahi du, bat egite horretatik sortuko den talde berriak 44.675 langile izango lituzkeela.
|
|
|
Zuberoako jauretxerik ederrenetakoa den hau XVII. mendean eraiki zen, Olorongo Apezpiku eta Kontraerreformaren gidarietako bat izan zen Arnaud Maite zuberotarraren aginduz. Berpizkundeko aurrealdearen barruan Harrera gela, Apezpikuaren Gela, urte
|
horietako
liburuak dituen Liburutegia eta Teilatondoa. Bisitak:
|
|
|
Horrela nabarmentzen da SPRI Industri Sustapen eta Eraldaketarako Baltzuak 1998ko irailean Habanan ireki zuen bulegoak piztu duen interesa eta horren bidez abian jarri diren negozioak ikusirik. Bere jardueraren lehen urtean 43 lankidetza proiektu jaso zituen, eta
|
horietako
16k Kuban zuten jatorria. Datu horren arabera, bulego hori SPRIren euskal sareko proiekturik gehien duen bulegoa da.
|
|
|
Lan metodoa, taktika eta helburu ertainei buruz departamendua edo autonomiari buruz joan ala ez. Herriko taldeetan indar nagusia eman edo indar metatze bat talde baten inguruan ematea dira aipa daitezkeen jarrera
|
horietako
batzuk. Jarrera hauek, azken gertakarien eta azken kanpainen antzutasunek bertze bide batzuen jorratzeko borontateak ondu dituzkete.
|
|
|
Baina aurkako norabidea hartu zutenak ere hor dira, hau da, populazioa era ikaragarrian galdu dutenak. Azpiko taulan jaso ditugu
|
horietako
hainbat herri nafar.
|
|
|
ITPk Zamudioko Parke Teknologikoan instalazio berri batzuk jartzeko asmoa du, eta, halaber, Barakaldon fundizio bat, Precicast Bilbao, kapital suitzarrarekin (%40) eta ITP beraren kapitalarekin (%60). Horrek guztiak 4.000 milioi pezeta (160 milioi libera) inguruko inbertsioak eragin ditu,
|
horietako
3.100 milioi pezeta Zamudioko instalazio berrietarako.
|
|
|
Zamudion bi pabiloi berri eraiki dira. Euskal enpresa aeronautiko honetako arduradunek mekanizatuaren prozedura egonkortzea espero dute, eta pabiloi berri
|
horietako
batean hodi sektorea, espedizio biltegia, mekanizatu elektrokimikoa eta muntaia gunea kokatuko dituzte. Beste pabiloia diskoak eta bestelako piezak egiteko erabiliko da.
|
|
|
Motorren mantenimendua sartzen den programa honen indarraldia 40 urtekoa da. Eusko Jaurlaritzak 5.170 milioi pezetako laguntzak eman zizkion irailean ITPri, eta
|
horietako
1.170 milioi fondo galdu gisa eman ziren.
|
|
|
Motor hori izan da Rolls Roycen abiazio zibileko propultsatzaileen artean arrakasta gehien izan duena. Izan ere, 2002 urterako aurreikusten den
|
horietako
lehenengoa jardunean jarri aurretik, 500 motor baino gehiagoren salmenta finkoa lorturik du, eta guztira 2.500 motorren proiekzioa egin du.
|
|
|
San Adrian ermitaren aurrean, eta ferra antzera antolatuta, lekuari misterio kutsua eta zer pentsatua ematen dion antzinako hilobi multzo harrigarri eta bitxia dago. Hareharriz egindako 23 hilobiak(
|
horietako
bat bikoitza) antza denez bisigodoen garaikoak dira, arabiarrengandik iheska etorritako bisigodo nobleenak.
|
|
|
Baina zalantza habitu zaio barruan. Bertsolari belaunaldi berrienek ez dute bere burua aurkitzen auzo txiki bateko egun pasa luze
|
horietako
baten. Zer esan haiei?
|
|
|
Miren Etxeberria Urola Kostako Hizkuntz Normalkuntza Teknikaria da. Berak azaldu digunez herri
|
horietako
eskoletan euskaraz egiten da. " Pentsa, guraso batzuek seme alabek erdaraz gaizki egiten dutelako kezkatzen dira" (kezka hauek ikasleak gaztelerarekin zailtasunik ez duela ikustean berehala desagertzen diren arren).
|
|
|
3 km. beranduago, urtegia inguratzen segitu nahi badugu, ezkerrera jo dugu, beste 3 kilometrotan Marieta zeharkatuz (35,5 km.). Hemendik aurrera urtegiko hurbiltzeko gure ezkerrera bideska bat baino gehiago aurkituko dugu, baina
|
horietako
batzuk egoera txarrean daude. Ondo daudenak (askaldegi eta guzti prestatutako guneak) Marietatik 3,5 kilometrotara hasten dira.
|
|
|
Sarrionandia bere liburuetan jasotzen dituen autoreen pertsonaien eta gaien bidez mintzatzen da, ez da joko erudito alfer bat metaliteratura hori, bere narrazioei sakontasuna, oihartzun eta iradokizunak eransteko polifonia baten erabilera baino. Haren liburuak irakurtzen dituztenek egin ditzaketen irakurketa maila infinito
|
horietako
batzuetan, beste literatur obra horien obraren oihartzunek, mezuaren aldetik nahiz estetikaren aldetik konplexutasun eta matizazio gehiago sumarazteko eta iragartzeko aukera eskaintzen diote autoreari bere lanak moldatzerakoan.
|
|
|
Ni neu irakurketa posible
|
horietako
bat egiten ausartuz, esan nezake bere inguruko eguratsa edo errealitatea besarkatzen edo kaptatzen saiatzen den zuhaitz horrek erro sakonak eta izugarriak dituela lur honekiko, eta pelegrin baten gisa ez daukanez, zuzentasunez eta sutilitatez jasotzen duela bere inguruko errealitatea:
|
|
|
Azkenik, Sarrionandiaren liburu honen alderdi berezi bat aztertzen du Jon Kortazarrek Irudien gordelekuetan barrena artikuluan (Luma eta lurra, 77 or.). Izuen Gordelekuetan Barrena ren lehen edizioko irudien azterketa egiten du, testuen ondoan argitaratzeko egileak hautaturiko argazki, grabatu eta abarren azterketa, berez" paratestua" izango litzatekeena. Zehaztasunez aztertzen ditu banan banan irudi
|
horietako
bakoitza, azaleko laberintoak, marinel zaharraren grabatuak, Arthur erregearenak, eta amaiera alderako irudi onirikoak, arku eta bobeda hutsek... olerkien testuari eransten dioten profil berriez ohartu eta interpretatzen saiatuz.
|
|
|
Laberintoaren oroimena (Baroja, Donostia, 1989) izenburuaz argitaraturiko saio bilduman Sarrionandiaren lehen poema liburu honetaz eta hiri
|
horietako
bakoitzean omenduriko olerkarien izenak eman ondoren, zera dio Jon Kortazarrek: " Zentzu honetan Sarrionandiaren poesia metaliteratura da, literaturari buruzko literatura, euskaraz egindako collagea.
|
|
|
Zazpi etapa dituen bidaia da Sarrionandiak liburuan zehar egiten duen ibilaldi hori. Sorterritik deserrira doan bidaia da, eta, Europako zazpi lurralde eta hiri zahar mitikotan barrena doalarik,
|
horietako
bakoitzean literatura arloko sortzaile zenbaiti omenaldi egiten die: Parisen nobela beltzari, Grezian Kavafis i, Lisboan Fernando Pessoari, Irlandan Yeats eta Dylan Thomas-i eta Pragan Franz Kafkari.
|
|
|
Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema batean dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak". (Prosodipo Pelakoaren epigrama baten itzulpena, 33 or.). Hortaz, literatura klasikoan ezaguna den itsasoari buruzko" topos"
|
horietako
bat du bereganatua, ziurrenik, itsasoko izuetatik gordetzeko lekuetan barrena doa bidaiaria. b) 80ko hamarkadako poesia berriaren manifestua
|
|
|
Hala ere, atal hauen artean badira ezberdintasunak. Hogei
|
horietako
hamazazpitan Mikelen gorabeherak testuratzen zaizkigu. Eta horien tartean badira beste plano ezberdin batean kokaturiko hiru kapitulu Dionisos modura izendatuak.
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta
|
horietako
bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Eta ikus entzunezkoetan, Havas eta Canal Plus en bidez sartuta dago lurrazaleko telebista analogikoan, satelite bidezko digitalean eta kablean (NC Numericable rekin, zeinak, France Telecom eta Lyonnaise Cable rekin batera, kablera harpidetutako guztien %80menderatzen duen). Baita
|
horietako
guztietarako programen produkzioan (StudioCanal+, Expand), eskubideen salerosketan (Sogepaq, Bac Distribution) edo kateenosatze eta komertzializazioan (Paris Premiere, Seasons, Canal Jimmy,...). Hedatuta dago, halaber, Europako zenbait lurraldetara (Espainiar Estatua, Italia, Alemania,...) eta, berriki, Kanadako Seagram Universal enpresa taldea erosi du, zeinarekin ikus entzunezko produkzioaren eta musikagintzaren arloa ere modu globalean menderatzeraigaro den.
|
|
|
Hitzarmena kate publikoen baimen orrien antzeko zerbait da. Betebeharren izaera legean bertan finkatzen da, baita
|
horietako
hainbaten zehaztapena dekretu legez egingo dela xedatzen ere. Azkenean, ordea, modu indibidualean eta zerbitzu bakoitzeko zehaztu behar dira betebeharrak, aipatutako hitzarmen horietan.
|
|
|
Kuotak: emisio denboraren erdia europar jatorriko ikus entzunezko programekin osatu behar da, betiere informatiboak, kirol erretransmisioak, lehiaketak, publizitatea eta teletestua aintzat hartu gabe; gainera,
|
horietako
erdiak jatorrizEspainiar Estatuko hizkuntzaren batean egindakoak izan behar dira, eta %10ekoizle independenteena eta azken bost urteetan egindakoa; halaber, behartuegiten dira telebistak beren diru sarreren %5 film eta telebistarako pelikulaeuroparren produkzioan inbertitzera.
|
|
|
Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere. Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde
|
horietako
bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio. Egoera oso ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren ikus entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko ikus entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan.
|
|
|
Lurrazaleko irrati eta telebista analogikoak: hauek eremu edo baliabideirrati elektriko urria erabiltzen duten heinean, errekurtso hori esleitzeko prozedura zehatzen menpe kokatzen dira13 Telebisten kasuan CSAk aurrez finkatubehar ditu, frekuentziak esleitzeko deialdi baten bidez, aukeran egongo direnfrekuentzien kopurua, zehaztutako zerbitzu motaren eta
|
horietako
bakoitzarenhedapen geografikoaren arabera betiere14 Irratien kasuan, aldiz, CSAk ez ditufrekuentziak aurrez finkatu behar, bai, ordea, ezar daitezkeen zerbitzu motaketa horien hedapen geografikoa?; frekuentzien kopurua, gerora, esleipenaegiteko orduan bertan zehaztuko dela xedatzen da, besteak beste, jasotakoeskakizunen kopurua eta horien ezaugarriak kontuan hartuz15 Kasu bateanzein bestean, tele... Oinarri ekonomikoen alderdi honetatik, ez da finkatzen dohainekoak ala ordainekoak izan behar diren edo izan daitezkeen zerbitzu horiek.
|
|
|
Horrek Estatua zenbait demarkazio geografikotan banatzea ekarri zuen, gehienez jota ere 2 milioi biztanlekoak izan zitezkeenak44.Demarkazioen oinarria udalak ziren, eta zentzu horretan Udalei zego kien, hain zuzenere, horiek onartzea; alabaina, demarkazio batek udal bat baino gehia go hartuko zuenkasuetan, Autonomia Erkidegoek izango zuten hori onartzeko eskuduntza, betiereudalen proposamen eta baimenarekin; halaber, Erkidego ezberdinetako udalak hartukolituzketen demarkazioek Sustapen Ministerioaren baimena behar zuten. Azkenean, zehaztutako 43 demarkazio
|
horietako
bakoitzean 2 lizentzia eman dira. Bat, zuzenean, Telefonicari, eta bestea horietako bakoitzean zabaldu den lehiaketa publikoan; Telefonica, ordea, ezin da zerbitzua eskaintzen hasi, kudeatzaile berriari lizentzia emaneta 24 hilabete igaro arte45 Emakidak 25 urtetarako dira, gerora bost urtetarako nahibeste alditan luza daitezkeenak.
|
|
|
Azkenean, zehaztutako 43 demarkazio horietako bakoitzean 2 lizentzia eman dira. Bat, zuzenean, Telefonicari, eta bestea
|
horietako
bakoitzean zabaldu den lehiaketa publikoan; Telefonica, ordea, ezin da zerbitzua eskaintzen hasi, kudeatzaile berriari lizentzia emaneta 24 hilabete igaro arte45 Emakidak 25 urtetarako dira, gerora bost urtetarako nahibeste alditan luza daitezkeenak. Kable sistemen kudeatzaileek eskaintzen dutenzerbitzuaren gaineko zenbait betebehar dituzte.
|
|
|
Bestetik, euskarazko albiste gutxi
|
horietako
protagonistak, norbanakoak dira batez ere, beren buruaren ordezkari moduan dihardutenak, eta sarri askotan egunkariarekin egitura loturarik ez dutenak: iritzi emaileak dira edo kolaboratzaileak.
|
|
|
Gure filosofo ofizialek oso gogoko duten dikotomia
|
horietako
bat klasiko bihurtu da zentzuhonetan: politika eta kulturaren banaketaren haritik, nazionalista frantziarren razionaltasunari abertzale alemanen irrazionaltasuna kontrajartzen zaio, alde batean Renan eta bestean Herder kokatuz.
|
|
|
Izaera eskizoidea, ahokoa, masokista edo zurruna izan daiteke. Izaera
|
horietako
bakoitzaren bereizgarriak gatazka patogenoakgertatu diren haurraren garapen faseari dagozkio; izan ere, gatazka horien erreakzio gisa defentsabide psikologiko zein muskularrak abiarazi baitira. Nolanahi ere, antolamendu genitalak dira, hau da, sexualitate genitalaren mendean daude.Zehaztapen gehiago jakin nahi izanez gero, ikus Lowen (1985):
|
|
|
Bere goibeltasuna, bere sumina, bere beldurra sentitzeko beldur dajendea. Haurrak zirenean, arnasari eusten zioten malkoei eustearren, sorbaldakblokeatzen zituzten suminari eusteko, eztarria estutzen zuten oihu ez egitearren.Maniobra
|
horietako
bakoitzaren helburua, arnasa mugatzea eta gutxitzea da. Jendehorrek, nagusi bihurtzean, arnasa inhibitzen jarraituko du, sentimendu horiekerreprimituta gordetzeko.
|
|
|
Errepresentaziorako teknika nagusiak psikodramako saioan aplikatzen direnteknikak dira. Hauek oso anitz eta desberdinak dira; lehenago adierazi dugunmoduan, Moreno-k 350 aipatu zituen, eta adibide gisa,
|
horietako
erabilienakaipatuko ditugu.
|
|
|
1964 urtearen hondarrean, Jose MariBenito, E. Irigarai, Jose Luis eta laurok Pariseko gobernuak ohildu edo kasatu gintuenIparraldetik. Sobera hertsia zela irudikatu baitzitzaion hari gure harreman edo etakolaborazioa lurralde
|
horietako
aberkideekin. Oroit Iparraldeko 1963ko (Lehen) Aberri Eguna eta bertze.
|
|
|
Txillardegi zuzendari, aurkezle eta sarreragilea, errespetu osoz, biei aldizkarian lekua egitearen aldeko agertzen da, eta errespetu berberaz ez dasartzen bere, pulpiputik?
|
horietako
bat ere deskalifikatzen edo gezurtatzen. –Ezdagokio BAT aldizkariari eztabaida funtsezko horretan honen ala haren alde kokatzea.Guri, hemen, arrazoinak eskaintzea dagokigu; eta ezpaia aberasten laguntzea.
|
|
|
Euskararen azterketa soziolinguistikoa euskararen aldeko herri mugimenduarilotzen dio zuzenean Txillardegik, bere testu argi
|
horietako
batean: Gure nazio hizkuntzaberriro Euskal Herriaren mintzabide eta oinarri bihurtuko bada, beraz, bi gauza lortubehar ditugu; eta lorpen horretan laguntzekotan sortu da eskuetan duzun aldizkarihau:
|
|
|
Euskara bost lege eremutan zatiturik egoteak,
|
horietako
bitan ofizialtasunik ez izateak, EuskalHerri osorako hizkuntz politikarako legerik edo legeak egiteko eskumenik ez izateak ederki askoadierazten dute zein den gure egoera.
|
|
|
Zinemarena
|
horietako
bat izan zen Euskal Herri zabalean, baina batik bat, nolaez, herri euskaldunetan. Eta horrela, gizarteak irrikatzen zuen mundu berri, desberdineta liluragarri batera iristeko bidea zirudiena, produkzioa eta banaketa bideratzenzituztenen planteamenduetara bortizki makurrarazten zuen tresna baino ez zen.
|
|
|
ezabatzeko, klaseen ustiaketa ezabatzeko ala ustiaketa etazapalketa nazionala ezabatzeko ari al gara? Helburu
|
horietako
bakoitzak bere estrategia, ariera eta amaiera berezia eta ezberdina behar du. Baina askotan dena nahasten da etaargitasuna egitea zail bilakatzen da.
|
|
|
Aldi berean, mendehonetan zehar, estatuen barnean hainbat Herriren independentziarako gerra txikiagoakere izan dira. Horrela,
|
horietako
batekin amaitu dugu mendea, Errusiak Txetxeniarenkonkistarako eragin duenarekin hain zuzen. Euskaldunontzat ere, 1936 gerrakonkista gerra izan zen.
|
|
|
1) Baliabide pertsonalak eta kazetariaren beraren iturriak; 2) ohiko iturriak, hots, konbentzionalak direnak; eta 3) informazioaren iturri espezifikoak eta noiz behinkakoak. Baten batek pentsa dezake, hiru multzo
|
horietako
bakar batek ematen dizkigun errekurtsoak nahiko izan daitezkeela informazioa lortzeko. Hala ere, eskuragarri ditugun baliabide eta iturri guztiak dira baliagarriak gure informazioa gorpuzteko.
|
|
|
Gaur egun, antena parabolikoen bidez, telebista aparatuak piztuz, gaurkotasunezko hainbat notizia jaso dezakegu. Astra eta Eurostat sateliteen bidezko irrati hedapenari esker, gure telebista aparatuek ehundik gora kanal jaso ditzakete,
|
horietako
asko dohainik jaso ere. Asko emendatu dira aukerak Mendebaldeko herrietan, eta ez bakarrik entretenimenduaren alorrean, informazioan espezializaturik dauden estazioak ere baitira.
|
|
|
Garai honetan estazio kopurua emendatu egin zen eta
|
horietako
asko kateetan sartu ziren, gero kate horiek talde multimediatikoen barruan sartzeko. Etorkizunean, irrati digitalak aukera gehiago emango digu ahots gehiago entzun ahal izateko.
|
|
|
Izan ere, karst hau zulatzen duten kobazulo, leize eta zirrikitu anitzek babes paregabea eskaintzen dute horretarako. Haitzulo hauetan zazpi saguzar espezie desberdin aurkitu dira eta gehiago egotea ere litekeena da; espezie
|
horietako
batzuk gainera, oso ugariak dira Raneron.
|
|
|
Hostajea oso trinkoa ez denez, amezti garatuenak ere oihan argitsuak izaten dira eta oihanpea landare azidofiloez estaltzen da: Deschampsia flexuosa eta Pseudarrhenatherum longifolium gramineoak, Melampyrum pratense, Veronica officinalis eta Teucrium scorodonia dira
|
horietako
batzuk. Ohianpe hauetan hainbat narrasti bizi dira, suge leuna horien artean.
|
|
|
Krisi ekonomikoak, krisi soziala piztu zuen XIII. mendean, Euskal Herria banderizoen guduetan murgilduz. Familia desberdinen arteko borroka
|
horietako
ezagunenak oinaztarren eta ganboatarren artekoa eta agramondarren eta beaumondarren artekoa ditugun arren, Karrantzan ere gertatu ziren horrelakoak, eta hainbat urtetan bertako biztanleak eta lurrak Karrantza errekak bereizitako bando bitan banatuta egon ziren, Gil sendiaren aldekoak batetik eta Negrete sendiaren partaideak bestetik.
|
|
|
Azken batez, badirudi Estatu nazioak Estatuari sortzen zaion beharrari erantzuten diola. Badago gai hau argitu dezakeen nazionalismoaren hainbat teoria, eta
|
horietako
batzuen irakurketa azkarrari ekingo diogu. Adibidez, Gellner en ereduaren arabera18, gizarteen modernizatze prozesuan koka daiteke nazionalismoaren gaia, gizarte tradizionalek gizarte industrializatu bihurtzeko izan duten igaroaldian.
|
|
|
eta, bestetik gutxiengoen nazionalismoa, askapen politikoa eta kulturalaren alde borrokatzen direnak? (askapen nazionala nahi duten horiek lirateke benetako mugimendu nazionalistak; baina
|
horietako
batzuek ez dute Estatu berri bat sortu nahi, eta, beraz, sailkapena motz geratuko litzateke).
|
|
|
Breully ren275 ereduaren arabera esango genuke, Estatu espainiarrak lurralde zein populazio unitatearen izenean nazio espainiarraren izenean behin subiranotasun nahia planteatu zuelarik, guztiz logikoa zela, balizko nazio hori unitatearen ezaugarriekin lotzea. Ezaugarri
|
horietako
bat hizkuntza da276: hizkuntza ezberdinek herritarrak bereizten dituzte, edota komunitate ezberdinak eta hori guztiz arriskutsua da, edo izan daiteke, Estatu Nazio espainiarraren batasunerako.
|
|
|
Bost haietan erreparatu nuen, izan ere ahopeka ari baitziren hitz egiten, eta horrek harritu egin ninduen. Eta bat batean, Enniseko bidetik, Chrysler zuri bat azaldu zen, luze
|
horietako
bat, badakizue; eta hondartza parean jiratu eta bere barrutik bi tipo irten ziren. Beno, uste dut bietatik bat neska zela.
|
|
|
Furgoneta hartuta inguruko herrixkak bisitatzera abiatu gara. Herri
|
horietako
batean, muino bat igo ostean azaldu da nire gidako argazkiko paisaia. Connemarara sartu ginenean bezalaxe sentitu ditut bihotzeko taupadak barrutik hasi eta kanpora irten nahian.
|
|
|
Hasi berriaren zoria izango zen akaso. Eta zorte ona, ez soilik Kilkennyraino kolpe batez iristeagatik, baizik eta gidariak arestian aipatu dudan zerbeza
|
horietako
bat edatera gonbidatu ninduelako. Gizon jatorra zen, eta hantxe ibili ginen kontuak esaten.
|
|
|
Edo Los Angeleseko auzo desberdinetan lau mutil lagun dituela, batak bestearen existentzia ezagutzen ez duelarik noski, eta lauren kontura moldatzen duela bere unibertso sentimentala. Gaur batekin eta bihar bestearekin, horrela ibiltzen da Rocío, eta hau dena gutxi balitz, lau
|
horietako
birekin hitzartuta dauka ezkontza egun bana. Eta harritzeko motibo gehiago, Rocíok ez baitaki bere aita nor den.
|
|
|
Aspaldi hartan perretxikoak bailiran sortzen ari ziren ukitu zeltiko artifizialeko pub batean gertatu zen. Guztiari zahar itxura emango dion berniza erabiltzea nahikotzat hartzen duten pub
|
horietako
batean. Gero hormak kez belztu, Dublingo antigoaleko argazkiak eskegi, txoko denak banderatxoz eta afixaz bete, eta aurrera!
|
|
|
Txanda eman behar nion orain nire lekukotasunari, lagunaren bulegoan sartu bezalaxe eraso zidan ikuskizunaren portreta ahalik eta fidelena marraztuz. Borrokan isuri nintzen teklatura iraulitako ene eri gogortuekin; eznahia ageri zitzaien, une
|
horietako
bihotz ikararen kronikagile bihurtzeko. Nire begiek bildutako irudi arrailagarriei molde idatzi kutsugabea ematera lehiatuta ere, emaitzak parekotasun urruna zuen nik ikusiarekin:
|
|
|
Ttipiren irri algarak egun
|
horietako
eguzkia bezainbat gorritu ninduen.
|
|
|
Poltsikoan begiratu nuen. Uda partean atsegingarria da berokirik edo paltorik ez janztea, baina aldi berean traba da arropa
|
horietako
sakela ugari handietan berrogei mila gauza sartzera ohituta gaudenontzat. Nik bederen, ezin aro ederrarekin batean arindu; gainekorik eraman ezean galtzetako poltsikoak mukuru beterik eramaten ohi ditut, deusetarako ez diren zerak ere batzuetan.
|
|
|
—Nire kontu —errepikatu zuen, bekatu lagun, begi berde
|
horietako
eskuina kliskatzen zidan bizkitartean.
|
|
|
Nahiago dut oinaze une hura zehazgabetasunaren lanbroan gal dadin, hartara errazago jarraitu ahal izango baitut narrazioarekin. Zahartzaroak baditu bere pribilejioak, eta
|
horietako
bat, garrantzitsuena akaso, ahanztura da; edo, beste era batera esanda, erotasuna. Dagokidan erotasun eremuak salbatu izan nau askotan neure buruaz beste egitetik, adibidez; eta, gauzak hain muturreraino eraman gabe, zahartzaroak ekarri didan erotasunak, erotasun funtzionalak, egin du posible lekukotza hau kontatua izan dadin.
|
|
|
Zumea bezala bihur  tzen dira nire herriko kaleak gure arrantzaleen bizileku zigortuetan. Atzerritarrak ez du kale
|
horietako
gizonen begietan irakurtzen ikasiko. Agur luzeetan bustitako begi horiek, zenbat familia hautsirik ikusi duten!
|
|
|
Behingoz bakarrik, tristetxoa iruditu zaidan hirian atzera eta aurrera ibili naiz, harik eta Hard Rock jatetxe
|
horietako
bat topatu dudan arte. Berehala nire Gorputz Masaren Indizeaz oroitu eta, oso gosetua ez banintzen ere, sartu egin naiz birritan pentsatu gabe.
|
|
|
Orain bizikletaz ibiltzen hasi behar al duzu? Belarrian beste zulo bat; hippy
|
horietako
bat emango duzu... Oroitzen dut Dabid, irribarre biratsuarekin, aldian aldiko nire proposamenei erantzuten.
|
|
|
Supermerkatu horretan bazkarirako eta klinapa egiteko gauzak erosiko ditugu. Hemendik aurrera, kanpinetan taldeka lan egingo dugunez, lau talde egin ditugu, eta talde
|
horietako
batek gaurko afariaz arduratu du. Hale hop!
|
|
|
Emakume modernoentzako aldizkari
|
horietako
batean irakurria dudalakoan nago: Madrilen, gau batez Frank Sinatra taberna zulo batera jaitsi, eta han ibili zen, whiskyrik whisky, harik eta bazter bateko ilunpean zegoen piano bati antzeman zion arte.
|
|
|
Dabidekin hasi baino urte pare bat lehenago (berarekin sekula ez dut horretaz hitz egin), lodi ez egon arren, askoz gutxiago jatea erabaki jaten hasi nintzen. Baina, egun kritiko
|
horietako
batean, goseari gehiago ezin eutsi, eta kilo eta erdi sagar jan irentsi nuen, harrapazka, erretzaile konpultsibo batek abstinentziari utzi, eta zigarroei ekingo liekeen modu bertsuan. Betekada hark sekulako indigestioa eragin zidan; gainera, sagarrak sabel barnean irakiten hasi zitzaizkidan eta, minaren minez egoteaz gain, ahotik halako hats higuingarria isurtzen hasi nintzen, upel bat sagardo edan izan banu bezalaxe.
|
|
|
Hiriak Gasteizko giza neurri bera du, eta Donostiako xarma, aukeran. Oraintxe bertan, Irish Pub
|
horietako
batean nagoela, ez naiz batere arrotz sentitzen eta garagardoak doi bat bizkortu eta indarberritu nau. Esango nuke arimak hiri honetan aurkitu nauela eta beldurra uxatzen hasia naizela, zeren
|
|
|
Kontuak kontu, garbitzaileak korridoreetan zebiltzala ikusirik, koadernoa hartu, eta irentsi egin dut kanpoko kafetegi batean. Egunerokoa, hegazkinek eraman ohi duten kutxa beltz
|
horietako
baten antzekoa egin zait, ze azken batean Rakelek bertan jasotzen ditu bere azken orduko istripu sentimentalak; zuk egin zeniona tiro egitearekin konparatzen du, hortik atera kontuak. Edozein modutan, azken egunotan esandakoa baino askoz gehiago ezin dizut esan:
|
|
|
Hotza edo hozkailua, sarritan amodioari egokitzen zaion suari kontrajartzen zaizkio, baina niri orain hotzak on egingo lidake: ...hozkailutik atera berriak diren jeans batzuk (garbiak, leunkariaren usain freskoarekin, ongi ematen dutenak; horrelako sen  tsazio pizgarri bat ekarriko didan zerbait norbait desio dut bidaia honetan nire bizitzan; bestalde, atseginez edango nuke basokada bat ur hotz (eta ez motxilan atzera eta aurrera daramadan ur epela); atseginez sartuko nintzateke janaria gordetzeko erabiltzen dugun hozkailu
|
horietako
batean, eta esnatu ez, harik eta, zenbait hildakorekin egiten den bezala, beren gaixotasunerako oinaze afektiboa, noraezitis sendabidea topatzen duten arte.
|