|
2001
|
|
|
Lan honen emaitzetan ikusten den bezala, testuinguru objektiboak eta testuinguru horrekiko jarrerak, hautemateak, usteak eta gehienbat identitateak eragina duteeuskararen erabileran. Areago joanez, euskaraz egiteko gai direnen artean, aldagisoziodemografiko eta soziolinguistikoek, edo testuinguruak aldagai psikosozialekbaino eragin gehiago dute, pertsona
|
horien
euskararen erabilera azaltzeko lortu deneredu psikosoziolinguistikoak adierazten duen bezala. Azken emaitza hori bat dator orain arte euskarari buruz egin diren ikerketa gehienetan lortutako emaitzekin.
|
|
2007
|
|
|
Arabako adinekoen artean, aldiz, jaitsiera nagusitzen da, hamazazpi urteetan lau puntu galduz (%4, 8tik %0, 8ra). Gogoan izan behar dugu Euskal Herriko datuetan beste horrenbeste gertatzen dela adin
|
horietako
euskararen erabilerarekin, jaitsiera hori Arabakoa baino txikiagoa bada ere (%13, 7tik %10, 6raino). Bestalde, adinekoen euskararen erabilerak ia hutsaren hurrengoa jarraitzen du izaten, Gasteizen (2006an, %0, 6koa).
|
|
2008
|
|
|
Ez batean ez bestean ez da aipamenik egiten lege testuak euskaraz eta gaztelaniaz argitaratu behar izatearen inguruan eta horrek prozeduran ekarri lukeen urrats eta kalitate kontrolei buruz. Hala ere, arau
|
horiek
Euskararen erabilera normalizatzeko 10/ 1982 oinarrizko Legearekin uztartu behar dira eta lege horren 8 artikuluak honela dio:
|
|
2009
|
|
|
Urte berezia da aurtengoa Bilboko Lizardi Mintza elkartearentzat, ez baititu alferrik bete hogei urte. Aisiarako ekintzak antolatu eta
|
horietan
euskararen erabilera indartzeko helburua izan du Lizardik hastapenetatik, eta mendiari lotutakoak izan dira ekintzetako asko eta asko. Naturaz eta naturan euskaraz gozatzeko aukera eman diete bilbotarrei.
|
|
2010
|
|
|
15 urtetik 30era bitarteko gipuzkoarren gehiengoa euskalduna da eta proportzio hori haziz joango dela dirudi, gainera; abagunea aprobetxatu genuke gure normalizazio plangintzetan adin tarte
|
horietan
euskararen erabilera eragiteko eta areagotzeko
|
|
|
3.1. euskararen egoeraz eta gazte euskaldunez hizkuntzaren egoera eta hiztunen bizipenak uztartzeak, hau da, euskararen bilakaeraren azalpen makro kuantitatiboa deskribapen mikro kualitatiboaz osatzeak sakontasuna eman dio azken 20 urteotako nafarroako euskararen bilakaeraren azterketari. arakatu ditugun gazteen euskararekiko bizipenak koherenteak dira hiztunek izan dituzten hizkuntza ingurune eta esperientziekin. nafarroako euskararen egoera continuum moduan agertzen da, bai datu demolinguistikoetan bai hiztunen bizipenetan. Familia gizarte gune funtsezkoari erreparatuta, ikus dezakegu familia euskaldunbeteak (belaunaldi guztietan kide euskaldunez osatuak), oro har, Mendialde euskaldunean daudela. ingurune oso euskaldunak ohi dituzte eta haurren hizkuntza sozializaziorako baldintza egoki eta lagungarriak. gazte
|
horien
euskararen erabilerak gora egin du azken urteotan. baina gazte euskaldunen erdia baino gutxiagok baizik ez du hizkuntza inguruabar aldeko horietan hazteko aukera izan. herri oso euskaldunetatik at, euskararen galeraberreskurapen prozesu historikoa gertatu den herrietan familia ez da hizkuntza gune homogeneoa izaten eta heterogeneotasuna belaunaldi berean (gurasoak, adibidez) edota belaunaldien ar... familia euskaldun ez osoak (guraso bat bakarra euskalduna dutenak, kasu) eta familia euskaldunberrituak (kide euskaldunak azken belaunaldian baizik ez dituztenak). eremu erdaldun (du) etako gazte euskaldun gehienek aurreko familia heterogeneo tipologia bietariko bat izan dute. hori horrela, euskara nekez izan da familiakoen arteko erabilera hizkuntza nagusia, hainbatetan ohikoa izan bada ere. gainera, ingurune erdaldunetan bizi dira eta horrek eraginda, adin berekoen artean erdara izan da komunikaziorako gizarte araua. hala bada, familiak eta auzo edo gizarte ingurune hurbilak (eskola barne) batera jokatzen dute haurren hizkuntza sozializazioan. batera, baina ez indar beraz. haurtzaroaz geroztik ingurunea gailentzen zaio etxekoari, gazteak egiten dituen hautuak direla medio. euskararen erabilera soziala handia denean, ingurune euskaldunaren eragina familia bidezko transmisioaren hutsunea berdintzera iritsi daiteke eta, eskola lagun, haurren euskarazko sozializazioa ahalbidetu. inguru erdaldunetan aldiz, haurren euskararekiko bizipenak eskolari lotuta egon dira eta etxeko erabilerak ―euskarak etxeko harremanetan lekua izan duen kasuetan― ezin izan ohi du haur gaztetxoen adinkideekiko erabilera, erdaraz ezarria, euskarara erakarri. hori gertatu ezean, gazteen ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen arroilak urratzen segituko du. ondorioa garbi dago:
|
|
|
euskaraz egiteko ohitura falta dute, egitea kostatzen zaie, hizkuntza gaitasunari eusteko zailtasunak dituzte eta euskara galtzeari beldur diote. ikusi dugun bezala, Mendialdea —eremu euskalduna— ez da euskararako eremu homogeneoa. herri euskaldunak daude, familia euskaldunbeteak eta haurtzaroan etxe auzoko giro euskaldun petoa izan duten gazteak. baina familia euskaldun ez osoak ere badira, bertikalki —belaunez belaun— euskararen eten jarraipenaren haustura loturak izan dituztenak eta horizontalki —belaunaldi berekoen artean— euskara dakitenak eta ez dakitenak dituztenak (bikotekideen artean, adibidez). eremu euskaldunean aspaldian erdaldundutako herriak ere badira oraindik beren inguruan eragin erdalduntzailea dutenak (elizondo adibidez). oro har, azken 20 urteotan euskararen egoerak hobera egin du, belaunaldi gazteak aurrekoa hobetu du eta horretan familia ez ezik, ingurunea ere (eskola bereziki) funtsezko eragingarriak izan dira. gure gazteak bezalaxe, ipar mendebaldeko 25 urtetik beherakoen gehien gehienak euskaldunak ditugu (leitzaran urumealdean, Malerrekan eta bortzirietan batik bat, ia %100) eta euskaraz egin dituzte ikasketa maila akademiko oinarrizkoak. 1 atalean aipatu bezala, kale neurketek eta inkesta soziolinguistikoek Mendialdeko gazte
|
horien
euskararen erabilera positiboki nabarmendu dute, gazte anitzek adinkideekiko harremanak euskaraz eratu baitituzte. euskal gazteen hizkuntza erabilerari eragiten dioten faktoreen gaineko ikerketa batek (Soziolinguistika klusterra et al. 2009) iradoki duenez, faktore horien arteko elkarreragina konplexua bada ere (maila indibidualean, mikrosozialean eta makrosozialean), agerikoa da haurtzaroko hizk... Faktore horiek guztiak, hein handi batean, txikitako hizkuntza sozializazioari lotuta daude. alde horretatik, Mendialde euskalduneko gazteek izan dituzte euskarazko sozializaziorako baldintzarik hoberenak eta, antza, horri esker dira egun euskal hiztun aktiboagoak. hizkuntza egoera pribilegiatua da gazte haiena. pribilegiatua diot nafar euskaldun gehienak ez baitira halako giro euskaldunean bizi. baina egoera on hori ahul bezain hauskorra da.
|
|
2011
|
|
|
Lan honetan musikaren gaiari heldu diot, hau gazte nerabeen aisialdiko praktika kulturalik inportanteenetakoa baita eta, ondorioz,
|
horien
euskararen erabileran nabarmen eragin dezakeen faktorea dela uste dudalako. Mart� nez de Lunak gizartearen maila makroa deitzen duen dimentsioan ibiliko gara, beraz.
|
|
|
Bietan antzeko gaiei buruzko informazioa jasotzen ahalegindu naiz: ...kabideak oro har, eta, batik bat, musikaren inguruan euskaraz egiten diren irratien gaineko iritziak; irratia entzuten duten ala ez; entzuten ez badute zergatik ez; zein publikori zuzenduta dagoen; ematen duten musika mota; zein trataera ematen dioten komunikabideek eusLan honetan musikaren gaiari heldu diot, hau gazte nerabeen aisialdiko praktika kulturalik inportanteenetakoa baita eta, ondorioz,
|
horien
euskararen erabileran nabarmen eragin dezakeen faktorea dela uste dudalako.
|
|
2013
|
|
|
Herritarra komunitatean parte hartzeko gogoz dago, eta euskaldun guztion funtzioa da kide berriei ateak zabaltzea. Mintzalagunen taldeek ez dute zentzurik, talde
|
horietatik kanpo
euskararen erabilera bultzatzen ez badugu. Irabazi ditzagun gune berriak, eta lagundu diezaiegun gurekin batera aritu nahi duten horiei, euskaldunon komunitateak kide berriak izan ditzan.
|
|
|
Adierazi zuen, esperientzia pilotu bat jarri nahi dutela martxan" gorputz hezkuntza eta kirola hartzen dituena helburu batekin: arlo
|
horietan
euskararen erabilera hobetzea kalitatez eta kantitatez".
|
|
2015
|
|
|
Bigarren urratsa jarduera
|
horietan
euskararen erabilera sustatzea da. Hau da:
|
|
|
Ildo beretik doaz gaztea.eus eko Youtuberrak atalean ikus entzun daitezkeen youtuberren media produktuak ere. Gazteak sustatutako produktu
|
horietan
euskararen erabilera bernakuluek presentzia zabala dute. Ikusi adibide gisa atal horretako Neskapela:
|
|
|
Euskadiko Autonomia Erkidegoan 1982an hasi zen indarrean normalizazio legea (Eusko Jaurlaritza, 1982) eta Nafarroako Foru Komunitatean, berriz, urte batzuk geroago (Nafarroako Gobernua, 1986) 2 Esparru formal berri batzuetan euskara franko jori sartzeak ekarri zuen produkzioa handitzea prosa logiko diskurtsiboaren alorrean eta ugaritzea euskaraz landuriko testu azalpenezkoak eta argudiozkoak. Testu klase
|
horietan
euskarak erabilera eta tradizio murritzagoa zuen inguruko erdara indartsuek erdietsia zutena baino (eta hala du oraindik ere): gaztelaniak, frantsesak eta ingelesak aspaldi izan dute estatuen laguntza eta zeregin formal eta informal guzietan baliatu eta garatu dira indar handiarekin3.
|
|
2017
|
|
|
Eta guztira 171 pertsonak erantzun dute inkesta. inkestaren diseinu teknikoan lagina zehazteko garaian, honakoa hartu da kontuan: ...datuak jasota eta bete beharreko lagina kontuan hartuta, galdetegia diseinatu eta inkestak egiteari ekin zaio. landa lana ahalik eta eraginkorrena izatearren, autobetetzeko galdetegiak diseinatu dira eta laguntzaile sare baten bidez zabaldu. bertan, atalak helburuekiko esanguratsuenak diren denbora esparruen arabera banatu dira, eta esparru horietako bakoitzean jardun mota ezberdinen inguruan eta
|
horietan
euskararen erabilera zenbatekoa den
|
|
|
9.4 Beste zenbait aldagai azkenik, oinarrizko hainbat faktore hartu eta
|
horiek
euskararen erabilera orokorrean izan dezaketen eragina aztertuko da, hala nola sexua, adina, Zenbat denboraz bizi ote gara euskaraz? – Eneko Oiartzabal Gerriko
|
|
|
Azkenik, hizkuntzahorren erabilera ere aztergai izan da. Beraz, ikasleek euskararen egoerarekiko dituzten pertzepzioak, horiek hizkuntza gutxituarekiko dituzten jarrerak eta
|
horien
euskararen erabilera, izan dira ikergaiak.
|
|
2018
|
|
|
Udaleku
|
horietan
euskararen erabilera sustatzeko estrategiak landuko dituzte, ondoren besteetan erabili ahal izateko. Iaz bezala, aurten ere Ttakun Kultur Elkarteak antolatuko ditu.
|
|
|
Horrela, gero eta hiztun gehiagok isolaturik eta mutu ikusiko du bere burua, gero eta lurralde eta gizarte eremu gehiagotan, sarritan hizkuntza bereko beste hiztun mutu batzuk ondoan dituela. Horixe geratzen zaigu Administrazioan, Osakidetzan, azalera handiko dendetan, unibertsitatean, tabernetan, lagunartean; horregatik ez dugu esparru
|
horietan
euskararen erabilera normalizatzeko bidean pauso argirik ez nahikorik ematen, asmo handiko nahiz txikiko planez, agintarien laguntzaz nahiz gabe. Normalizazioa duela hogeita bost urte uste genuen baino xede latzagoa da, bistan denez.
|
|
2022
|
|
|
Lehenago, galdetegi kuantitatibo baten bidez, ikusi dugu gazte batzuek besteek baino euskara gehiago erabiltzen zutela eta jarrera aldekoagoak zeuzkatela; profil horri proaktibo deitu diogu, Amorrortuk eta bestek (2017) egin bezala. Hain zuzen ere, lan honetan gazte
|
horien
euskara erabilera eta muda linguistikoak aztertuz, lehen hurbilketa bat aurkeztuko da; izan ere, lan hau euskara gaitasuna eta jarrerak ere ikertu diren ikerketa handiago baten parte da. Gainera, aipatutako profila sakonago aztertzeaz gain, aurrera begira, galdetegien bidez identifikatutako gainerako profilak ere ikertzea da asmoa.
|
|
|
Hiru egoera
|
horiek
euskararen erabilera sozial desberdinean ezinbestean eragin dute. Hiru ereduak zuzen islatzen dira euskararen kale erabileraren emaitzetan, abiapuntu soziologikoa edo ezagutzaren ehunekoa handitzeko ala txikitzeko.
|
|
|
Hor badago zer aztertua: generoek sozialki betetzen dituzten rol
|
horiek
euskararen erabileran duten eragina.
|
|
|
Hor badago zer aztertua: generoek sozialki betetzen dituzten rol
|
horiek
euskararen erabileran duten eragina.
|
|
|
Hor badago zer aztertua: generoek sozialki betetzen dituzten rol
|
horiek
euskararen erabileran duten eragina.
|
|
2023
|
|
|
Zumaiako haurren artean txikienak dira euskaraz gehien egiten dutenak, azken urteetako ikerketa gehienek rakusten duten bezala; baina ezin da esan haur
|
horien
euskararen erabilera modu linealean jaisten denik haurrak hazi ahala: HH5ekoek egiten dute gehien euskaraz, baina LH4ko haurrak baino nabarmen gehiago egiten dute Zumaiako LH6ko haur handiagoek.
|
|
|
Desberdintasun horien artean dago ikerketaren emaitza harrigarriena. Izan ere, Zumaiako haurren artean txikienak dira euskaraz gehien egiten dutenak, azken urteetako ikerketa gehienek erakusten duten bezala; baina ezin da esan haur
|
horien
euskararen erabilera modu linealean jaisten denik haurrak hazi ahala: espero izatekoa zen bezala, HH5ekoek egiten dute gehien euskaraz eta LH4ekoek haiek baino gutxiago; baina LH6koek tarteko erabilera egiten dute.
|
|
|
Legea «ezinbestekoa» da udal euskaldunek euskararekin duten konpromisoa sustatzeko eta leku
|
horietan
euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
Behatokia ez dago ados: «Uste dugu espazio
|
horietan
euskaren erabilera mugatzeko eta oztopatzeko asmoa erakusten duela».
|