|
2000
|
|
|
Nahiago dut oinaze une hura zehazgabetasunaren lanbroan gal dadin, hartara errazago jarraitu ahal izango baitut narrazioarekin. Zahartzaroak baditu bere pribilejioak, eta
|
horietako
bat, garrantzitsuena akaso, ahanztura da; edo, beste era batera esanda, erotasuna. Dagokidan erotasun eremuak salbatu izan nau askotan neure buruaz beste egitetik, adibidez; eta, gauzak hain muturreraino eraman gabe, zahartzaroak ekarri didan erotasunak, erotasun funtzionalak, egin du posible lekukotza hau kontatua izan dadin.
|
|
|
Zumea bezala bihur  tzen dira nire herriko kaleak gure arrantzaleen bizileku zigortuetan. Atzerritarrak ez du kale
|
horietako
gizonen begietan irakurtzen ikasiko. Agur luzeetan bustitako begi horiek, zenbat familia hautsirik ikusi duten!
|
|
|
Behingoz bakarrik, tristetxoa iruditu zaidan hirian atzera eta aurrera ibili naiz, harik eta Hard Rock jatetxe
|
horietako
bat topatu dudan arte. Berehala nire Gorputz Masaren Indizeaz oroitu eta, oso gosetua ez banintzen ere, sartu egin naiz birritan pentsatu gabe.
|
|
|
Orain bizikletaz ibiltzen hasi behar al duzu? Belarrian beste zulo bat; hippy
|
horietako
bat emango duzu... Oroitzen dut Dabid, irribarre biratsuarekin, aldian aldiko nire proposamenei erantzuten.
|
|
|
Supermerkatu horretan bazkarirako eta klinapa egiteko gauzak erosiko ditugu. Hemendik aurrera, kanpinetan taldeka lan egingo dugunez, lau talde egin ditugu, eta talde
|
horietako
batek gaurko afariaz arduratu du. Hale hop!
|
|
|
Emakume modernoentzako aldizkari
|
horietako
batean irakurria dudalakoan nago: Madrilen, gau batez Frank Sinatra taberna zulo batera jaitsi, eta han ibili zen, whiskyrik whisky, harik eta bazter bateko ilunpean zegoen piano bati antzeman zion arte.
|
|
|
Dabidekin hasi baino urte pare bat lehenago (berarekin sekula ez dut horretaz hitz egin), lodi ez egon arren, askoz gutxiago jatea erabaki jaten hasi nintzen. Baina, egun kritiko
|
horietako
batean, goseari gehiago ezin eutsi, eta kilo eta erdi sagar jan irentsi nuen, harrapazka, erretzaile konpultsibo batek abstinentziari utzi, eta zigarroei ekingo liekeen modu bertsuan. Betekada hark sekulako indigestioa eragin zidan; gainera, sagarrak sabel barnean irakiten hasi zitzaizkidan eta, minaren minez egoteaz gain, ahotik halako hats higuingarria isurtzen hasi nintzen, upel bat sagardo edan izan banu bezalaxe.
|
|
|
Hiriak Gasteizko giza neurri bera du, eta Donostiako xarma, aukeran. Oraintxe bertan, Irish Pub
|
horietako
batean nagoela, ez naiz batere arrotz sentitzen eta garagardoak doi bat bizkortu eta indarberritu nau. Esango nuke arimak hiri honetan aurkitu nauela eta beldurra uxatzen hasia naizela, zeren
|
|
|
Kontuak kontu, garbitzaileak korridoreetan zebiltzala ikusirik, koadernoa hartu, eta irentsi egin dut kanpoko kafetegi batean. Egunerokoa, hegazkinek eraman ohi duten kutxa beltz
|
horietako
baten antzekoa egin zait, ze azken batean Rakelek bertan jasotzen ditu bere azken orduko istripu sentimentalak; zuk egin zeniona tiro egitearekin konparatzen du, hortik atera kontuak. Edozein modutan, azken egunotan esandakoa baino askoz gehiago ezin dizut esan:
|
|
|
Hotza edo hozkailua, sarritan amodioari egokitzen zaion suari kontrajartzen zaizkio, baina niri orain hotzak on egingo lidake: ...hozkailutik atera berriak diren jeans batzuk (garbiak, leunkariaren usain freskoarekin, ongi ematen dutenak; horrelako sen  tsazio pizgarri bat ekarriko didan zerbait norbait desio dut bidaia honetan nire bizitzan; bestalde, atseginez edango nuke basokada bat ur hotz (eta ez motxilan atzera eta aurrera daramadan ur epela); atseginez sartuko nintzateke janaria gordetzeko erabiltzen dugun hozkailu
|
horietako
batean, eta esnatu ez, harik eta, zenbait hildakorekin egiten den bezala, beren gaixotasunerako oinaze afektiboa, noraezitis sendabidea topatzen duten arte.
|
|
2001
|
|
|
Euskarak bere tamaina hori dela medio ez du gehiegizko hedadurarik izan, ez lurrez ez hiztunez eta ez literatura obrez ere. ...nean, esan nahi dut (badakizue, orain  tsu arte, joan den mende arte, gizonak ez du biderik izan papera edo tinta edo antzeko zerbait ez baldin bada, esaten zituenak edo esan nahi zituenak gordetzeko, tomateak potoan sartuta gordetzen diren bezala gorde  tzeko), joan den mendeetatik datozkigun lekukotasunak gehienbat lekukotasun idatziak dira, paperetan daudenak; eta paperetan âhori garai
|
horietako
paperak erabili behar izan dituenak ongi baino ongiago daki eta gehienetan damuz ikasten duâ euskara ez dela gehiegi ausartzen, ez dela gehiegi aurreratzen, euskara beti atzera samar gelditzen dela. Euskarazko hitz bat aurkitzeko ehunka hitz irakurri behar dira beste hizkuntzaren batean dauden dokumentuetan.
|
|
|
Ez dakit irakurri duzuen gure Okondoko Ulibarrik, Abandoko ferratzaileak, utzi zuen gutun liburua; zegoen zegoenean argitaratua dago fotokopia bidez Gasteizen5 eta, egia esan, ez da oso erraza irakurtzen eta ez dut uste bekatu larria denik inorentzat hori ez irakurria izatea. Baina nolanahi ere pixka bat saiatzen baldin bazarete, beharbada aurkituko duzue Ulibarri honek aita Zabalari egin zion gutun
|
horietako
bat6 eta gutun horretan hauxe eskatzen zuen: orain maiz aipatzen diren foruak [itzultzea].
|
|
|
Edozein gauza, baita ezkutuena eta zailena ere, eman daiteke euskaraz, euskara garbiz, baina ez du edozeinek emango, leherrenak egiten baditu ere. Gaitzago da oraindik euskaldun ikasi batentzat, askozaz ere gaitzago, inguruko erdara batetik euskarara itzultzea, erdara
|
horietako
batetik bestera baino. Ez digu, egia mingarri hori estali behar Ormaetxearen virtuosismo miragarriak.
|
|
|
Egin izan dute irakaspen horren frogantza Peru baino estutasun larriagoetan aurkitu direnek, baita ikusi ere bere gizontasunari eustea duela gizonak lehen eginbidea. Hori, ordea, Europa zaharreko jokabide
|
horietako
bat izango da, beharbada.
|
|
|
35 Santiago Aizarnak hainbat artikulu edo erreportaje idatzi zuen Unidad Donostiako egunkarian Arantzazuko biltzarrean erabaki ziren arauen kontra, eta, bide batez, Euskaltzaindiak urte hartan antolatutako literatur sariketan tranpa egin zutela  zabaldu zuen, euskara batuan idatzita zegoen lan bat saritu omen zutelako, hala idatzita ez zegoen beste baten kaltean. Idatzi
|
horietako
batean salatzen zuen, gainera, irabazleari ematen zitzaion diru saria barregarrikeria bat zela. Idatzi horietako bi behintzat ikus daitezke Unidad 1972/02/04 eta 1972/04/12.
|
|
|
Idatzi horietako batean salatzen zuen, gainera, irabazleari ematen zitzaion diru saria barregarrikeria bat zela. Idatzi
|
horietako
bi behintzat ikus daitezke Unidad 1972/02/04 eta 1972/04/12.
|
|
|
Euskadiko Autonomia Erkidegoan, esate baterako, prentsa irakurle gehienek irakurtzen dute El Correo edo El Diario Vasco, eta entzule gehienak biltzen dituzte, oro har, Madrildik ari diren irratiek 4 Kasu bietan, hedabide
|
horietako
bezero egonkorrak ditugu alderdi nazionalisten boto emaile asko eta asko. Hedabide horien jokabide editoriala eta berri-emailea oso urrun dago euskal nazionalismotik, honen buruz buruko etsaia ez denean.
|
|
|
Jendearen bihotza ukitu beharra dago!, diote. Egia esan, kazetariek oso gutxi ezagutzen dute publikoa eta haren gainean itxuratu duten irudi aurrefabrikatua erredakzioetan nagusitu diren estereotipoen araberakoa da neurri handi batean; jendea informazio narrazio serio eta arrazionalen aurrean aspertu egiten delakoa da estereotipo
|
horietako
bat. Baina sinplifikazio demagogikorako politika (berriak era jostakinean ematea edo jolasaren bidez heztea helburu duen proposamen demokratikoaren aurkakoa da goitik behera jokaera hau) zuritzeko jendearen espektatibak ahotan erabiltzen dituzten kazetariek beren joerak, beren ikuspegia, jendearengana proiektatu baizik ez dute egiten; aspergarri gertatzeko beldurrak eztabaidaren gainetik gudua lehenestera behartzen dituenean bereziki (P.
|
|
|
7 Behin eta berriro azaldu zaizkigu ezaugarri
|
horietako
batzuk garai hauetan. Hortaz, azterketa eredu bat itxura liteke kazetaritza politikoaren ezaugarri horietatik abiatuta eta aldi bakoitzeko erreferentziak erantsiko litzaizkioke ezaugarri bakoitzari.
|
|
|
29 Kode
|
horietako
baten adibidea dugu Europako Kontseiluak 1993ko uztailaren 1ean onartu zuena:
|
|
2002
|
|
|
Lanbidez unibertsitateko irakasle, kongresu batera joana zen hara. Itxuraz, planta ederreko beltzaran interesante
|
horietako
bat zen, bere ile goizegi urdindu eta guzti. Labur esa  teko, begien eta belarrien gozagarri, hiztun jantzia eta adoretsua ere bai baitzen gizona.
|
|
|
Ez zen herrikoa, Toloxa deitzen zioten jarraitzen du aitak, isildu gabe. Gizajo bat, trafikanteen artean zubi egiten duten alfer bihozgabe
|
horietako
bat. Begira orain ordaina!
|
|
|
Azkeneko ikasturtea egiten ari da. Bera dago institutuko saltsa askoren atzean eta elkarrekin egonak gara
|
horietako
bizpahirutan. Hazpegi zakarrak ditu, baina begirada atsegina.
|
|
|
Baina egun batez malapartatu batek drogaren zulora eraman omen zuen. Azalpen urduri azkarretan lapurretak, Â familiaren hondamendia, espetxea, drogazaleen artean ohikoak diren istorio
|
horietako
bat kontatu zidan. Horrelako asko entzuna nintzen; etxean batez ere.
|
|
|
Bitan banaturik dago mundua; beharbada, bi zatietako bakoitza beste bi zatitan bana liteke, eta
|
horietako
bakoitza beste bitan; beharbada, gutako bakoitza ere bitan banaturik dago: batzuetan pozik dago, eta beste batzuetan triste samar; batzuetan norbaitek zapaldua sentitzen da, eta aldika hori bai, oharkabean beste baten gainean ipintzen du hanka.
|
|
|
Zenbat aldiz entzun dituzu halako iruzkin kezkatuak hizkuntza honi buruz? Euskararen inguruan gauza asko esaten da, eta
|
horietako
anitz gehiegikeria hutsak dira, errealitatetik urrun direnak. Nik ere hemen esango ditudanetako batzuk, beharbada, zugandik urrun daudela pentsatuko duzu, baina ez dut uste, hala ere, gure herri zigortu honetan gertatzen denetik urrunegi dauden.
|
|
|
Bizitzan aurkituko duzu maizki prozedurak ilunak izaten direla, orekarik gabekoak, eta horrek sulfuratuko zaitu, eta norabaiteratu. Hara hemen kasu
|
horietako
bat.
|
|
|
Ez dakit, dena dela, gauzak Atxagak bezain beltz ikusten ditudan nik, baina uste dut zuzen dabilen egiten dituen ohar
|
horietako
anitzetan. Euskaldunok osatzen dugun komunitatea, gizartearen barnean, bigarren mailakoa da guztiz, esan dezagun argi eta garbi.
|
|
|
Ohart zaitez, esate baterako, zer gertatzen den hiriburuetan kulturaren inguruan egiten diren inaugurazioekin. Batzuetan irakur daiteke egunkarietan ekitaldi hau edo hura egin dela, Guggenheimen inaugurazio bat, lekuko, edo beste gizarte jai
|
horietako
bat, eta han, besteak beste, kultura munduko jendea elkartu dela, gente de la cultura badakizu, eta ehunka inguratu direla. Eta zuk diozu, bada, ez nekien nik horrenbeste jende arduratzen zenik gizarte honetan kulturaz, baina gero hasten zara izenak begiratzen eta politikoak edo enpresarioak kenduta (normala da han ordezkari horiek egotea, horiek babesten dituztelako erakusketak), nor dira gainerako guztiak?
|
|
|
Badakizu zuk ongi zer indar handia duten sinboloek. Zure gelan izango dituzu
|
horietako
batzuk, zure jantzietan, zure liburuen azaletan, han hemenka esekitzen dituzun ikurretan. Beti gertatu izan da horrela, ezinbestekoa baitugu behin gure izateaz eta nortasunaz jabetu ondoren gure aurrekoekin haustea.
|
|
|
Baina kontua da batzuentzat sinbolo izatetik ez dela pasatzen eta hiru egunetako kemena gainerako egunetan itzalia gelditzen dela berriz ere hurrengo urtean azokak ateak ireki arte. Idazle durangarraren liburu izoztua erosi duten milaka
|
horietako
milakako batzuei, esate baterako, gertatzen zaie hori, idazlana urtzen uzten dutenean etxeko apalategian. Edo gau pasa joaten diren zenbait autobusetako gazteei ere, behin Durangora iritsi eta ia ia ahaztu egiten baitzaie zertarako joan diren harat.
|
|
|
Kale borroka dela eta, aurreko egunean hiru autobus erre zituen norbaitek. Esatariak, gorbata fosforito distiratsuak eramaten dituzten esatari
|
horietako
batek, eman zigun hirugarren albistea: Europako bisoiaren gorabeherak.
|
|
|
"!" esango du hizlariak (hori, hoberenean, non eta ez duen" Eguerdi on!" delako hasperen agurra ateratzen patrikatik), eta gero erdarara joko du, euskarak behar duen kuota sinbolikoa bete ondoren. " Esker ikasko" eman zion behin izenburu erdaraz idatzitako artikulu bati" sinpatiko"
|
horietako
batek, argi utzi nahi baitzuen zer garrantzi handia zuen euskarak haren bizitzan. Bilboko lurpeko trenak bere bigarren adarra estreinatu zuenean bazter guztiak bete ziren propagandako horma irudiekin.
|
|
|
Baina liburuak hor daude, kriogenizatuta agian, baina bizirik liburutegietako apaletan eta argitaletxeetako biltokietan, erreskatatuko dituen eskuaren zain. Horregatik aldarrikatzen dira lan honetan izenburu
|
horietako
batzuk, urteak pasatzen direla baina liburuek (liburu batzuek) hor jarraitzen dutela frogatzeko asmoz. Lerro hauek idatzi dituenaren ustetan, jakina.
|
|
|
kapital literarioa meta  tzen jarraitu behar du, munduko literaturen artean bere lekutxoa finkatu nahi badu; auzia oso argi azaltzen du, beste literatura batzuen kasuak aztertuz, Pascale Casanovak La République mondial des Lettres duela gutxiko bere liburuan. Gaztelaniazkoak edo frantsesezkoak urratua dute aspaldidanik bide hori eta, hortaz, hizkuntza
|
horietako
idazleek badute, nahi izanez gero, probintziano portatzeko aukera (beste askoren artean). Euskarazkoak urrats garrantzitsuak eman ditu bide horretan gutxienez 60ko urteetatik hona, eta 90ekoa ez da, nik uste, salbuespena alde horretatik.
|
|
|
Baietz esango nuke nik. Azken finean, oroitzapenen bila, nire buruko ganbaran gordetako irudi eta bizipen haien bila joana nintzen, eta
|
horietako
asko berritzeko aukera izateaz gain, ganbara oroitzapen berri askorekin ederto zamaturik ekarri nuen bueltan, batzuk beren beregi bilatutakoak, beste batzuk nahi gabe errepidearen bazter batean idorotakoak. Eta azken horiek izaten dira gozoen eta samurrenak.
|
|
2003
|
|
|
" Ohartu zara? Jada ez digu periodikurik eskatzen", esan zizun amak, etsita, bisita
|
horietako
batetik irtetean. Harrezkeroztik hasi zen nebulosaz hitz egiten.
|
|
|
Bera da kaskoak jarri nahi dituena. Horrelako egunetan tarteka eman ohi dituzten informatibo berezi
|
horietako
bat harrapatu nahi luke. Baina emaztea lokartu arte itxaron behar du.
|
|
|
Ezin ditu burutik kendu telebistako irudietan ikusitako manta horiek guztiak, auto hondar belztu haien inguruan barreiatuta. Manta
|
horietako
bat altxatu nahi luke, azpian zer dagoen ikusteko. " Eskuturreko berde bat eramaten du Jonek", gogoratu du," eta gelako neska hark bere urtebetetze egunean oparitutako uztaitxo hura ezkerreko belarrian".
|
|
|
Esan behar zion, ordea. Nor eta hura ari da orain, udako lehiaketa inozo
|
horietako
bat ikusten. Albisteak ikusten egongo balitz, sikiera!
|
|
|
Telebista soinurik gabe dago, baina hango iji ajak eta algarak entzun ditzake. Azken atentatuak eragindako negarrak eta sumindurak horrela ikusi entzun  behar izan zituen, soinurik gabe eta edredoia  ren atzetik, Josebak gauerdiko telediario berezi
|
horietako
bat kateren batean harrapatu zuenean. Oraingo honetan bezala, elkarrekin zeuden gertatutakoaren berri jakin zutenean, eta berak ezer esan gabe, Joseba zuriketan hasi zitzaion:
|
|
|
Eta aita hain da handia!". Irribarre egin du aita gogoratu duenean aulkitxo
|
horietako
batean jarria, belaunak bular parean kuzkur kuzkur eginik. Zirkora joan ziren egun hura etorri zaio gogora.
|
|
|
 Atzean Lulu darama, bere bular oparoak haren bizkarrari pega pega eginda. Basamortua eskuin ezker duten Amerikar filmetako errepide amaigabe
|
horietako
batetik zehar doaz, hauts zirimolak harrotuz.
|
|
|
Oraindik gogoan duk argazki hura. Egin egunkarian presoei animuak emateko ia egunero ateratzen zituzten
|
horietako
bat zuan. Lagun koadrilla bat ageri zuan.
|
|
|
Min egin nahian, seguru asko. " Asanblada, entzerrona, manifa, sentada edo kazerolada
|
horietako
batean enteratuko zuan", pentsatu duk," beti ikasleekin ibil  tzen duk-eta, auskalo zein ipurdiren atzetik".
|
|
|
Sekula ez zara lasai sentitu garabi luze horien azpian, batez ere haizeak gogor jotzen duen egunetan. Behin ikusi zenuen langile bat garabi
|
horietako
baten besotik aurrera egiten, oreka makurrean. Nonbait han goian zerbaitek traba egiten zuen, eta hura askatu beharra zegoen.
|
|
|
Jon supazter ondoko horma zatia ukitzen hasi da, harrietatik eskua pasa eta pasa eginez. Aurreko batean, aspaldi jada,
|
horietako
bat mugitu zuen Mikelek korreoa hartzeko. Ezagun egin zaion harri baten atzetik eskua sartu du azkenik, eta hazka hazka une batez egin eta gero, paper  tolestatu bat atera du.
|
|
|
Eta nehork ez du horrelakorik gezurreztatzen. Segi erakundearen eragina handia denean eskola
|
horietako
abertzale gaz
|
|
|
Dantza  etruskoa, berpizkundekoa, Hata Yoga, sardana alaia, funkya, hip hopa, rapa, city jama, afro aerobic sentsuala, dantza klasikoa, garaikidea, flamenkoa, sabelaren dantza, tangoa, saltsa, pasodoble edo urrats bikoitza, balsa, polka eta mazurka... hura plastikotasuna, hura segailtasuna, hura xalotasuna, hura arintasuna itzal biluziak ziruditen gorputz aireratuena. Pedro Salinas han ibili izan balitz, seguru bere poema eder
|
horietako
bat idazten zigula itzalez eta musuz eta ezpainez eta ispiluz eta gorputzez eta maitaleez eta pozkidaz eta itsasoz beterikoa. Baina, jakina, Pedro Salinas ez zen azaldu, aspaldixko hil baitzen, poetak osoro inoiz hiltzen ez diren arren, beren bertsoak betiko gelditzen baitira, ezabaezin, jaso, lehen jaunartzeko oroigarri xahar baten gisa, denborak eta ahanzturak eta hautsak beilegitu duen ezkonargazki baten gisa; eta ez zen azaldu, ez Pedro Salinas, ez hari zor genion ahotsik; eta bai azaldu zen, aldiz, eta gure aurre aurretik pasatu, dantzaleku bat batekoaren erdi erditik, gizonkote txiki potolo bat, alkandora urdin ilunez jantzia, zeinaren bizkarrean ipintzen  zuen Irristagailu alokairua edo halako zerbait, akaso belomare jarriko zuen, ez dut dagoeneko ongi gogoratzen; eta gizonkotea lasai ederrean pasatu zen gure albotik (nonbait agure soinketari eta atso bular belaunetarainokoen dantzekin eta kantuekin eta txiste lehiaketekin sobera ere ohituta zegoen; izan ere, gauza jakina baita:
|
|
|
Hara, apaiz moderno uste
|
horietako
bat! Ez zara zu izango drogazaleei eta marjinatuei kondoiak eta banatzen dizkien zerrizaku horietako bat, ala?
|
|
|
Hara, apaiz moderno uste horietako bat! Ez zara zu izango drogazaleei eta marjinatuei kondoiak eta banatzen dizkien zerrizaku
|
horietako
bat, ala?
|
|
|
Izaki
|
horietako
bat agertu orduko traba  tzen zitzaidan eskuarea," ui!"," oi!" edo" bej!" esaten nuen, salto txiki edo handi bat, Morganek aurpegi asasinoaz begiratu eta segi aurrera.
|
|
|
" Mintza" egin behar, eta jakina, hizketan ikusten zaizkio pertsonari hizkuntza eta bizitzarekikoak, alegia, nolakoa den eta nola bideratzen dituen iritziak kanpoaldera. Has gaitezen Joxe Mari harakinarekin; lanbidea esan zuenetik nik belarri gainean matxetea ikusten nion, sagardotegirako txuletoiak mozteko erabiltzen diren ikaragarri
|
horietako
bat; mantala ere, txerri oilo txahal arkume
|
|
|
Iritsi ginen ekintza lekura, Walt Whitman ek kantatutako belar itsaso
|
horietako
bat. Imajinatzen nituen, bai, sioux en usainez betetako ordokiak, eta Walt (ile eta bizar zuria, patriarkala) bertsoa kantatzekotan, edertasunak liluratuta, eta halako batean nirekin egundoko antza zuen arapahoe batek besotik heldu eta:
|
|
|
Mogel, 1816: 101). Lan
|
horietako
asko iluntzean egiten dira, baratzeko lanaren ondoren, eta" bigiria" eta dantzekin amaitzen dira. Predikariek gogotik gaitzesten dituzte halako jardun okerretarako beren etxeak uzten dituzten guraso arduragabeak, eta baita horietara joaten diren gazteak ere, gauza jakina baita" gabeko biarra, egunazko lotsaarija" dela.
|
|
|
Erregeladun kleroa ere ikaragarri" feminizatu" zen XIX. mendean. Frantzian, 1808an, erlijio abituak janzten zituzten emakumeak 13.000 baziren, 1880an, 130.000tik gora ziren;
|
horietako
asko emakumezkoek sortutako kongregazio berrietan. Euskal Herrian, 1853an, 37 etxetan 539 moja zeuden, eta, ehun urte geroago, 419 etxetan 6.564 lekaime (J.
|
|
|
Gainera, Bilboko inprimategi ezagun baten jabea zen Basozabalen aita, eta hantxe argitaratzen zituzten hainbat gabon kanta. Lehenengo kapituluan aipatu den bezala, Bilbon nonahi zabaltzen ziren eduki antiliberaleko bertso-paper
|
horietako
batzuk Bizentak berak idatzi zituela uste da. Horretaz guztiaz gain, bere aita bezala medikuntzan ere aritzen zela badakigu (era zeharo informalean, jakina), eta nolabaiteko ospea ere lortu omen zuen bere erremedioekin, batez ere ikusmenarekin lotutako gaixotasunetan.
|
|
|
hau da, euskara, erlijioa eta baserritarraren bertutezko bizitzari dagokionez. Bi gizonak bentan topo egin eta elkarrekin joaten dira ibilaldi didaktikoan Peruren etxeraino, aurrena burdindegitik igarorik, hurrena ehundegitik, gero aroztegitik, eta abar; aukera horietan guztietan baserritarrak lanbide
|
horietako
tresnak eta horien euskal izen zuzenak erakusten dizkio Maisu Juani, eta baita baserriko ohiturak eta jarduerak ere. Bukaeran, adiskideak diren bi elizgizonen arteko elkarrizketa dator:
|
|
|
Bost seme alabek beren egoera erabaki behar dutenean, bat apaiz egiten da, bestea lekaime, beste alabak" birjin" geratzea erabakitzen du, eta azkeneko biak, semea eta alaba, ezkondu egiten dira. Aitak, beraz, egoera
|
horietako
bakoitzeko bertute eta arriskuez hitz egiten die. Epilogoan, semeetako batek aitaren zahartzaroa, eritasuna eta heriotza kristau eredugarria kontatzen ditu.
|
|
|
Ikus dezagun nola konbinatzen dituzten hainbat autorek hamar argudio
|
horietako
batzuk. J.A. Mogelek, esaterako.
|
|
|
Baserritar bizimoduaren gorazarre
|
horietako
gehienak krisialdi garaikoak dira. Hezur haragizko baserritarren gehiengoa gorriak ikusten ari den garaikoak, beraz.
|
|
|
Lehenengo kapituluan, Erregimen Zaharraren krisialdiaz aritzean, aipatu ditugu puntu
|
horietako
asko, eta ez dut orain nondik norako nagusi batzuk marraztea beste asmorik. Euskal gizartean nekazaritzak pisu handia izan zuen XVI. mendeko azken herenetik hasi eta XIX. mendeko lehen herena bitartean.
|
|
|
Are gehiago, kontratuetan ageri denez, egun jakin batzuetan, maizterrak jabeari zenbait animali eta produktu, oilasko, arkume, txerri, gazta, sagar, eta abar? " oparitzera" behartuak zeuden; ezin ahaztu jabeari ematen zizkioten gauza
|
horietako
asko ez zirela sekulan pasatzen maizterren mahaitik.
|
|
|
Calatayud bera izan zen Espainian Bihotz Santuko Kongregazioen zabaltzaile sutsuena; 1733tik aurrera
|
horietako
kongregazio bana sortu zuen misioa egiten zuen herri bakoitzean. Probabilismotik eta nasaitasun moraletik urrun zebilen, benetan, gure jesuita.
|
|
|
Batez ere XVI. mendeko kronista eta genealogistak izan ziren mito horiek landu zituztenak (ikus Aranzadi, 1981, edo M. Azurmendi, 2000). Eta luzerako, gainera, indarrean jarraitzen baitute XIX. mendean guztiek ere hamaika kritika zorrotz jasotzen dituzten arte; hala ere,
|
horietako
batzuk, berrinterpretatuak. XX. mendearen zati handi batean ere nagusi izango dira.
|
|
|
Bilbon ere zabaldu ziren Kafe etxeak, eta baita, 1820 ondoren, Durango edo Lekeitio bezalako herri txikiagoetan ere. Adiskideen Elkarteko aristokratek beren batzarretan funtsean nekazaritzaz, teknikaz, musikaz eta halakoez hitz egiten bazuten, Kafe etxe
|
horietako
tertulietan, aldiz, politikaz hitz egiten zuten gehienbat han bildutakoek (hiriko burges, merkatari, bidaiari, liberal edota, okupazio garaian, militar frantsesek).
|
|
|
Makina bat izan ziren Hegoaldeko euskal apaizen etxeetan babesa aurkitu zutenak. Juan Antonio Mogel idazle eta apaizak, esaterako,
|
horietako
batzuk jaso zituen bere etxean. Pirinioen beste aldeko erlijio egoeraren berri eman nahi izan zuen, gainera, bere Peru Abarcan, Frantziatik ihesi zetorren baigorriar baten kontakizunean.
|
|
|
Ez da ahaztu behar, bestalde, Biltzar Nazional iraultzaileak Frantziako eskualdeetako foru eta pribilegioak baliogabetu zituela, horien artean Iparraldeko euskal probintzietakoak. 1790ean, departamendutan banatu zen Frantzia, eta Lapurdik, Zuberoak, Nafarroa Behereak eta Biarnok
|
horietako
bat osatu zuten. Esperientzia hori oso gogoan izango zuten Pirinioen bestaldeko kontrairaultzaileek, Erlijioa, Erregea eta foruak denak ondo lotuta aldarrikatu zituztenean.
|
|
|
Frantsesak hiltzea ez da bekatu, eginbehar moral eta erlijiosoa baizik: adierazpen hori arrunta izan zen urte
|
horietako
Catecismo civil eta horrelakoetan. Elizgizonen paper erabakigarria oso garbi ageriko zaigu Euskal Herriko kasuan.
|
|
|
Era sistematikoagoan, Agustin Kardaberazek (1973, I: 80), Geronimo Dutari misiolariaren obran oinarrituz," biotzezco" otoitza egiteko honako moduak  aurkezten ditu: 1) Jainkoaren aurrean jarri eta Pasioaren pasarteren bat gogora ekarri (irakurtzen dakitenek San Inazioren Gogo jardunetatik edo beste libururen batetik presta ditzatela aurretik gogoeta gai batzuk); 2) liburu
|
horietako
bat soinean eraman, pixka bat irakurri eta meditatu; 3) Jaunaren aurrean jarri eta barkamen eske deiadarka eta negarrez hasi; 4) elizako estatuak bezala, geldi geldirik jarri Jainkoaren aurrean eta zera esan mentalki: " Ona, Jauna, abere bat, ona non dagoen estatua au oracioric eguiten ezdaquiena"; 5) erlojuak orduak ematean, errezatu suspirioen antzeko otoitz laburrak:
|
|
|
Ordurako, dena dela, ez zegoen jada hiru euskal probintziak batzen zituen Gasteizko elizbarrutirik. 1949an Aita Santuaren bulda batek hiru probintzia
|
horietako
bakoitzak bere elizbarrutia osa zezan agindu zuen; arrazoi administratibo eta praktikoak adierazi baziren ere, argi dago horiez gain bazegoela atzean beldur bat: Gasteiz  ko Seminarioa aspalditik euskal nazionalismoaren hazitegitzat hartzen zen, eta halako elkargunearen arriskuarekin moztu nahi zen, euskal Elizaren hierarkia zatituz.
|
|
|
Ordena erlijioso ezberdinak jarrera
|
horietako
batekin edo bestearekin identifikatu izan dira sarritan: zorroztasuna, jansenistekin eta probabilismoa, jesuitekin (hauek garatutako kasuistikaren ondorio logikotzat agertuz).
|
|
|
Ikus dezagun nola aipatzen diren sineskeria mota
|
horietako
batzuk lehenengo aginduari buruzko dotrina tipiko batean:
|
|
|
Badoa, esango du norbaitek; baina astiro, besteren batek. Medio garestiak dira
|
horietako
batzuk; eta berriak gure artean, modernitateak eskatzen duen ia oro legez. Eta, horietan guztietan euskara astiro doa.
|
|
|
forma hutsezkoak asko, baita sakon sakonak ere. Hara
|
horietako
bat: nafarrei itaundu al zaie inoiz zuzenean Mendebaleko  erkidegoarekin bat egin nahi ote duten?
|
|
2005
|
|
|
Eta joan egin zen. Begietara begiratu nion, nola ote zegoen antzeman nahirik, Idoiak esan bezain gaizki ote zegoen aztertu nahirik, baina ez nion ikusi lehenagotik ikusi gabekorik ezer; agian neke keinu arin bat, izatearen erroetatik bertatik jaiotzen diren neke
|
horietako
bat.
|
|
|
Nire zahartzaroa hementxe dago, seme. Bizitzan, une batzuetan, dena jokatu behar da, eta hauxe da
|
horietako
une bat: aurreztutako guztia bildu, etxebizitza hipotekan jarri, eta aurrera.
|
|
|
Ni behintzat bi amaren seme izan nintzen. Norbait jaioarazteko modu bat baino gehiago dago, eta
|
horietako
bat da norbaiten Nilon eskua sartu, harria aur  kitu, bitan zatitu, eta bihotza argitara ateratzea, arimari argi egin diezaion. Hori egiten dizun edozein duzu ama, eta zutaz erditzen da, behin eta berriz, berarekin zauden bakoitzean.
|
|
|
Gauzak horrela, ikuspegi bi horiek esparru terminologiko beraren mendean jartzeak, besteak beste nahasketa izugarria eragiteaz gain kamuflatze politikorako balio du. Bi goi bilera
|
horietako
gabezia gehienen sorburua, hain zuzen ere, alde batetik garapen ideia eta bestetik iraunkortasun ideia desitxuratu izana da.
|
|
|
Garapena hazkunde ekonomikoaren ideiara murriztean, garapen iraunkorra benetan zer zen ulertzeko zailtasunak ondorio izugarri kaltegarriak ekarri ditu berekin. Ondorio
|
horietako
behienena zera dugu, mugarik gabeko hazkunde ekonomikoak erabat kanpo uzten duela lurrak mugak badituelako ideia; horregatik, natur baliabide askok doaneko baliabidetzat hartzen dira, muga orotatik kanpo ustiatzeko modukotzat. Ildo beretik, garapen iraunkor kontzeptupean munduko gobernuek ez zuten sekula zalantzan jarri bere" aurrerapen" interesei halako zerbitzu bikaina eskaintzen zien ingurumen politika finkatua, eta ez zuten ulertu nahi gizarte berdintasuna ezin zela lortu aldagai ekologikoa kontuan hartzeke.
|
|
|
Eta ez gara soilik kanpo eragin ekologikoei buruz ari, baizik eta baita eragin sozialei buruz ere. Kanpo eragin
|
horietako
bat ez al da, akaso, aberatsen eta pobreen arteko aldea areagotzea, ez bakarrik sarrerei dagokienez baizik eta ia ia alderdi guztietan?
|
|
|
Eta ekonomialariek oraindik ere lanabes horri hainbesteko balioa ematea zeharo harrigarria da, historian zehar behin eta berriz zalantzan jarri ostean. Kritika
|
horietako
batzuek diotenaren arabera...
|
|
|
Aldera dezagun, ondoren, herrialde
|
horietako
batzuen aztarna ekologikoa. Beste herrialdeei eta aldagaiei dagozkien balioak, biztanleria, gaitasun ekologikoa, defizit ekologikoa, etab.?
|
|
|
Kopenhagen agerian geratu zen gizarte garapenaren helburu eta xedeek gizarte gatazka eta ezegonkortasun iturri nagusiak murriztera biderarazi lituzketela ahaleginak; gatazka eta ezegonkortasun iturri
|
horietako
bat arraza, erlijio edota beste hainbat arrazoiren eraginezko bazterketa izango genuke. Esparru horretan, azpimarratu egiten dira gizateriako gutxiengo baten zerbitzupean dauden munduko elite politiko eta ekonomikoek, kosmokraziak (Held eta McGrew, 2003)?
|
|
|
Herrialde askotan kultur aniztasuna denen ahotan agertzen da etengabe; bitartean, monokultura bat jabetzen da hedabideez. Hedabide
|
horietako
gehienen zuzendari edo gidariak business schooletan trebatutako enpresariak dira. Horien betekizun behinena akziodunen aurrean eta horiek burtsa kotizazioetan dituzten interesei dagokienez erantzutea da.
|
|
2006
|
|
|
Kontatu didate nola behin Nevadako ghost town edo mamu herri
|
horietako
batean western bat egitera joan zen Hollywoode  ko talde bat. Badakizu, John Houstonen The Misfits ere Renon filmatu zuten, ezta?
|
|
|
–Loreak maite dituzu? Edo loreak higuin dituztelako itxurak egiten dituzten mutiko bulartsu
|
horietako
bat zara?
|
|
|
Alferrik galdu zenituzten nire piano lezioak. Zurekin zebiltzan txori galdu
|
horietako
bat bihurtu naiz. Titiak astintzen nabil bideo pornoetan.
|
|
|
Jamesonek opil azukretsu bat murgildu zuen kafean eta zisne
|
horietako
baten antzera luzatu zuen lepoa.
|
|
|
Liburu denda zaharrak ikustatu zituzten, baita disko denda pare bat ere. Jamesonek aspaldian erregalatu zion Marianne Faith  fulen binilo erdi kraskatu bat denda
|
horietako
batean. Norikoren ahotsak gogora zekarkion abeslari ingelesaren ahots erlastua.
|
|
|
Alditxo batez, Norikok begiak itxi zituen, argazki
|
horietako
bat gogora ekartzen ahaleginduz edo. Izan zitekeen, adibidez, UNRko liburutegiko sarrera mailak, edota aireportuko ataria.
|
|
|
Gizonak eskuaz heldu zion gerritik emakumeari. Aspaldian saiatu ohi diren keinu
|
horietako
bat. Poliziek irribarre egin zieten, downtownera bidean.
|
|
|
Bertok alderik alde zabaldu zituen kartak oihal berdearen gainean. Esku zailduak zituen, eta tarot irakurtzen duten azti
|
horietako
bat zirudien.
|
|
|
Eguraldia gaiztotzen hasia zen. Bat bateko ekaitz
|
horietako
bat genuen gainean, indriska eta zaparradak.
|
|
|
Poltsari begira geratu nintzen. Wal Marten erosten diren kirol poltsa
|
horietako
bat zen, inoiz ere kirola egiteko erabiltzen ez direnak. Ez zeukan inolako ezaugarririk, eraztun batetik zintzilikaturiko tximino baten iruditxoa izan ezik.
|
|
|
Jakina, ez da ur handitako arraina. Jatetxe ziztrin bat kontrolatzen duen erdipurdi
|
horietako
bat da. Hemendik hiruzpalau hilabetera ezkonduko gara.
|
|
|
Besteko, neska gazte bat, gorri distiratsu batez apaindua. Lehenengo begiratu batean, 4 kalearen inguruan ageri diren prostituta
|
horietako
bat zirudien. Lente berde batzuen atzean ezkutaturik zeukan begi borobil pare bat.
|
|
|
Gaur ikusi dut iragarkia, ordu txikietan, tokiko telebista ziztrin
|
horietako
batean: El Ojo Que Todo Lo Ve/ Ven a conocer tu futuro, eta telefono zenbaki bat, auzo berri horietako helbide batekin batera.
|
|
|
Gaur ikusi dut iragarkia, ordu txikietan, tokiko telebista ziztrin horietako batean: El Ojo Que Todo Lo Ve/ Ven a conocer tu futuro, eta telefono zenbaki bat, auzo berri
|
horietako
helbide batekin batera.
|
|
|
Azken aldietan elkartu izan garen kafetegi berberean egin dugu hitzordua, hiribide nagusitik gertu, udaletxeak oinezkoentzako esparru bihurtu duen kale
|
horietako
batean. Ama baino lehenago heldu naiz, beti bezala; kanpoko mahai batean jesarri eta gintonic bat eskatu dut, baina azkeneko unean edaria aldatzeko erregutu diot zerbitzariari, kafe hutsa ekartzeko gintonicaren ordez.
|