|
2013
|
|
|
a) Idatzi zenituzten helburuen artean, aukera itzazue bi edo hiru; esate baterako," toki eta
|
herri
berriak ezagutzeko"," lagun berriak egiteko" eta" beste hizkera bat ezagutzeko" helburuak.
|
|
|
Musikari oparoa da. Gehienbat umeentzako musika egin izan du bere ibilbide guztian, eta horietako asko
|
herri
kantu bilakatu dira. Hezkuntzaren esparruan ere, kantuen bitartez, irakasteko eredu bat sortu du.
|
|
|
Esaldiak daramatza ezpainetan, baina ez aitortzeko. Herriz
|
herri
batutako hotza dakar oinetan, berea ez den paradisu txiki bat begietan
|
|
|
5 Foruak indargabetu zirenean, Bizkaiko Jaurerriak haritz honen azpian zin egin zuen Bizkaiko lurraldearen askatasunak errespetatzea. Han egin ziren Bizkaiko Jaurerrien lehendabiziko batzarrak, eta, handik aurrera,
|
herri
baten eta erakundeen iraunkortasunaren sinbolo bilakatu zen.
|
|
|
Artzaintzarako zonalde horiek
|
herri
|
|
|
b)
|
herri
lurren edo lur komunen
|
|
|
a)
|
herri
lurren edo lur komunen
|
|
|
tresna intsektu zapi
|
herri
kirol baltsa
|
|
|
Horietako batzuetan, Mari izan da protagonista nagusia. Euskal jainkosa
|
herri
bakoitzean ezagutzen da ustez bere bizilekua den mendi edo haitzuloaren izenarekin. Itxura bat baino gehiago hartzen ditu kanpora irteteko.
|
|
|
Herriz
|
herri
eta etxe etxe arraina saltzen zuten pertsonak.
|
|
|
Euskal Herrian tradizio handikoak dira
|
herri
kirolak. Horietako bat dira estropadak.
|
|
|
2 Zenbat kirol sailka daitezke
|
herri
kirolen artean?
|
|
|
h) Ba al da zuen
|
herri
inguruan zabortegirik?
|
|
|
Bestalde,
|
herri
barruan trafiko handia dago, autoek dute lehentasuna eta bizikleta nahiz oinezkoentzat dauden bideak oso urriak dira.
|
|
|
d) Mapa digitalen aplikazioetan, erliebe elementuak ikuskatzeko, erliebea bistaratzeko aukera hautatu behar duzue. Eskala handitzen zoazten heinean,
|
herri
izenak ez diren beste toponimo edo leku izenak ikusten joango zarete. Ba al dago
|
|
|
1 Bila itzazue honako
|
herri
hauen koordenatuak, mapa digitalen aplikazioarekin.
|
|
|
Datuak bilatzeko Ekigunean eskaintzen zaizkizun web orriak erabil ditzakezu. Nahi duzun herriko datuak topatzen ez badituzu, egin proba inguruko
|
herri
handi batekin.
|
|
|
3 Historiaurreko gizakiak bizi izan ziren gure lurraldean ere, jakina. Noiztik bizi dira gizakiak zure
|
herri
inguruan. Non bizi ote ziren?
|
|
|
Topatu al da
|
herri
erromatarren aztarnarik zu bizi zaren lurraldean. Ba al dakizu gaur egungo zein herritan dauden kokaturik?
|
|
|
Burdigala Asturica deritzona eta Tarraco Asturica. Bi galtzada horien inguruetan hainbat
|
herri
kokatzen ziren.
|
|
|
5 Denak
|
herri
berekoak ziren?
|
|
|
c) Igandean ospatuko den
|
herri
krosaren luzera lau kilometro eta laurden da. Zein da krosaren luzera km-tan?
|
|
|
Neurketak oso antzinakoak dira eta historian zehar neurketarako hainbat eredu edo unitate erabili izan dira. Horren lekuko dira garai batean Euskal Herrian erabiltzen ziren eta gaur egun
|
herri
kiroletan soilik erabiltzen diren ontza, kana, oina, etab. Euskal Herrian bezalaxe, beste lekuetan ere tokian tokiko unitateak galtzen joan dira eta, urteen poderioz, nazioarteko unitate bateratuak nagusitu dira.
|
|
|
1 Ekainaren 17an Gaztainbide auzoko jaiak hasiko dira eta auzotarrek
|
herri
kiroletako jaialdi bat antolatzea pentsatu duzue. Hauxe da herri kirol jaialdia iragartzeko kartelaren zirriborroa:
|
|
|
1 Ekainaren 17an Gaztainbide auzoko jaiak hasiko dira eta auzotarrek herri kiroletako jaialdi bat antolatzea pentsatu duzue. Hauxe da
|
herri
kirol jaialdia iragartzeko kartelaren zirriborroa:
|
|
|
4 Zer distantziatara egongo dira irudikatuta 1: 25.000 eskalako mapa batean, elkarrengandik 8 km-ra dauden bi
|
herri
–
|
|
|
7 Zein dira ezagutzen dituzun
|
herri
kirolak?
|
|
|
Ikastetxeetan banatzen duten aldizkari baten bidez albistea iritsi zaizu: inguruko
|
herri
bateko zingira eremuetan egin asmo den proiektu batek ika mikak sortu ditu. Udalak Zingira eremuan lantegiak eraiki nahi ditu, parke teknologiko bat sortu, baina hainbat herritar asmo horren aurka agertu da.
|
|
|
Europak" Nire ametsetako auzoa" egitasmoa jarri du martxan. Egitasmoaren helburua
|
herri
bakoitzean bertako gazteak herriko diseinuan inplikatzea da.
|
|
|
Europak" Nire ametsetako auzoa" egitasmoa jarri du martxan, egitasmoaren helburua da
|
herri
bakoitzean bertako gazteak herriko diseinuan inplikatzea.
|
|
2014
|
|
|
e) Dagoeneko baditu 25 urte Bizkaiko kostaldeko
|
herri
polit honetako ospakizunak.
|
|
|
lasterketaren egun mundiala. Motor hotsa
|
herri
osoan entzun zitekeen eta gasolina usainak birikak puzten zituen. Arnasa sakon hartu genuen zirkuituan sartu ginenean.
|
|
|
Gutxi asko, denok aritu izan gara irakurritako liburuen inguruan: lagunei eta ingurukoei gomendatu, gelakideen aurrean aurkeztu,
|
herri
liburutegiko liburu gomendagarrien txokoan gure iritzia idatzi... Hemendik aurrera, horiek hobeto egiteko ez ezik, ohar kritikoak plazaratzeko ere prestatzen aritu zara osagaian zehar.
|
|
|
2 Kultura jardueraren batean hor sartuta jaikutsukoak, artistikoak, kirolekoak eta euskararen normalkuntzaren arlokoak sexuaren ziozko bereizkeria egiten bada, euskal
|
herri
administrazioek ezin izango diote jarduera horri inolako laguntzarik eman, edo administrazio horien ordezkariek ezin izango dute jarduerotan administrazioaren ordezkari gisa parte hartu.
|
|
|
Juan Larrun Apezetxea (Euskal Herria Garbi
|
herri
plataformako lehendakaria)
|
|
|
a) Feudalismoa izeneko kontzeptu mapa osatzeko hitzak: kleroa,
|
herri
xehea, pribilegiorik gabeak.
|
|
|
Ignazio Irizar eta Jerardo Elortza, Olaitturriren
|
herri
antzerkia, 2010 (jardueraren egoerara aldatua)
|
|
|
Benetan diotsut han ere badirela kondeak eta dukeak, erregeak eta jauntxoak, antzeko legediarekin. Edonola ere, oñatiarren iritzia bada Oñatiko kondeak ez dituela hainbeste eskubide eduki behar,
|
herri
galdeketa bat egiteko eskatuko diot aitari.
|
|
|
Ignazio Irizar eta Jerardo Elortza, Olaitturriren
|
herri
antzerkia, 2010 (jardueraren egoerara aldatua)
|
|
|
Geografikoa: Oñatin,
|
herri
batzarrean
|
|
|
Oñatin,
|
herri
batzarrean, Oñatiko idazkari Eneko Lazarragakoak, Joana Araozkoa bertako alkate izendatzeko egin beharreko urratsak azaltzen ditu.
|
|
|
Geografikoa: Oñatin,
|
herri
batzarrean
|
|
|
1 Pastoralak,
|
herri
antzezlan bereziak dira. Antso Handia pastoralaren pasartea ikusten hasi aurretik, irakurri haren ezaugarriak.
|
|
|
Pastorala Erdi Aroko antzerkian jatorria duen Zuberoako
|
herri
antzerkia da. Bertsoen, kantuen eta dantzen bitartez antzezten den emanaldi hori urtero antolatzen dute.
|
|
|
Bertsoen, kantuen eta dantzen bitartez antzezten den emanaldi hori urtero antolatzen dute. Txandaka, Zuberoako
|
herri
bati egokitzen zaio horren ardura. Pastorala pertsonaia nagusi baten bizitzan oinarritzen da, eta bi bandoen (gaiztoak eta onak) arteko borroka baten arabera egituratzen da.
|
|
|
Gaztelako armadak mendean hartutako
|
herri
eta gotorlekuak
|
|
|
Nafarroa
|
herri
askea zen, erregea, gorteak, kontseilua eta armada zituen, baita Europan enbaxadoreak ere. Gainera, haren gortea garaiko kulturaren gune garrantzitsua izan zen.
|
|
|
Erdi Aroko gizartea, gaur egun ez bezala, estamentutan banatuta zegoen: 1 estamentua noblezia, 2 estamentua kleroa eta 3 estamentua
|
herri
xehea. Pertsona bat gizatalde batekoa edo
|
|
|
Erdi Aroari hasiera ematen zion ekintza Erromatar Inperioaren erorialdia izan zen, V. mendean. Mende horretan zehar Europa erdialdeko
|
herri
germaniarrak, Erromatar Inperioari eraso egin, eta, pixkanaka, inperioaren lurraldeetan kokatu ziren.
|
|
|
1 Osa ezazue taula, binaka,
|
herri
germaniarren nondik norakoak, mapan aztertuz.
|
|
|
a) Zehaztu ezazue germaniar
|
herri
bakoitzaren jatorria.
|
|
|
2 Begira ezazue baskoiak non zeuden kokatuta, eta izendatu zer
|
herri
zituzten inguruan.
|
|
|
d) Zer
|
herri
zeuden Iberiar penintsulan VI. mendean. Eta Frantzian?
|
|
|
Gerraren ondorioz, hainbat
|
herri
eta etxalde erre zituzten, hilketa ugari izan ziren, lurrak urritu ziren, fruta arbolak bota ziren, eta lanabesak hondatu ziren, besteak beste& Kontraesana garbia zen; mendekoak babestu ordez, gehiegikeriak egiten zituzten, diru beharrak zergak igotzera bultzatzen zituen, eta, ondorioz, nekazariak hiribilduetara* joan ziren ihesi; hortaz, hiribildu berri asko sortu ziren.
|
|
|
Gerraren ondorioz, hainbat
|
herri
eta etxalde erre zituzten, hilketa ugari izan ziren, lurrak urritu ziren, fruta arbolak bota ziren, eta lanabesak hondatu ziren, besteak beste
|
|
|
Noblezia, kleroa eta
|
herri
xehea
|
|
|
c) Izendatu elizak zituzten Donejakue Bideko hiru
|
herri
.
|
|
|
Alanoak, bandaloak eta sueboak
|
herri
germaniarrak ziren.
|
|
|
c) Zehaztu ezazu zer
|
herri
germaniar agertzen diren testuan: Alanoak
|
|
|
d) Zer dio testuak
|
herri
germaniarrei buruz. Aukeratu itzazue idazlearen ikuspuntua islatzen duten adjektibo egokiak:
|
|
|
2 Osa ezazue
|
herri
germaniarrei buruzko kontzeptu mapa, eskura duzuen informazioarekin.
|
|
|
Zer
|
herri
ziren? –
|
|
|
aske ez direnena. Nobleziak
|
herri
osoa babesten du. Beste ordena, aske ez direnena da.
|
|
|
Azteken arteko barne arazoa. Azteka Inperioa beste
|
herri
batzuk zapalduz eraiki zen, eta agintarien artean borroka handiak izan ziren boterea lortzeko.
|
|
|
guztiak utzirik hurbil zakizkidate, jarraiki zakizkidate[' jarraitu iezaidazue'] eta egizko legearen eta fedearen [fede katolikoaren] mantenatzen[' mantentzen'] eta sostengatzen lagun zakizkidate". Eta ha [i] nbat egin zuen, non bere
|
herri
eta ingurunekoak ere, sartzera zihoan eritasunetik [protestantismotik] begiratu [`babestu'] baitzituen. Eta gero, [protestanteek] herraz[' gorrotoz'] eta mendekuz bere jauregi ederra erre zioten.
|
|
|
XIV. eta XVIII. mendeen artean Nafarroako osasun arazo nagusia izurria izan zen. Lurralde osoan edo eskualde eta
|
herri
zehatzetan epidemiak agertzen ziren, aldizka, hilkortasun tasa aldakorrak eraginez, baina betiere 1348ko lehen agerraldi hura baino apalagoak. XV., XVI. eta XVII. mendeetan berragerpenak ere errepikatu egiten dira XVIII. mendera arte.
|
|
|
Kristautasunaren banaketaren ondoren, Eliza katolikoak erlijio katolikoaren garbitasuna zaintzeko sortutako Inkisizioa* erakundea indarberritu egin zuen, eta inkisidoreak herriz
|
herri
ibiltzen ziren erlijioaren aurkako kideen bila. Inkisidore ezagunenetako bat Pierre de Lancre izan zen.
|
|
|
Jauntxoek
|
herri
lurrak bereganatu nahi zituzten.
|
|
|
c) 1647an, Napolin, Masaniello arrantzaleak
|
herri
xehearen matxinada bat bideratu zuen espainiar agintariek ezarritako zerga igoera zela eta. Matxinada asko zabaldu zenez, Espainiako erregeordea agertu zen, eta Masaniellorekin akordio bat egin zuen, hura kapitain nagusi izendatzeko.
|
|
|
h) 1718an, Bizkaian, Busturialdean, Bilbon eta inguruetako herrixketan matxinada bat sortu zen Filipe V.ak aduanak lehorreko portuetatik (Balmaseda, Urduña eta Gasteiz) kostaldera eraman nahi izan zituelako eta horrek
|
herri
xehearen egoera okertuko zuelako; elikagai gehienak itsasoz ekartzen zituzten, aduana zergarik ordaindu gabe. Errepresio latzaren ondoren, 1723an aduanak barnealdera mugitu zituzten berriro.
|
|
|
Frantziako erregeak muga pasatu eta Nafarroako
|
herri
batzuk konkistatzen saiatzea.
|
|
|
Jauntxoek, boterea erabiliz,
|
herri
xehearen eskubideak murriztu nahia
|
|
|
Adibidez, uzta txarreko urtea bazen, espekulatzaileek* egoera horretaz baliatzen ziren prezioak ikaragarri igotzeko. Horrek, goseaz gain, haserrea ere eragiten zuen
|
herri
xehean, haren egoera kaskarrak okerrera egiten zuelako, eta, ondorioz, askotan gertatzen ziren espekulatzaileen
|
|
|
Gizarte gatazkak ere izaten ziren, gizarte mailen artekoak: nekazariak nobleen aurka altxatzen ziren haiek errentak igo edo
|
herri
lurrak kentzen zizkietelako, edo hirietako pobreak goi burgesiaren aurka horiek errentak igo nahi zituztenean.
|
|
|
Konstantinoplaren setioarekin otomandarrek inguruko turkiar
|
herri
askeen gaineko boterea ezarri eta amaiera eman zioten 1.100 urteko Bizantziar Inperioari.
|
|
|
Inguruko turkiar
|
herri
askeen gaineko mendekotasuna
|
|
|
Espainiarren iritsierarekin, ordura arte burdinazko armarik gabe bizi izan ziren
|
herri
baketsuak hil arte zapaldu zituzten.
|
|
|
Espainiarrak iritsi arte
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza, erlijioa eta ohiturak zituen.
|
|
|
Lorenzo de los Rios jauna, berorren, Maiestate jaunaren epaile den aldetik, (&) herriko biztanleen kontaketa egiten hasi zen lehen aipaturiko
|
herri
horretan (&) etxez etxe, berorrek, maiestate horrek, erabakitakoaren arabera.
|
|
|
Barba doktorea, Baeza herrira ezkondu eta han bizi dena, nahiz eta
|
herri
honetan ere ondasunak izan.
|
|
|
Hezkuntza sailak,
|
herri
bateko haur kopurua eta non bizi diren jakinda, erabaki dezake
|
|
|
Gure lurrak kendu ez ezik haiek sortutako kutsadurak gaixotasunak eragin eta elikagaiak murriztea ekarri zuen& Horren eraginez, a' i askok oihaneko bizilekuak utzi egin behar izan zituzten. Nagusiki, probintzia bereko beste
|
herri
batzuetara migratu zuten, herriek eskaintzen dituzten osasun eta bestelako zerbitzuen bila. 2002an egindako erroldaren arabera, 1.300 herritar baino ez gara gaur egun. Horietatik 180 Durenoko komunitatean bizi dira (Dureno herria Aguarico ibaiaren beste aldean dago).
|
|
|
Landaguneetan jende gutxi bizi denez, oso zaila eta garestia da
|
herri
txikietan eskolak izatea.
|
|
|
Atzerriko
|
herri
batera joateko bisa lortzeko kontsulatua
|
|
|
Hiri morfologiari buruz ikasitakoa aplikatzeko, txango bat antolatuko duzue gertuen duzuen hiriburura (edo
|
herri
handira), eta launaka, herri horren azterketaren ondorioak azalduko dituzue ikusitakoaren antzeko aurkezpen interaktibo batean. Hori ezin bada, egin ezazue txango birtuala Google Maps eta Google Earth erabiliz.
|
|
|
Hiri morfologiari buruz ikasitakoa aplikatzeko, txango bat antolatuko duzue gertuen duzuen hiriburura (edo herri handira), eta launaka,
|
herri
horren azterketaren ondorioak azalduko dituzue ikusitakoaren antzeko aurkezpen interaktibo batean. Hori ezin bada, egin ezazue txango birtuala Google Maps eta Google Earth erabiliz.
|
|
|
Hiriburuetako auzoak, askotan,
|
herri
asko baino askoz handiagoak dira. Adibidez, Bizkaiko Abanto auzoak 23.657 bizilagun ditu, baina Bilboko udalaren zati da.
|
|
|
Elkartu ezazue horietako hiri edo
|
herri
bakoitza dagokion definizioarekin.
|
|
|
Handik etorritakoek Euskal Herrian ere jokatzen dute. Gero eta
|
herri
gehiagotan sortu dituzte taldeak.
|
|
|
Jatorrizkoa ez den herrialde batera egokitzea berez zaila bada, familia kideak eta lagunak faltan botatzen direlako,
|
herri
hartzaileetan dagoen arrazakeriak, legediak eta kultura aniztasunak asko zailtzen du egokitzapena.
|
|
|
Casete fengasundeccu, (kaixo lagunok) Gutun honen bidez Mugarik Gabeko Ikasleak erakundeari laguntza eskatu nahi diogu Durenoko herritarrok. Dureno, Ekuadorreko Sucumbios probintziako
|
herri
bat da. Amazonas oihanean dago, Kolonbiako mugatik gertu.
|
|
|
Gure herria A' i
|
herri
indigenen (gaztelaniaz Cofan izenez ezaguna) komunitate bat bazen ere, 1972an Texaco petrolio konpainia petrolioa erauzten hasi zen lur hauetan. Petrolio konpainian lan egiteko asmoarekin Ekuadorreko hegoaldetik herritar askok Durenora migratu zuten.
|
|
|
Urtebetean,
|
herri
batean izandako hazkunde erreala.
|
|
|
Urtebetean,
|
herri
bateko jaiotza tasaren eta heriotza tasaren arteko aldea, mila biztanleko.
|
|
|
Urtebetean,
|
herri
batean berez jaiotako haur kopurua.
|
|
|
Urtebetean,
|
herri
bateko jaiotzaren, heriotzaren eta immigrazioaren arteko aldea, mila biztanleko.
|
|
|
Pertsona bat beste
|
herri
batera joaten denean.
|
|
|
2 Historian zehar, ijitoena izan da
|
herri
migratzaile ezagunetako bat. Europan mila urte badaramatzate ere, gaur egun bereizkeria handia jasaten dute ijitoek, oraindik ere.
|
|
|
jaiotzek, heriotzek, etorkinek eta emigratzaileek. Tasak kalkulatzea ezinbestekoa da datuen konparazioa egiteko; datu absolutuen bitartez, berriz,
|
herri
bateko nondik norakoak soilik azter ditzakegu. Beraz, datuak 1.000 biztanleko proportzioan (milako hainbeste) kalkulatzen ditugunean, demografia ezaugarri horren tasa lortuko dugu.
|
|
|
Eta jaiotza tasa altua dutenak
|
herri
garatuak al dira?
|