|
2000
|
|
|
XX. mende honek, aldaketa politiko erraldoia eta aurretigabea ikusi izan du. Hain zuzen ere demokraziarekin lehiatzen ziren beste sistema politikoen desagerpena edo iluntzea, alegia, monarkiak, aristokrazia, kolonialismoa, nazismoa, frankismoa,
|
herri
demokraziak etab. Mende honen hasieran, munduan ziren 55 estatuetatik 25ek zuten hauteskunde prozesurik, eta horietatik inork ez zuen boto eskubide unibertsalik (genero, arraza, erlijio, etab). Gainera, munduan egun diren 192 estatuetatik, mende hasieran, 33 beste estatuetako parte ziren eta 112 estatu kolonialen pean.
|
|
2001
|
|
|
Beren historian zehar EEBBek lepoan hartu zituzten berezitasunek bi joera kontresankor sortu dute kanpo politikan. Lehenengoa da, EEBBek, beren balioak zerbitzatzeko, beren nazio
|
herriaren
demokrazia hobetu behar dutela, gainerako gizateriaren itsasargia izanez; bigarrena, nazioaren balioek behartzen dute balio hauek mundu osoan defendatzera, gurutzada bat balitz bezala.
|
|
2002
|
|
|
ez du aparteko berezkotasunik demokrazia sendotzeko eta kohesioa indartzeko. Irakurri ohi zaienez, hedabideen bitartezko komunikazioak lagundu egin dezake
|
herrien barruko
demokrazia indartzen, baina ez da nahikoa hori bermatzeko. Esan ohi dutenez, herrien arteko kohesioan, hedabideen eginkizuna ez da nahikoa, nahiz eta lagundu dezakeen, jakina, baita ildo horretan ere.
|
|
2003
|
|
|
Bigarren nahasketa demokrazia hitzaren erabilera zen, hitz hori adjektibatu gabe azaltzen denean burgesa delako ia ia definizioz. Euskal Unibertsitateak, aldiz,?
|
herri
demokrazia, zekarren lekuan, populu demokrazia?
|
|
2004
|
|
|
Ez dut uste Batera ekimena bukatu denik. Eta hori demokraziak ekarri digu, gure
|
herri
demokraziak. Demokrazia mota horrek, nahitaez, politikoak eta gizarte mugimenduak eztabaidatzera behartzen ditu.
|
|
|
Euskaldunaren kontzientzian finko eta sendo ainguraturik dagoen azalpena, euskararen hondamendia ulertzerakoan, adierazi berri dugun legez, frankismoaren diktadurari datxekio. Kontzientzia horretan, oraindik aingurarik bota ez duen hizkuntza politika, Ipar Euskal
|
Herriko
demokraziarena da. Hau, itxura guztien arabera, ulertezina egiten zaio euskaldun zintzoari:
|
|
2008
|
|
|
EAJ, EA, Aralar eta NaBaik, askatasunik ezaren etekin ekonomikoetatik bizi direnek, orain arte inoiz lortu ez dutena lortu behar dute oraingoan. Euskal
|
Herrira
demokrazia ekartzea. Dardarka hasten naiz aurrekontuen truke ekarri ohi dituzten aurrerapenetan pentsatuta.
|
|
2009
|
|
|
bestelako konstituzio batzuekin, bestelako parte hartze praxi batzuekin, herri pobrearen balorazioarekin, errealitatean dominatzaile eta esplotatzaile istorioak dituzten kolektiboengatik pobretua izan denarekin. Hondurasko
|
herriak
demokrazia errepresentatiboari ezetz esan zion, eliteak ordezkatzen dituen demokraziari.
|
|
2010
|
|
|
Gauza bera gertatzen da gure gurasoen belaunaldiarekin eta gurearekin ere. Horiek ere ohartu dira posible dela
|
herri
demokrazia bat bultzatzea, non guk gure etorkizuna erabaki ahal izango dugun. Nik oso posible ikusten dut belaunaldi bateko epean aske izatea.
|
|
|
Baina nire Antigonaren bertsioan gertatzen da, Kreonte eta Antigona eztabaidatzen ari direnean, koroak, normalean pellokeriak esaten dituen ergel talde horrek, esku hartzen duela, eta bere burua ezartzen du segurtasun publikoko komite jakobino bat bezala. Koroak Kreonte eta Antigona atxilotzen ditu, esaten die" zuek borroka feudal horiekin nazioa hondamendira eramaten ari zarete"; eta diktadura herritar bat ezartzen du, Kreonte eta Antigona hiltzen ditu eta
|
herri
demokrazia ezartzen du [barre egin du]. Eta badakizue?
|
|
|
eta pentsalari eta zientzialari guztienak. Eta hala ere, onartzen dut ezinezko bat eskatzen nuela, zeren muturrak nagusitzen direnean, eta Espainian hala zeuden kontuak?, ez baitago erdibiderik, ez
|
herria
demokrazia batez erditzeko posibilitaterik. Baina ez ditut hitz hobeak Einsteinenak baino, lehengo batean Txopitea jaunak utzitako frantses aldizkari batean irakurri nituenak, desfile hartan sentitu nuena adierazteko:
|
|
|
1936ko uztailaren 25ean Bayreuthen Hitlerrek erabaki zuen Tetuanetik Franco jeneralak bidalitako laguntza eskaera onartzea. Francok Linzeko diktadoreri eskatu zion laguntza,, gure
|
herriaren
demokrazia ustelaren aurkako borroka eta Errusiaren buruzagitzaren menpean antolaturiko komunismoaren indar suntsitzaileen aurkako borroka xede?, Espainiaren eta Europaren salbaziorako. Walkiria, Wagnerren operaren emankizunean zegoelarik, jeneral espainolaren berria heldu bezain fite, Führer-ek antzezpen musikala utzi zuen bukatzeke.
|
|
|
Unamunoren eta Pio Barojaren pentsamenduak, Ortega Gasset eta Antonio Machadorenak, Gregorio Marañón eta Ramón y Cajalenak... eta pentsalari eta zientzialari guztienak. Eta hala ere, onartzen dut ezinezko bat eskatzen nuela, zeren muturrak nagusitzen direnean —eta Espainian hala zeuden kontuak—, ez baitago erdibiderik, ez
|
herria
demokrazia batez erditzeko posibilitaterik... Baina ez ditut hitz hobeak Einsteinenak baino, lehengo batean Txopitea jaunak utzitako frantses aldizkari batean irakurri nituenak, desfile hartan sentitu nuena adierazteko:
|
|
|
Beraz, bidegabea zela EHri halako kritikarik egitea, eta euskal gizarteak bazekiela nolako ahalegina egin zuten ezker abertzaleko kide guztiek egoera hartara iristeko eta Euskal
|
Herrira
demokrazia eta bakea ekartzeko.
|
|
|
Horra paradoxa, egundo egin diren ekintza terroristarik larrienak askatasunaren eta demokraziaren izenean egin direla. Eta lehergailu atomikoa lortu zuten sobietikoek ere, lehergailuak,"
|
herri
demokraziak" babesteko zituztela. Eta gaur egun ia mundu osoan nagusi diren arau politiko, ekonomiko eta kulturalak bakez eta akordioz ezik, sarraski hartan bermatu zirela eta, nola ez, Hirugarren Gerla Handi balizkoaren beldurrean.
|
|
2013
|
|
|
Familia, udalerria, sindikatua eta mugimendu nazionalaren" organo" sendoetan finkaturik. Stalin, Mao edo Horneckerek ere, euren erregimenak"
|
herri
demokraziak" izendatu zituzten. Eta zoritxarrez, jende asko dago munduan sistema antidemokratiko eta bertikaletara itzultzeko gogoz, kontsumo material nahikorik ziurtatzen badiete.
|
|
2014
|
|
|
Beste eredu baterako trantsizioan demokrazia molde desberdinak behar dira:
|
herrietan
demokrazia zuzena eta demokrazia parte hartzailearen garapena, eta herrialde mailan demokrazia ordezkatzailea. Europan demokraziaren kudeaketak hondoa jo du eta aipatu hiru demokrazia molde horien uztartzeak zulotik ateratzeko beta eman dezake.
|
|
|
Esaterako, herriaz denaz bezainbatean: ...n mistikoez josirik zegoen? 81 Aldiz,, garai horretako frantses batentzat herria soberaniaren euskarri abstraktu bat besterik ez zen, eta herri kontzeptua oso bereizia zegoen nazio kontzeptutik? 82. Frantzian, Alemanian ez bezala, herria ez zen bere hartan irauten zuen ondarea, konpromiso gehiegirik gabe aukera politiko eta kultural guztietarako gai zen elementu espekulatiboa; aitzitik, Frantzian,
|
herria
demokraziarantz zihoan protagonista zen?? 83 Ondorioz, nazioaz bezainbatean: –nazio pentsamendu etnografikoa [rentzat, hots, pentsamendu alemanarentzat]?
|
|
2015
|
|
|
Pertsonak, ingurumena eta
|
herrien
demokrazia" korporazio transnazionalen onuren eta eskubideen gainetik" daudela aldarrikatu dute 30 erakundek baino gehiagok' Euskal Herrian, TTIPi EZ!' manifestuarekin bat eginez. Nazioez gaindiko merkataritza eta inbertsio hitzarmenei" ezetz" esan diete atzo La Bolsan eginiko aurkezpenean.
|
|
|
7.000 biztanleko herri bat, Bilbotik 30 kilometro eskasera. Bizkaiko Batzar Nagusien egoitza historikoa zen Gernika, bai eta Arbola zaharrarena ere, zeinak euskal
|
herri
demokrazia sinbolizatzen zuen, Francok deuseztatua Hitlerren Kondor Legioaren laguntzaz. Aitaren ezintasunagatik mendeku hartzeko era bakarra ekintza eta subjektibitate modu berri bat zen.
|
|
2017
|
|
|
|
herri
demokrazia kontzeptua baliatzen dute euren burua definitzeko.
|
|
2018
|
|
|
227). Nazio estatuen krisiaren ondorioz, mugimendu nazionalisten berpizkundea gertatzen ari da, subiranotasunaren printzipioan eta
|
herriaren
demokrazian oinarrituta (Guibernau, 2008: 37).
|
|
|
Hala ere, betiko lelo mediatikoen kontra, eta neure oharmen askoren kontra ere bai, iragan burutugabe batetik gatozen eta futuro inperfektu batera goazen arren baltsa konplexu lorrindu honetan, uste dut baduela meritua eta balioa pobreen aldeko hautua egin eta herri xehearen ideia proiektu politikoaren erdigunean kokatu izanak. Gizajende horrek, subjektu parte hartzailea bihurtu ez den arren oraindik, beste edozeinek baino traba gutxiago du
|
herri
demokrazia eraikitzeko.
|
|
|
|
Herri
demokraziarik ez eraikitzeko ere traba gutxi du, jakina.
|
|
|
Frantziako Iraultzaren haize onak jo zituen euskal jauntxo ilustratuak, bertako
|
herri
demokrazia eta Periklesen Greziako hiri estatuetakoa batera errepresentatzeko ideia emanez. Arroiaben jaiotako apezpiku batek eginarazi zuen zeibaren atzean Tenpletea, Kuban, orden dorikoa atikoarekin nahasturik eta barruko sala Jean Baptiste Vermayren pintura muralez beterik.
|
|
2020
|
|
|
38 Adibidez, 2019ko 4 eta 5 epaiak aipa litezke. Lehenak Asanblada Nazionalak hartutako hiru erabaki indargabetu egiten ditu (OEAra atxikitzea, OEAren aurreko ordezkari berezia izendatzea eta urtarrilaren 23ko ospakizuna
|
herriak
demokrazia berreskuratu zuen egun bezala). Bigarrenak Nicolás Maduro lehendakariak aldarrikatutako salbuespen egoerari konstituzio babesa ematen dio.
|
|
|
38 Adibidez, 2019ko 4 eta 5 epaiak aipa litezke. Lehenak Asanblada Nazionalak hartutako hiru erabaki indargabetu egiten ditu (OEAra atxikitzea, OEAren aurreko ordezkari berezia izendatzea eta urtarrilaren 23ko ospakizuna
|
herriak
demokrazia berreskuratu zuen egun bezala). Bigarrenak Nicolas Maduro lehendakariak aldarrikatutako salbuespen egoerari konstituzio babesa ematen dio.
|
|
2021
|
|
|
Horiek gogoan ekingo diogu gure narrazioari, hasierako abiapuntutzat hartuta gurean, zehazki, hizkuntzaren eta literaturaren garapenean eragin duten baldintza historikoak izan zirela autonomizazio prozesuaren abiarazle nagusiak: hizkuntzaren estandarizazioa eta elebitasun legeak, 1975az geroztiko Hego Euskal
|
Herriko
demokrazia aroa, EAEko 1982ko Euskararen erabilera normalizatzeko oinarrizko legea eta Nafarroako 1986ko Euskarari buruzko Foru Legea.
|
|
|
Lasagabasterren esanetan (2007: 244), euskal literaturaren autonomizazioa zeharo baldintzatu duten une historikoak dira 1975az geroztiko Hego Euskal
|
Herriko
demokrazia aroa, 1982ko EAEko Euskararen Erabilera Normalizatzeko Legea eta 1986an Nafarroan Euskarari Buruzko Legea. Horiek guztiek ezarri zituzten euskal literatur sorkuntza eta edizioa laguntzeko eta indartzeko oinarriak, eta bide horretatik indartu zen euskal literaturaren autonomizazio prozesua.
|
|
|
Hori dela eta, ETAk Madrilen kolpatu du Koroaren ondoko hierarkia militar gorenetako bat, gure borroka borondatea eta nahi dugun mugara iriSteko gaitaSuna berreSten dituen erakuStaldi batean. EuSkal
|
herriari
demokrazia, SubiranotaSun eta aSkataSun nahietan laguntzeko, eta ESpainiako Erregimenari ulertarazteko indarraren gainetik arrazoia jartzea komeni zaiola, hotS, eSkaintzen dugun Su etena onartzera behartzeko, KAS Alternatiban formulatua den bezala".
|