|
2000
|
|
|
Irrati emandegi handi eta txikien arteko muga argiago marraztuta dago Nafarroan, bertan hiru irratiren artean eskuratzen baitute entzuleriaren ehuneko 65,1 Aipaturikohirurek emititzen duten programazioaren zatirik handiena Madrilen buruturikoa da.Irratigintza lokala
|
egon
badagoen arren, ez du entzule kopuru handirik eskuratzen.
|
|
|
gaztelaniazko albistegiak euskarazkoak baino joera handiagoa duEspainiako gertaeren berri emateko. Aldea ez da handiegia, baina joera bat erakustendu (esanguratsua, bestalde, bi albistegien artean ia erabateko parekotasuna
|
egon
litzatekeela kontuan hartuta, bata bestearen itzulpen izaki).
|
|
|
Oraindik ez dago, zentzu honetan, prentsaren etaikus entzunezkoen arteko gurutzaketa nabarmenik. Dena den,
|
egon
badaude interesgurutzatuak, irratian izandako Hachette en sarrera adibidez, baina oraindik nahikoabereizita daude prentsa taldeak eta ikus entzunezko enpresa taldeak. Kontzentrazioagehiago gertatu da industrian eta, bereziki, ikus entzunezkoan.
|
|
|
Arrakastatsuagoa izan zen telebistarakoegin zuen dibertsifikazioa, Tele kapitalaren %25 erosi baitzuen. Nahiz eta gutxiengoko posizioan
|
egon
–Berlusconi italiarraren Mediaset taldeak %40 du, eraginhandia izan du azken urteotako gestioan.
|
|
|
Telekomunikazioetatik dator, preseski, Espainiar Estatuko hirugarren talde nagusia, Telefonica alegia. Europako Batasunak hartutako telekomunikazioen liberalizaziorako ildotik, Telefonica, Espainiar Estatuko telefonoaren monopolioa zeukan konpainia, pribatu izatera igarotzearekin batera, izugarrizko nazioarteko eta multimedia arloko hedapen prozesu batean murgilduta
|
egon
da. Horren ondorioz, eta EspainiarEstatuari dagokiolarik, Antena orotariko telebista pribatu estatala eta Via Digitalsatelite bidezko telebista digitala menderatzen ditu.
|
|
|
Irratian, berriz, Estatu mailako kateen nagusitasunaren aurrean Euskal Herrikoirratiek ez dute jakin bertakotasunari leku bat egiten, Herri Irratiaren (OM lizentziakDonostia, Gasteiz eta Bilbon eta FMkoak Donostian, Loiolan eta Bilbon) edo NervionGorbea (bi FMko lizentzia Bilbon eta Gasteizen) taldeen salbuespenekin. Aipatutakohoriek alde batera utzita, ez da gaitasunik
|
egon
sare edo programazio bereziturikeratzeko; eta beste guztiak, independenteak zein El Correo ren Telebasconia irrati taldea barne, kanpoko programazioen menpe geratu dira. Horien ondoan, berriro ere, ekimen soziala garatu da, irrati libreen sare zabal batean oinarrituta.
|
|
|
Horrela, Artezarauaren ardatza teknologia berriakzirela eta (kablea, satelitea,..) Europako Batasunaren Estatuen arteko emisioenmarko juridikoa antolatzea bazen ere, errealitatean askoz irispen handiagokoaraua bihurtu zen azkenean, zeren Estatu Batuen aurrean europar ikus entzunezko produkzioa babesteko neurriak finkatu baitzuen, zerbitzu publikokoideien ildotik publizitatea mugatzen zutenak, kopuruan eta modalitatean (pelikulen barnean, adibidez)?. Hain zuzen ere, publizitate tarteak handitzekopresio komertzialak
|
egon
dira, neurri handi batean, Artezarauaren eraldaketaren atzetik.
|
|
|
Baina ikus entzunezko sistemak eratu eta antolatzeko ahalmenaren aldetik, Autonomia Estatutuen arabera, Erkidegotik Erkidegora diferentziak
|
egon
badira ere, autonomien harmonizazioarekin lehenengo eta telekomunikazioen liberalizazioarekingero, desberdintasun horiek leuntzen joan dira praktikan (GRETEL 2000, vol I: 465).
|
|
|
Xedapen garran tzitsuak dira, halaber, sozietateei dagozkienak etakontzentrazioarekin eta nazioarteko tzearekin zerikusia dutenak. Alde honetatik, bazkide bakar batek ezin du kapitalaren %49 baino gehiago bere esku izan, eta informatzera behartuta dago parte hartze esan guratsua izatea dakarren edozein operazioz39.Atzerritar bazkideen (Europako Batasu netik kanpokoak, alegia) esku
|
egon
daitekeenkapital zatia, bestalde, ezin da %25etik gorakoa izan.
|
|
|
Herri bat baino gehiago da egoera horretan bizi dena, hots, besteek ezarritakomugak hertsiegi dituena, bere bere propioak gura dituena, besteak beste bera izateko, besteen artean burua zutik
|
egon
ahal izateko baino ez bada ere. Herri bat bainogehiago da munduan bere mapa identitario ezaguturik ez duena eta besteekinposatutako mapa ikasi beharra duena.
|
|
|
Horren bitartez, nolaprentsaren irakurleak hala ikus entzunezkoen audientziak, egunero egunero, iakonturatu gabe, begien aurrean du, presente, errealitate politikoaren mapa sinbolikoa: eguraldi mapek, trumoiak non izango diren iragartzeaz batera, non horiek norenakdiren ere esaten baitute. Irrikitan
|
egon
ohi da ikusle irakurlea eguraldi iragarpenak zeresango duten jakiteko eta, nolabait adieraztearren, egunero egunero eskatzen diohedabideari mapa hori emateko; agian, politikoki erabakitako eguraldi mapa batsozializatzen eta ezartzen ari direla sumatu gabe.
|
|
|
Argitu dezagun, hala ere, modan
|
egon
arren, burujabetasunaren gaia ez delainteresgarria modan dagoelako bakarrik. Euskal txokora modak nortzuek eta zertarako ekartzen dituzten jakinik, modan egotea ez da kasu gehienetan batere seinaleona izaten.
|
|
|
XIX. mendean zehar eman ziren Afrika eta Amerikaren deskolonizazio prozesuetan ere nazionalismoak betebehar zentrala jokatu zuen. Momentu historiko horienartean nolabaiteko kontrajarritasuna agerian
|
egon
arren, frantses iraultzan eta Kubako askatasun gudan erabilitako argudiaketa nazionalistek antzekotasun handiagoak dauzkate desberdintasunak baino. Zabalo-k honela azaldu du arazoa:
|
|
|
Jite honen jatorria filosofia politikoan dago, akademian ere zuzenbidearenfilosofia hortxe kokatuta
|
egon
delako. Baina, filosofiaren historian eman diren bestejiteekin gertatu zen bezala, bere eraginak alor filosofiko horren mugak gainditu ditueta beste esparru batzuetara zabaldu da.
|
|
|
Euskal Herrian ere konstituzionalismoak orain arte ia urratu gabe
|
egon
denbidea irekitzen du abertzaleontzat. Nazionalismoa erronka berrietarako berregituratu behar bada eta erronka zaharretarako bere burua indartu behar badu, hortxe daukaaukera bat (ez bakarra, noski).
|
|
|
Aregehiago, kontzeptu hauen kasuan, sortu zireneko kontestua kontuan harturik, Europako mendebaldea eta garaia medio, guztiz dokumenta daitezke horien sorrera eta bilakaera. Honek beste edozerk baino gehiago salatzen ditu interes faltahorren atzean
|
egon
daitezkeen arrazoiak. Bestetik, eta hauxe da Brubaker en aburuz egoera ulertzeko bigarren argudioa, estatua egituraketa territorialtzat jo izan daorain arte, partaidetza albo batera utzita erabat.
|
|
|
Lasterasko baina, estatuaren eskumen eta betebehar bilakatu zen biztanlegoaren nondiknorakoen berri sistematikoki jasotzea, eta informazio jakin bat emango zuten dokumentuak jaulki eta zabaltzea, eta, azkenik, horiek egitera derrigortzea: besteak beste, aipatutako jaiotza agiria eta pasaportea, nortasun agiria, familia liburua eta abar.Ordutik aurrera, eginkizun hori estatuaren esku
|
egon
da, dokumentuak estatuek bermatu dituztelarik, baita nazioarte mailan onetsi ere, baliokide kontsideratuz.
|
|
|
eta nazioaren, unitate kulturaltzat hartuta? artekoloturarik ez zuen halabeharrez
|
egon
behar; bi elementu horien konbinazioa kontzepziobakar batean azaltzea, estatu nazioaren historiako ondorengo etaparen ezaugarri esanguratsuena izan zen.
|
|
|
Ez da
|
egon
behar kontraesanik, beraz, norberaren eta gizartearen libertateenartean (L' existencialisme est un humanisme; 1946an). Mendebaldeko hizkuntzagehienetan ez bezala, euskaraz gure etxea edo gure ama esaten dugu, aditzen lehenengo pertsona erabiltzean pluralaren eta singularraren adierak batuz.
|
|
|
Mendebaldeko hizkuntzagehienetan ez bezala, euskaraz gure etxea edo gure ama esaten dugu, aditzen lehenengo pertsona erabiltzean pluralaren eta singularraren adierak batuz. Ildo berekoadugu Sartre, erdian
|
egon
den pentsalaria (Gilles Deleuze-k zioenez, behintzat).
|
|
|
Nazio gisa ez digute geure buruaren jabe izaten uzten8 Izan ere, magrebiarrenegoera Parisen arazo etnikoa bada, Argeliako borroka antikolonialista gatazkanazionala izan zen, herri jakin batek lurraldearen burujabetasuna aldarrikatu zuenetik. Era berean, Espainian ijitoekiko arazo etniko kulturalak
|
egon
daitezke; bainaeuskaldunekin, berriz, gatazka nazionala dago, eta ez besterik.
|
|
|
Zer da, bada, gutxiengo egoeran dagoen taldea? Erantzuna erraza ez bada ere, printzipioz nolabaiteko akordioa
|
egon
daiteke talde batek biziberritzeko duenborondate kolektiboa dela esatean: hau da, nolabaiteko esfortzu kolektiboa, aldezaurreko arbasoen eta etorkizuneko aspirazioen arteko jarraipena adierazten duena (Weinreich 1986).
|
|
|
Berez, beren burua desberdin (hizkuntza, erlijio, etnia, eta abar tartean direla) ikusten duten taldeak soilik inplikatzen dira beren ezaugarri funtsezkoak babesten, estatu bateko herritar gisa integratuak
|
egon
zein egon ez.
|
|
|
Berez, beren burua desberdin (hizkuntza, erlijio, etnia, eta abar tartean direla) ikusten duten taldeak soilik inplikatzen dira beren ezaugarri funtsezkoak babesten, estatu bateko herritar gisa integratuak egon zein
|
egon
ez.
|
|
|
Hizkuntzaren alorrean kokatuz gero, Norvegiak bere gaintasuna lortzeko, Danimarkatik bereiztea zen helburua. Ez Suediatik, nahiz politikoki 1905anStockholm en menpean
|
egon
, eta ez Kopenhage-ren menpe.
|
|
|
Azalpena historikoa da. Norvegia 417 urtez
|
egon
zen Danimarkaren menpean(), eta, kulturaren aldetik, eragin nagusia Danimarkatik zetorkion, ezSuediatik (Suediaren menpean tartean egon zen 91 urtez, eta autonomiahandiz).
|
|
|
Azalpena historikoa da. Norvegia 417 urtez egon zen Danimarkaren menpean(), eta, kulturaren aldetik, eragin nagusia Danimarkatik zetorkion, ezSuediatik (Suediaren menpean tartean
|
egon
zen 91 urtez, eta autonomiahandiz).
|
|
|
1815ekoabuztuaren 6ko. Rigsakf delako suediar konstituzioa, Bernadotte Mariskalarenbultzadari zor zaio. Horretara, Stockholm-eko lege nagusiak 1844 urtera arteErrege
|
egon
zen biarnotar militarrari dagozkio.
|
|
|
Gertakarien ondorioz Oskar II.a hogeita hamahiru urtez
|
egon
zen. ErresumaBatuetako, errege (Suedian eta Norvegian, beraz):
|
|
|
Eta hor, nik uste, Europa eraikitzearen prozesua guztiz kontuan hartu beharreko datua da. Horrek aldaketak ekarriko ditu, ziur, nahiz eta nihaurez ados
|
egon
prozesu horieramaten ari den moldearekin. Gero eta gehiago, orain arte estatuen mailanfinkatzen ziren konpetentzia ekonomikoak Europanfinkatuko dira.
|
|
|
– Beste maila batean, profesionalek ere errebindikatu dute euskal selekzioa (JosebaEtxebarriaren kasua, adibidez), nahiz eta bidea itxita
|
egon
. Alternatiba ez da,, Espainiako selekzioari uko egitea.
|
|
|
Gaur egun, benetako aukera historikoa dugu erronka horri heltzeko. ...rte pasatu ditu Euskal Herriak etengabeautodeterminazio eskubidea aldarrikatzen, eta zentzu horretan bereziki azpimarratubehar da ezker abertzaleak jorratutako lana, urte askotan bakarrik aritu delako autodeterminazio eskubidea era duin eta koherentean aldarrikatzen, orain gurekin batera gauza bera aldarrikatzen ari diren horiek Euskal Herriaren hitza mugatzen zuenmarko batean etengabe murgildurik
|
egon
ziren bitartean, Euskal Herriaren kalterako denbora galtzen. Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik.
|
|
|
Batzar horren helburuak hauexek izan lirateke: prozesu hori bururainoeramatea eta Euskal Herriarentzat zein euskal herritar sentitzen diren guztientzatmarko berri bat diseinatzea, kontuan hartuz bai Udalbiltza, bai HerrialdeenGanbera, baita
|
egon
daitezkeen eta gaur egun dauden beste erakundeak, hauek erezeregin bat bete dutelako?, eta baita eragile politiko, sozial eta sindikalakere, denen artean eta ahalik eta parte hartze zabalenarekin marko berri hori eraikitzeko.
|
|
|
Hor dago gaur egungo gatazka gainditzeko gakoa.Eskubidea lortzeko, gure ustez, gaur egungo arazo nagusia Gobernu espainiarrarenjarrera da. Izan ere, eskubidea lortzeko, negoziazio politikoa
|
egon
behar da, etanegoziazio politiko horrek abertzaleen arteko akordioa eskatzen du, Gobernu espainiarrari planteamendu bateratua egin diezaiogun. Negoziazio politiko horretanabertzaleen arteko akordioa islatzen bada, Gobernu espainiarrak onartu egin du planteamendu hori:
|
|
|
Lacan-ek italieraz planteatzen duen. Che vuoi?? galdera formulatzen den gunean, goiko zirkuituan, beharrezkoa da analista ez dadin sostenga inolako aurretikoerantzunetan, hau da, inolako aurreiritziren mirabe izatea ezinezkoa dakion.Eragiketa analitikoa bera baino goragoko inolako helbururen zerbitzutan ezin daiteke
|
egon
. Analistaren gogoaren zerbitzutan egon daiteke soilik.
|
|
|
galdera formulatzen den gunean, goiko zirkuituan, beharrezkoa da analista ez dadin sostenga inolako aurretikoerantzunetan, hau da, inolako aurreiritziren mirabe izatea ezinezkoa dakion.Eragiketa analitikoa bera baino goragoko inolako helbururen zerbitzutan ezin daiteke egon. Analistaren gogoaren zerbitzutan
|
egon
daiteke soilik. Inolako diskurtsoerakundeturen edo inolako identifikazio sozialen egile ezin daiteke izan.
|
|
|
Konfidentzia hau bi eratara bakarrik altxa daiteke: edo psikoanalistak altxatzen du, bera ere konfidentziala den superbisioaren esparruan, edo bere analisia burututzat ematen duen subjektu batek, bertan ikasitakoapsikoanalistez eta beste psikoanalizatzailez osatutako kolektibo bati helarazten dio.Praktika modura psikoanalisia den horretatik ondorioztatzen da ezen, analista batanalista izatearen bermea, konfidentzia hori ebaluatzeko gune izan daitekeen komunitate batek bakarrik erakar dezakeela. Hori da gure aldetik Eskola deritzoguna.Zenbat eta zabalagoak izan bere oinarriak, hainbat eta gehiago onartu nahi zaiogaiari buruzko ezagutza baten ustea, nahiz eta hor ere berme absoluturik
|
egon
ez.
|
|
|
Tentsioberdina lot liteke negar egiteko gogoarekin, eta horrek gurasoen haserre edo errefusa ekar ote dezakeen beldurrarekin. Tentsioek askotariko esanahiak dituzte, etahaien jatorrian konpondu gabeko zenbait gatazka emozional
|
egon
daitezke.
|
|
|
Galarazi egiten dute kanporako mugimendua, kanporatzea bera, jendearengana eta mundura zabaltzea. Eta alderantziz, mugitzeko eta gauzak egiteko gaitasunean
|
egon
daitekeen edozein asaldura gatazka emozionalaren seinaleada. Terapia bioenergetikoan, mugimenduen kalitatea bi ikuspuntutatik aztertzen da: naturaltasuna eta kontrola.
|
|
|
Naturaltasuna norberaren adierazpenaren araberakoa da. Pertsona bat zenbat etabiziago
|
egon
, hainbat eta naturalagoak dira haren mugimenduak. Gorputza espresiboa da berez, eta haren tonizitatea etengabe ari da aldatzen barne sentipen etasentimenduak adieraztearren.
|
|
|
eta gero kontrakoa, zugan gustukoa dudana hauxe da...?. Miatu nahi denaren arabera aldagai asko
|
egon
daitezke (onarpena ukapena, dominantzia sumisioa, e.a.,). –Sentimentu honekin gera zaitezke??:
|
|
|
Liburu hau bereziki ametsen lanketan oinarritzen da. Ametseiburuzko tailerretatik ateratako kasetak erabili zituen horretarako, Esalen goInstitutuan
|
egon
zen bitartean().
|
|
|
Beti argia balego, norberak ez luke argia biziko. Argi iluneko erritmoakpresent
|
egon
behar du. Eskuinik gabe ez dago ezkerrik.
|
|
|
bereizi gabeko niaren masa. Eskala honek ez du esanahi patologiko zuzenik, nahiz eta eskalan zenbat eta beherago
|
egon
, hau da, ezberdintasun maila zenbat etabaxuagoa izan, gizabanakoak hainbat eta zaurgarriagoak izaten diren tentsioekiko, eta sintomen ebazpena hainbat eta zailagoa bihurtzen den. Familia nuklearreangertatzen da kementsuen bereizi gabeko ni kolektibo familiarra, zeinak osatzendute gizabanakoen selfaren zati handiagoa edo txikiagoa zurga baitezake.
|
|
|
Urte hauetan zehar azpian gorderik
|
egon
den eztabaida handia, psikoanalisiarekiko jarraipen lerroa defendatzen zutenen eta haustura osoarenaldekoen artekoa izan da; azken hauen arabera, teorizazio sistemikoek gizajokaeraren azalpenerako paradigma berria eratzen dute, besteak baztertzen dituena.Eztabaida konplexua izan da, sarritan gertatu da, eta oraindik ez da desagertuFamilia Terapiaren eremuan. Eztabaida hau hobeto ulertzeko, honako haugogoratu behar da, alegia, Familia Terapia Psikoanalisitik sortu zela, honek EstatuBatuetako establishment delakoa ordezkatzen zuela, eta komunikazioarenteorikoek teoria sozial berriak aplikatu zituztela terapia lanean.
|
|
|
1983an Familia Terapiak bere aurkezpen ofiziala egin zuen eremu psikiatrikoespainiarrean, Neuropsikiatriako Elkarte Espainiarraren XIV KongresuanParadigma Sistemikoa eta Familia Terapia ponentzia (Suarez eta Rogero, 1983) aurkeztu zuenean. Ordudanik, Familia Terapia beti presente
|
egon
da, bai testuingurupsikiatrikoan, bai testuinguru psikologikoan, modu sekundarioan bada ere.
|
|
|
sortzen da, eta bularra emateko garaiko beharrak sortutako barne tentsio displazenteroaren lehen eta hurrengo asetasunetatik buruan gordeta geratutako erregistroa da. Asetasunak sortutako objektuaren irudia buruan erregistratuta geratzen da aukeran, bertan
|
egon
ezean haluzinazioa sor dezakeelarik; gainera, asetzeko, edozein objektu aurkitzera bideratuko du.
|
|
|
Subjektu batek bertan joka ditzakeen antzeko rolen errepikapenen bidez, terapia taldeek egoera hauek argi ikustea ahalbidetzen dute. Adibidez, ikus daiteke (eta hau neurri handiagoan edo txikiagoan unibertsala dela esan genezake), esperientzia eta eraso latzen biktima moduan kexatu eta ager daitekeela pertsonabat, agerian eta bere ustez, horretarako arrazoi justifikagarririk
|
egon
ez arren. Halaere, ezin da konturatu besteekiko duen jarrerak, berarekiko portaera hotzak edoerasokorrak erakartzen dituela; beraz, azkenean egoera errepikatu egiten da, etaberriro ere ingurunearen, bidegabeko erasoaren?
|
|
|
Honetan ere, talde egoerak aldaketa batzuk moldatu behar izan ditu. Hala, subjektu baten ez da derrigorrezkoa saioa betetzeko; eta subjektu batisilik
|
egon
daiteke saio batean eta hala ere bertan hitz egiten denaz onuratu.
|
|
|
Txillardegi azkeneko 40 urteotan euskararen inguruko gertaera adierazgarrienetanaurrean edo atzean, baina beti murgilean
|
egon
izan den pertsona da. Gaur egun, euskararenak eta euskaldunonak ulertzeko ezinbesteko erreferentzia.
|
|
|
iritsi baino lehentxoago izan genuen geure belaunaldikoek haren izenarenlehen erreferentzia, mitiko samarra zena, zer esanik ez, gure lagunak ordurako eginazuena nahikoa eta sobera baitzen bere izena betikotzeko, ez baitzuen alferrik parte hartuizan Euskal Herriaren historiako bidegurutze nagusienetakoan, ene ustez, nagusienaedo erabakiorrena izan dena?, alegia, XX. mendeko erdialdean abiatu zen euskalmugimendu askatzaile berriaren ekimen sortzailean. Ekintzaile gutxi batzuk izan zirenlurrikara hura eragin zutenak; han
|
egon
zen bera. Aski niretzat.
|
|
|
Euskaldunok galbidera behartu nahi gaituen kontsentsutik aparte
|
egon
da betiTxillardegi, galbidea arropa demokratikoaren itxuraz jantzi nahi izan denean ere.Natural natural eta ozen aldarrikatu du disentsua. Beraren ibilbide luzearen ikuspegiaaurrean dugula, erraz uler daiteke Txillardegi gure gaur egungo gizartean inposatunahi diguten kontsentsuaren antipodetan egotea.
|
|
|
Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz. Zer esanik ez, horimingarri gertatzen zaie, teorian egoerarekin konforme
|
egon
ez arren praktikan egoerahorretan eroso bizi direnei, nola edo hala sisteman integraturik daudenei. Eta horrekekarri du bazterketa ofiziala; baina, aldi berean, horrek sortu du askorengan berelanagatiko eta ibilbide osoagatiko estimua.
|
|
|
txipiroia bere tintabeltzean! Urduri
|
egon
nintzen, lehendabiziko aldiz ikusten bainuen nire harridurako, eta beste zerbait ekarri zidaten. Ez dago burgoi eta harro egotekorik, baina hara geldituzaidan oroitzapena, beste guztiak itzaltzen dituela zoritxarrez, ahalkearen ondoriozduda barik!
|
|
|
Lehergai ttiki bataurkitu omen zioten: 18 hilabetez
|
egon
beharra zen Iruñeko presondegian, auzi batedukiz bitartean. Pentsa zer eskandalua Hazparnen!
|
|
|
Datorkidan beste irudi bat Txillardegi aita da: seme alabekiko harrotasuna, etaJoseba barruan
|
egon
zeneko sufrikario jasanezina, berak bizi izandako gabezia etaezbehar guztiak baino jasanezinagoa.
|
|
|
Geroago (ez aurrean, lehen bertsioan bezala) jo zuten leihoan etaagertu zen fraileen erretratua. Biharamunean bota zuten seme frailea komentutik, etagero sastre
|
egon
zen Laudion* Marcos hura (Arana 1996, 157).
|
|
|
Eulaliren ama basoan
|
egon
zen ikatz egosten eta gure gizona ikusi zuen ardieiadituten ea zein zen lodien, hura eroateko. Andrak egin zion:
|
|
|
leihoan hiru fraileren erretratuak urten zuenean «sustatu eta uleak holanlaztuta: egon bere ezin zirean etzean bere, eta derrigor
|
egon
behar eudien». Esperientziabizitu horiek gertakariaren egia bermatzen dute, nahiz ez lekukoek eta ez guk ere ezdugun jakingo zer izan zen egunkari agerpen hura.
|
|
|
Egin eutsien hilbegiran auzoak bildurik egozala, lamina sartu zangiltza zulotik, intxaurkusku batetik estalgi ederra atera eta hartaz estali hilaren gorpuaeta ohea. Hango emakumeek estalgia eskuratu nahi eudien, eta untzekaz josi oheari; baina gorpua eroateko orduan, josita
|
egon
zein ez egon, erraz batu euan oihalaneskatilak eta atzera, intxaur azalean sartu».
|
|
|
Egin eutsien hilbegiran auzoak bildurik egozala, lamina sartu zangiltza zulotik, intxaurkusku batetik estalgi ederra atera eta hartaz estali hilaren gorpuaeta ohea. Hango emakumeek estalgia eskuratu nahi eudien, eta untzekaz josi oheari; baina gorpua eroateko orduan, josita egon zein ez
|
egon
, erraz batu euan oihalaneskatilak eta atzera, intxaur azalean sartu».
|
|
|
Eta kasik seguru da, haren amak bazuela laminaren estalgiaren berri, bai eta katu sorgin zaurituena ere. Izanere, kontalari ospetsua izan zen Benita Handi, horregatik ezaguna auzoan, bilobek ongigogoratzen dutenez; eta haren ahizpa Juanak ere, Araneko hilbegiran
|
egon
zen izeko, kondaira piloa bazekien. da haiek ziotela mitoa gertakariari egokitu.
|
|
|
Euskararen aldeko herri mugimenduaren ezinbestekoaz ez du Txillardegik inoizzalantzarik izan; eta horixe eratzen, antolatzen eta bultzatzen saiatu da. Jakin besterikez dago, EHEren sorreran
|
Txillardegi
egon zela eragile eta, ideologo, nagusietako, etaEKBren sorreran ere partaidetza bizia eta erabakigarria izan zuela7 Beti egon da euskararenaldeko herri mugimenduan buru belarri inplikatuta.
|
|
|
Jakin besterikez dago, EHEren sorreran Txillardegi egon zela eragile eta, ideologo? nagusietako, etaEKBren sorreran ere partaidetza bizia eta erabakigarria izan zuela7 Beti
|
egon
da euskararenaldeko herri mugimenduan buru belarri inplikatuta. Horren izenean kritikatu du, baita ere, erakunde publikoen zenbait jokabide politiko, mugimendu hori makaltzera datorrena:. Harrokeriak puztutako erraldoikerien truke ekimen herrikoi apalak suntsitu nahia, zinez, sinetsi ezina da?
|
|
|
Euskal genomaren kasuan ere sorpresak ekar litzake ikerkuntzak, aipatutakoprogramaren lan horiek ekarri dituztenen parekoak: . Sorpresa batzuk ekarri ditu.Esaterako, 22 kromosomotan identifikaturiko gene bat legamietan eta gizakietan iaberdina da, nahiz eta legamiak eta gizakiak ebolutiboki nahiko urrun
|
egon
; honek genehonen garrantzi biologikoa agerian jartzen du, eta gene honetan gertaturikoaldaketarik txikienak ondorio larriak izan ditzakeela suposarazten digu? (Ibid.).
|
|
|
Bide honetatik jarrai dezaket hainbat zita ekartzen, han eta hemen irizpideakastero ateratzen dira-eta; baina uste dut aski dela gaiaren gaurkotasuna adierazteko.Euskal Herrian kultura eta balioei buruzko hausnarketa sakona, zabala eta bizkorradenok bultzatu behar dugulakoan nago, gure kultura eta nortasuna etorkizunerantzbideratzeko. Euskal genoma kulturala biziaraziz lan egiten duten zelulak badira, nahizeta egitarau zehatz baten barnean ez
|
egon
.
|
|
|
Sistema legitimatzen duena, gizabanakoarennahimena omen baita; baina hori kontrolatzen eta ezabatzen ahalegintzen da sistemabera! (Alderdi politikoak, hasieran luzaro debekatuak
|
egon
direnak mendebalekodemokrazietan, nahimen indibidual librearekin elkartezinak zirelako, orain nahimenbanako horiek ordena txukun batean, hots, kontrolpean bideratzeko tresnak baizik ezdira)... Kierkegaard-ek besteentzat uzten du, garai modernoan gaiztoa deitoratzea (Garoa-ren antzera); berak oraingo garai honen txepela deitoratzen du, gaiztoa izatekoere ez omen baitu kemenik.
|
|
|
Eta zer da existitzea, existentzia? Konplikazio handiegietan ez sartzeko, existentzialistek berek existentzia nola ulertzen duten ikusteko, irakurgai egokia dukeguUnamuno ren Vida de Don Quijote y Sancho delakoaren prologoa(. El sepulcro deDon Quijote?), autore horren ohiko sarkasmoarekin bulgaritate nagusiaren aurka.Gehien gehiengoaren existentzia, hau da, bizitzea, mundura etorri eta hortxe egoteada,
|
egon
, joatea tokatzen zaien arte?, estas pobres muchedumbres ordenadas y traaquilas que nacen, comen, duermen, se reproducen y mueren? 5?, ezer egin gabe mundua aldatzeko edo hobetzeko, urdailarena baino bestelako buruhausterik eta kezkarikgabe, utopiarik gabe, espirituarekin borrokarik izan gabe. –^Pero existen?
|
|
|
Laburbilduz. Apurtzaileen traiektoriaren hasieran errefusa
|
egon
ohi da, jasangaitza egiten den zapalkuntza espazioaren errefusa. Folklorekeriak, karlismoak (36an, arazorik gabe frankista bihurtua, bestalde), elizakeriak, euskalkien defendatzaileekagertutako garbizalekeria antzuak, eta, oro har, espazio espainolak menperatutakoarloetan euskaldunok erakutsitako jarrera makurrek sutan ipini zuten Txillardegi.
|
|
|
Errefusaren ondoren, bigarren momentuan, enuntziatu askatzailea
|
egon
ohi da.Txillardegiren kasuan nazio askapenaren aldekoa. Enuntziatu hau hutsaren gaineaneginda dago, eta hutsune hori sentitu egiten da, bakardade eta angustia modura.
|
|
|
Arana Goiriren Foruak, esan dugu jada, ez dira foru probintzial zaharrenbatuketa, komunitate historikotik omen datorren eta eternitaterantz proiektatzen denespiritua baizik. Beti dago jarraipenaren ideia elementu objektibatuan; nahiz etahaustura ere
|
egon
den, azkenean batasuna nagusitzen da. Kant-en idealismo formalalitzateke hau, historian zehar izakietan gauzatuz doan ideiarena, alegia.
|
|
|
Grabaketarako eskuko grabagailu arrunta erabili genuen eta hiztunen aurreanagerian
|
egon
zen.
|
|
|
– Komunikazioan espreski eta zuzenean oinarritutako euskararekiko ikerketarik ezdago, ezta unibertsitate mailan ere, nahiz eta komunikazioarekin lotzen direnikasgaiak eta titulazioak
|
egon
, gezurra badirudi ere. Zeharka gutxienez, ordea, kontuan hartu da.
|
|
|
–Belatxe, an e halako e, harrobi zahar bat dago, eta han Belatxen, orain beleak hemendabiltza, baina lehenago belea hemen gutxi ikusten zen, beleak han egoten ziren, beno, hori izan da sasoia, Solluben ardia eta ganadu asko egon denean, beleak ona etorribeharrik ez du eduki, ze bertan edukitzen dute jaten eta, bada orain Solluben ez dagoezer, hara Belatxera joan, guztiz arrisku handia
|
egon
!, baina guztizko arriskua, inoiz joannaiz, eskola galduta ere, bele habiak egoten ziren han, ezta?, eta huraxe habia hartzeko?
|
|
|
Bere goberna moldeetan oso berea izanik ere, susma daiteke Lauzurikak konfiantzako elizgizon minenen artean kontsultarik egin eta erantzunik jaso zuela. Gasteizkoeliz artxiboan
|
egon
daiteke horretaz argibiderik, artzipreste eta parrokia artxiboetan, eta, nork daki, agian Lauzurikaren artxibo pertsonalean. Bego hori, oraingoz, horretan.
|
|
|
Puntu hauen ondoren zetorren agiri honen mami politiko pastorala (martxoaren13tik aurrera indarrean
|
egon
behar zuena: 8 art.), eta hitzez hitz honela zioen:
|
|
|
– Praktikaren kontrolerako ez zen deus antolatzen, tradizioz edo egoerasoziolinguistiko euskaldunagoz indarrean
|
egon
zitezkeen hizkuntz ohiturei erebide utziz.
|
|
|
Ministroak gogorarazi zuen, Gobernuaren arauetan euskarazko predikua, otoitzaketa jendaurreko ekitaldiak, denak, zeudela debekatuta (preces y predicaciones y entoda clase de actos publicos). Gotzainak baliozko ezer iradoki izan balu, onartzekoprest ere
|
egon
zitekeela esan ondoren, gogor eraso zion eliz agintariarenari:
|
|
|
bezala definitzehori, eta zein garbiki iritzi zion, Gotzainaren bidetik joz gero, hizkuntz kontrolikgabeko egoera onartuko zela Elizako bizitzan. Berriro ere kontrolak Ordena PublikokoOrdezkariaren eskuetan
|
egon
behar zuela azpimarratu zuen Ministroak.
|
|
|
Ministroak berretsi egin zuen bere gobernu kontrola etazirrikitu gutxi utzi zion pastoraltzan hizkuntzak libreki erabiltzeari. Ministroa beldurzen egoera soziolinguistikoak egitarau politikoa desbideratuko ote zion, bainaGotzainak ezin zitezkeen
|
egon
ados ezarri nahi zen gobernu prozedurarekin. Bestebideren bat bilatu zen.
|
|
|
Hori guztia gorabehera,
|
egon
zen Atotxan hamarkada oso beteko predikari ibilaldia egokiro bete zuenik (J. Lasa), eta etorri ziren ahots berriak ere, beharbada, arrazoi guztiz?
|
|
|
Mintzaira horiek, beren muganaturaletan?
|
egon
behar zuten: eskola edo administraziotik kanpo, kultura idatziseriorik gabe, gaztelaniari eskubidezkoa omen zuen nagusitasunaren garapenamozteke, modernitaterako lekuz kanpoko irrika barik...
|
|
|
17). Gobernu gisako hau 1938ko otsailaren 1eraino
|
egon
zen indarrean, eta data honetan antolatu zuten Franco renlehenengo Gobernua.
|
|
|
Eta zer egin zuen, Gotzain arauakalbora utziz, Ministroaren esanetara ibili zirenekin? (Donostian, bederen, halakofranko
|
egon
baitzen).
|
|
|
Erran gabe doa, karlismoaren euskaltzaletasunaren historia oso bat egitekodaukagula oraindik, baina
|
egon
da alde hau zerbait aztertu duenik ere (e. b., Garmendia 1984: 425).
|
|
|
– Sintesian erabiliko diren unitateen ezaugarri prosodikoek definituta
|
egon
behardute. Sintesia egiteko unean, unitate egokiak aukeratzen dira eta ir tengo denseinalearen ezaugarriak adierazitakoenei egokitzeko aldaketa prosodikoakegiten dira horien gainean.
|
|
|
– Eten gehienak adierazirik
|
egon
ziren. Era berean, sarri askotan, esatariaktestuaren komei ez ziren jaramonik egiten, ondoko taulan erakusten den bezala:
|
|
|
Euskara beste edozein hizkuntzaren antzera teknologiatik hurbil
|
egon
daiteke, etateknologia euskaraz ere helduko zaie euskal hiztunei. Ahoskerari buruzko gomendioargien multzo batek aparatu teknologikoen hizkuntza kalitatearen hobekuntza baino ezdu ekarriko.
|
|
|
–Administrazioari dagokio, hortaz, hiritar guztion hizkuntz eskubideak lehenbailehen bermatzea, geure eguneroko harremanetan gizabanakook, diskriminatzengaituztenen aurrean, legea eskuan, nora jo izan dezagun, oraingo babesik gabekoegoeratik atera gaitezen. Eta luzaroegi geldi
|
egon
gara?.
|
|
|
Gure izaeraz duda mudatan dagoen euskaldunak honakoa jakin luke: baldin eta kulturaren izaera bereizlerik balego (eta
|
egon
badago) eta komunitatepolitikoak objektu edo errepresentazioen bidez identifikatu edo ordezkatzeko joerabalego (eta hau ere badago), ezin liteke gauzatu fenomeno komunikatibo hau kasupartikular batean honela eta beste kasu partikular batean hala. Kulturaren izaerabereizlea eta komunikazio mekanismoak zerbait izango badira, unibertsalak izangodira, europar kulturaren testuinguruan behinik behin.
|
|
|
Hasteko, eta arestian adierazi dugunez, musika fenomeno oso konplexua da etaharen burutzapen akustikoa fenomenoaren ardatza baldin bada ere, hori ez da alderdiesanguratsuena2 Ekimen musikalean gauzatzen diren sentieren artean kode akustikoarekin erlazionatzen direnek osotasunaren zati bat osatzen dute beste batzuekin, kidetasun sentimenduarekin erlazionatzen dena, alegia. Izan ere, adierazpen musikalbaten eraginpean hunkituak izateko, aldez aurretik baldintza egokiak sorraraztendituen kidetasun sozialaren sentimenak
|
egon
behar du gure baitan. Kontzertu bat, iaberdina da musikaren nolakotasuna?
|
|
|
Eta, oker ez banagobehintzat, adigai teorikoen eta eskarmentu enpirikoen arteko elkar osatze hori, berebilakaera soziolinguistikoan barrena, ez da gehiago desagertuko. Arrazoibideareneuskarri, gertakari soziolinguistikoen informazio zehatza lagun izango du beti.Datuaren argibidea, gertaeraren egiaztapena, gure antzera munduan
|
egon
diren etadauden herri menderatuetan jazotakoa euskalgintzaren eta aberrigintzaren zerbitzuetanjartzeko.
|
|
|
Gero, botere kontuaketa, Estatu auziak eta, hori gure egoerari omen dagokio. Izan ala
|
egon
; izaera ala egoera.Izatezkoa (hizkuntza) ala axalekoa (boterea). Honelako irizpideak darabiltza hainbatekeuskararen zoriari buruz pentsatzen diharduenean.
|
|
|
Orobat konparaketa adierazgarria gertatzen da gorputza/ ilintia inguma esperantzaren norabidean paratzea. Ilintia errauspean ezkutaturik
|
egon
ohi da (supeko sekretuan), eta, bere irudira gauak gorputza gordetzen du ingumaren sinbolopean. Hurrengopasarteak V. Aleixandre baten poetika formalaren sinboliko luzea islatzen digu:
|
|
|
Kontuan hartu beharra dago, azken hogei urteotan (biok batera heziketa zereginetan ibili garen haietan) pedagogiaren mundua etsipenak jota
|
egon
dela. Funtsezkoakizan zaizkigun egileek (Basil Bernstein, Michael Apple edo Pierre Bourdieu eta JeanClaude Passeron1) irakaskuntzak indarrean zegoen gizarte mota iraunarazteko besterikez zuela balio zioten.
|
|
|
Pentsatzeko da, orduan, ea Euskaldunok munduari egin diezaiokegun ekarpena, harrapakaritzako zibilizazioa? kriminaladela salatu eta Europan bertan harrapakaria izan ez zen beste zibilizaziorik
|
egon
zelaaldarrikatzea ez ote dugun izango. Adibidez, Europa Zaharreko. Gimbutas enmintzaira erabiliz?
|
|
|
bi monetak produktu baten forma hutsaren (M?) eta forma betearen (M??) antzekoak dira. Kontu unitateak ezin dira ordainketetan
|
egon
; eta ordainketa unitateen indar askatzailea ez datorkie jendearen konfiantzatik, oraingoz maizentzuten den moduan, objektiboki beraiek edukitzen duten produktutik baizik.
|
|
|
Heriotzaren aurrean deus ez balitz edo benetako ez balitz bezala jokatzen du gizaki arruntak; eta, hari bizkar emanez, lehenbailehenjotzen du telebistara, egunkarietara, eguneroko amorru unatura, heriotza ahantzinahian. Alabaina, filosofoak jakituria erdietsi nahi badeza, ezerezari aurrez aurrebegiratu dio, haren alboan
|
egon
. Heriotzaren bitartez aditzera ematen denezerezari buruz hausnartzeko gaitasunean nabari da, hain zuzen ere, espiritua adierazten duen jakintsu guztiz adituaren kemena.
|
|
|
Ordura arte nafar gorriarekin sorgortu samarra
|
egon
banintzen ere, berehalasuspertu nintzen eta itzulera haren xehetasunak galdetu. Bai, nik uste nuen AitaMorlans huraxe zen, urte askoan Ameriketan misioetan ibili ostean kaputxinoekSalbatoren daukaten komentura bueltan zetorrena.
|
|
|
Honezkero ahaztuta ere bai, orduko gehienak.Baina gauza jakingarri asko ditu komentu honek, bai. Gu kaputxinoak bertara etorribaino lehen ere, tenplarioen ospitalea
|
egon
ote zen aipatzen dute, Santiago bideanzihoazen erromesentzat eta; elizaren egitura ere, jakinaren gainean egongo zara ez delaedonolakoa: oso gutxi dira inguru honetan gurutze greziar eran eginak, lau besoberdinekin...
|