|
2000
|
|
|
Arazo bat gehitu nahi izanez gero, esan beharra
|
dago
XX. mendeko hainbat ezagutza formatu digitalean besterik ez direla existitzen, eta horren guztiaren kontserbazio iraunkorra erabaki gabe dagoela.
|
|
|
Asko ikasi zuen oso denbora gutxian. Gernikan berpizturik azaldu zenetik bi hilabete pasatxo ziren nik ezagutu nuenean, eta ordurako aski laketua
|
zegoen
XX. mendearen hondarreko Euskal Herriko bizimodura. Ordurako bazekien dirua erabiltzen eta neurtzen, eta baita jendearen tratabidea bizi zen garaira egokitzen ere, gehiegizko kunplimenduak baztertuta.
|
|
2001
|
|
|
Azkoitia ezdela Arranondo, eta militante edo artista izan nahi ez dutenentzat ez dagoelatokirik, ez dagoela etorkizunik (no future). Munduaren errepresentazio folkloriko zoriontsuko figuranteak langabezian
|
daude
XX. mende bukaera honetan (deskolonizatzearen fase herderianoa gainditu duelako azkenean euskal esparruak), eta beste ezerk bere bizitzari zentzurik eman ez diezaiokeenez, bere buruaz besteegitea besterik ez zaio gelditzen Xeperi. Eta hala egingo du, berarekin bateraeleberri ohiturazalea betiko lurperatuz.
|
|
2005
|
|
|
Piet Mondrian, Pablo Picasso edo Roy Lichtenstein bezalako sortzaileen estiloetan inspiratutako ateak oso politak dira eta, zalantzarik gabe, nortasun handia ematen diote dekorazioari. Antzeko aukerak
|
daude
XX. mendeko ikono irudiak erabiltzea, hala nola Audrey Hepburn, Beatles, Freddie Mercury eta Salvador Dalí. Aldaera guztien artean, honako hauek aipa daitezke:
|
|
2009
|
|
|
Errealitatea beste modu batera azaldu ezin, eta Sarasolak absurdotu egiten du poesia. Debate hori poesiaren doitasunarena, tradizio eta modernitatearena zabalik
|
dago
XX. mendeko bigarren hamarkadatik, eta ez da oraindik itxi. Eta Sarasolak eztabaida errekuperatu du, zabaldu egin nahi du hausnarketa.
|
|
|
Testu guztiak paperean daude, Argia asterokoa izan ezik; azken hori eskaneatuta dago eta, beraz, irudi moduan ikus daiteke (baita inprimatu ere). Testu horietatik Zenbakiztija lenengo ma, ea bakarrik sartuta
|
dago
XX. mendeko euskararen corpus estatistikoan.
|
|
|
Txillida Leku hementxe dago, Guggenheim museoa gertu, eta Altzuzako museoa ere bai. Oso kilometro gutxiren tartean
|
daude
XX. mendeko bi eskultore handienetakoak. Goizean museora joan, eta gauean kontzertu batetara joan zintezke.
|
|
2010
|
|
|
16 Berez, bi aldaerak lehian omen
|
zeuden
XX. mendearen hasieratik (lan honetako 7 oin oharra), baina, batuan larunbat hobesten denez, pentsa dezakegu horrek bultza dezakeela Ataungo gaztea aldaera hori hautatzera.
|
|
2011
|
|
|
Ametsa izango balitz munduko jende guztiarentzat janaria eta osasuna eta ongizate gutxieneko bat lortzea, hori da gure ametsa eta utopia eta hori lortu behar dugu 50 urtean, ba zoragarria izango litzateke; baina jeneralki, utopiak eta ametsak izaten dira mugatuagoak, beste esparru mugatuagoetara konkretatzen dira, eta orduan, ia beti bukatzen dira odolez eta sufrimenduz. Ikusi besterik ez
|
dago
XX. mendeko historia munduarena, ez bakarrik Europarena. Hor badago barrenean, esaten ez dudan gauza bat baina esango nukeena zehatzago:
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, bere sorreran, euskal nazioaren historiaeta eztabaida gauza bera dira, momentu berean sortzen dira: Erdi Aro Berantiarrean.Momentu hori ulertu gabe, eta harrezkero momentu horrek sortuko dituen eztabaidaeta segizioak kontsideratu gabe, ez
|
dago
XX. mendeko eztabaidak ulertzerik.Betiere «fedezko» momentu dezisionista edo erabakizko batean, momentu erabatideologikoan, amaitzen dugu: ba al da euskal naziorik, bai ala ez?
|
|
2013
|
|
|
Esaterako, bada alderik berrogeita hamarreko urteen bukaera aldera eta hirurogeiko hasieran Txillardegik eta Eusebio Erkiagak idazten dituzten eleberriei darien mundu ikuskeretan. Dena den, ez
|
dago
XX. mendera jo beharrik, ez bigarren erdiaren hasierara, ez geroagoko garaietara ere, mundu ikuskeren aldiberekotasuna ikusteko; XIX. mendean bertan ere, oinak Erromantizismoan zituzten idazlanekin batera, izpiritu neoklasiko batean zituztenak, alegiak, kasu, erne zirelako.
|
|
2016
|
|
|
Alabaina, ez zeuden 1936an, baizik eta 1961eko urrian, eta Pariseko hitzaldiarekin jarraituz, XIX. mendea legitimismo karlista espainolaren mendea izan zen bezala, arriskua
|
zegoen
XX. mendea errepublika espainolaren legitimismoarena izateko, hura jadanik Francok uzkailia zuenean, historiara iraganarazia, eta Euskal Herriak inondik ere gaurko estrategia behar zuen, eta euskalduna, ez espainola eta atzokoa, 36ko gerraurrekoa edo gerrakoa:
|
|
|
Kantinera irten zen egunean begiak eta oinak negarrez zituela bukatu zuen neskak senargaia du, herriko mutil zintzo jatorra eta ezkontzeko zorian
|
dago
XX. mendearen bukaeran.
|
|
2017
|
|
|
Modan
|
zegoen
XX. mendeko 20ko hamarkadan klase altuko alabek argazkigintza ikastea
|
|
|
Berlinen jaioa, 1909an, Alemaniako goi burgesia ilustratuko familia batean, judutar jatorrikoa. Argazkilaria, izan ere, lanbide hori, argazkigintza, modan
|
zegoen
XX. mendeko 20ko hamarkadan, klase altuko alaben artean. Aldaketa sozialek ekarri zuten burgesiako emakumeek ere ogibide bat ikastea, badaezpada ezkongabe geratzen baziren.
|
|
|
Berlinen jaioa, 1909an, Alemaniako goi burgesia ilustratuko familia batean, judutar jatorrikoa. Argazkilaria, izan ere, lanbide hori, argazkigintza, modan
|
zegoen
XX. mendeko 20ko hamarkadan, klase altuko alaben artean. Aldaketa sozialek ekarri zuten burgesiako emakumeek ere ogibide bat ikastea, badaezpada ezkongabe geratzen baziren.
|
|
2019
|
|
|
Baina era berean galdera ugariplanteatzera eraman gaitzake: zergatik ez da eleberri urbanorik
|
egon
XX. mendeko azkenherenera arte. Zergatik sortzen da eleberrigintza urbanoa 60ko hamarkada amaierakotestuinguru jakin horretan?
|
|
|
Pettanek kontatu zigunez, Mari Xor ipuina Joxe Arratibel fraile ataundarrak idatzi zuen. Joxemiel Barandiaranek ere ba omen dauka beste bertsio bat jasoa?, baina ahozko literaturaren transmisioa askotan bezala etena zen eta Miliak, frailearen herrikidea izanagatik, ez zuen ezagutu ere egiten. Pettanek argitu zigun Arratibelen Kontu zaharrak liburua miresgarria iruditu zitzaiola, eta bertan jasoak
|
daudela
XX. mende hasieran egileak etxean entzundako amandre ipuinak. Bitxikeria bat ere gaineratu zuen ikaskideak:
|
|
2020
|
|
|
Kontuan hartuta lehengo familiak ugariak zirala, auzunean bertan hainbat lagun bizi ziran. Hamar etxe eta ehun bat lagun
|
egozan
XX. mendearen hasieran.
|
|
|
collagea. Pablo Picasso, Georges Braque zein margolari hainbatek erabilitako teknika erabat presente
|
dago
XX. mendeko artean. Luciano Berio konposatzaile italiarrak idatzitako Sinfonia obran, hain zuzen, mugimendu oso bat aurki dezakegu beste musikari batzuen lan zatiak lotsa barik kolaz itsatsita.
|
|
|
Beste batzuek, berriz, liskar mota horri, protesta feministaren modu horri, dramatikoegia irizten diote. " Ez
|
gaude
XX. mendearen hasieran, Emily Davisonen garaietan", esaten dute.
|
|
2021
|
|
|
Desilusio politikoa, G. Lypovetskyren ustez, ez da nahikoa, labur gelditzen da. Hortxe
|
dago
XX. mendeko atsekabea, ados: Mundu Gerrak, holokaustoa, gulaga.
|
|
|
K.a. 3500 urtetik 3000.era bitartean, Mesopotamiako eguzki kiskalgarriaren azpian, Sumerko jenio anonimo batzuek lehenbiziko zeinuak marraztu zituzten buztinaren gainean, eta, horrela, ahotsaren denboraren eta espazioaren hesiak gainditu eta hizkuntzaren arrasto iraunkorra utzi. Idazketa ez da gizon emakume gehienen eskura
|
egon
XX. mendera arte, hau da, bost milurtekotik gora pasatu dira trebezia zabaldua izan arte —ibilbide luzea, zinez, berriki geureganatu dugun baliabide honena—.
|
|
|
1 Aipatu beharra
|
dago
XX. mendera arte" terrorista" terminoa gutxitan aipatu zela garaiko prentsan. Aipatu izan zenean atzerriko herrialdeetan, bereziki Errusian, izandako indarkeriazko ekintzen harira egin zen.
|
|
2022
|
|
|
Hitz ezberdinak erabili izan dira gorputz hauek izendatzeko. Zehaztu beharra
|
dago
XX. mendea arte ez zirela medikuen esku artean, eta sistema juridikoak zuela finkatzen sexua. " Berez ez doa medikuntzak pertsona intersexualak bere gain hartzea, prozesu sozio historiko baten emaitza da".
|
|
|
«Eraikuntza sozialerako gaitasun komunitario bat egon da», dio Otxandianok, baina, haren arabera, hainbat familia politikok utzi egin behar diote «iraganaren errentagarritasun partidista» ateratzeari: «Aitortu beharra
|
dago
XX. mendearen bigarren erdialdean abiatutako eraldaketa prozesu hori lidergo ugariren bidezko talde lana izan zela, eta herri honetako tradizio politikook protagonismo partekatua izan genuela».
|
|
|
Txileko Unidad Popularren garaiaz geroztik ikertu du ezkerraren bilakaera, eta, haren ustetan, Unidad Popularren garaira egin behar da atzera hori ulertzeko. Ezker belaunaldi berri bat izan arren, gazte horien diskurtsoan
|
badaudelako
XX. mendeko ezkerraren trazak.
|
|
|
Arabako Ilusionisten Elkarteko gure lokalean ere liburu sorta polita dago. Hor bilduta
|
dago
XX. mendera arteko magiaren ezagutza gehiena. Ai, hasi nintzenean halakorik eskura izan banu!
|
|
|
Cizre Kurdistaneko bihotzean egon ordez beste bi estaturekiko mugan
|
egotea
XX. mendean iritsi zen, Lehen Mundu Gerran Otomandar Inperioa zatitzean. Horren aurretik, baina, lehen zatiketa izan zen Persiako safaviden eta Anatoliako zati handiena bereganatu zuten otomandarren eta haien laguntzaile aritutako jauntxo kurduen artean.
|
|
|
Irudipena
|
dago
XX. mendean, gerraostean, emakumeak oro etxean geratu zirela, familia zaintzen eta haurrak hazten, kanpoko lana gizonei utzita. Alabaina, legeek eta usadioek horretara bultzatu arren, izan ziren hainbat andrazko, beharrak eta ausardiak hauspotuta, giroari aurre egin eta zenbait sektoretan aritu zirenak.
|
|
2023
|
|
|
Arrifeko lurraldea Espainiako protektoratu barruan
|
zegoen
XX. mende hasieratik eta hango herriak etengabe matxinatu ziren, okupazioari aurre egiteko. Abd el Krimek gidatutako gerrillariek 1921ean Annualen espainiar armadako milaka soldadu kalitu ondoren, koska bat gora egin zuen gerrak.
|
|
|
Fullaondok, ordea, ikusten du «lotura»
|
badagoela
XX. mendearen bigarren erdialdeko etorkinen ondorengoen eta egungo abertzaleen hegemoniaren artean, baina aldagai horri baino garrantzi handiagoa ematen dio ETAren osteko zikloari: «Garai berria egonkortu eta egituratu egin da, eta beste ziklo politiko batera goaz.
|
|
|
Beste hainbat tokitan gertatu zen antzera, Sierra de Francian ere mahastiak oso kaltetuta eta kopurua oso murriztuta geratu ziren XX. mende hasieran, filoxera tarteko, besteak beste. Hala ere, gaur egungo mahastietan
|
badaude
XX. mende hasierako mahasti zaharrez osatutako irla txikiak ere.
|
|
|
Zarauzko (G) bi lekukotasun hauek erakusten dute sistema indarrean
|
zegoela
XX. mendearen hasieran.
|