|
2001
|
|
|
Jatetxeen %30en ez
|
zeuden
emakumezko eta gizonezkoen komunak bereizita.
|
|
2002
|
|
|
Gainera, lanpostuen eskalan emakumeek maila apaleko enpleguak izango lituzkete, bai kualifikaziorik gabeko enpleguetan, bai enplegu kualifikatuetan ere. Enpresa zein administrazio publikoan
|
dauden
emakumezko zuzendarien eta exekutiboen kopuruapalak argi adierazten du hierarkia altuetara heltzeko eta bertan mantentzekodauden zailtasunak (kristalezko sabaia).
|
|
2003
|
|
|
Kopuru horiek erakusten dute nola aldatu den tabako kontsumoa biztanlerian, nola uzten duten gizonek halako ohitura kaltegarri hori, eta nola lotzen diren emakumeak. Duela hamasei urte, herrialde hartan% 30 gizonezko erretzaile gehiago
|
zegoen
emakumezkoak baino. Gaur egun, gizonezkoen% 42,2k eta emakumezkoen% 27,2k egiten dute hori.
|
|
2007
|
|
|
Nolanahi ere, gerora erabaki zuten GTCk aurkeztutako probak nahikoak zirela. Boluntarioen artean, emakumezko haurdunak ere bazeuden, eta, adituek frogatu zutenez, antitronbina erabat segurua da, eta eraginkortasun bera du haurdun ez
|
dauden
emakumezkoetan zein haurdunetan.
|
|
2008
|
|
|
Zinemaldiko arduradunen arabera, Banderas aitzindaria izan da Hollywooden ibilbidea egin duten aktore espainiarren artean. Streepi buruz, berriz, jardunean
|
dagoen
emakumezko aktorerik onena dela diote.
|
|
|
Aurreneko txandan zerrendaburu gutxi zeuden, eta denek irabazi zituzten euren partidak. Pistara lehenbizi irten zirenen artean Elena Dementieva, Lindsay Davenport eta Marion Bartoli
|
zeuden
emakumezkoetan, eta David Ferrer gizonezkoetan, eta laurek egin zuten aurrera.
|
|
2009
|
|
|
Astebetean hamar aldiz handitu dira A gripearen kasuak Nafarroan Nafarroako Gobernuaren arabera, A gripea dute Hondarribian udalekuetan zeuden 16 umek. Iruñean erietxean
|
dagoen
emakumezkoak ez dauka heriotza arriskurik. EAEko kutsatu biek hobera egin dute.
|
|
|
Iruñean Zainketa Berezien Gelan
|
dagoen
emakumezkoak ez dauka heriotza arriskurik.
|
|
|
Bestalde, 27 urte dituen eta haurdun
|
dagoen
emakumezko bat Bideko Ama Ospitaleko zainketa berezien gelan sartu zuten atzo, eta A gripeak jota dagoela baieztatu dute bertan.
|
|
|
Kongresua amaituta New Yorkera itzuli nahi nuen, ondoren kontatuko dudana egiteko, eta Columbiako aireportura joan nintzen hegazkina hartzera. Dorre Bikien Irailaren 11ko gertakarien ondorio modura, hegazkinera sartu aurreko polizi kontrolak oso gogorrak izan ziren eta kongresuan nirekin
|
egondako
emakumezko irakasle newyorktar bati nerbio atakeak eman zion. Estatubatuarra izanda ere, hain gogor miatu zuten ezen, susmagarri?
|
|
|
hizkuntzarenabstrakzio maila berdintsuan deskribatzeak emakumeekiko estereotipo orokorraren (emozio handikoa eta adimen txikikoa) aldaketarekin edo ahultasunarekin bategiten du (Glick eta Fiske, 1999; Spence eta Buckner, 2000), gurea bezalakolaginean, batez ere, non unibertsitateko emakumezko ikasleak hartu zuten parte.Gaitasun dimentsioan emakumezko eta gizonezko aktoreen artean ere egon zirenezberdintasunak; estereotipoarekin bat egiten zuen gizonezko gai estereotipoarenaurka egiten zuen emakumezko gai baino abstraktuago deskribatu zen. Atsegintasun dimentsioan, ez zen ezberdintasunik
|
egon
emakumezko eta gizonezko aktoreen artean.
|
|
|
Bigarren ikuspuntuak emakumearen erretiroarekin zerikusia du. Nahiz eta egun erretiratzear
|
dauden
emakumezkoen gehiengoa etxekoandrea izan den, erretiroaren ondorioz gerta litezkeen eraginak aztertzear daude. Hirugarren ikuspuntua «habi hutsaren» fenomenoarekin erlazionatzenda; alegia, erretirorako adina duten gizonezkoen eta emakumezkoen artean antzekotasun bat ezartzen da.
|
|
|
Apaizek elkarri behatu zioten. Zaharrena elizarantz higitu zen kaparen astuna ezin garraiaturik, baina berehala
|
zeuden
emakumezkoak kanpoan berriz. Gazteenak itzalki bat zabaldu zuen bestea gerizatzeko.
|
|
2010
|
|
|
Ikertzaileak Cambridgeko Ezagutza eta Garun Zientzien Unitateko Owen neurozientzialariak abiatutako lanean oinarritu dira. Hain zuzen, erresonantzia magnetiko bidezko irudigintza funtzionalarekin, ustez erabat inkontziente
|
zegoen
emakumezko bat aginduak betetzeko gai zela frogatu zuen Owenek 2006an: eskanerrak jasotako irudiak oso desberdinak ziren emakumezkoari tenisean jokatzeko imajinatzea eskatzen ziotenean, edo etxe baten barruan zebilela irudika zezala eskatuta.
|
|
|
Adierazle honek ere kritika batzuk jaso ditu, batez ere lan merkatuan eta gizartean egoerarik onenean
|
dauden
emakumezkoen baldintzak aztertzen dituelako.Era berean, lan merkatutik kanpoko dimentsioak, autonomia fisikoa edota tokikoerakundeetako parte hartzea ere oinarrizko aldeak dira genero desberdintasunaarakatu ahal izateko. Nahiz eta arazo horiek garrantzitsuak diren, herrialdeaskotako datuak jakinarazten dizkigu adierazle honek eta, horrela, emakumezkoeta gizonezkoen egoera erlatiboa argitzen du eta nazioarteko zein denboranzeharreko alderaketak ahalbidetzen ditu.
|
|
|
Emakume kopuru handiagoak nekazaritza sektoretik kanpoko soldatapekoenpleguetara sarbidea izan duen arren, guztientzako lanpostu duin bat eskuratzekojomuga erdiestetik urrun dago. Enplegaturik
|
dauden
emakumezkoen bi hereninguruk enplegu ahulak edo zaurgarriak dituzte, bai familia negozioetan (hau da, lanpostu ordaindu batean) bai norberaren konturako lanetan. Ordaindu gabekolanak duen ehuneko altuari, eskualde guztietan emakumeek burutzen duten, etaberez pisutsua den, etxeko lanen zama erantsi behar zaio; baina, datu hori ez daerregistratzen lan indarrari buruzko estatistika ofizialetan (Nazio Batuak, 2009).
|
|
|
ezkerrekoak kontrolatzen ditu mintzairaren prozesuak; eskuinekoak, aldiz, gaitasun espazialak (Springer eta Deutsch, 1989). Hainbat daturen arabera, gizonezkoak lateralizatuagoak
|
daude
emakumezkoak baino (Bryden, 1982), hau da, beraien hemisferioek funtzionatzen dute modu independenteagoan; ondorioz, gizonezkoetan, hizkuntzaren funtzionamendua gehiago zentratzen da ezkerreko hemisferioan eta emakumezkoetan, hemisferio bietan egongo litzateke banatuta (MacGlone, 1980; Sasanuma, 1980). Horrexegatik pentsa daiteke lateralitateak eragin dezakeela ezberdintasuna generoen artean.
|
|
|
Berdintasun Zerbitzuak eta emakumeen elkarteek antolatuta, hausnarketa gaien artean egongo da, batetik, emakumeen kontrako indarkeriari buruzko informazioaren tratamendu egokiaren beharra. Eta bestetik, errealitatearekin bat datorren eta estereotipo sexistetatik urrunago
|
dagoen
emakumezkoen eta gizonezkoen ordezkaritza komunikabideetan. Izan ere, “hedabideetan emakumeak biktima gisa gehiegi irudikatzen dira eta gutxiegi profesional gisa”, Keltse Eiguren zinegotziaren arabera.
|
|
|
Langileriako gazterik indartsuenak eta argienak kostalde hauetarantz erakartzen dituen emigrazioa dela-eta, euskal nafar probintziak euren populazio osasuntsuaren zati nabarmen batez gabetuta gelditzen ari dira; gizonezkoen taldea, kopuruan eta kalitatean apaldua, gainera desorekan
|
dago
emakumezkoen taldearekin alderatuta, beronek ez baitu proportzio berean emigratzen.
|
|
2011
|
|
|
Ertzainak eta anbulantziak heldu direnerako, lurrean
|
zegoen
emakumezkoa (Ecuadorgoa omen da biktima), baina ezin izan dute ezer egin salbatzeko eta lekuan bertan hil da.
|
|
|
Hobeak sentitzen ziren gizonezkook baino. Ez
|
zegoen
emakumezkorik bahitzaileen artean.
|
|
|
Bakarrik
|
dago
emakumezkoa?
|
|
|
Beste lehentasun batzuk ditu momentu honetan eta, beti bezala, gaia gerorako utzi du. Pentsa ezazue zer gertatuko zen umeak, senarra eta senideak etxean zaintzen
|
dauden
emakumezko horiek guztiak etxetik kanpo lan egingo balute!
|
|
|
Gabriel Lazkano derrepente jabetu zen. Arrosen ondoan
|
zeuden
emakumezko arropak zintzilik. Bikini koloretsua.
|
|
2012
|
|
|
Nafarroan parez pare
|
dago
emakumezkoen eta gizonezkoen erabilera haurretan, gazteetan eta helduetan. Adinekoetan, alabaina, altuagoa da gizonezkoen erabilera emakumezkoena baino, hiru puntuko aldea dago.
|
|
|
Zuberoako emakumeen kantaera jaso du. Alde ikaragarria
|
dago
emakumezkoak ala gizonezkoak entzun, eta kantua berdina da gero!
|
|
2013
|
|
|
langabezian egoteari utzi diotenen %86 dira. Hala ere, langabeen artean gizonezkoak baino 33.000 gehiago dira oraindik lanik gabe
|
dauden
emakumezkoak, guztira 2,4 milioi baino gehiago?. Gizarte Segurantzako afiliazioa 2003ko mailara jaitsi da, Espainiako Lan Ministerioak emandako datuen arabera.
|
|
|
lau titulu eskuratu arren, gabarrarik ez duzue atera. Argi
|
dago
emakumezkoen futbolean gu pribilegiatuak izan arren gizonezkoen itzalean jarraitzen dugula oraindik. Pausoak ematen ari gara, hala ere.
|
|
|
Komunikazio alorrean lanean diharduten emakumezko eta gizonezkoen kopuruak berdintsuak dira oso; aldiz, zuzendaritzako ateak itxiak dituzte emakumeek. Kazetaritza lanbidearen txostenak jasotzen duenez, oro har, goi karguetan dauden gizonezkoen kopurua hiru aldiz handiagoa da kargu berdinetan
|
dauden
emakumezkoena baino. Orokorrean, kazetarien kexa nagusiak bi dira:
|
|
|
Hori kontuan hartuta, azterketa bat egin du ikusteko, arazo kardiobaskularrekin lotutako ikerketetan, zenbatetan hartzen zituzten aintzat emakumezkoak. 1990eko hamarkadan, ez zegoen bat bera ere; izan ere, zabalduta
|
zegoen
emakumezkoak ez zirela bihotzekoak jota hiltzen. 20 urte geroago, badakigu uste hori okerra dela, bihotzekoak eta zirkulazio aparatuko patologiak direla eta izango direla heriotza eragile nagusiak.
|
|
|
Zergatik? Bada, ikerketak ikuspuntu androzentriko batetik diseinatzen zirelako, eta horren ondorioz, arriskuan
|
zeuden
emakumezkoak ikerketetatik kanpo geratzen ziren.
|
|
|
Aitortu ere aitortzen zioten era hartan mintzatzen zirenek, lagun zituèn bizpahiru emakume unibertsitarioren ahotik batez ere? Europan ere eginkizun
|
zegoela
emakumezkoen askapenaren aldeko iraultza, bai, baina ez zegoela, eskubideen garapenaren ikuspegitik begiratuta batez ere, europar emakumeak islamiarrekin konparatzerik, boza emateko eskubidetik hasita?
|
|
|
Bestela, zergatik ez dago futbolari maritxurik? Zergatik ez
|
dago
emakumezkorik futbolean. Futbolak emakumeak ezkutatzen ditu, eta hori da bere arrakasta.
|
|
|
Maialen Esnaola: " Berdintasunari erreparatuz, argi
|
dago
emakumezkook futbolean erraztasunik ez daukagula"
|
|
|
leize zuloetako garaikoak ote ziren, hain bizi ziren gizonek baztertuta, antza, haien zartailu eta zigorren beldur... Aitortu ere aitortzen zioten era hartan mintzatzen zirenek –lagun zituèn bizpahiru emakume unibertsitarioren ahotik batez ere– Europan ere eginkizun
|
zegoela
emakumezkoen askapenaren aldeko iraultza, bai, baina ez zegoela –eskubideen garapenaren ikuspegitik begiratuta batez ere– europar emakumeak islamiarrekin konparatzerik, boza emateko eskubidetik hasita...
|
|
2014
|
|
|
Oso gutxi dira gizon eta emakume portzentaje berdintsua edo emakumezko rol gehiago duten filmak, hamarretik bat baino ez. Emakumeak zuzendari lanetan
|
daudenean
emakumezko rolen datua gutxi igotzen da (%10, 6), are gutxiago emakumeek gidoia idazten dutenean (%8, 7). Baina pantailan gutxiago agertu arren, emakumeek gehiago" erakusten" dute; emakumezko aktoreen %26, 2" partzialki biluzik" agertzen dira txostenaren arabera, eta soilik gizonen %9, 4 biluzten dira gidoiak eskatuta.
|
|
|
Jaso nuen erantzunak ordeagehiago mindu ninduen: «Saiatu gara bati deitzen, baina ez
|
dago
emakumezkorik!». Eta nik aurrekoan Durangotik bueltan erositako zortzi disko ditut bat batean parean.Ohartu gabe, euskaraz aritzen diren zortzi emakume buru dituzten zortzi disko ditut.Pentsatu dut, ez inon inor egoteko, ez dela kopuru makala. Izan ere, duela urte batzukfesta bat osatzeko edo txosnetan emakumeen musika errekopilatzeko, estutasun uneakpasa izan ditugu.
|
|
2015
|
|
|
Bulego barrura egin zuten apur bat, baina mahaian eserita
|
zegoen
emakumezkoa ikusita, bertan geratu ziren Loyolari begira, zalantzan. Mingain puntan zuen ernegua irentsi zuen irribarre zimur baten mozorropean.
|
|
|
Ikarak zorrozturiko aienea entzun aurretik ere, asmatua zuen Kepak berearekin lurrean katigaturik
|
zegoen
emakumezko gorputz leun hura norena zen.
|
|
|
eta gainera ez baitzuen uste gizonik
|
zegoenik
emakumezkoari ezetza
|
|
|
Ezkonduta ez
|
dauden
emakumezko baten eta gizonezko baten arteko bizikidetzarako lotura iraunkorra da izatezko bikotearena. Izatezko bikotea badagoela onartzeko, baldintza batzuk bete behar dira:
|
|
|
Garai honetako liburuen paratestuan giza irudiak aurkitu ditugu, azaletan eta ilustrazioetan: ...ta bertan jatorri euskaldunekoak diruditen hainbat gizonezkoren siluetak txalupa baten inguruan burumakur; GPko azalean zein barruko orrialdeetan Josu Monteroren egiletza duten «Momias culturales» eta «Cabezas cortadas» sortako hainbat irudi espresionista, gizonezko itxurakoak tragikotasunez irudikatuz; azkenik, emakume bati dagokion irudi bakarra AEEko azalean ageri da eta jarrera sentsualean
|
dagoen
emakumezko baten gorputzari dagokio, atzetik eta lepotik behera: «Oihal finezko lo soineko luze baten antza duen zerbait jantzirik agertzen da, bizkarrez, gorputza aurrera makurturik, ukuilu bat izan daitekeen leku ilun batean.
|
|
2016
|
|
|
Aldea argia da kode aldaketaren erabileran ere sexuaren arabera: emakumeen bikoitzak baino gehiagok egiten duelako —%18; eta gizonek, %8— Bestetik, kode aldaketa egiten den elkarrizketen %53an daude gizonezkoak eta, aldiz, %82an
|
daude
emakumezkoak, alegia, elkarrizketa horien %18 dira gizonezkoak beren artean soilik ari direnekoak eta %47 emakumeak beren artean ari direnekoak.
|
|
|
Lenbach en erretratu handi bat zen, berezko neurriez egina, mahai atzeko paretan zintzilik zegoena aldare erretaula baten antzera. Bertan irudikatuta
|
zegoen
emakumezko ilehori zoragarria, zutik ageri zena, lepoa biluzik, haizemaile bat esku guantedunean, eta bere soinekoaren isats zetazkoa aurrerantz jarria, hanken luzera eta gorputzaren betetasuna nabarmentzearren. Suseganako Josette Artom baronesa zen, jakina.
|
|
|
Gustuz etzango zen Teresarekin, baina aspaldian Santos ezkontzaz hitz egiten ari zitzaion, Teresaren maitasunaz ari zitzaion, ama xaharraren penaz ari zitzaion, eta laguna osatzen ari zen zoriona bertan behera botako ote zuen beldurra zeukan Teresaren desiora makurtzen bazen, horregatik hasieratik ihes egin zion, laztan txikienak emanez gero, bai baitzekien zela bere gorputz zoragarri hartatik aldendu. Teresa harritu egin zen, bere edertasunaren liluraz seguru baitzegoen eta gainera ez baitzuen uste gizonik
|
zegoenik
emakumezkoari ezetza emango zionik oherako bazen, baina Ernestoren portaera ikusirik alde egin zuen bere nahiak kontsolatu gabe.
|
|
|
Nolako ernetasuna sozialismoa finkatzeko eman beharreko urratsei buruz ari ziren Vasco Lourenço eta Otelo de Carvalhoren hitzak buruz ikasten. Eta, ezagutzen ez nuen batek, nire ezkerrean
|
zegoen
emakumezko batek, belarrira: helburu iraultzailerik gabeko iraultza egin dugu, baina bankuak nazionalizatu ditugu.
|
|
2017
|
|
|
Sindikatu nagusien artean, bakarrean da idazkari nagusi emakume bat. Eta hemen egoitza duten finantza erakundeetako batean ere ez
|
dago
emakumezko lehendakaririk.
|
|
|
Emakume askok oso barneratua dute errugbia gizonezkoentzako kirola dela, eta pentsamendu horrek errugbia probatzera oztopatzen ditu. Garai batean ez
|
zegoen
emakumezkoen errugbi talderik, Hernanin eta Iruñean besterik ez zeuden eta gaur egun, berriz, emakumezkoen taldeak osatu dituzte. Hori pozgarria da".
|
|
|
Ia bost puntuko aldea
|
dago
emakumezkoen eta gizonezkoen euskararen erabileran: lehenbizikoen kasuan% 47,6, eta bigarrengoenean% 42,9 lehen hizkuntza, hizkuntza gaitasuna, eta euskara eta erdara erabiltzeko erraztasun erlatiboa. lehenik eta behin, emakumezko eta gizonezkoen artean, euskararen erabilerari dagokionez, alderik dagoen behatuko da. hona hemen, denbora esparru eta jardun mota guztiak kontuan hartuta, sexuaren arabera banatutako datuen taula eta grafikoa:
|
|
|
13 Grafikoa. Euskararen batez besteko erabilera osoa, sexuaren arabera(%). ia bost puntuko aldea
|
dago
emakumezkoen eta gizonezkoen euskararen erabileran: lehenbizikoen kasuan %47, 6, eta bigarrengoenean %42, 9 horrela, hizkuntzaren kale erabileraren neurketan azaldu ohi den joera berbera islatzen du hemengo emaitzak:
|
|
|
Hala, 2016an ligaren zazpigarren urtea izaten ari da. Gipuzkoan
|
zeuden
emakumezkoen traineruei estropadak jokatzeko aukera emateko sortu zuten liga. Getaria Tolosak eta Zumaiak bina Liga eskuratu dituzte, eta 2014an txapelduna San Juan izan zen, eta, 2015ean, Zumaia.
|
|
|
emakumezkoek, atzerritarrek etaesklaboek batera besteen taldea osatzen zuten, gizonezko hiritarren menpe (Pomeroy, 1987: 96). Sistema demokratikoa gailurrean
|
zegoela
emakumezkoen marjinazio soziala eta politikoa zabaldu zen.Ideologia zorrotzaren eraginagatik emakumezkoen eskubideak nahitaez gizonezkoen eskuetan utzi etabetiko adingabe bihurtu ziren.
|
|
|
Bularreko minbizia mundu osoko emakumeen tumore gaizto ohikoena da. Espainian ere, 2015ean diagnostikatuena izan zen, hau da, urte horretan
|
zeuden
emakumezkoen tumore guztien ia %30 Zortzi emakumetik batek, gutxi gorabehera, bularreko minbizia izateko arriskua duela uste da. Baina, nola alda daitezke faktore batzuk arrisku hori gutxitzeko?
|
|
|
Kadetetan jada mutilak eta neskak banatzen ginen. Nik momentu horretan nesken talde bat bilatu behar izan nuen, Durangon, Araban ez
|
baitago
emakumezkoen klubik. Orain dela urte asko Gasteizen bazegoen kadetetatik aurrera jarraitzeko klub bat, baina desagertu zen eta momentu horretatik aurrera bai nik eta bai txirrindularitzan jarraitu nahi zuten beste neskek Bizkaian eta Gipuzkoan beste klub batzuk bilatu behar izan genituen.
|
|
2018
|
|
|
Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian 2016an atzeman da emakumezkoek euskara gehiago egitearen portaera lehen aldiz. Nafarroan, parez pare
|
zegoen
emakumezkoen eta gizonezkoen erabilera adin talde guztietan, baina azken neurketan haur eta gazteetan nesken erabilera handiagoa dela jaso da. Helduen kasuan ez da alderik jaso.
|
|
|
Esaterako, hartu The Sopranos telesaila: mafiakideak batez ere gizonezkoak dira, eta horien inguruan
|
dauden
emakumezkoak haien emazteak dira, alabak... Baina Carmela Sopranoren pertsonaia zazpi sasoien buruan dagoeneko ez da bakarrik mafiakidearen emaztea, ez da pertsonaia planoa, asko garatzen da.
|
|
|
kultura eta etnia ezberdinetako gazteek euren esperientziak partekatzea futbolaren bidez.Bost kontinenteetako 623 taldek jokatuko dute aste honetan Donostia eta inguruak mobilizatuko dituen txapelketa honetan. Talde gehiago dira aurten, baina, berriz ere, gizonezkoen askoz talde gehiago
|
daude
emakumezkoenak baino; emakumezkoen 134 taldek baino ez dute parte hartuko. Gipuzkoa, Nafarroa eta Lapurdiko 35 zelaitan jokatuko dute gazteok, eta Donostian eta inguruetan hartuko dute ostatu; 72 hotel, egoitza eta kanpin egokitu dituzte horretarako.
|
|
|
|
dago
emakumezkoen nafar kirola sasoi onean dagoela, saskibaloian ere, Valladoliden urtarrilaren 3tik 7ra lehiakatu ziren Espainiako Txapelketetan kadete kategoriako Nafarroako Selekzioak Preferente Mailara igoera lortu baitzuen. Iñigo Baigorrik zuzendutako neskek partidu guztiak irabazi zituzten eta datorren urtean Estatuko hoberenen aurka lehiakatuko dute.
|
|
|
ikatzez eta guache zuriarekin egina. Garbi
|
dago
emakumezkoa aurrez aurre eta biluzik erakutsi nahi zuela pintoreak, baina akrobazia ezinezkoa da gizonezko batek ohe ertzean inor era horretan erori gabe sostengatzea, ez duzu uste? ”.
|
|
2019
|
|
|
Euskotren ligatik aparte, orain dela bi urte, ETE liga jaio zen. Bertan dabiltza egun Bizkaian
|
dauden
emakumezkoen lau traineruak: Deustu, Kaiku, Isuntza eta Ondarroa.
|
|
|
Ez
|
zegoen
emakumezkorik kirolean, salbuespen gutxi batzuk izan ezik. Atletismoa Maria Luisa Irizar zebilen, txirrindularitzan ni hasi eta gutxira azaldu ziren Orbea taldean Dina Bilbao zena, Josune Gorostidi, Amaia Elosegi eta hauek denak.
|
|
|
Joane Somarribaren garaia ere osoa bizi izan nuen. Beste kirol batzuetan, pentsa non
|
zeuden
emakumezkoak; adibidez, arraunean.
|
|
|
Nabarmentzekoa da aipatu dituzun bi entrenatzaile euskaldun horiek saskibaloiarekin urte askotan oso konprometituak egon diren emakumeak direla, emakumeen saskibaloian, zehazki. Biek argi eta garbi nabarmendu dute zenbaterainoko garrantzia duen emakumezkoak
|
egotea
emakumezkoen kirolean, eta beti aldarrikatu dute emakumeen eskubidea eta kalitatea kirola egiterakoan. Oztopoak oztopo, eta erresistentziak dauden arren, oso adibide esanguratsuak dira.
|
|
|
Benetan logikoena litzateke emakumezkoak
|
egotea
emakumezkoen klubetan, eta gizonak gizonekin aritzea, eta gero emakumeak eta gizonak nahastea berdintasun egoera batean. Emakumeak gizonezkoen kiroletara iristen dira, baina lehenago beste hainbat taldetan lanean aritzen dira.
|
|
|
Ez pentsa, inguruan ez
|
zegoen
emakumezkoen futbol talderik, eta lehenengo urtean saskibaloian jardun nuen, La Carlotako taldean, nahiz eta ni oso konforme egon ez. Asteburuetan, berriz, herriko mutilekin jokatzen nuen futbolean.
|
|
|
Sergeik atera begiratu zuen. Ezeroso
|
zegoen
emakumezkoen komunean hizketan.
|
|
|
Hezkuntza: Idurre Alonsoren (2010) erdigune literarioen inguruko ikerlanak argi uzten du, apenas
|
dagoela
emakumezkorik Hego Euskal Herriko batxilergoko 825 irakasle eta ikasle elkarrizketatu ondoren eratutako zerrendetan. Testuliburuetan gehien aipatzen diren idazleei galdetu zitzaien elkarrizketetan, baina baita ere ikasgeletan gehien irakurtzen eta gehien estimatzen diren idazleei buruz.
|
|
|
Essai sur la femme auteur en aurki daitezke idazle izateagatik emakumezkoek pairatu behar izandakoak, zeinek Mendebalde osoko literaturaren historia berridazteko balio luketen. Joanna Russek denboran hurbilago
|
dauden
emakumezko idazleak txertatzen ditu antzinatik datorren bazterketa eta jazarpen ubera horretan.
|
|
|
Bestetik, Whitek aztertu zituen euskal historiografia literarioetan agertzen ziren 261 egileetatik soilik 6 dira emakumezkoak eta hezkuntza arloan, Idurre Alonsoren lanaren arabera (2010), apenas
|
dagoen
emakumezkorik Hego Euskal Herriko batxilergoko 825 irakasle eta ikasle elkarrizketatu ondoren eratutako zerrendetan.
|
|
2020
|
|
|
Ingeniaritza Informatikoan, Energia Alorreko Ingeniaritzan eta Ekoteknologian behera egiten du emakumezkoen presentziak; %35en bueltan dabiltza hiruretan. Unibertsitateak emandako iazko datuak aintzat hartuta, Ingeniaritza Elektronikoan (%15), Mekanikoan (%15) eta Mekatronikoan (%7)
|
dago
emakumezko ikasle gutxien.
|
|
|
Bitxia da, baina esango genuke arte adierazpide diferenteetan, eta agian bereziki ipuin eta kondairetan, sagarraren figura eta haren sinbologia gehiago lotuta
|
dagoela
emakumezkoari," gaizkia" zentzu tradizionalean irudikatzeko sarri, sorginkerien elikagai, Edurnezuri eta zazpi ipotxen istorioan bezala.
|
|
|
Publikoan
|
dauden
emakumezkoen artean banatzen ditu loreak Boabdilek bere karrosatik," Salam Aleykum, emazte maiteok!" koipetsu esanez.
|
|
|
Hau da, emakumezkoak etxera 17:00etan iritsi behar badu bere lanaren ondoren, gero umeentzako askariak eta afariak prestatzen hasi behar badu, ba azken egunean ezin izango du osoko bilkura prestatu batzar nagusietarako. Luzaz aritu baldin bagara esaten lanaldi bikoitza, familiakoa eta lanekoa, egin behar izan dugula, eta horrek aldez edo moldez aurrera egitea eta zoriontsuago bizitzea eragozten digula gure esparru askotan, bada politikan
|
dauden
emakumezkoen kasuan jada hirugarren lanaldia da.
|
|
|
Hor zeukan oinarria sindikalismo handiak. Eta ez
|
zegoen
emakumezkoen sindikalismorik. Eta emakumezkoen lan guztiak merkatura irten direnean, lan horiek doan egiten ditugun zerbait izateari utzi diotenean eta negozio handi bat sortu denean, ia doan egiten jarrai dezagun nahi dute.
|
|
|
Logikoa denez, emakumearen idazkaritzak, berdintasunekoak eta feminismokoak (federazio bakoitzaren arabera izena aldatu egiten baita), emakumezko baten ardurapean egon behar du. Baina garrantzitsua da gainerako idazkaritzen artean zein
|
dauden
emakumezkoen ardurapean, zeren, uste dut organizazio sindikal guztietan gertatzen dela hori, idazkari batzuk sindikatuak dauzkan indartsuenak dira, hala nola negoziazio kolektibokoa eta ekintza sindikalekoa. Emakumezkook idazkaritza horietara iristea funtsezkoa da gauza asko desegiteko.
|
|
|
Edonola ere, gizonezko gehiago egoten dira prest, gurean adibidez azken boladan gizonezko gehiago liberatu dira, besteak beste emakumeek kontziliatzeko arazo gehiago ditugulako, etxeko zama gure gain hartzen dugulako esan nahi dut. Errepresentazioari dagokionez, zalantzarik gabe gizonezko gehiago
|
daude
emakumezkoak baino. Kontuan izanda zenbat emakume garen hezkuntzan (emakumeak gehiengoa dira hezkuntzan, eta partzuergoan adibidez %93 emakumeak dira.
|
|
|
Sari horiek ematearen atzean diskriminazio positiboa dago. Hori
|
dago
emakumezkoentzako txapelketak antolatzearen atzean ere, tartean munduko txapelketak. Helburua da emakumeentzat xakea erakargarri egitea, neskak erakartzea eta, denborarekin, gizonezkoen maila bera izatea eta emakumezkoentzako torneoak eta sariak beharrezkoak ez izatea.
|
|
|
Pasa den asteburuan klubak bilera egin zuen eta proba bertan behera uztea erabaki dute. “Gauden egoeran egonda, gehienei iruditzen zitzaien data gertuegi
|
dagoela
emakumezkoen afizionatuen, eliteen, jubenilen eta kadeteen mailako lasterketa bat antolatzeko. Maila horretako proba izanda eskakizunak handiak dira, eta ez zen ikusten proba behar bezala prestatzeko nahikoa tarte eta baldintzak daudenik, eta horregatik aurten ez da Lakuntzako Emakumezkoen Lasterketa jokatuko” azaldu du Aralar Taldeko Eddi Cerviñok.
|
|
|
Aulki mugikorrean aritu zinen Orion egin zenituen urteetan.Bai, orduan neskak arraunketa olinpikoan bakarrik aritzen ginen, tostako arraunketan ez
|
zegoelako
emakumezkoen ligarik. Egia da, batel estropada batzuk jokatu genituela emakumezkoen batel liga bultzatzeko, eta neskok ere tostako arraunketa egin nahi genuela adierazteko, baina niri ez zitzaidan tokatu liga ofizialik jokatzea.
|
|
|
Gure ikerketak ere norabide bereko datuak azaleratu ditu: hitanoaren erabileran desberdintasun handiak
|
daude
emakumezkoen eta gizonezkoen artean, bai senideen artean egiten den horretan eta bai lagunartean egiten den horretan, betiere emakumezkoenak izanik daturik baxuenak.
|
|
2021
|
|
|
COVID eragindako krisian ere gobernuek kapitala lehenetsi dutela salatu du mugimendu feministak, eta emakumeen kontrako erasoek ez dutela etenik izan: «Abusu polizial eta instituzional arrazistak jasan ditugu, ehunka kide etxetik kaleratuak izan dira, milaka emakumek lan merkatua utzi behar izan dute zaintza lanei heltzeko, indarkeria matxistak ez du etenik izan, eta krisialdiak eragin zuzenekoa izan du eremu feminizatuetan, bereziki egoera irregularrean
|
dauden
emakumezko langileen eremuetan».
|
|
|
eraikin berria, esaterako. Administrazio Kontseiluan ados
|
gaude
emakumezkoena ere zuzendaritza orokorraren barnean sartu izanarekin.
|
|
|
Kadete izan zinenean Nafarroako selekzioan aritu izan zinen, baina aurten, junior mailan zaudela izan da Espainiako selekziotik deitu zaituzten lehen aldia. Orain arte Nafarroako selekzioarekin ibili izan naiz, baina Espainiakoarekin ez, ez
|
baitago
emakumezkoen kadeteen mailako Espainiako selekziorik. Hortaz aurten, jubeniletan mustu naiz Espainiako selekzioarekin, Gema Pascual hautatzaileak deituta.
|
|
|
Emakume izate hutsagatik indarkeria jasan duten emakumezkoak beraien bizitzak berregiten, ahalduntze prozesuan lagundu nahi du protokoloak. Horretarako, orain arte zegoena hobetuz, indarkeria egoeran
|
dauden
emakumezkoei arreta zerbitzu koordinatu egokia eskaini nahi zaie. Hori dela eta, protokoloa sinatu duten erakundeek koordinatuki lan egiteko antolaketa eta irizpide batzuk onartu dituzte.
|
|
|
Tison Martel estadioa beteta
|
dago
emakumezkoen SPAC taldeari laguntzeko oso ondo defendatu dena lehen zatian.
|
|
2022
|
|
|
Ez dakit zer etorri den lehenik eta zer gero, baina emakume irakurlea ere ahaldundu da. Jada ez digu hainbeste axola gizonek ulertuko ote duten guk idatzitakoa, ze badakigu
|
badagoela
emakumezko publiko ahaldundu bat. Nik, idaztean, badakit hor dagoela, eta hor kristoren aldaketa nabaritzen dut nigan.
|
|
|
«1990eko hamarkada garai iluna izan zen, mezu matxistak ageri direlako pegatinetan. Garai horretan, oraindik ez
|
zegoen
emakumezkorik kuadrilletan, eta gaur egun gaitzesgarriak diren mezuak dituzte». 2010 urtetik aurrerako itsasgarriek, emakumezkoak kuadrilletan sartu ziren garaikoek, mezu «guztiz integratzaileak»ageri dituzte, baita LGTBIQ+ kolektiboarekiko ere.
|
|
|
Poetandreak ondu aurretik, bi helburu zituela aitortu du Lopez las Herasek: lehena, ezkutuan
|
zeuden
emakumezko poetak azaleratzea; eta, bigarrena, haien poemak euskarara ekartzea. Hala, hiru ekarpen egiteko sortu du lana:
|
|
|
Nagusiki gizonezkoenak direlako bildumako piezarik gehienak, eta «oso gutxi» direlako Europatik eta Ipar Amerikatik kanpoko lurraldeetako artistek sortutakoak ere. Bilduma osatzen duten 140 piezetako 26 obra bakarrik dira emakumezkoek sortutakoak, eta 17 dira bilduman
|
dauden
emakumezko artistak. Euskal artistei dagokienez, hirutik batekoa da proportzioa, Bidartek esan duenez —28 euskal artista daude guztira bilduman—.
|
|
|
Egun hauetan, futbola da Qatarren ikusmina sortzen ari dena. Baina nola
|
dago
emakumezkoen futbola han. Qatarko emakumeen futbol selekzioak 12 urte besterik ez ditu.
|
|
|
Mendiko posterretan edo egutegietan arraroa da emakumeak agertzea, mendi taldeen logotipoetan edo ikurretan ere beti agertzen dira gizonak. Hitzaldiak ematen ere bakarrik daude gizonak, ezin dut sinistu ez
|
dagoela
emakumezkorik gauza interesgarriak kontatzeko! Mendiko imajinarioa oso maskulinoa da, eta hizkuntza ere sexista da.
|
|
|
Goxo txaranga ez da aitzindaria, duela zenbait urte ba omen
|
zegoelako
emakumezkoen txaranga bat. Baina, gaur egun, bakarrenetarikoa da.
|
|
|
Bigarren aldia zen gizonezko batek horrelako komentarioa egiten ziona. Bere egitasmoa zalantzan jartzen zuena, aurrean
|
zegoena
emakumezkoa izateagatik soilik. Ez, ez da unea, beste baterako utziko du eztabaida hori kontsulordearekin.
|
|
2023
|
|
|
Gizonezkoek egiten dute gerra oro har, nahiz eta noski egon
|
badauden
emakumezkoek osatutako gerra armatuak ere. Eta askok baietz dioten arren, ez da egia:
|
|
|
Jakina, errua beti beste batena, eta baldin
|
badago
emakumezkorik askoz hobe, badugu errudun nagusia, ia bakarra, Keparen amak ez zuen dudarik, alajaina.
|
|
|
Zientzia diziplinei erreparatuz gero, ingeniaritzan aritzen dira lagun gehien (20.939), eta horietatik %27, 6 bakarrik dira emakumezkoak (5.786). Alta,
|
badaude
emakumezkoak gehiengoak diren pare bat diziplina: medikuntza zientzia (%59, 8) eta bioteknologiaren sektorea (%59, 7).
|
|
|
Egun, ez
|
dago
emakumezko euskal presorik lehen graduan, eta gehienak —22 preso— Euskal Herriko kartzeletan daude. Halere, gogoratu dute lau direla oraindik ere Espainiako eta Frantziako kartzeletan preso daudenak; bina estatu bakoitzean, Euskal Herritik 400 kilometrotik gorako distantziara.
|
|
|
Hala azaldu du Arantza Camarero Bilbo Zaharra euskaltegiko ordezkariak: «Gaur egun lehen lerroan
|
dauden
emakumezko guztiak omentzea izan da asmoa, literaturako ahots eta begirada berriak jasotzea, eta klasikoetatik orainera zubiak eraikitzea».
|
|
|
Eman zituzten datuei so, ez da askorik aldatu Caritasera laguntza eske doazenen profila: bakarrik
|
dauden
emakumezko etorkinak dira gehienak. Iaz Caritasek artatutako hamar lagunetik ia sei emakumezkoak izan ziren.
|
|
|
Bilboko bi ertzain etxetan sexu eraso bat salatzera joandako emakume baten kexaren harira egin du eskaera Arartekoak. Iazko udan izan zen; biktimak jakinarazi du lehen komisarian ez
|
zegoela
emakumezko poliziarik, eta «pribatutasuna eskatu behar» izan zuela, itxaron gelan artatu zutelako, jendaurrean. Gainera, nabarmendu du ertzainetako bat «aurkakotasunez» mintzatu zitzaiola, «larderiaz», «jarrera penagarriarekin», eta harekiko harremanean «indarkeria pairatu» zuela, bai birbiktimizazioaren ondorioz, bai jatorriagatiko diskriminazioaren ondorioz.
|