|
2000
|
|
|
Araban motelago ari dira lanean. Momentuz Gasteizko gune batean bakarrik aurki
|
ditzakegu
edukiontzi hauek. Ekainean ipini zituzten 40 lehenak.
|
|
|
Kantu ezagunak dira denak, eta Goio Garaialdek gehien entzun izan diren bertsioak mantendu ditu. Euskal kantutegi zaharreko doinuak (hala nola, «Triste bizi naiz eta», «Begiak parrez parre», «Maitetxu itsasoan dago», «Egun da Santi Mamiña», «Itsas mutila», «Katalintxu» edo «Aitorren hizkuntz zaharra») aurki
|
ditzakegu
diskoan, erdarazko beste kantu klasiko batzuen artean («Cuando sali de Cuba», «Los niños del Pireo», «Marina», «Cuando sale el comboy de Santa Fe» eta «Adios en el corazon», besteak beste). Hau da Goio Garaialderen lehen diskoa, eta orain artean ez du kantu propiorik asmatu, beti jo izan baititu lagunartean eskatu izan dizkioten kantuak.
|
|
|
Erritmo eta eguraldi beroen bila bagabiltza, Tenerife omen da egokiena. 50.000 pezetarekin astebeteko hotela eta hegazkina lor
|
ditzakegu
. Gehiengoak aukera honi heltzen dio, agentzian esan digutenez.
|
|
|
Literotura bilduma iritsi arte bi hauek izan dira euskal literatura erotikoaren zerrenda laburra osatu dutenak. Orain, beste lau gehitu
|
ditzakegu
eta berriak ere aurki etorriko dira. Gora doa beraz, euskal literatura lizuna ez zen zaila, baina.
|
|
|
dira, eta epeletan epelena den Bizkaian, limoiondo eta laranjondoen artean goza
|
ditzakegu
ale ederrenak.
|
|
|
topa
|
ditzakegu
. Igokarien artean endolaharra(
|
|
|
Hala ere, ez dute dagoen garo dena moztu eta pilatu, oraindik ere iratze asko baitago zelaietan usteltzen. Biluzik dauden meta ardatzak ere topa
|
ditzakegu
bidean. Baina ez dakit biluztasun hau zergatik den, jadanik iratzea erabilia izan delako edo oraindik bildu ez delako.
|
|
|
Komunikabideetan eta publikoan gehiegi hitz egiten dugu eta elkarren artean gutxi; deskalifikaziorako joera handia dago. Bidea leuntzeko zerbait aurkeztu eta hori atzerapausotzat jo... guk ere esan
|
ditzakegu
EHri buruzko antzerakoak, baina nora goaz horrela. Batak besteari errua botatzearena frogatutako formula da, eta horrek ez du deus konpontzen.
|
|
|
Clifden hiriburutik makina bat txango antola
|
ditzakegu
, adibidez Sky Road zoragarrian zehar ibiltzea, edo ardiz betetako mendixkaren bat igotzea, edota gida turistikoetan azaltzen ez diren errepide txikietatik galtzea. Gozatu ederra hartuko dugu, euririk egiten ez badu behintzat.
|
|
|
Ukitzeko aquariumean jendeak eta bereziki umeek kaltegabeko itsas espezieak uki ditzakete (itsas izarrak, bertoko marrazotxoak, katu-arrainak...). Mikromundu aquariumean, berriz, bi bideokamerek eta monitoreak lagunduta, gure begiz ikusteko txikiegiak diren espezieak beha
|
ditzakegu
. Gaikako aquariumean, itsasuge tropikalak, arrain arriskutsu eta pozoitsuak, arrezifeetako arrainak, bertokoak eta beste hainbat espezieez goza dezakegu.
|
|
|
Elizaldean bertan Esteban Donea Enparantzaren (fija zaitezte iturrian) inguruko kaleetatik paseo atsegina burutu daiteke, bertan dagoen XVII.eko Udaletxea (arkupeak eta haraneko armarri bi), San Esteban eliza (visigotikoa lehenbizi, erromanikoa gero eta gotikoa gaur egun) eta San Joan Bataiatzailearen Basilika Ospitalea (XVI. mendea) bisitatu ostean. Iturriotz auzoan Ozentzio baseliza eta Dorre Etxe gotikoa azpimarra
|
ditzakegu
, eta Gurutze auzoan aldiz, Irungo mugan dagoen Andrearriaga hilarriaren kopia (orijinala Donostiako San Telmon dago).
|
|
|
Gurutze latindar oinplanoaren barrualdean, gurutzeriako sabaia izardunak ikus
|
ditzakegu
, organo erromantiko eder bat eta batez ere guztiaren erdian den erretaula nagusi errokokoa, XVIII. mendekoa.
|
|
|
Durango Elorrio errepidean eskuinera, segituan Atxondoko bailara idilikoaren kartela ikusiko dugu eta 1,5 kilometro barru udalerri zoragarri honen erdigunean sartuko gara, Apatamonasterion alegia. Bertan San Pedro parrokia eta jauregi dorretxea bisita
|
ditzakegu
.
|
|
|
Herriko auzuneak zeharkatzen dituen kale errepidea 10 kilometro ingurukoa da, bertakoen esanetan Ataun" Europako herririk luzeena" bihurtuz. San Martinen, elizaz gain, Iturriko plazaren inguruko eraikinak (XVI. XVII. mendekoak) aipa
|
ditzakegu
; Murkoondon berriz, Sara, Joxe Miel Barandiaranen etxea.
|
|
|
Hemendik hurbil, Loinatz auzoan San Martin basilika eta Andra Mariaren baseliza ikusgai ditugu. Azkenik, erdialdean Andre Maria Zeruratuaren parrokia, San Martin plaza eta bertako udaletxea aipa
|
ditzakegu
.
|
|
|
Jaitsieran, alde batetik Txindoki bera eta bestetik bailaran zehar sakabanatutako baserri multzoa ikusiko dugu. Pernando Amezketarra pertsonaia bitxiaren jaioterrian Jauregi Etxea, San Bartolome eliza (dorre ederra) eta San Martin baseliza ikus
|
ditzakegu
.
|
|
|
Aurreko herritik bezala, hemendik ere errege galtzada igarotzen zen, kale errepidearen alboetako etxeek frogatu moduan. Eraikinen artean San Pedro Parrokia (aurrealde barrokoa) eta Ganuza edo Gaztañadui jauregiak aipa
|
ditzakegu
.
|
|
|
Artikulu honetan dioenez, Bernardo Atxagak argitaratu zuen poema liburua da oraingo euskal poesiaren mugarri nagusia, baina Sarrionandiak 1985eko Ni ez naiz hemengoa liburuan bildu omen zituen hobekienik poesia berri honen oinarri teorikoak. Sarrera gisako batez azal
|
ditzakegu
bada, Jon Kortazarren ustez poeta multzo berri honek dituen oinarri teorikoak eta euren ezaugarri orokorrak.
|
|
|
Garai honetako gertakizunetan batik bat bi espazio bereiz daitezke (Argentina eta Euskal Herria), eta hauetako bakoitzean gertatzen direnak garai batekin hertsiki uztarturik daude. Honela, Ameriketako pasarteak gutxi gorabehera 1925 urtean koka
|
ditzakegu
(urte honen aipua egiten baitu), eta Euskal Herrikoak, berriz, Francoren garaitik gaur egun arteko epean. Ondorioz, askotan denbora espazioaren aipamenaren bidez egituratu dezakegu.
|
|
|
Teknikari bagagozkio, molde anitzeko testuak aurki
|
ditzakegu
: elkarrizketak, irakas metodoak, galde erantzun gisara eraturiko irakasaldiak, hiztegiak...
|
|
|
Hain zuzen ere, pertsonaia batek erabaki bat hartu aurretik izandako zalantzak eta beldurrak dira eleberri honen ardatza. Zehazki, umezurtz geratu den mutil baten gomutak aurki
|
ditzakegu
. Gurasoen heriotza dela-eta, bere patrimonioa salmentan jartzea erabaki du.
|
|
|
Honela, bost narraziotan zehar trenbidearen eraikuntzak herrira dakartzan aldaketak kontatzen dizkigu. Narrazioan tartekaturik hamabi poema ere aurki
|
ditzakegu
. Poema hauek narrazioen osagarri dira, hauekin lotura estua baitute;" metafora iradogarriak gustatzen zaizkit, eta kasu honetan narrazioak poema ulertzen laguntzen du." (Argia 1561)
|
|
|
Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu. Hauei buruzko erreferentziak batik bat azken ipuinean aurki
|
ditzakegu
. Izan ere, Gasteizen bizi diren biztanleak aldaketaz hain garbi ohartzen ez badira ere, denbora dezente kanpoan igaro duenarentzat aldaketak izugarriak dira.
|
|
|
Pagoetako parkean basozain ibilitako Antxon Gomezek ipuinbilduma honetan basapiztiak dakartza mintzagai. Liburu hau osatzen duten sei ipuinetan zazpi animalia ezberdin topa
|
ditzakegu
. Ipuin bakoitzeko animalia jakin baten inguruko ohiturak aurkezten badizkigu ere, bada ipuin guztietan ageri den animalia bat:
|
|
|
Gainera, azken ipuinean pertsonaiek izenburuez nahiz idazleaz hitz egingo dute. Hortaz, metaliteraturaz gain hainbat iruzkin metanarratibo ere aurki
|
ditzakegu
hainbat pasartetan.
|
|
|
Harkaitz Canoren ipuingintzan bi alderdi bereiz
|
ditzakegu
: batetik, Goizean behin irratsaiorako prestaturiko lanen bi bilketa ditugu:
|
|
|
Lasartearrak ipuin oso laburrak ere idatzi dituela aipatu dugu. Hauetan ildo honetako ipuinetan aurki daitezkeen ezaugarriak ikus
|
ditzakegu
: izenburuaren garrantzia; denbora eta espazioaren zehazgabetasuna; ironiaren erabilera; amaieraren garrantzia, ezustea eta zentzugabekeriaren bidez sentsazio bereziak sortaraziz; erreferentzia literarioen erabilera;...
|
|
|
Estiloari begiratuz, eleberrigintzaz mintzatzean aipaturiko ezaugarri berak aurki
|
ditzakegu
: metaforak, irudiak,...
|
|
|
Batzuetan oso ipuin motzak eskaini dizkigu, eta beste batzuetan bere eleberrigintzaren ildoko ipuinak osatu ditu. Azken hauetan bere eleberrigintzari buruz hitz egitean aipaturiko ezaugarriak aurki
|
ditzakegu
.
|
|
|
Mota guztietako testuak aurki
|
ditzakegu
: gogoetak, deskribapenak, narrazioak,... aniztasuna nabarmentzen da:
|
|
|
Honela, belaunaldien loturen inguruko narrazio edo gogoeta ugari aurki daitezke. Denborarekin lot
|
ditzakegu
arestian aipaturiko tristura eta melankonia: baita beldurra ere; izan ere, denboraren joana kontrolatu ezinaren aurrean sortzen den ikara azpimarratzen da.
|
|
|
Bestalde, askotan ezusteak aurki
|
ditzakegu
ipuinetan. Gainera," badu Lukurenaren antzik ipuin beltzen tradizioari dagokionean." (Jakin 106)
|
|
|
Ipuin hauetan, bestalde, maila narratibo desberdinak ikus
|
ditzakegu
. Rakel Beaumont ipuinean, Albertek Rakelen koaderno bat aurkitzen du eta beraz, hau irakurtzean narratzaile homodiegetikoa (Rakel) narratario intradiegetikoari zuzenean mintzatzen zaio:
|
|
|
iraganari oraina erantsiz. Beraz, oraina eta iragana bata bestearekin harilkaturik ikus
|
ditzakegu
. Izan ere, askotan iraganetik ihesi eta etorkizun berri baten bila dabiltzan pertsonaiak aurkezten zaizkigu:
|
|
|
Gai hauetaz gain, droga eta sexuari ere askotan erreferentzia egiten zaie. Are gehiago, heriotzaren zantzuak topa
|
ditzakegu
ipuin askotan. Izan ere, itsasoa ilusio eta desiraz betea egoteaz gain, batzuetan heriotzarekin ere pareka baitezakegu.
|
|
|
Hortaz, aurreko ipuinetako hainbat gai berragertzen dira. Izan ere, ipuin hauetan ere heriotzaren zantzuak non nahi ikus
|
ditzakegu
: HIESA, birusa,...
|
|
|
1930eko gertaeren berri narratzaile estradiegetiko batek emango digu; 1960koez, ostera, narratzaile autodiegetiko batek. Gainera, fokalizazio aldakorra eta ahots aniztasuna batik bat bigarren plano honetan aurki
|
ditzakegu
.
|
|
|
Narratzaileak batik bat kanpo fokalizazioa hautatu du hauen berri emateko: eta noski, pertsonaia hauen hizketa zuzena, aipaturiko zeharkako estilo librearen bidez. Hortaz, bi maila narratibo bereiz
|
ditzakegu
; batetik, narratzaile estradiegetikoak hirugarren pertsonaren bidez giroari buruzko xehetasunak eskaintzen dizkigu; bestetik, pertsonaiek hitza hartzen dute elkarrizketetan: kasu honetan, narratzaile intradiegetikoa izango genuke.
|
|
|
Bere gainerako lanak aintzat hartuz gero, bere narrazioetan behin eta berriro errepikatzen diren elementuak ikus
|
ditzakegu
eleberri honetan ere: itsasoa, uhartea, arrantzaleak, portua,...
|
|
|
Beraz, Aizuko iruzkingileak Mujikaren obraz hitz egitean aipatzen zituen ezaugarriak, jada bere lehen eleberrian bertan aurki
|
ditzakegu
: " bere obran alde kontraesankorrak, paisaien testuinguru magikoa eta bizitzaren ildo sakona dira ezaugarri nabarmenenak" (Aizu!
|
|
|
Eleberri honetan ere gerrate baten testuratzea eta plano ezberdinen erabilera ikus
|
ditzakegu
:
|
|
|
Fidel. Hartara, maila narratibo ezberdinak ikus
|
ditzakegu
plano bakoitzean: batetik, narratzaile intradiegetiko heterodiegetiko batek kontatzen dizkigu kanposantuko gertaerak; bestetik, narratzaile autodiegetikoak beste bi planoko gertaeren berri emango digu:
|
|
|
Narrazioaren egiturari dagokionez, bestalde, pertsonaia nagusiaren gogoetok bi ardatzetan bil
|
ditzakegu
: batetik, editore eta zentsoaren arteko harremana; bestetik, idazlearen beraren nortasun eta arazo pertsonalak:
|
|
|
Bestalde, prolepsiak ez ditu sarritan erabili: batik bat, hasieran bere buruaz beste egitera dihoala iragartzen duenean ikus
|
ditzakegu
. Hortaz, barne prolepsiak dira gehienak, lehen mailako narrazioaren denboraren barruan kokatzen dira-eta.
|
|
|
Hortaz, barne prolepsiak dira gehienak, lehen mailako narrazioaren denboraren barruan kokatzen dira-eta. Hala ere, zenbaitetan kanpo prolepsiak ere topa
|
ditzakegu
: esaterako, Julenek bere heriotzaren ondorengo egoerak irudikatzen dituenean, Inesen gogoetak irudikatzean, kasu (19).
|
|
|
Pasaia Blues eleberrian, ordea, honako bi plano hauek bereiz
|
ditzakegu
: batetik, erakunde armatu baten inguruko ikerketa bere gain duen ertzainen taldea; bestetik, erakunde armatu bateko kideen arteko harremanak.
|
|
|
Errealitate honi fantasia erantsiz ipuin bilduma osatu du. Hamaika ipuin hauetaz gain, bi olerki topa
|
ditzakegu
; bat hasieran, bestea bukaeran.
|
|
|
Hori da bide zuzena giza eskubideak guztiontzat onartzean. Gogoa eta nahia ezin
|
ditzakegu
utzi paper soilean idatzirik, erabilera da beharrezkoena. Bestela, eibartarrok isekaz erabili ohi dugun esaldia gogoratu:
|
|
|
MikeCormack ek ondo dioen legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non elebidunek soilik har dezaketen parte, bestetik. Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz
|
ditzakegu
gutxienez: bi hegemonikoak, bakoitza lurralde batean eta hizkuntza batean (espainola eta frantsesa); eta besteagutxiengotua, zeina euskaraz garatzen baita, eta bere ahalmena lurralde osoa hartzeaizan litekeelarik.
|
|
|
Mamen Peiro ren sailkapenean, eta emisio esparruari dagokionez, Estatu osora zabaltzen direntelebista kanalak eta kanal autonomikoak hartu dira kontuan. Tipologia bera Baskongadetara aplikatuz, nagusitasuna helburu (Tele, ETB2, TVE eta Antena) dutenez gain, ETB1 eta TVE koka
|
ditzakegu
–bigarren kanal, gisara, eta hortik aurrera telebista lokalak.
|
|
|
Horixe da 1 grafikoan ikus dezakeguna. Grafiko honen arabera, bi egunkari mota bereiz
|
ditzakegu
, Hego Euskal Herrian argitaratzen direnen artean. Batzuek izaera nazionala dute, hots Euskal Herri osora hedatzen dira?
|
|
|
Galdera honentzako erantzunbiribilik ez dugun arren, interesgarria da ordea egunkariok islatzen duten EuskalHerria nolakoa den behatzea. Hortik ondorio batzuk atera
|
ditzakegu
hedabide batzueketa besteek euskal erreferentzia eremua eraikitzean edo desegituratzean izan dezaketenzereginaz.
|
|
|
Frantziar iraultzaren seme alaba bizkitzat har
|
ditzakegu
askatasun nazionalaeta citizenak* sinbolizatzen duen askatasun demokratikoa (ethnos eta demos). Autore zenbaitek, lotura hau onartu arren, citizenship delakoa eta identitate nazionalaren artean konexio kontzeptuala dagoenik ukatu dute, lehenengo kontzeptuarenalde egitearren (Habermas 1990: 623).
|
|
|
Franco hil ostekoak dira ezagutzen diren lehen saioak. Hain zuzen ere, partikularrek eskuz egindako ale bakan batzuez gain (Euskaldunon Egunkaria,), dokumentu baten zabalkundea helburu izan duten zenbait kanpaina aipa
|
ditzakegu
. 1989an Iruñean ezker abertzaleak ospatutako Aberri Egunean zabaldu zenberriz ere Euskal Herriko pasaportea, tamainaz eta itxuraz beste pasaporteen neurrieta egite bertsukoa, gorria, eta azalean Euskal Herriko mapa zuela, izar gorri batekin.Urtebete beranduago, eta berriz ere Aberri Egunean, Euskal Herritartasun Agiriakaleratu zen; itxuraz Carte d, identite frantsesaren ereduari jarraituz, hiru ataletantolesten zen agiria.
|
|
|
Era honetan, norbanakoa nazionalitatea ematen dion nazioaren partaide sentiaraztea da estatuaren helburua; eta partaidetza horren adierazle, nortasun agiri edo pasaporte jakinbat izango du. Prozesu honetan, bi alor bereiz
|
ditzakegu
: alor subjektiboa, norbanakoaren atxekipen sentimendua kontuan hartuz, eta alor objektibo modura har dezakeguna, norbanakoak egitura politiko juridiko batekin duen lotura, hots, lotura juridikoa.
|
|
|
Mugaldean, hau da Euskal Herria bi estaturen artean banatzen den eremuan, aipatutako nazionalitate bikoitzen kasu ugari aurki
|
ditzakegu
. Kopuru zehatzak ematea oso zaila baldin bada ere, batik bat kasu gehienetan bi nazionalitateak atxiki edota beste bat eskatzea norberaren erabakia delako, kasuaren arabera, nahiko ohikoakdira Lapurdi eta Nafarroa banatzen dituen mugaldean.
|
|
|
Merkatunazionalen sorreran, (gainerako faktore politiko, ekonomiko eta sozialekin batera, noski) monetak duen funtzio, zenbatzaileak? (monetari esker, produktuak gehi etaaldera
|
ditzakegu
zenbakiak bailiren) berezko dimentsioa eman dio burujabetasunmodernoari.
|
|
|
Bestela, biharbertan Euskal Herri osoan autodeterminazio eskubidea martxan jartzen badugu, Iparraldean galdu egingo genuke, Nafarroan ere bai; eta Erkidego Autonomikoanirabazi egingo genuke, baina Araba hortxe geldituko litzateke. Planteamendu politak egin
|
ditzakegu
, guztiontzat eta abar; baina paretaren kontra jo behar badugu, zertarako balioko lukete. Beraz, azter dezagun nola dagoen Euskal Herria eta, horrenarabera, egin dezagun planteamendua.
|
|
|
Erretroflektatzen ditugunak, nagusiki, sentimendu ezkorrak dira, eta zentzuhonetan, autozigortze mekanismoa da: zapaldu ninduenarekin haserretu ordez, leku hartan egotea aurpegiratzen diot neure buruari, zapalketei lotuta egoteagatik.Somatizazioak ere erretroflexio moduan uler
|
ditzakegu
, zeren inguruneari erantzunordez, gorputzari ezarririko kalteak baitira: ni deprimi naiteke, eta urdaileko ultzerabat garatu, etengabe kaltetzen nauen egoera horri aurre egin ordez.
|
|
|
Ikuspuntu existentzialista den heinean, ez dusoilik bezeroaren sintomatologia eta karakterearen egitura jorratzen; aitzitik, gizakiaren existentzia osoa ere kontuan hartzen du, beti ere bere printzipioeijarraituz. Existentzia oso hori eta bere problematika ametsetan aurki
|
ditzakegu
, horietan gure existentziako mezu garrantzitsuak agertzen direlako. Ametsetan, egoera gatazkatsuen mezuak, hutsuneak, beharrak, betegabeko egoerak etanortasunaren zati desintegratuak azaltzen dira.
|
|
|
Beraz, lau atxikimendu mota bereizi dituzte, norberaren eta besteen irudiapositiboa ala negatiboa den kontuan harturik; irudian ikus
|
ditzakegu
:
|
|
|
Zer esanik ez, horrez gain, Txillardegiren beste hainbat euskarazko lan azter
|
ditzakegu
, ekimen positibo eta esnatzaileak, guztien begien bistan daudenak. Nork ezdaki arlo askotan bide urratzaile izan dela, hala nola nobelagintzan, gramatika gaietan, fonetikan, euskararen ahoskeraren problematikan, intonazioaren garrantziaren azterketan, linguistika eta matematikaren arteko erlazioan, soziolinguistikan (zenbat informazio ez ote digun eman, herri gutxiengotuen arazo linguistikoez, diglosiaz etaabarrez)...
|
|
|
Zergatik tamainako tema? Hipotesiak egin
|
ditzakegu
.* Teofilori buruzko susmoak eta harekin biziriko esperientziak nahiko durduzagarri etabortitzak ziratekeen auzoentzat, sinbolo azkar baten bidez adierazteko beharra sentizezaten. Mitoak eskaintzen zuen bidea baliatu ahal izateko egin behar ziren aldaketekez diote irudiari eraginkortasuna galarazten, kasu hartan bederen.
|
|
|
Giza genomaren kasuankromosomak deitzen dira eta Euskal Herriko kultura propioaren kasuan, eusko kulturgaiak deitzen ditut nik. Genomaren antzaz lagundurik asma
|
ditzakegu
euskal gaiak, bakoitza bere hamaika mila datuz osaturik, kromosomak bezalaxe, kate batean loturik.
|
|
|
Ekonomia du oinarrizko lege, eta hitzbatez esan daitekeena ez da esaten perpaus oso batez. Deixiak jadanik jakina denaetengabe errepikatu beharra eragozten digu, eta idatzizkoan ez bezala, keinuak etabaliabide paralinguistikoen laguntzaz mezu trinko eta laburrak sor
|
ditzakegu
, esatebaterako.
|
|
|
Eten edo isiluneen arteko tonu aldaketak, tonu altu eta baxuen bidez, ondoko erahonetara transkriba
|
ditzakegu
:
|
|
|
Komentuak bazituen bere sermolariak, etxean ez ezik inguruko eta probintziakoherrietara euskaraz mintzatzera joan ohi zirenak. Predikari euskaldun hauen arteaneman
|
ditzakegu
A. Mitxelena Nagusia, J. M. Bengoa debarra, J. A. Amundarainorendaindarra, J. Lasa matximentarra, eta besterik. Etxe horretako prediku lanarenkoantifikazioa eginda dago:
|
|
|
Katehorretan begi bakoitzak, soinuaren identifikatzaileaz gain, ezaugarri prosodikoenmultzo bat ere badauka; hauek sintetizagailuak egokiro erabilita jaulkiko dutebihurgailuaren sarrerako testuan dagoen mezuari dagokion seinale akustikoa. Berefuntzioen garapenean aldi batzuk bereiz
|
ditzakegu
:
|
|
|
izenordaina eta, zuen? aditza ezin bereiz
|
ditzakegu
; badaude, halaber, hauen antzeko beste kasu asko, zeinetan testuaren etiketatu morfosin taktikoaedukitzea guztiz erabilgarria izango litzatekeen.
|
|
|
Kasu ezberdinak izan daitezke, zalantzarik gabe. Hala ere, alde batetikera honetako galderak testuinguru soziologiko jakin baten lekukoak dira (komunitatepolitiko baten zapalketa eta ukapenaren lekukoak, alegia); bestetik, ordea, kulturaz etakultura inguruan gertatzen diren komunikazio fenomeno eta errepresentazio motaezberdinen interpretazio okerren ondoriotzat jo
|
ditzakegu
.
|
|
|
harremanetan, sortu izan diren gatazketatik, historikoki Estatuek hiru krimen mota nagusi asmatu dituztela deritzot: lehenengoangenozidioa eta Herrien txikizioa sar
|
ditzakegu
; bigarrenean, Herrien desjabetzepolitikoa, instituzioen ordezkapena eta kolonizazioa; hirugarrenean, Herrien ustiaketa.
|
|
|
Orain arte aipatu ez dugun beste ustiaketa bat naturarena da. Naturaren ustiaketaren barnean sailka
|
ditzakegu
ustiaketa teknologikoa eta demografia neurrigabea ere.Horrela, ustiaketa mota guztiak kontzeptu batean bildu nahi izanez gero, egokiagoderitzot, ustiaketa kapitalista, baino, harrapakaritza?
|
|
|
Arturo Merayo k egiten duen bezala, generoak sailkatzeko orduan, sei parametro erabil
|
ditzakegu
: alde batetik, egintzak, egintzak eta aburuak, eta aburuak, hau da, generoen tratamenduan egintza edo gertakarien berri ematea edo aburuak tartekatzea kontuan harturik; eta beste alde batetik, bakarrizketa eta elkarrizketa generoak ala genero mistoak direnak.
|
|
|
Dena den, irratian, hizlariaren ahotsak elementu pertsonal eta bereizgarri baten funtzioa betetzendu. Ahotsari esker, irakurketan enfasiak, etenaldiak eta erritmo aldaketak egin
|
ditzakegu
. Ahotsaren barruan elementu paralinguistikoak ere aurki ditzakegu.
|
|
|
Ahotsari esker, irakurketan enfasiak, etenaldiak eta erritmo aldaketak egin ditzakegu. Ahotsaren barruan elementu paralinguistikoak ere aurki
|
ditzakegu
.
|
|
|
Lehenbizikoetan, elkarrizketatuak bere iritzia azaltzen du; bigarrenetan, galdetegia erabili ordez hizketaren bidez datu pertsonalak lortzea da xedea, pertsonaia elkarrizketatua hobeto ezagutzeko, bere psikologia edo izaera agerian uzteko. Bestalde, elkarrizketak hiru motatan sailka
|
ditzakegu
, Muñoz eta Gil autoreek (1986) egiten duten bezala:
|
|
|
Eskuarki, irratsaio entretenigarrietan eta mistoetan izaten du kabida. Pertsonaia elkarrizketa hauen artean bi talde egin
|
ditzakegu
: pertsonalitatekoak eta deklaraziodunak.
|
|
|
esaten denaz jabetu (ezentzun egin badu ere, ongi aditu du), ulertu. Horren arabera, adialdia eta entzunaldia bereiz
|
ditzakegu
:
|
|
|
Irratiak hedabide pobrea izaten dirau, hedabide pobrea telebista eta prentsa izkiriatuarekin erkatuz gero; eta honek eragiten du ikerkuntza bazterturik egotea. Salbuespen modura, irrati estatal pribatuek noiz behinka egiten dituzten saioak aipa
|
ditzakegu
, nahiz eta sarritan irratilariak kasu horietan interes politikoen lagun agertzen diren, benetako ikerkuntza landu ordean.
|
|
|
1 Askotan mekanikoki irakurtzen duguna, bestela irakurtzeko, beste intentzio bat emateko, testuan ebakiak egin
|
ditzakegu
, horrela irakurtzea komeni zaiguneko esaldiak hobeto esateko. Hau egiteko honako marra hauek erabil ditzekegu:
|
|
|
3 Kopuruen biribiltze hori, esan bezala, 3 zifra baino gehiago dituzten zenbakiekin gertatzen da. Hori egiteko orduan, honako esamolde hauek erabil
|
ditzakegu
:
|
|
|
Irratian osagarri gisa topatzen ditugun elementuak musika, hitzak, isiluneak eta hots positiboak (komunikatzeko helburuarekin erabiltzen direnak) dira; horiez gainera, hots negatiboak ere topa
|
ditzakegu
(trabatzeko xedez erabiltzen direnak).
|
|
|
Sail honetan, generadore eta sintetizagailu berriek sortutako hotsak (musika konkretua) ere sartu ahal ditugu. Hots hauek guztiak hiru sailetan bana
|
ditzakegu
: mimesi naturalen bidezko hotsak, mimesi artifizialen bidezkoak eta mimesi mistokoak.
|
|
|
Iturriei dagokienez, ondoko bereizketa hauek egin
|
ditzakegu
:
|
|
|
Honen azpian estugune bat dago, zeinean goiko ahots kordak dauden. Beheraxeago beste bi toles gehiago, bata bestetik oso hurbil, beheko ahots kordak deitzen direnak, hiru ertzeko zulo baten mugakide (glotisa). Artikulazio organoak3.3 GIZA AHOTSAREN TIPOLOGIAGiza ahotsaren tipologian sei mota desberdin topa
|
ditzakegu
: Baxua: gizonezkoen ahots grabea.Baritonoa:
|
|
|
Sasiek haltzadiko soilguneak inbaditzen dituzte. Sahatsak kolonizatzaile trebeak direnez, erreka ertz eta uharte harritsuetan ikus
|
ditzakegu
hauen multzoak. Orri handiko landare belarkarak ere ohikoak dira:
|
|
|
Landare komunitateen kontserbazioari dagokionez, Karrantzako haranean Zalama mendiak aipamen berezia merezi du. Egiazki, 1.336 m ko mendi honen gailurraren inguruan komunitate arras interesgarriak topa
|
ditzakegu
, hango baldintza goi menditarrek Pirinioetan eta Kantabriar mendikatean arruntagoak diren hainbat landareren agerpena ahalbidetzen baitute.
|
|
|
Zohikaztegietakoaz gainera, Zalamaren hozpelean Euskal Autonomia Erkidegoan oso arraroak diren hainbat espezie topa
|
ditzakegu
. Hauetako gehienak harkaitz silizeoen artean hazten dira, eta megaforbioen komunitatea osatzen dute.
|
|
|
dagoen Prieto de Ahedoren jauregiak esaterako. Horrez gain, Villapaternaren jauregia (La Laman), Anguloren jauregia (Manzaneda de Biañezen), Portillo jauregia (El Callejon), Limpiaseko Kondearen jauregia (San Estebanen) eta beste hainbat aurki
|
ditzakegu
Karrantzan.
|
|
|
Ez diguzu, bada, erran ezen han ere badirela indiarrak, hemen dituzuen horiek bezalakoak eta oraino kutsatu gabe daudenak? Eta bertze iritzi batzuk ere jaso
|
ditzakegu
han, beharbada, Utopiari buruz...
|
|
|
Liberalek" bizimodu edota bizitza onaren ikuskera" esaten dutenean, gizabanakoek hausnarketa sakon baten ondorioz bizimodu batekin duten konpromisoa adierazi nahi dute. Gure gizarteetan, eguneroko esperientzian bizimodu onen aniztasuna islatzen dituzten honako adibide hauek aipa
|
ditzakegu
: kontenplaziozko bizitzan murgilduta dagoen filosofoak bizimodu onaren ikuskera bat dauka, baina baita ere zerbeza kaxa bat eskura duelarik asteko hainbat egunetan telebista aurrean amaigabeko orduak ematen dituen futbolzale amorratuak; bizimodu on batek irudimen sexual ezberdinen adierazpenak, homosexual izaerakoak barne, errespetatu lituzkeela sostengatzen dute batzuek, beste batzuek, aldiz, bizimodu on bakarra sexuak espezie ugaltzea helburu duena dela sinesten duten bitartean; pertsona batzuen arabera, opera kantagintzaren adierazpenik bikainena den bitartean, beste batzuentzat hip hop a edota bakailaoa izango litzateke.
|
|
|
Euzko Enda, Euzko Deya, Ge rn ikaeta Euzko Gogoa. Hauetan, lehen eskuko informazio iturri aberatsa eta balio handiko testimonioak eta lanak aurki
|
ditzakegu
, nahiz eta oraindik gutxi baloratuta eta aztertuta izan. Dena dela, Franco hil ondoren, horietatik lehen etapako Euzko Deya eta Gernika berrargitaratu direla esan beharra dago.
|
|
|
Biblioteka baten eginkizunak, ene aburuz, ezin daitezke besterik gabe moldatu, biblioteka horrek duen ingurukoa bazter utzita. Hartara, biblioteka mota anitz zehaztu
|
ditzakegu
, batera edo bestera: herriko biblioteka, auzo biblioteka, unibertsitate biblioteka, ikerketa berezietarako biblioteka, biblioteka nazionala...
|
|
|
Bestalde, liburutegi digitalaren zerbitzuak irakaskuntza eta ikerketa mundura egokitu
|
ditzakegu
, komunikazio sareek irakaskuntza eta ikaslearen arteko elkargune bat osa dezaten eta dokumentu digitalen diseinu, konstrukzio eta difusiorako medio bat bihur daitezen.
|
|
|
• Direktorioetan ondorengoak aipa
|
ditzakegu
: http://www.ucm.es/BUCM /byb/05.htm: Madrilgo Unibertsitate Complutenseko Bibliotekonomia eta Dokumentazio Eskolak arlo tematikoetan sailkatuak dauden aukeratutako loturen bilduma. http://www.nlc bnc.ca /ifla/II/doc.htm:
|
|
|
Madrilgo Unibertsitate Complutenseko Bibliotekonomia eta Dokumentazio Eskolak arlo tematikoetan sailkatuak dauden aukeratutako loturen bilduma. http://www.nlc bnc.ca /ifla/II/doc.htm: IFLA erakundearen webgune honetan bostehun bat lotura aurki
|
ditzakegu
. Aipagarria da artikulu elektronikoen atala. http://www.bib.ub.es/bub /www5/5bd6.htm:
|
|
|
Hona iritsita, aztertu beharra dago Internetek zein aukera ematen dizkion informazio kudeatzaileari. Nola labur
|
ditzakegu
gure eguneroko lanak sare honetan. Gure lanaren helburu nagusia, interesgarria eta kalitatezkoa den ezagueradun informazioa sortu eta integratzea da, beti ere erabiltzailearekiko interaktibitatea pizteko bitartekoa izango delarik, webguneak etengabe eguneratu eta dinamizatuko direlarik, eta, beti ere komunikazio egoki baten mesedetan, erabiltzaileak identifikatuak izango direlarik.
|
|
|
Fondoaren katalogazioari buruz, dokumentu tradizionalekin lan egiterakoan bi egoera aurki
|
ditzakegu
.
|
|
|
Sasirrazionalismoaren arriskua, zientzi praktikan erabakia enuntziatu multzo batek ordezka dezakeela —zientziaren logikari esker, nolabait esatearren— posible dela uste denean agertzen da baita ere. Hau, adibidez, ondorioztatze logiko eta matematiko hutsen loturen esparruan da posible; esparru honetan, kontraesanak bilatu eta ondorioak ateratzen dituzten automatatzat har
|
ditzakegu
ikertzaileak.129
|
|
|
Interpretazio batzuen ustez, lehenengoa gertatu da; beste batzuk, aldiz, bigarrenaren alde gaude. Izan ere, Vienako Zirkuluaren ideia asko egungo filosofiaren baitan ikus
|
ditzakegu
eta, orobat, Zirkuluaren ekarpenak neurri juxtuagoan kokatzea lortzen ari diren hainbat berrirakurketa zabaltzen ari dira. Honek guztiak beharbada balioko du, termino kontraesankorretan esanda, Zirkulu irekiaz mintzatzeko.
|