|
2000
|
|
|
Edari alaia da, jostaria, gehiegizko asmorik gabea eta gaur egun oso modan
|
dagoena
. Hori bai:
|
|
|
. Pablo Tillacen obra ezagutu nahi duenak Baionako Euskal Museoan eta Kanbon familiaren bilduman du parada; baita Donostiako San Telmo Museoan eta Robert Poupelek kudeatzen duen Kanboko Arnaga etxean ere. Itxura batean hala ere, bere fondo pribatuan ofizialki erakusgai
|
dagoena
baino askoz lan gehiago gordetzen du, gizalegez jokatuko balu bistarazi lukeena. Joan eta galde egiozue hori egia ote den, ea zer ihardesten duen
|
|
|
Baina badu beste aldea ere. Zenbat militante dago ez
|
dagoena
prest euskal prentsa kontsumitzeko egunero?
|
|
|
Argi
|
dagoena
da erdietsiriko datuek eragin zuzena izan dutela hasierako helburuan. Dena den, gehiengo isilaren gaineko lan bat burutu nahi nuen, historiarik gabeko jendearen inguruan, alegia.
|
|
|
neuzkan irratia, telebista eta egunkariak. Aurten telebistarik ez, baina besteak dauzkat, eta bai, ideiak eduki behar dituzu, eta batzutan ere datak agintzen badizu, pasa dezakezu aste osoa gai hau... ez, beste hau... baina gero entregatu egin behar duzu, eta
|
dagoena
esan. Ez da erraza, baina hori bai, askatasun handia ematen dizu ordutegi bat ez izateak, zure kasa lan egiteak, eta niretzat askatasuna balio handiko gauza da.
|
|
|
Belaunaldi berriei bidea zabaldu eta lana erraztu ostean, AEK ofizialdu zenean, euskara irakasteari utzi zion. Eskola ematen hogei urteko esperientzia hori bilduz, «Euskara Ikasbidea» izenburudun lana osatua zuen, argitaratu gabe
|
dagoena
, baina garai bateko irakasleek beraien kabuz egin beharreko lan izugarriaren erakusle garbi dena.
|
|
|
Egitasmo horiek abiarazteko, PSOEren balizko gobernu berriak, ikuspegi juridikotik begiratuta, Lege Elektriko berria egin luke. Gaur indarrean
|
dagoena
1997an onartu zuen PPk eta aldaketa asko egin litzaizkioke. Horri guztiari honelako operazio baten kostu ekonomiko izugarria gehitu behar zaio.
|
|
|
Baina hala ere, Espainiako eta Frantziako gobernuek trufa eta muzin egin diote behin eta berriz euskal gizartean nagusitu den aldarrikapenari. Ondorioz, jokoan
|
dagoena
ez da soilik euskal presoen eskubideen berma (berez garrantzitsua dena), baizik eta Euskal Herriaren hitza eta erabakia ere jokoan dago.
|
|
|
" Bertakoak nazka nazka eginak gaude egoera honekin. Edozeini galdegin eta gauza bera esango dizu" eta dendako leihotik Brazomar hondartza ingurua, etxe berriz josia
|
dagoena
seinalatu digu, Bilbo Handitik etorri direnak han bizi direla esanez. Osasungintzaz aritu ondoren garraioaren gaia aipatu du.
|
|
|
Azken mende bietan behinik behin uzta oparoa izan du mendebaleko euskarak paperetan. Inon arautu barik baina hautapen erdi natural baten bidez, Mogelek eta Añibarrok idatzitako ereduetan badirudi bigarrenarenetik hurbilago
|
dagoena
nagusitu dela.
|
|
|
Era berean, berez ingelesez
|
dagoena
erdararen galbahetik datorkigu; bada, galbahe hori kentzeko balio dezake. Euskarak ez du bitartekaririk behar, txokokeria ez delako, unibertsala baizik.
|
|
|
Azken zazpi urteetan eta turroiaren iragarkiak dioen bezala euskal selekzioa" Gabonetarako itzuli da". Botila erdi beteta ikus daiteke, aurreko garai zailekin konparaturik eta baita erdi hutsik ere, etorkizunerako nahi den ofizialtasunarekin alderatzen badugu, baina momentuz hauxe da
|
dagoena
: 93an Bolivia (3) ezagutu genuen Anoetan, 94an Errusia (1) San Mamesen, 95ean Paraguay (1) San Mamesen, 96an Estonia (3) San Mamesen, 97an Yugoslavia (3) San Mamesen, 98an Uruguay (5) Anoetan, eta azkenik, 99an Nigeria (5) San Mamesen.
|
|
|
Gainera, OCDEko herrialdeen eskuetan
|
dagoena
kontatu behar da, kontsumitzailerik garrantzitsuenak baitira. Horrela, 1999 urte amaieran, erreserba horiek 3.860 milioi upelekoak ziren, eta horietatik 2.636 milioi estatuen esku zeuden, eta gainerakoak petrolio enpresen esku.
|
|
|
Zentzu batean hori ematen da eta poesia liburuek izan dezakete tonu narratiboa. Baina beste zentzuan, narratiba poetikoa, poesiatik hurbilago
|
dagoena
, hitzekin gehiago jolasten duena, ez da ematen larregi. Ez dut uste euskal literaturan generoak gainerako literaturan beste nahasten direnik.
|
|
|
Idazleok kontratuaren gure zatia ondo betetzen dugu. Barreraren beste aldean
|
dagoena
ez dakit zer neurritan dagoen geure esku. Mundu guztiak gauza bera esaten du:
|
|
|
Bere haurtzaro eta gaztaroko kontuak ekarri ditu liburu honetara: sare konpontzaileak kantuan aritzen zirenekoa, sagardotegien inguruko gorabeherak, ahoz aho zabaltzen ziren sorginkeria kontu bitxiak, artazuritzaileen pasadizoak... gaur egungo Ondarroan, neurri batean, galdurik
|
dagoena
ekartzen du gogora Basterretxeak. Bere oroitzapenak prosan jaso ditu batzuetan liburuaren egileak, baina beste askotan bertsoa erabili du horretarako.
|
|
|
" Ematen zuen sormena dela' nik' sortzendudana,' nire' barruan
|
dagoena
,' ni' naizena; eta nik uste dut inor ezin dela izan besteak gabe. Indibidualismoa sartuta duzu, ez agian bizimoduan, baina bai pentsaeran.
|
|
|
Ajuria Eneko Ituna eta Lizarrako Akordioa baliogabetuak geratu ostean, zein da EAJ, PSE eta PP alderdietatik hobekien kokatua
|
dagoena
hauteskundeei begira?
|
|
|
Politikaren mundua oso aldakorra da, lau urte irauten ditu politika jakin batek eta gero hurrengoak norabidez aldatzen du. Argi
|
dagoena
da 90eko hamarkada hasieran administrazioarekin genuena baino askoz harreman hobea dela gaur duguna. 80ko hamarkadan herri mugimenduek, nahiz eta desegituratuta izan, oso dinamika indartsua zuten eta ez zitzaion inolako garrantziarik eman, edo alderantziz, desegitea zen helburua.
|
|
|
Helburua bertsoaren berri ematea, bertsolariak sortzeko lurra landu eta hazia ereitea, eta bide batez bertso zaleak egitea eta prestatzea. Nire ustetan bertsolaritzaren osagarri diren gai jartze eta epaitze lanetarako jendea prestatzearen zeregina da oraindik arautu gabe
|
dagoena
. Behar denean nonbaitetik sortu dira, behatzez izendatuak askotan eta izendapen horri ezetz esaten ez dakitenek egin izan dute lan hori ahal duten ondoen.
|
|
|
Erreflexio bat dago ez egoera politikoari buruz, baizik egoera politiko honetan poesiak bete dezakeen funtzioa zer nolakoa litzakeen. Metaliteraturatik
|
dagoena
ez da nik metaliteratura egiteagatik, eta politikatik dagoena, ez da politika egiteagatik. Baizik eta egoera horri buruzko erreflexioa nola egin litekeen poetikatik, eta zein poetika behar den erreflexio hori egin ahal izateko.
|
|
|
Erreflexio bat dago ez egoera politikoari buruz, baizik egoera politiko honetan poesiak bete dezakeen funtzioa zer nolakoa litzakeen. Metaliteraturatik dagoena ez da nik metaliteratura egiteagatik, eta politikatik
|
dagoena
, ez da politika egiteagatik. Baizik eta egoera horri buruzko erreflexioa nola egin litekeen poetikatik, eta zein poetika behar den erreflexio hori egin ahal izateko.
|
|
|
Nik uste dut lau funtzio horiek ezin ditzazkeela poesiak bete, hizkuntzak bete, hizkuntzaren beraren kontrako borroka egin gabe. Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta dauka, baina bide kodifikatu horietatik ezin dugu esan lehendik esanda
|
dagoena
baino. Neurri horretan, hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena, eta nik hala ulertzen ditut Maria Zambranoren hitz horiek, eta horregatik gustatzen zaizkit hainbeste.
|
|
|
Scrapie" edo dardarakorra izeneko gaitza 1732an ardietan agertutako gaixotasuna da, kutsatutako animaliaren kirio sistema eragiten duten proteina okerrekin lotua
|
dagoena
. Berez, gizakiarengana ezin da igaro gaixotasun hau eta horrela izan da bi mende eta erditan, baina egun batean norbaiti animalia belarjaleak haragijale bihurtzea bururatu zitzaion eta gaur egungo amesgaiztoari atea ireki zion.
|
|
|
" Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta dauka, baina bide kodifikatu horietatik ezin dugu esan lehendik esanda
|
dagoena
baino. Hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena".
|
|
|
. MAILA ESTRADIEGETIKO: fikzioaren gertaera nagusitik kanpo dagoen maila da, narrazioaz arduratzen dena, baina, narrazioaz at
|
dagoena
.
|
|
|
. NARRATZAILE ESTRADIEGETIKO: maila estradiegetikoan kontaketaz arduratzen den narratzailea da, narrazioaren maila nagusitik kanpoko maila batean
|
dagoena
: narraziotik at dagoena (eta beraz, gertaeretan esku hartzen ez duena, nahiz eta batzuetan bere iritzia ematen duen.)
|
|
|
maila estradiegetikoan kontaketaz arduratzen den narratzailea da, narrazioaren maila nagusitik kanpoko maila batean dagoena: narraziotik at
|
dagoena
(eta beraz, gertaeretan esku hartzen ez duena, nahiz eta batzuetan bere iritzia ematen duen.)
|
|
|
Urte batzuk beranduago, 1986an, komunikazio askatasunaren legea eraldatu zuen lege berriak; HACAdesegin eta beste erakunde arauemaile bat eratu zuen, Komunikazio eta Askatasunerako BatzordeNazionala (CNCL), aurrekoak baino eskuduntza zabalagoekin eta telekomunikazioak ere araupetzekoahalmenarekin. Erakunde berri honen jarduera, ordea, oso eztabaidatua izan zen, eta handik hiru urtetara, 1989an alegia, hori ere deuseztatu eta gaur egun indarrean
|
dagoena
, CSA hain zuzen, ezarri zen ikus entzunezko sektorea araupetzeko, are eskuduntza zabalagoekin, telekomunikazioen gainekoa, berriz, galduegin zuen?. Komunikazio askatasunaren gaineko legea eraldatzeko 2000ko lege berriak ez du funtsezkoeraginik izango CSAren egituran (bai, ordea, eskuduntzetan, zabalagoak izango baitira hauek hemendikaurrera).
|
|
|
Handik hilabete batzuetara, ordea, Europako Batasunak behartu egin zuen EspainiakoGobernua xedapen hori kentzera, eta horren ondorioz eman zen, azkenean, 16/ 1997Errege Dekretua, gaur egun arloan indarrean
|
dagoena
.
|
|
|
Esan gura baita, laponiarrek ez dituztela beren markak eta mugarriak jarri beren lurraldearen nondiketa norakoak adierazteko eta errespetarazteko; eta, jarri izan badituzte, norbaitek lekuzaldatu ez eze, kendu ere egin dizkiela, nonbait. Kontuak kontu, mapan ez
|
dagoena
, ezdago, ez da existitzen nazioarteko komunitatearen aurrean.
|
|
|
–Nahasi egiten dira, (nazionalismoa eta irrazionalismoa lotzean), esentzia eta bitarteak, ezen egia da lotura hori
|
dagoena
, baina hortik ez da ondorioztatu behar irrazionaltasuna erabiltzen duen mugimendua bera ere irrazionala denik. Beuillyk ongi bereizten ditu arlo biak eta, horrela, nazionalismoa helburu politikoak dituen mugimenduarrazionaltzat jotzen du, baina, bere helburuak betetzeko, irrazionaltasuna erabiltzenduela dio?.
|
|
|
Deschenez i (1989) jarraituz, hauxe da gutxiengo egoeran dagoen taldea:, estatu bateko herritar taldea, estatuan kopuru aldetik gutxiengoa dena eta aginteanez
|
dagoena
, ezaugarri linguistiko, etniko edo erlijioso desberdina duen populazioaren gehiengotik bereiziz, eta biziberritzeko borondate kolektiboarekin taldekideenelkarren artean loturik egonik, gehiengoarekin de facto eta de jure berdintasuna nahiduena?. Gutxiengoan dagoen taldea, beraz, ez da taldekide kopuru urria soilik, estatus eta botere urritasuna dituena ere baizik.
|
|
|
Bere ustez, bukagabeko egoerek memorizazioan eragina duen tentsio sistema sortzen dute. Hau dela eta, bukatuta eta burututa
|
dagoena
baino, bukagabedagoena gogoratzeko joera handiagoa daukagu. Fenomeno hau. Zeiagarnikfenomenoa?
|
|
|
Haley eta Minuchin engandik (honekin Philadelphia Child Guidance Clinic ospetsuan lanean arituzen) eragin berezia jaso izana aitortzen da, nahiz eta Whitaker en eraginarenaztarnak ere sumatu, bereziki bere probokazio eta erronka tekniken garapenean.Terapeuta aldakuntza eragile modura hartzen duen Minuchin en ideiaazpimarratzen du, baina familiak bere bidearen egile eta protagonista izan beharduela baieztatzen du, familiak bere baitan gorderik dituen ahalmen terapeutikoaksustatuz, Haley k egiten zuen modura. Etengabe eraldatzen ari den sistema irekibat da familia, aktiboa, autogobernatzeko gai dena eta beste sistemekinelkarreragitera irekita
|
dagoena
; eta familiaren zurruntasunak familia barneko etafamiliaz kanpoko bilakaerara egin beharreko egokitzea eragozten duenean sortzenda patologia. Morfostasiaren eta morfogenesiaren arteko oreka dinamiko berriabilatzean datza terapia.
|
|
|
Baina berezikigoiztiartasunaren ondorio nagusia, kumearen osotasunaren bidean, bukaezina denbidean, bestearen derrigorrezkotasuna da. Gizakia ez da izaki bukatua, animaliakbezala, osatzeke
|
dagoena
baizik.
|
|
|
Mendebaldeko haizea izendatzeko mendebal haize da zabalena eta Zuberoanizan ezik gainontzeko lurralde guztietan hedatuta
|
dagoena
. Gallegu haize, Hegoaldean, eta itsas haize, batez ere Iparraldean, ere zabalak dira.
|
|
|
Bizi prozesu guztiengisa, sekuentziazioa adierazten digu, gertaeren edo aktibitateen katea. Guk asmatutakolotura mentala da, fiktio mentis arlokoa, baina errealitatean
|
dagoena
oinarri duena.
|
|
|
Transmisioaren sistema. Ez dugu hilda
|
dagoena
biltzeko ardura; bizitzarako asmatu behar dugu geure antolaketa. Bereziki umeengana, noski, aipatutako arrazoiengatik.
|
|
|
Iristeak itzali egiten du lilura. Absolutua, definizioz, lortzerikez
|
dagoena
baita. Ederra (absolutuaren dohainak jantz ditzakeena) lilura da; orduan, bidea, ametsa; eta ez, iristea, jomuga, lorpena.
|
|
|
Existentziaren forma erlijiosoaren eredua Abraham da: kontzientziako dei erlijiosoari jarraituz, agindu etiko absolutuenaren aurka, irrazionalki, absurduki, seme propioa hiltzeko prest
|
dagoena
. Erlijiozkoa etikoaren(, ohikoaren?) ukoa da, arrazoizkoaren ukoa.
|
|
|
Mitxelena-ri mundu berri baten inpresioa egin ziona ere. Gero, ez da ahaztu beharhor daudela jada ezkontza tradizionalaren kritika, erlijio tradizionalaren kritika, ohitura hutsa bilakatuta
|
dagoena
gizartean?, erlijioaren eta fedearen pertzepziosoziologiko bat, absolutuaren forma guztien ezintasuna, etab., gauza pila, izugarrikritikoa bere garairako. Indibidualismoa, antidogmatismoa.
|
|
|
Greziarren artean aurkari agertzen dira: batetik, jatorrizko Bata, asiatikoa, orgiastikoa, dionisostarra, kontsistentzia amaigabean
|
dagoena
, eta bestetik, espazio arautua, zibilizatua, artean, matematikan, arkitekturan, polisaren politikan bilakatua?, apolotarra. Sofokles-en Antigonan kontraesana martxan jartzen duena matxinada bat da.Polinizes, matxinatu fratrizida, Hiriaren aurka altxatu da.
|
|
|
Nire lan esperientzianhiru testu ahots bihurgailu desberdinetan lan egin dut: lehena 1995 urtean amaitu nuen (Hernaez, 1995); bigarrena Telefonica I+ Drekin eginiko kola borazio bat izan zen1997 eta 1998 urteetan, eta prozesagailu linguistikoaren zati baten diseinuan partehartu nuen; hirugarrena, eta gaur egun garatze aldian
|
dagoena
, Euskaltel enpresarentzatda.
|
|
|
Bere bizitzapublikoak antzematen uzten ez duen bizipenen itzala. Idatzita ez
|
dagoena
, baina, eraberean, pertsonaia publikoaren ezaugarriak erakusten duen jarrera. Dena den, irakaslebati buruz aritzerakoan aipaturikoa anekdota hutsa baino areago, esan bezala, ondoriopedagogikoak dituen jitea dugu, Txillardegik, intelektual gisa, hezkuntza mailanazaldu ohi duen tenorea, hain justu.
|
|
|
deneko erregimenean, izatez patroiak banku monetatik berebalioa deribatzen duela, eta ez alderantziz. Ekonomian prezioen maila orokorrahanditzen baldin bada, patroi monetarioa beste merkantziak desbalioztatzen direnproportzio berberarekin desbalioztatzen da, urre monetarioa (patroian
|
dagoena
) urremetalikoaren parean desbalioztatzen den antzera. Ilusioa da, beraz, patroi bati lotuzbanku monetaren egonkortasunaren bermea bilatzea.
|
|
|
Aristoteles-entzat, badugu errusinol kontzeptua, errusinol erreal eternalabadagoelako, hau da,, errusinol? espeziea, beti orainaldian
|
dagoena
; Kojeve renesanetan, aldiz, errusinol kontzeptua dugu errusinol erreala denboran dirauelako, berezdelako hilkorra, une oro ari baita suntsitzen; eta kontzeptua bera da, hain zuzen ere, errealitate espazialaren suntsitzearen etengabeko oraina, eta suntsitze horixe berorixeda denbora.
|
|
|
UPV EHUko bibliotekarteko zerbitzuetan espainolez bakarrik
|
dagoena
, jakina. Aipamenak geukJuana Atxabal-en itzulpenetik aterako ditugu, Kriselu, Donostia, 1988.
|
|
|
Izan ere, informazio iturriak kazetariari informazioa edo datu informatiboak igortzen dizkioten pertsona, erakunde edo zerbitzuak dira; informazio osoa, hau da, asko aldatu gabe transmititzeko eran
|
dagoena
, edo datu informatiboak, kazetariaren esku informazioa osatzeko balio dutenak. Definizio honetan, bistan denez, argitalpenak eta dokumentazio zerbitzuak ere iturritzat jotzen dira.
|
|
|
esan eta izan?; ikus daitekeenez, beharrezkoa ez den elementua ezabatzen da, isilaldiak ordezkatua izateko. Erretizentzian zenbait ideia edo esaldi amaitzeke lagatzen dira, isilaldia abiaraziz; testuinguruak aditzen ematen du eliptiko uzten den elementua, eta esatariak ahalegindu egin behar du eten puntuetan
|
dagoena
iradokitzen; esaterako: –itsasoetan zehar?, mendietan gora?, abenturazaletasunaren etxetik?, noranahi eta bidaide?
|
|
|
izendapena daukan letra honek maileguzkoak eta arrotzak ez diren hitzetan soinu horixe, besterik ez du eman behar,, gu gara? hitzetan
|
dagoena
hain zuzen ere). Izan ere, fonemak fonologiari atxikitzen zaizkio eta George Yule k (1996, 66) definitu bezala,, hizkuntzan esangurak bereizten dituzten soinuak dira?.
|
|
|
Estatu Nazioaren eraikitze prozesuaren aldetik momentu honek izan zuen garrantziaz jabetzeko, bi gai azpimarratu nahi genituzke: bata eskolan irakasten ziren edukiei dagokiena, eta irakasleriarekin lotuta
|
dagoena
bestea. Bi hitzetan, eta lehenengo gaiari helduz, goi mailako lehenengo irakaskuntzan Frantziako historiari zein geografiari Guizot legeak emandako garrantzia azpimarratu behar da:
|
|
|
" The Sugan" aterpetxera ekarri ninduen, eta ondoren jatetxe txiki baina atsegin batean afaldu genuen. Noski, ez nuen idazteko astirik izan(" Uztailak 4" izenburupean
|
dagoena
salbu, baina zati hori Cork eta Killarney batzen dituen autobusean idatzi nuen), zeren eta gero, gaua errematatzeko, taberna batera sartu baikinen. Eta ez sartu soilik, ez jauna.
|
|
|
Egun horretara arte Irlandako kasua egunkarietako hizki beltzetara mugatzen zuen Eiderrek, orriak pasatu eta ekonomia, kirolak eta abarrak ere hitzezko anabasa hartan galduko ziren modu berean. Baina hizki horien atzean
|
dagoena
, notizia hotzaren lerro artean ezkutatzen diren istorio pertsonalak, titularrik osatuko ez duten samin txikiak, unean uneko bihotz taupadak, lehergailua jartzea erabakitzen den momentuko izerdi hotza, hondakin bat altxatu eta aurki daitekeena... hori guztia usteldu egiten da orria pasatu eta ekonomia, kirolak eta abarrak iristean. Eta Eiderrek erabaki zuen ezetz, hizkien atzeko bizitzak ezin zituela usteltzen utzi, eta ordutik aurrera bere irlari buruz idatzita aurkitzen zuen guztia irakurtzen hasi zen.
|
|
|
—Mutil gaztea haiz, Joanes —erran zidan, Alessandroren goait geunden egun haietarik batean, biak ere aski antsiatsu orduko, kapitain italiarra uste baino berantago zetorrelako—, eta, gazte guztiak bezala, begiak kanporat zabalik dauzkak; ordea, nola kanporat beha
|
dagoena
kanpoan geratzeko perilean baita, heure baitari beha ere jarri huke, eta gogoeta egin, heure arimaren eta heure gogoaren indarztatzeko eta sendotzeko, bidaia honetan... —eta, betartea iluntzen zitzaiola, erran zidan—:
|
|
|
Ordea, denborak eta denborak zaudek, eta haiek denbora hartan egin zutena guk denbora honetan egin nahi izaitea denboraren kontra joaitea izanen lukek... Eta galdua
|
dagoena
galdua zagok eta denboraren kontra doana ere galdua zagok...
|
|
|
Horregatik erran ote zuen Quevedok No depender de nada es señorío, amaraunaren iduri hura ere buruan zeukalako eta desiraren eta gutizia gutiziatsuen menekotasunetik eta esklabotzatik ihes egin nahi zuelako? Zeren benetan baita jauna deusen menean ez
|
dagoena
.
|
|
|
Misione hartan ere bi kaputxino daude, eta haietarik bat ene lagun mamia da: aita Humberto, bihotz oneko indiar batzuekin lan egiten ari dena, eta zuek bezalako jendearen beharrean
|
dagoena
, bere asmoen aitzina eramaiteko. Nahi baduzue, gomendiozko karta bat skriba diezaioket... zeren, baldin hark nahi duena zuek baduzue, eta baldin zuek nahi duzuena hark badu, harri batez jo baititzakegu bi txori...
|
|
|
Lur haietarat iritsi berriak ginen eta, hargatik, zuhurtzia zen, Antonio eta bion aldetik, apezari pentsatzen genuen bezala ez ihardestea, baina, noiz eta hiru euskaldunok bakarrik geratu baikinen —jakinik, Axularrek zioenaren kontra, ezen ezkerrerat makurtua eta alderditua
|
dagoena
eskuinerat xuxendua dagoena baino xuxenago egon daitekeela, zeren eta, osaba Joanikotek zioen bezala, ardi beltzak zuriak baino zuriagoak ere izan daitezkeen—, erran nion Antoniori:
|
|
|
Lur haietarat iritsi berriak ginen eta, hargatik, zuhurtzia zen, Antonio eta bion aldetik, apezari pentsatzen genuen bezala ez ihardestea, baina, noiz eta hiru euskaldunok bakarrik geratu baikinen —jakinik, Axularrek zioenaren kontra, ezen ezkerrerat makurtua eta alderditua dagoena eskuinerat xuxendua
|
dagoena
baino xuxenago egon daitekeela, zeren eta, osaba Joanikotek zioen bezala, ardi beltzak zuriak baino zuriagoak ere izan daitezkeen—, erran nion Antoniori:
|
|
|
—Badakizu nola dauden gauzak, eta badakizu ezen isilpean bizitzea dagokizula urte batzuetan, kanporat joan nahi ez baduzu bederen, Kubarat, Perurat edo Espainiarat... Baina, zaude lasai, zeren bada hemendik bi egunetarat toki bat, mendi aldean
|
dagoena
, non bizi baitira indiar guti batzuk, guztiz fidatzekoak direnak, eta norat ez baita arimarik ere joaiten. Eta han ongi bizi zaitezke... are hobeki, baldin liburu batzuk igortzen badizkizut noizik behin, nola baita ene asmoa...
|
|
|
Eta nola oroitzen nituen halakoetan zuk Salamancan erran zenizkidan hitzak, orain arte aditzerat eman ez dizkizudanak, baina orain berean oroitarazi nahi nizkizukeenak: " Eritasunaren gainetik
|
dagoena
ere eritasunaren menerat da, zeren eta denbora baita gure eritasunik larriena, eta denboraren menerat bizi gara"!
|
|
|
Edo, ez al da bizitza, anitzetan, zulo bat, edo anitz zulotako bidea, eta ez al du zulo bakoitzak errealitate beldurgarri baterat jotzen, gure ametsak nekez bete ditzakegunez gero? Eta hegaldatu egin nahi genuke, baina oinez gabiltza, eta ezintasun hori zulo bat da, gure nahiaren eta gure gutizien lurretan
|
dagoena
, eta irents gaitzakeena noiznahi den. Eta plazerra bilatzen dugu eta plazerraren plazerraz gogaitzen gara, eta desplazerraren osina kausitzen dugu, finean.
|
|
|
—Orri honetan
|
dagoena
, berriz, Antonio de León Pinelok bere El Paraíso en el Nuevo Mundo liburuan argitaratu zuen maparen kopia bat duk, nihaurk egina, Donostiako lagun frantziskotar batek utzi zidan liburuaz baliaturik —eta Indietako mapa bat erakutsi zidan, non erdi aldean Paradisua ikus baitzitekeen, lau ibaiek ureztatua: Amazonasek, Platak, Orinocok eta Magdalenak.
|
|
|
Halarik ere, joan baino lehen, zerbait erran nahi diat: libertatea lur bat duk, bai, baina egunoroz konkistatu eta irabazi
|
beharra
dagoena, zeren irabazi orduko gal daitekek eta komunzki galtzen duk.
|
|
|
Eta, orain, erradazu: xuxen
|
dagoena
xuxen badago, zergatik nahi duzu xuxenago...?
|
|
|
Lehen liburutik memorian iltzaturik geratu zait iduri bat, liburuan marrazturik azaltzen zena eta esperimentu bati loturik
|
dagoena
, zeina osaba eta biok etxerat itzuli eta aste pare bat gabe aitzinatu baikenuen; baina, esplikazioneen errazteko, hemen berean marraztuko dizut buruan geratu zitzaidan iduri hura, adierazten duena nola kanoi batetik desarratzen eta jaurtikitzen den burdinazko bola bat erremediorik gabe geldi geratzen den, mahai baten gainean geldi dagoen pisu eta neurri bereko bertze bola baten kontra ekinez gero...
|
|
|
Eta Jesu Kristok garbi erran zuen: " Enekin ez
|
dagoena
ene kontra dago". Eta erran zuen:
|
|
|
Baina, orain bahoa edo bihar bahoa, gure adioa alegrantziazkoa izan ledin nahi nikek... Izan ere, desterrua ez duk lur bat, guganik kanpoan
|
dagoena
, baina gure baitakoa, zeren desterru handiagoa dik etxean dagoenak, baina burua beheiti, ezen ez etxetik kanpoan dagoenak, baina burua goiti —eta entseiatzen zelarik ezpainetako nekean irri bat marrazterat, erran zuen—: Bai, hoa lasai; izan ere, gorputzez urrunduko gaituk, baina ez arimaz, zeren gure arimak bat dituk hik egin berri duan koadroaren laukian.
|
|
|
—Ordea, nola bizia kendu bizirik ez dagoenari...? Zeren eta zure osaba luthertarra zen eta bekatu mortalean zegoen, eta, anitzetan erran dizudan bezala, bekatu mortalean
|
dagoena
ez da bizi... —eta, boza apur bat eztitzen zuela, erantsi zuen—:
|
|
|
Ordea, amorioaren denbora bertze denbora bat da, eternitatearekin eta sekula gabeko sekularekin lotua
|
dagoena
, eta, nola behin eternitatea ukitzen duen lurtarrak uste duen, nahiz eta artean lurrean bizi izan, ezen betiko ukitu duela, eta ezin uler daitekeela, hartaraz gero, lurreko denbora bertze molde batean, hala uste izan nuen nik ezen ene arima kaio eternal bat bihurtuko zela egun guti batzuen buruan, eta hala ibili ahal izanen zela itsas gainean, akabantzarik gabeko hegaldi batean. Banuen, halarik ere, aitzinetik, Elbirarekin bizi izan nuen esperientzia, adierazten zidana ezen lurrean bizi zitezkeen eta zerurako bidean jar gintzaketen mementurik ederrenak ere euli farfailen hegoak eta haien hegaldiak bezain hauskorrak izan zitezkeela eta noiznahi den jar gintzaketela haiek, berriro ere, lurrerako bidean, nola gertatu baitzitzaidan niri neure lehen amorio harekin; haatik, badakizu nolakoa den amorioa, jaun André:
|
|
|
Edurtxo Caterpilar pantera bat zen: piztia hau jakinaren gainean dago bere edertasunaz, baina badaki, era berean, bere itxura beldurgarria dela; beraz, aurpegia gordetzen du, eta animaliak bere edertasun paregabeaz gozatzera hurbiltzen direnean, gertuen
|
dagoena
jo eta irensten du. Hau da:
|
|
|
Barkatu, baina halaxekoak ziren gauzak. Eta
|
dagoena
errezeloaren erresuman uzteko zuhurtzia baldin badut, eta era berean, zenduena zeina, gehiegikerietan erori gabe, genozidiotzat kalifikatuko bailuke edozein irrati edo telebistako berri esatarik eta haien salketarena, ez da nahikoa froga eta ebidentzia ez dudalako, baizik eta niretzat ere, Euripides jakintsuak idatzita utzi zuena aintzakotzat hartuz, zuhurtzia delako benetako balorea. Baina nire uste izugarri hauek ez direla eldarnioak erakustearren, eta orain ere beti bidaialagun aldaezin izan dudan zuhurtziari eskua emanik, hitz bi soil soilik:
|
|
|
Gaur, esate baterako, Luisek esanda dakit Ruben eta Rakel elkarrekin afaltzera joatekotan direla eta, zera, Rubenek zernahirako gela libre izango duela. Baina, ahantzi aurretik, Dabid, egunerokoan zehar Patxi delako bat ere agertzen da, idazle ustezko bat, antza, Rakelekin txora txora egina
|
dagoena
, eta bera konkistatzeko hamaikatxo saiakera egin duena...
|
|
|
Bestalde, hizkuntza guztiotan, batasunaren9 nahitaezko aurrepausoaz gainera, tentazio bikoitza izan da: alde batetik garbizaletasunerako joera, hizkuntzaren beraren erro zaharretatik kultur eta zientzi terminologia propioa sortu nahi duena, eta, bestetik, aukera populista, erraztasunaren kariaz, ordura arteko hizkuntza ofizialaren edozein hitz onartzeko prest
|
dagoena
. Euskararen kasuan, gainerako gehientsuetan bezalaxe, pragmatismoak erdibideko irizpide eklektikoa atera du garaile:
|
|
|
Bigarrenik ere, esan behar da krimen baten ikerketan badugula aspaldikoa ez den egitatea, berba batez esateko, gure begipean
|
dagoena
. Egitate eginberrien froga naturala lekukoena da.
|
|
|
Argia iruditzen zait pentsatu edo esan dezakegun ezer ez litzatekeela izango gauza hori. Ezin dugu idatzi berez sublimea dena eta beste gai guztien gainetik
|
dagoena
gaitzat izango lukeen liburu zientifikorik. Nire irudikapena hurrengo metaforaren bidez bakarrik deskriba dezaket:
|
|
|
Esan zuen" Kontrabaxu hori gehiegi mugitzen da" bezalako enuntziatu bat ez dela inolaz ere gizakiei buruzko enuntziatua, baizik eta Matematikaren zati bat ematen duela; eta, marrazten dudan aurpegi batez esaten badut" Barre gehiegi egiten du", esaten dela oraindik" ideal" batera gehiago hurbildu litekeela, baina ez oraindik behar bezain atsegina ez denik, eta halako" idealera" hurbiltzeak" buruketa matematiko bat ebaztearen" antza duenik. Era beretsuan, esan zuen, margolari bat koadro bat hobetzen saiatzen denean, ez da bere buruari buruzko saiakuntza psikologikorik egiten ari, eta ate bati buruz" Gaizki orekatuta dago" esatea, atean gaizki
|
dagoena
esatea dela, baina ez zein hunkipen utzi duen. Estetikaren auzia, esan zuen, ez zen" Hau zure gustukoa da?"," Zergatik da hau zure gustukoa?" baizik.
|
|
|
" Hori al da legea?", galdetu zuen. " Legea,
|
dagoena
duk", esan zuen Garik. Xan zurpaila zegoen.
|
|
2001
|
|
|
Bi proiektuen bultzatzaileak hauek dira: Eusko Jaurlaritza (EVE izeneko bere erakundearen bitartez), Iberdrola (orain Endesarekin elkartzeko negoziaketetan
|
dagoena
), Repsol eta munduko energia mailan garrantzitsuenetakoa den multinazional bat, BP Amoco. Proiektuak gauzatzeko bi sozietate sortu dira, Bizkaiko Badia Gasa eta Bizkaiko Badia Elektrizitatea.
|
|
|
Haziendaren elikadurarekin gertatzen ari dena landareak hazten dituztenen artean ere jarduera zabaldua da oso. Pozoiak, ongarri kimikoak, intsektizidak, hormonak, heldu gabe
|
dagoena
ontzeko produktuak, herbizidak... bidezko bizibideak deuseztatzeko sortutako produktuak barra barra erabiltzen dira ekoizpen gordinenera bideratutako soro gehienetan. Landareen hostoak edo fruituak ikusten ditugunean, elikagai naturalenak direla iruditzen zaigu, baina adi!
|
|
|
Argi
|
dagoena
Europar Batasuneko arduradunen porrota eta erantzunkizunik eza da. Izan ere, Estatu Kide bakoitzak bere interes ekonomiko propioa besterik ez du defendatu orain arte.
|
|
|
Nik uste ez dela etorkizuneko Jaurlaritza zein izango den edo egungo Jaurlaritzaren indarraz hausnartu behar Kontzertu EKonomikoaren negoziazioei begira. Argi
|
dagoena
Alderdi Popularraren Gobernuak Eusko Jaurlaritzarekin 2001eko abenduaren 31 aurretik negoziatu behar duela da, eta PPk honen aurrean ezin du eragozpenik jarri. Negoziatzen hasi behar du eta prozesuan zehar Eusko Jaurlaritza aldatuko balitz, Jaurlaritza berri horrekin jarraitu luke negoziatzen.
|
|
|
Baina proiektua hor dago eta gustatuko litzaiguke Eusko Jaurlaritzak horrelako zeozer egitea. Nazioarteko parametroetara jo behar dugu, ez dugu asmatu behar asmatua
|
dagoena
. Baina horretarako bitartekoak ez dira jarri nahi.
|
|
|
Agintean
|
dagoena
dagoela, guk garbi daukagu zer eskatu behar diogun, egoera politikoa alde batera utzita. Euskaltzalea izan gabe ere euskararen normalizazioa eskatu behar diogu.
|
|
|
Euskara ikastea oso inportantea izan da, batez ere aitaren obra ezagutzeko eta bere izaera eta ideologia ulertzeko. Kontuan hartuta orain dela gutxi ikasi dudala, bere idatziak gaztelaniaz irakurtzen nituen, eta itzulita ez
|
dagoena
, ez nuen ezta ezagutzen ere. Orain bere obraren irakurketa berri bat egin dut, eta sumatzen ez nituen dimentsio berriak ere aurkitu ditut.
|
|
|
John Lindsay, New York eko alkateak, udaletxeko langileak gutxitu egin ditu 300 milloi dolarren zorra sortu dala ikusita. Eta hiri hau bakarrik ez da honela
|
dagoena
; beste askorik ere ba da. Ikastetxe nagusiak edo Unibertsidadeak ere koska berean daude.
|
|
|
Horrez gain, Arabar Errioxa harrigarriki ongi orientatuta dago. Kantabria mendizerrak ipar eta mendebal ekialdeko haizeengandik babesten du, eta gainera plano inklinatu bat sortzen da, eguzkiari begira
|
dagoena
. Arabar Errioxa osoan egun osoz jotzen du eguzkiak.
|
|
|
Beste sektore zabal batek gizarte hobeago baten aukera ikusiko balu, ba mugituko litzateke eta hori da gure erronka. Eta gero badago beste sektore bat, Anttonek aipatu duena bereziki, nire ustez gogoz
|
dagoena
. Arazoa da gogoa ez dela nahikoa eta jendea lanean jartzeko eta lan hori produktiboa izateko, gauza asko aurrera eraman ahal izatea behar dela.
|
|
|
Garapen iraunkorrari buruz ere hitz egin izan da baina niretzat ia berdina da, garapena eta iraunkortasun hori kontrajarriak dira. Kapitalismoak saltzen diguna da zenbat eta gehiago produzitu banatzeko gehiago izango dugula, baina lehenengo daukaguna banatu behar da; gero zerbait falta bada ikusiko dugu zer egin, baina lehenbizi
|
dagoena
banatu.
|
|
|
Ekialdeko herrialdeen suntsipenak Mendebaldea utzi du jaun eta jabe, eta honek ez daki zertan datzan bere garaipena eta zer egin garaipen horrekin. Batetik, ikusten du inoiz ez dela hainbeste aberastasun eta txirotasun batera egon izan eta, bestetik, ohartzen da badela jende kopuru handi bat, batez ere Hegoaldean baina Iparraldean ere bai, soberan eta enbarazu eginez
|
dagoena
, eta berriro gogaikarri gertatzen has daitekeena.
|
|
|
Kasu horretan, egoerak horretara egokitzen bagaitu behintzat, altxor horren bila joango gara, Ramon Saizarbitoriaren azken idazlaneko zenbait pertsonaiek egiten duten antzera. Beraientzat lur azpian
|
dagoena
balio handiko zer edo zer denez, ohiturari muzin egin eta baita zuhurtziari ere eta haren bila doaz. Horixe da, hain zuzen," Gorde nazazu lurpean" osatzen duten bost narrazio ezberdinak josten dituen haria.
|
|
|
hastapenetan dauden talde eta proiektuek ez dute laguntzarik jasotzen, antzerkia ikasi eta sakondu nahi dutenek kanpora jotzen dute askotan, ez dago ez antzezlanak prestatzeko ez emanaldiak burutzeko erraztasunik. (...) Nortasun propioko euskal antzerki bati erantzungo liokeen proposamen gutxi dago, ez dugu somatzen erreferentzia argirik, ezta
|
dagoena
eta egon daitekeenari buruzko gogoeta zehatzik. Iristen zaizkigun proposamen arriskutsuagoak eta bereziki balizko euskal antzerkiaren nortasuna islatu dezaketen proiektuak.
|
|
|
Kalitatea egiten ere badakigu. Gaur, beharbada, eskas
|
dagoena
da konfiantza hartu behar dugula eta gure mozkinek beste edozein balio dutela konbentzitu. Gaur, laborari izateak, Zuberoan eta oro har Ipar Euskal Herri osoan, irudi ona ematen du.
|
|
|
Santurtzi" sardin saltzailea" ren erdigunean figura mitiko honi eskainitako monumentuaren ondotik sartuko gara, aipatutako pasealekuan
|
dagoena
. Hiriko monumentu interesgarriak bisitatu ostean, ez ahaztu arrantza portutik paseotxo bati ekitea.
|
|
|
Jendeak ikustea nolakoa den txalaparta. Diseinua bizia, alaia, disko barruan
|
dagoena
adierazteko nolabait", dio Igor Otxoak. Txalapartaren azalpen testuak Juan Mari Beltran, Jorge Oteiza eta egileenak beraienak dira.
|
|
|
Hemengo tabernen eskaintza eta kontu jariorik ez duzu nola nahi aurkituko bestetan. Kaleko patxadarik eta segurtasunik ere nekez (non dago bada hemen adina polizia traje desberdin?) eta jende irekia, ulerkorra, entzuteko prest
|
dagoena
... Dena dugu bertan eta gu kanpora! Kanpoko intxaurrak hamalau.
|
|
|
" New York pilak kargatzeko oso aproposa izan da. Metroan sartu, azken geltokiraino joan, han
|
dagoena
ikusi eta ibilbide horretan bi ipuin idazteko adina material topatzen duzu."
|
|
|
MUNDUKO herriak dira eskubide horien subjektua, eta horrelaxe jasotzen du Nazio Batuen Batzar Orokorraren 1.514 ebazpenak. Euskal herritzat hartuko genuke bere esisten tziaren jabe den euskal komunitatea, berezkoak dituen eskubideak eraginkortasun betean jartzeko prest
|
dagoena
. Komunitate horrek Euskal Herriko lurraldeetan du kokaleku eta erabaki tzeko eskubidea du gutxiengo gehiengo joko guztien gainetik.
|
|
|
Moldeaz ari gara. Borroka armatua da auzitan
|
dagoena
. Ezker abertzalearen historian ez da orain bezala inoiz auzitan jarri.
|