|
2000
|
|
|
. MAILA ESTRADIEGETIKO: fikzioaren gertaera nagusitik kanpo dagoen maila da, narrazioaz arduratzen dena, baina, narrazioaz at
|
dagoena
.
|
|
|
. NARRATZAILE ESTRADIEGETIKO: maila estradiegetikoan kontaketaz arduratzen den narratzailea da, narrazioaren maila nagusitik kanpoko maila batean
|
dagoena
: narraziotik at dagoena (eta beraz, gertaeretan esku hartzen ez duena, nahiz eta batzuetan bere iritzia ematen duen.)
|
|
|
maila estradiegetikoan kontaketaz arduratzen den narratzailea da, narrazioaren maila nagusitik kanpoko maila batean dagoena: narraziotik at
|
dagoena
(eta beraz, gertaeretan esku hartzen ez duena, nahiz eta batzuetan bere iritzia ematen duen.)
|
|
2001
|
|
|
Eugenia guztiz terrenala den moduan, Victoria guztiz da ideala: jatorriz donostiarra (hau ez dakigu" ideala" den), luzea, esku luzekoa (106), dotorea argia hotza (194), Pariseko arte galeria batzuentzat lan egiten duena (133), baina, batez ere, Juan Martinen begietara" goregi"
|
dagoena
. Protagonista maskulinoa txiki sentitzen da emakume honen aurrean eta txikitasun honen adibidea biek elkarri ematen dioten muxuan legoke:
|
|
|
Dena dela, topikoak alde batera utziz, argi
|
dagoena
zera da, nobela honek baduela oraindik gaur egungo irakurleari erakargarria egiten zaion eskaintza eta, hori dela eta, hamahiru urteren buruan (hamahiru urteko epea gure narratiba modernoaren eremu mugatuan nahikoa izanik ahanzturan erortzeko), oraindik gai gara nobela hau esku artean harturik gure irakurketaren bidez bertan eskaintzen zaigun mezu edo eduki hori zerbaitetan gauzatuz gozatzeko. Eta gauzatu diogu ezen irakurlea baita, azken finean, literatur testuaren berridazketaren bidez honi zentzua emango diona, eta ondorioz," efektu estetikoa" deiturikoa gorpuztuko duena.
|
|
|
Argi
|
dagoena
da, nobela honen baliabide aberastasunaren atzean, narratzaileak eraikitzen duen irakurle inplizituaren irudia nahiko identifikagarria gertatzen zaiola gaurko euskal irakurle enpirikoari. Esan daiteke, nobela honetan, plano desberdinen tartekatzearen azpitik, badirela guztiari batasuna ematen dioten elementuak eta irakurketa zentzu batean egitea baldintzatuko duten ezaugarriak.
|
|
|
Batetik, zenbait erreseinatan jasotako iritzi bitxiengatik (1983an azaldutako iruzkin batean Ramon bere" birtuosismoaren tranpan" erori zela esaten zen, alegia, ordura artean erakutsitako" teknika esibizioak" goia jo zuela), bestetik, kritikaren esparruan lan honek sortu duen azterketa urritasunagatik. Argi
|
dagoena
da, Lasagabasterren artikuluaz kanpo14, urritasun horren arrazoia nobelaren beraren zailtasunean datzala.
|
|
|
Ipuin miresgarriaren bidetik abiatu direnak jakin izan dute ipuin fantastikoari esanahi berria ematen, garai berrientzako zentzu esanguratsua. Apika, azpian
|
dagoena
, zera baino ez da Lewis Carroll en ipuin ezaguna: Alice ispiluan barrena, zeren hemen agertzen baita argi islan beste bizitza berri bat dagoela.
|
|
|
Ez dakit erantzuten, baina badakit zein literatura bilatzen den ahalegin honetan. Berria nahi da, Europara zabalik
|
dagoena
, kultista, José María Álvarez, eta Gimferrer en oihartzunaren pean ere sortzen dena.
|
|
|
Beraz, mundua aurkako eta oposatuen artean mugitzen da. Orain hautsia
|
dagoena
bildu luke giza kontzientziak beste egoera batean. Hautsia dagoena biltzea litzateke erromantikoentzat ezagutza, jakintza eta aurrerapenaren oinarria.
|
|
|
Orain hautsia dagoena bildu luke giza kontzientziak beste egoera batean. Hautsia
|
dagoena
biltzea litzateke erromantikoentzat ezagutza, jakintza eta aurrerapenaren oinarria.
|
|
|
Baina poemaren zatien artean diren hutsarteei amildegi edo lubaki deitzen badiegu, gauza bi egiten gabiltza: hutsartearen zentzua geografiaren bidez izendatzen, eta gaurko filosofiarentzat behin behinekoa den kontzeptu bat aipatzen," fraktala", apurtuta
|
dagoena
, arroa...
|
|
2002
|
|
|
Olaziregi, M. J. & Etxaniz, X., Euskarazko Haur eta Gazte Literatura Idazleak, Pamiela, Iruñea, 1998), ipuin nahiz eleberriak, zinemarako gidoiak (Hamaseigarrenean aidanez, 1984; Kareletik, 1985), edo saiakera liburu interesgarriak, adibidez Gogoa zubi (Alberdania, Irun, 1999). Lertxundiren obraren aipamen sakonagoa aurrerago egingo badugu ere, azpimarratu egin nahi genuke autorearen berritze etengabea, jada presente
|
dagoena
1970 eta 1973 artean argitaratu zituen hiru lanetan. Bere literatur ibilbidea Hunik arrats artean (1970) ipuin liburuak hasi zuen; liburu hau euskal ipuin modernoaren hastapena da zenbaitentzat, eta bertan nabarmena da Hego Amerikako errealismo magikoaren eragina (ipuinetako bat Macondon kokatzen da, eta beste batean narratzaile hila bilakatzen da narrazioaren gidari, Rulforen kutsuko estilorik klasikoenean), baita absurdoaren antzerki eta ipuinen eragina ere.
|
|
|
Andy Warholek bere margoei buruz esandakoa baliagarri zaigu hemen: " Ez ezazue atzean
|
dagoena
bilatu, atzean ez dago ezer eta."
|
|
|
1976tik aurrera estatu espainiarreko hizkuntzetako literaturak ere kontuan hartzen dituzten Sari Nazionalek ez dute gurean kritika sari berezirik eragin. Adibide deigarri bat gogora ekarriz, hortxe daukagu, esaterako, Galiziar Kritika Saria, 1978tik aurrera indarrean
|
dagoena
. b) Euskal kritikaren bilakaera azken urteotan
|
|
|
Anatol," Zubi altxakorreko estranguladorea" bihurtu zen idazle frustratua; bere dortoka disekatuarekin hitz egiten duen Galileo lurperatzailea; eleberri eta film beltz askotako pertsonaia izan zitekeen Joe Panda boxeolaria eta Bob Ieregi, Beluna Jazzeko protagonista, ama jamaikarra eta aita Kentuckykoa dituena, gamuzazko gabardina soinean, Cortazarren ipuineko protagonistaren antzera, Gauloisesak erretzen dituena eta poteko tomatean ogia bustitzea gogoko duena. " Tipo korriente bat", begi urratuak dituen Klararengatik edozer egiteko prest
|
dagoena
. Zerikusirik apenas duten pertsonaiok psikiatrikoko beste biztanleekin, itxuraz ongi daudenekin, Nora erizainburuarekin adibidez, zeina baita One flew over the cuckoo" s nest (1975) filmeko Miss Ratched erizaina bezain bihozgabea.
|
|
|
Esan bezala, J. A. Irazustaren() Joanixio (1946) eleberria dugu erbestean argitaratu zen lehena. Bertan, pertsonaia bat marrazten du Irazustak, arrazoi ekonomikoak zirela medio Argentinara erbesteratu behar izan duena, eta Euskadira, bere aberri idealizatura, itzultzeko irrikan
|
dagoena
. G. Garaterentzat (1989), eleberri errealistaren ezaugarri guztiak ditu liburu honek:
|
|
2005
|
|
|
Martin Lezeta, berez, J. Etxezarragak Pott aldizkarian erabilitako ezizena dugu, kasu honetan Sarrionandiak bere egiten duena. Martin Lezeta hori, idazlea izateaz gain, Igorreta deritzon herri bateko Libano baserrian jaio zen (Iurreta Sarrionandiaren jaioterria), eta bere burua komunista eta anarkista agertzen du, Sarrionandiaren postulatu ideologikoetatik hurbil hurbil
|
dagoena
. Gainera liburu bat idatzi du gutxi gorabehera Sarrionandiak egin dituen hiru bildumen beste orrialde dituena.
|
|
|
Narratibaren helburua fikzioak kontatzea den neurri berean, badakigu jakin egile batzuen asmoa errealitatea kontatzea ere badela, hau da, ez errealitatearen gainean fikzioa egitea, baizik eta izan diren benetako gertaerak bere horretan ematea. Errealitatea literaturan zertan den azaltzea gaitza bezain nabarra izan daiteke baina, behintzat, ikuspegi horrek balio behar digu konturatzeko ipuina genero zabala eta konplexua dela, beste edozein genero bezain zabala eta konplexua, hortaz, bere baitan ezaugarri ezberdinak hartzera behartuta
|
dagoena
.
|
|
2007
|
|
|
Espainiari eta Frantziari egiten dien aipamen hau ez da, alabaina, kasualitatea. Ignazio gerra garaian tertzio karlistetan boluntario sartu zen, eta alderdi karlistarekiko izan zuen atxikimendu ideologikoa neurtzen zaila bazaigu ere idazkietan ez du argitzen, eta batzuetan ematen du Ejerzitoan beste destino gogorragoetara bidal ez zezaten eman zuela izena karlisten alderdian, argi
|
dagoena
da arin egin zela euskalduna eta euskaltzalea, eta baita Migel anaia ere. Edonola ere, azkenengo urteetan oso bilakaera interesgarria asmatzen da bere ibilbide ideologikoan, eta Euskal Herriaren ikuspegi batzuetan hitz hau alderdikeria guztien gainetik dago ikuspegi orokorragoa eta abertzaleagoa erakusten du.
|
|
|
Enkarterrien hegoaldea, Uribeko merindadea eta Arabako Okendo eta Artziniegako lurrak jotzen
|
dagoena
, askoz aberatsagoa da euskal toki izenetan, baina eskualde honetatik urrundu ahala, gero eta bakanago bihurtzen da eta erromantzearena ugariago.
|
|
2008
|
|
|
26 Idazle batek aipatzen du agian tarteko belaunaldi horrek ez duela jakin garaiarekin lotuta idazten, garaiko kezkez eta garaiko irakurlearentzat. " Bere barruan
|
dagoena
besterik gabe ateratzen duen idazlea ez doa inora, hori ez da literatura".
|
|
|
Idazle eta kritikarien artean oso iritzi zabaldua da (erantzuleen% 42,9) hierarkiak kaltegarriak direla erdigunean ez dauden idazleentzat; hierarkien eraginez, literatur ekoizpenaren zati handi bat (periferian
|
dagoena
) galdu egiten da. Horixe gertatu da, erantzule batzuen iritziz, belaunaldi oso batekin:
|
|
|
Kontsumo literatura, egun, hezkuntza sistemari lotuta
|
dagoena
da: hizkuntza ulerterraza, gai nerabeak, idazkera arina (automatikoa?), egitura laua, idazlearen aldetik anbizio gutxikoa.
|
|
2009
|
|
|
Azunbrea da edukiera neurtzeko neurrien oinarrian
|
dagoena
. Litro biko edukia adierazten du.
|
|
|
Amaitzeko, Katiluzubi aipatuko dugu, Jatabe eta Lemoiz arteko mugan
|
dagoena
. Geroago aipatuko ditugun pertsonaia mitologiko askoren agertokia zen.
|
|
|
Behin Jata ingurua eta bereak dituen tontortxoak deskribaturik, sakon ez baina aipatu behintzat egin beharrekoak dira Jatabeko lurretan dauden garaitiko mendiak: era idatzian Eldroka eta lekukoen berbetan Endrokata izenekoa, Elortegi auzunearen gainean
|
dagoena
Ergoienen; Billelabasoetatik Unpararako bidean Lemoizekin muga egiten duen Andrakagaina (Andrakagana); idatziz Txarola eta berbaz Txileru esaten zaion mendi gailurra; Goikomendi, Artebakarra (Artebakarre) eta Kabeliñak (Kaberiñemendik) osatzen dute Jatabeko mendien zerrenda.
|
|
|
Ameriketatik heldutako landare hori, egun osasunarekin lotutako lege aldaketa askoren muinean
|
dagoena
, aspalditik txertatu zen Jatabeko bizitzan. Sasoi batean herriko soroetan ereiten zuten, ereitea debekatuta zegoen arren.
|
|
|
Fonetikoki, ahoskatzeko orduan, sano hurbil daude forma biak, horregatik nahasteko aukera handia da. Argi
|
dagoena
da etxe horren aldamenean, errota hidraulikoen nasa bidezko ura eskuratzeko bitartekoei begira, ez dagoela errotarriak mugitzeko indarra emango lukeen errekarik. Ez dago errekatxorik ere.
|
|
|
Gortako ateari albate esaten zaio. Alde bietara zabaltzen den atea da, goitik behera ebakita
|
dagoena
.
|
|
2012
|
|
|
Ostegun eta ostiral, eguen eta egubakotx izenak jainkoen ideiarekin lotzen da. Esan nahi da, zeruaren jainko batekin, Ortzi, Urtzi (hainbat hitzetan dago, ostegun, ortzadar eta antzekoetan) eta* Egu (eguen, eguzki, eguerdi hitzetan
|
dagoena
) izenez izendatuko zutena.
|
|
|
Baliteke egu zaharragoa eta jatorragoa eta ortz modernoagoa izatea, batak zeruko argitasuna eta distira adieraztea eta besteak babestea, gordetzea. Argi
|
dagoena
da eguzkiaren ideia eta zeruarena bat direla.
|
|
2015
|
|
|
Horietako bat dugu, bada, Prakako Oinetako diztiratsu batzuetarako gauetik itzulita gau honetan etorri dira. Oso testu berezia da berau, ipuintzat jo daitekeena baina kazetaritza kronika moldean idatzia
|
dagoena
zati handienean zenbait poemaz tartekaturik. Chicagoko Potto Dreamers Agencyko kazetari bati mandatua bidaltzen zaio Harlemgo zapata garbitzaileei buruz informazioa biltzeko eta hori egin ostean kazetariak bidaltzen duen telegrama da irakurtzen ahal duguna.
|
|
|
Euzkadi sortzear ziren Izagirre eta Saizarbitoria, Artzeren poemagintzaz trufatzen ziren: " Oso kuriosoa Artzeren lana, asko gustatu zaigu txineraz eta sanscritoz idatzia
|
dagoena
, japoneseraz egina dagoenetik aparte (segi dezala bide horretatik, igual emango diote beka bat)".
|
|
|
Alde batetik, azpigaratutzat jotzen zen oro ezkutatu edo disimulatu nahia, ohartu gabe balizko azpigarapen horretan alderdi positibo franko zegoela. Beste alderdi negatiboa, aurrekoarekin lotuta
|
dagoena
, kanpokoarekin homologatu nahia litzateke, hots, euskal kulturaren indarrak sustatu beharrean kanpotik zetorren oro zuzenean imitatzeko joera. Horren aldean, Ustelakoen proposamena honakoa zen:
|
|
|
Artikulu garrantzitsu haren zentzu berean doa beste laburrago bat, Pott Man ezizenez sinatua
|
dagoena
hain justu. Atxagarena delako itxura guztia du hark ere, eta bestearen aldean, modu esplizituagoan lantzen du kontrakulturaren gaia.
|
|
|
Autonomiaren aferarekin zuzenki loturik
|
dagoena
da kontrakulturarena. Egiazki, esan daiteke XIX. mende amaierako bohemiaren bilobak direla, neurri handi batean bederen, XX. mendeko 60ko hamarkadako mugimendu kontrakulturalak.
|
|
|
Gehien gehienetan, edo askotan behintzat, hitz edo esaldi arrotz horien funtzioa koloridoa bait da: maiz errekurtso komikoa, edo efekto estrainatzaile bat, etab. Egiterik ez
|
dagoena
, hortik printzipio bakar bat ateratzea da. Gutxiago zuk ateratzen duzun modukoa, sintzero/ insintzero moduan, kasi balorazio etiko bat sujeritzen duzu eta.
|
|
|
Katxondeoa seriotasun ausentzia bezala konsideratuz noski. Sentidu horretan hemen
|
dagoena
katxondeo hutsa baita. Exenploak ez zaizkigu falta eguneroko bizitze politiko kulturalean.
|
|
|
Hemen
|
dagoena
zera da, itsusi asko interesantez disfrazaturik, anteojo kontxaduna aukeran eta serio jiteak bizar atzeetan, baina sakonean surrealismo katxondoa. Diskurso aspergarri asko baina funtsean ez seriotasun eta arintasun jatorrenaren perla.
|
|
|
5 Urte batzuk geroago segida emango zion ondoren bere editore lanari Haranburu Argitaletxearekin. Urte batzuen ostean, 1999an, Haranburu Altunak Hiria argitaletxea ere sortuko zuen, oraindik martxan
|
dagoena
.
|
|
2017
|
|
|
Bistan da, injustizia baten aurrean ezer ez egitea ezin da ontasun frogatzat hartu; ezer ez egite hori txarkeriatzat har daiteke, noski. Arestian pentsabide postmodernistatik ikasi bezala, justizia da gauza bakarra dekonstruitzerik ez
|
dagoena
, beti ere etortzeke izango dena, gertakizun. Hau da, ez dugu sekula aldarrikatzerik izango justizia erabatekoaz ari garela jokatzen.
|
|
|
Irudikapen horretan, horrela, kolektiboa nazioa, guri hemen dagokigunez gai izango litzateke bizitza indibidualak zentzuz erabat betetzeko, singulartasun horien zerizana erabat zehaztuz eta argituz. Ikuspegi postmodernistan, ordea, ez nazioak, ez beste ezein ideiak, ezin dute gizabanakoa zer den zehaztu, gizabanakoa berez izate zehatzezina baita, zer den guztiz argitzerik ez
|
dagoena
. Nazioak bizitza indibidualei zentzu betea eman diezaiekeelako ideiak, beraz, totalitarismo nabaria ezkutatzen du bere baitan, gizabanakoaren berezko zehatzezintasunari muzin egin eta bortxatu egiten baitu, ideal kolektiboaren muga hertsietara zeharo azpiratuz.208 Hau da, nazioak ez du gizabanako erabat engaiatuaren singulartasuna berreskuratzen eta atzera agerrarazten, galarazten eta desagerrarazten baizik.
|
|
|
Hartara, modernoak izateko lehenbizi postmodernoak izan behar dugula esan liteke, Jean François Lyotardek gustuko duen legez.23 Modernitatea eta postmodernismoaren arteko diferentzia erabakigarria da azkenak ez duela sinesten lehenak bezala hurrenkera historiko horrek helmuga behin betiko bat izan dezakeenik. Zernahi gisaz, argi
|
dagoena
da telos edo helmugaren ideian sinetsi gabe ere, ezin diogula kontzeptualtasun metafisikoari erabat ihes egin, alegia, modernoak garela orain, eta modernoak izango garela beti.
|
|
|
Rossetti-ren obsesioa k auzi horren atarian uzten gaituenez, ez daukagu berez Juan Martinek bere desira nola interpretatuko lukeen zehazterik. Espekulazioak bazter utzita, argi
|
dagoena
da betetasun ideal modernoari eutsiz gero, maitasun erotikoan ere arrisku handia dagoela Juan Martinen jokaera konpultsibo bertsuetan erortzeko: nahiz nartzisismoaren lasterbidea hartu, nahiz bestearekiko desiraren saihesbidea, bere horretan atxikitako betetasun desira traumatikoa gertatuko da beti.
|
|
|
Gauzak horrela, bere bizitzaren gaineko koherentzia berreskuratzeko beharrak akuilatuta, Kepak oroimenera jo du, ezusteko ondorioa ekarri dion iragana birpasatu eta desadostasuna gaindituko duen azalpena erdietsi asmoz. Eriken etxeko lanaren inguruko gertakariak, beraz, oroitze ekintza abiarazi du Keparengan, iraganaren gaineko birpasa, racconto modura
|
dagoena
gauzatua nobelan, gorago laburturik eskaini dugun argumentua osatuz, hain zuzen ere.
|
|
|
Ugariak, askotarikoak eta are kontrajarriak dira postmodernismoa ulertzeko aurki daitezkeen moduak, eta horrek zehaztapen ahalegin handi samarra eskatzen du definizio zehatz, koherente eta esanguratsuren bat eratzekotan. Hemen, lehenik, postmodernismoa errealitate irudikapen edo mundu ikuskeratzat hartu da, jardun filosofiko, literario zein artistiko garaikidearen baitan atzeman daitekeen ildo nagusietako batean gorpuzturik
|
dagoena
. Bazter utzi da, beraz, postmodernitate kontzeptua, XX. mendeko bigarren erdialdeaz geroztiko kapitalismoak eragindako bizimoldeak deskribatzeari heldu ohi baitio, azpimarratuz, oroz gain, kontsumo gizarteak erdietsiriko ongizate materiala dela medio mendebaldar kulturan zabaldu omen den axolagabekeria pentsamendu zein ekintza politiko utopikoen aurrean.
|
|
2018
|
|
|
Ez nago oraindik batere ongi, baina sentitzen dudana azaldu nahi dut, bihar etzi neure umeari kontatzeko, gaur sentitu eta bizi izan dudana egiazko moduan adierazteko. Hala ere ez dakit nire baitan
|
dagoena
ganoraz, era zehatz eta aproposean barnetik gainera atera ahal izango dudan. Ez dakit hizkuntzaz egoki baliatuko naizen, nire sentimenduen mamia behar bezala lumaz azaleratzen jakingo dudan.
|
|
|
Ez dut jakin azkenik ere, zein den bere egitako izena, baten ere ez diodalako nire mutilari gizon hari izenetik deitzen entzun; Patroia esaten izan dio. Itxura denez, Patroia, diruz josita
|
dagoena
izan behar du; egia esanda, hura izan baita ostiralean dena ordaindu duena. Baina, ez; Divina Pastorak esandakoetatik, biziki kobratu baititu interesak ilunabarrean gorputz trukean.
|
|
2019
|
|
|
Lili eta biokeko Ana da eskematismotik urrunen
|
dagoena
, Faustino idazlearekin harreman bat izan zuen, baina Faustinok bere adiskidetasuna nahi du soilik. Anak bikotea duen arren, forentse oso ezagun bat, lana dela eta gizon horrek ez du denbora askorik berarekin egoteko eta ondorioz, oso bakarrik sentitzen da.
|
|
|
" ¿ Por qué no tienes cojones para decir lo que piensas de una puta vez?, ¿ Por qué no dices que te da asco mi lunar, que estoy como una vaca, que te avergüenzas de mí porque soy una ignorante?" (138). Esaldi hori guztiz adierazgarri da, zeren zuzenean ulertzen da Floraren portaera erasokorraren atzean
|
dagoena
: ingurukoak gaizki tratatzen ditu autoestimu arazo handiak dituelako.
|
|
|
Deigarria da Saizarbitoriak ezaugarri narratiboz hornitutako irudia aukeratu duela eta nola istorio berezi bat gehitu dion artelan honi. Beharbada koadro honen atzean
|
dagoena
ezagutu beharrez sortu du istorioa Saizarbitoriak; hasieran aipatu dugun bezala, idazlearen ustez koadroek zerbait kontatu behar dutelako. Honen aipamenak beraz, eleberriko momenturik gogoratuenetako bat indartzeko balio du, eta artelan bat bere eleberriko erdigunea bilakatu du.
|
|
2021
|
|
|
BE1 en ustez ere, literaturak beste era bateko lanketa eskatzen du: ikuspegi kritikoa izatea, testuaren atzean
|
dagoena
irakurtzen jakitea, edota, IE6 k dioenaren haritik, hori guztia norbere esperientzietara ekartzen jakitea. Eta, hori oro har irakaskuntzan ez dela egiten uste du.
|
|
|
Hala ere, metodologiaren beharra agerikoagoa da nork bere materiala sortzen duenean dagoeneko sortuta
|
dagoena
erabiltzea erabakitzen denean baino, proiektuak direla, proposamen zehatzagoak direla. IE11 k dioen moduan, nork bere materiala diseinatzen duenean, garrantzitsua da ikuspegi pedagogiko didaktiko jakin batetik egitea.
|
|
|
Jarrera horiek funtsean bi izan daitezkeela ondoriozta daiteke elkarrizketatuen hitzetatik: batetik, lanbidearen gogortasunak eraginda desmotibatuta eta erosotasunean jausitako profesionalaren jarrera, indarrean dagoen ereduari jarraiki lanean
|
dagoena
eta berritzeko, aldatzeko indarrik ez duena; eta, bestetik, lanbidean eta hezkuntzan, oro har, ikertzen, eragiten eta eraldatzen segitzeko indarra eta ekimena erakusten duena. Bistan dena, oso posizio manikeoak dira bi hauek, eta hortaz, batetik zein bestetik igarotako irakasleak egongo direla pentsa daiteke, eta halaber, tarteko jarrerak ere badituztenak.
|
|
|
" Orain dela hilabete batzuk irakurri nuen Javier Gomá filosofoak egunkari batean eman zuen elkarrizketa bat eta esaten zuen gaur egungo gizartea orain dela 50 urtekoa baino askoz ere ilustratuagoa dela, eta hemendik eta 50 urtera
|
dagoena
oraindik ere ilustratuagoa izango dela. Berak zeukan optimismoa eskertzekoa da".
|
|
|
Eta, ez zer irakurtzen duten soilik; nola irakurtzen duten, zer euskarritan, garrantzitsua baita gaur egungo nerabeen kasuan. Azaltzen duenaren arabera, azken 5 urteetan, abiada handian datorren beste irakurketa mota bat hedatzen ari da, dagoeneko erabat nagusia dena, eta ez
|
dagoena
lotuta paperarekin, baizik eta beste gailu batzuekin. Eta, bere iritzian, literaturaren didaktika ez dago errealitate horrekin sinkronian.
|
|
|
Horretarako literatura balioetsi eta landu behar da, modu mailakatu eta sistematikoan ahal dela. Literaturan ere aintzat hartu beharreko elementua da profilarena, alde batetik,
|
dagoena
, hots, emakumea irakurle gisa, eta sormenean hartzen ari diren tokia; eta bestetik, nahi dena, edo, bestera esanda, heziketa literarioak aldarrikatzen duen irakurle konpetentearena eta kritikoarena.
|
|
|
Irakasleak irakurle onak izan behar dira, eta literatura lan diferenteak lantzeko dagokion teknika ezagutu eta gelaratu. Arestian esan bezala, hezkuntza literarioa besteak beste testuen atzean
|
dagoena
irakurtzen jakitea da, eta horretan trebatzea ikasleak. Hori horrela, autore eta lanen ezagutza behar beharrezkoa da.
|
|
|
Esparru kurrikularrari dagokionez, zerrenda hutsaz harago doan profil jakin bat lortzera bideratutako gaitasunen garapena zuzenduko duen tresna izan lukeela baieztatzen du NE1 ek, mailakatuta
|
dagoena
, iturri desberdinetatik edaten duena eta esperientzia errealarekin ere konexioa izango duena. Espazio desoreka da, AIR1 en eta BE1 en ustez, konpondu beharreko gabezietako bat; izan ere, hizkuntzaeta literatura komunikaziorako diziplina barruko oinarrizko konpetentziaren baitan, osagai kurrikularretan konpetentzia linguistikoa lehenesten dela salatzen zuten hainbat elkarrizketatuk aurreko ataletan.
|
|
|
Tradiziozko haikuek 5 silabatako hiru hitzez osatuta daude, baina gaur egun, hori zabaltzen joan den zerbait da, eta, beraz, metrika desberdinetakoak sortzen dira. Horrelako metrika zehatzen bidez, formak sortzea bilatzen da, naturaren behaketarekin lotuta
|
dagoena
eta une jakin bat harrapatzea bilatzen duena. Adituek diote poesia ulertzeko modu berezi bat dela.
|
|
|
18" Hain zuzen ere, osagai etiko hori da, gogoeta egiten duena eta hezkuntza gizatiarrago batera bideratuta
|
dagoena
, eta horrek bultzatu du, neurri handi batean, aurreko paradigmaren aurreko erreakzioa, eta hezkuntzatik bertatik ikuspegi kritiko eta dialogikoagoetara, edo komunitario eta kooperatiboetara, ikerketaekintzatik edo neurozientzietatik, hezkuntza berrikuntzarako faktore gisa, aldatzeko eskaerak ahalbidetu ditu". (Pallarés Dominguez, 2021: 92) eskatzen eta, halaber, eskaintzeko aukera ematen baitu (Zabala eta Arnau, 2007).
|
|
|
Horrekin lotuta, errazagoa zaigu irakaslearen figura magistral hori: goian
|
dagoena
, dena irakasten duena, bestela gure autoritatea zalantzan jartzen da, errekurtso gehiago behar dira dinamikak planteatzeko. Hau da, guk ikasi ez genuen metodologia batera eraman genuke eredua".
|
|
|
" Azken 5 urteetan, sekulako abiadan dator beste irakurketa mota bat, ya erabat nagusia dena, eta ez
|
dagoena
lotuta paperarekin baizik eta beste gailu batzuekin. Eta ez dugu ahaztu behar beste gailu horiek [telefono mugikorrak] debekatuta daudela gela askotan, eta ezin da sakelekoan, ordenagailuan edo tabletan irakurri.
|
|
|
Literaturak beste era bateko lanketa eskatzen du: ikuspegi kritikoa izatea, testuaren atzean
|
dagoena
irakurtzen jakitea, edota hori guztia norbere esperientzietara ekartzen jakitea. Hau oro har ez da egiten".
|
|
|
Eta igual ez dago, badago e... Baina ez dago hainbeste erdaraz dagoen bezala, kantitatea. Baina
|
dagoena
nik uste oso ona dela eta nik uste euskaraz kontsumitzea oso garrantzitsua dela, batez ere guretzat, euskaldunak garela. Eta nik uste guk ere bultzatu behar dugula euskara zentzu honetan".
|
|
|
Garaiotan badirudi koronabirusak dena irentsi duela. Ia denok etxean giltzapetuta gaude, eta eguneroko lan jardunarekin jarraitu ahal izateko telelanera jo behar izan dugun une honetan, etxean bertan behar egiten zuten eskulangileen ogibideetako bat gogoratu nahi dugu, ia galduta
|
dagoena
.
|