|
2000
|
|
|
hitz bat nola esaten den ez jakitea, ondokoek ulertzen ez duten zerbait esatea, hitz egiten digunari ondo ez ulertzea, desanimatzea.... Eta
|
hori
bezain normala izaten da arazotxo horiei buelta ematea; hori, ordea, ez dugu denok modu berean egiten: nork bere estrategiak izaten baititu.
|
|
|
hitz bat nola esaten den ez jakitea, ondokoek ulertzen ez duten zerbait esatea, hitz egiten digunari ondo ez ulertzea, desanimatzea.... Eta hori bezain normala izaten da arazotxo horiei buelta ematea;
|
hori
, ordea, ez dugu denok modu berean egiten: nork bere estrategiak izaten baititu.
|
|
|
Antzeko beste hitzen bat bilatzen saiatzen naiz. 2 Eta esan nahi duzun
|
hori
oso korapilotsua iruditzen zaizunean. Ideia hori bera era errazagoan azaltzen saiatzen naiz, ezagutzen ditudan egiturak erabiliz.
|
|
|
2 Eta esan nahi duzun hori oso korapilotsua iruditzen zaizunean? Ideia
|
hori
bera era errazagoan azaltzen saiatzen naiz, ezagutzen ditudan egiturak erabiliz. 3 Zer egiten duzu esan berri duzuna ulertu ez dutela konturatzen zarenean?
|
|
|
Logikoena dirudi, ez? 5 Telebista, irratia... entzuten ari zarela, ezer egiten duzu entzuten duzun
|
hori
hobetzeko. Ez.
|
|
|
(Irribarre batekin). Hiztegian bilatzen dut hitz
|
horren
esanahia. Koldo Izagirrerekin sarritan gertatzen zait hori.
|
|
|
Hiztegian bilatzen dut hitz horren esanahia. Koldo Izagirrerekin sarritan gertatzen zait
|
hori
. 10 Zer egiten duzu gogoan gelditzen ez zaizun edo nahasten duzun egitura gramatikal bat ikasteko?
|
|
|
12 Eta zer egiten duzu euskara ikastea oso zaila dela iruditzen zaizun egun horietan? Ni ez naiz
|
horregatik
larritzen. Egun horretan atseden hartzen dut.
|
|
|
Ni ez naiz horregatik larritzen. Egun
|
horretan
atseden hartzen dut. Etorriko dira egun hobeak!
|
|
2001
|
|
|
Pillay epaileak orain 59 urte ditu, eta buru belarri ari da lanean justiziaren alde beti. Emakume
|
horren
ustez, hau du orain arteko lorpenik nabarmenena: gerrako bortxaketak genozidioaren eta gizadiaren aurkako krimenen artean sarraraztea.
|
|
|
Abokatu gaztea zela, goi segurtasunezko Robben Island kartzelan askotan sartzen zen, bizia arriskuan jarrita, Mandelari mezuak sujetadorearen azpian gordeta pasatzeko. Ausardia behar zen gero garai hartan
|
hori
egiteko!
|
|
|
Baina amnistia onartu egin zen, Mandela jakintsuak egoera hartan beste irtenbiderik ikusten ez omen zuelako. Erabaki
|
horren truke
, 300 urtean gutxiengo zuriak agintzen egon ondoren, agintea, beren borondatez, utzi omen zuten.
|
|
|
Ikaragarria da gero! Bukatuko ahal da egunen batean bidegabekeria
|
hori
!
|
|
|
Haren esanetan, ezin ditugu begiak itxi Afrikako pobrezia ikaragarriaren aurrean. Hainbeste jende goseak hiltzen eta zenbait agintari eta lider eztitan, bilioika dolar handik atera eta Mendebaldeko bankuetan sartzen,
|
hori
ez al da ba genozidioa?
|
|
|
Ruandan 1994an gertatua ikaragarria izan zen. Eta
|
hori
ari da epaitzen Pillay andrea. Hark dioenez, ez zen tutsien aurkako hutuen ustekabeko mendekua izan, bat batean sortua.
|
|
|
Hark dioenez, ez zen tutsien aurkako hutuen ustekabeko mendekua izan, bat batean sortua. Munduan
|
hori
horrela zabaldu bada ere, epaiketan besterik azaltzen da. Sarraskia goitik izan zen antolatua.
|
|
|
Epaitegi
|
horrek
ahalmena du 1994an Ruandan gertatutako delituak eta hilketak epaitzeko, bestelakotarako ez. Hori da epaitegi horren muga.
|
|
|
Epaitegi horrek ahalmena du 1994an Ruandan gertatutako delituak eta hilketak epaitzeko, bestelakotarako ez.
|
Hori
da epaitegi horren muga. Dena dela, Nazio Batuen epaitegi horretaz aparte, Ruandako epaitegi nazionalak ere ari dira gertatutakoak argitzen, 115.000 kasu baino gehiago aztertu dituzte eta epaitu.
|
|
|
Epaitegi horrek ahalmena du 1994an Ruandan gertatutako delituak eta hilketak epaitzeko, bestelakotarako ez. Hori da epaitegi
|
horren
muga. Dena dela, Nazio Batuen epaitegi horretaz aparte, Ruandako epaitegi nazionalak ere ari dira gertatutakoak argitzen, 115.000 kasu baino gehiago aztertu dituzte eta epaitu.
|
|
|
Hori da epaitegi horren muga. Dena dela, Nazio Batuen epaitegi
|
horretaz
aparte, Ruandako epaitegi nazionalak ere ari dira gertatutakoak argitzen, 115.000 kasu baino gehiago aztertu dituzte eta epaitu. Hego Afrikako Egiaren Batzordean bezala, Ruandan ere delituak argitu egin nahi dituzte, eta horretan ari dira.
|
|
|
Dena dela, Nazio Batuen epaitegi horretaz aparte, Ruandako epaitegi nazionalak ere ari dira gertatutakoak argitzen, 115.000 kasu baino gehiago aztertu dituzte eta epaitu. Hego Afrikako Egiaren Batzordean bezala, Ruandan ere delituak argitu egin nahi dituzte, eta
|
horretan
ari dira.
|
|
|
Rutaganda negozio gizon famatua interahamwe miliziaren buru ordea izan zen. Dena dela, Pillay andreak dioenez, gerra latz
|
horren
atzean ze interes ekonomiko zeuden aztertzea eta epaitzea ez da, oraingoz, Nazio Batuen epaitegi horren zeregina.
|
|
|
Rutaganda negozio gizon famatua interahamwe miliziaren buru ordea izan zen. Dena dela, Pillay andreak dioenez, gerra latz horren atzean ze interes ekonomiko zeuden aztertzea eta epaitzea ez da, oraingoz, Nazio Batuen epaitegi
|
horren
zeregina.
|
|
|
Eta horixe bera gertatzen dela beste zenbaitetan ere, Jugoslavia ohian gertatu zen sarraskia ikertzeko eratu den epaitegian, esate baterako. Baina,
|
hori
bai, kontu bat azpimarratzen du Pillay epaileak, alegia, Jugoslavia.ohian ez bezala, Ruandan gauza bat erdietsi dela. Izan ere, Ruandan goi mailako kargudunak eta agintariak ere epaitzea lortu dute, eta Jugoslavia ohian ez.
|
|
|
Indiako Chambal ibaiaren ondoan jaio zen, urak mendeku egarri aseezina sortzen duen ibai madarikatu
|
horren ondoan
, behe kastako familia batean. Hamaika urte besterik ez zuela, aitak Puttillal izeneko tipo nazkagarri bati entregatu, edo saldu egin zion behi baten eta bizikleta baten truke.
|
|
|
Bandolero haiek ez zuten gaiztakeria asmo txarrez egiten, aberatsei kendu eta pobreei ematea zen kontua. Phoolan ere
|
horretan
aritu zen, gizaseme jantzian, bibote eta guzti. Inguruko terratenienteek Vikram hil egin zuten eta Phoolan preso sartu.
|
|
|
Askotan usaindu ditugu Daviden loreak, kanpoko loreak, Corydalis flexuosa" Pere David". Eta sarri galdetu dugu zergatik ote duten izen
|
hori
. Bada aurkitu zituenak, David zuelako deitura, Izena, berriz, Jean Pierre Armand.
|
|
|
Eta Ezpeletakoa zen. Txinan aurkitu zuen lore
|
hori
. Baina beste zerbait ere aurkitu zuen, alafede, panda hartza!
|
|
|
Milne Edwar zoologoak 1861ean Lazarotarrek zientziaren alde lan egin zezaten eskatu zien. Eskaintza
|
horren
haritik, Aita David Txinara abiatuko da. 1862 urteetan geografo arituko da Mongoliako paraje ezezagun batean.
|
|
|
1869an Sechuan en (Txinara egin zuen bigarren bidaian) ezagutzen ez zuen piztia baten larrua aurkitu zuen, eta Parisa bidali; panda hartza batena zen. Baina Txinatik kanpo animalia
|
hori
bizirik ikusteko aukera ez da 1937a arte iritsiko. Ezpeletarra izan zen panda hartza bizirik ikusi zuen lehen europarra eta animalia horren berri mundura zabaldu zuena, nolabait esateko.
|
|
|
Baina Txinatik kanpo animalia hori bizirik ikusteko aukera ez da 1937a arte iritsiko. Ezpeletarra izan zen panda hartza bizirik ikusi zuen lehen europarra eta animalia
|
horren
berri mundura zabaldu zuena, nolabait esateko.
|
|
|
David-en omenez? Latinezko izen
|
hori
Parisen jarri zioten zientzialariek. Armand David bitartekari zela, orduko Txinako enperadoreak hainbat elaphurus davidianus saldu zituen Europan, horietatik 18 Londondik hurre, Woburn Abbey lursailean, eta hantxe ugaldu ziren, espezial. Horrela lortu zuten desagertzeko arriskuan zegoen piztiak irautea.
|
|
|
gisa saldu nahi dute, besteak beste. Baina
|
horretarako
bizirik behar dute hartza.
|
|
|
Egin zuen ikerketa eskergari esker, XIX. mendeko naturalista handienetakotzat hartuko dute Aita David. Horregatik, herrialde
|
horri
zer ikertu ugari eskaini ziolako, ez da harritzekoa Txinan bertan Armand museoa eraiki nahi izana, eta bere sorterrian, Ezpeletan, Armand Daviden Lagunen Elkartea sortu izana. Elkartekoak, herkidearen bidaiei jarraiki, Txinan izan zirenean, Baoxing Frantziako Zientzia Akademiak taldekide urgazle izendatu zuen?
|
|
|
Pietro Selettirekin humanitateak ikasi zituen, eta Ferdinando Prevosi Bussetoko kapera maisuarekin harmonia eta kontrapuntua. Bazen herri hartan elkarte filarmoniko txiki bat eta Antonio Barezzi merkatari aberatsa zen elkarte
|
horretako
burua. Flauta jole amorratua izaki, asko lagundu zion Verdi gaztetxoari zaletasuna sortzen, eta musika lantzen.
|
|
|
Garai hartan eskola haietan ez zen musika konposatzen irakasten.
|
Hori
eskolatik kanpo egin behar zen, nork bere kontura probak eginez, intuizioa eta sena landuz, antzokietara opera entzutera joanez, partiturak kopiatuz, pianoa joz, eta abar. Hiru urte eman zituen Milanen opera partiturak ikasten:
|
|
|
Paisiello, Mozart, Donizetti, eta beste zenbait.
|
Horrezaz
gain, Haydnen eta Mozarten kamera musika asko aztertu zuen eta ikasi (Beethovenen kamera musika ez omen zuen hain gogoko). 1834an, 21 urte zituela, ospe handia lortua zuen aristokraten eta filarmonikoen artean.
|
|
|
Presa ere handia zuen, ikusten baitzuen lan horietan berandu samar hasia zela. 25 urte zituen garai hartan, eta adin
|
horretan
Rossinik hogei bat opera estreinatuak zituen, eta Donizettik 20 urte egin baino lehen antzerki obra batzuk eginak. Lortu zuen azkenean La Scala mitikoan Oberto conte di San Bonifazio bere lehen opera estreinatzea, eta jendea oso pozik atera zen.
|
|
|
(Nork ez du dutxan opera honen pasarteren bat edo beste abestu). Opera
|
horrek
egundoko arrakasta izan zuen, 57 bider antzeztu zen La Scalan, Vienan, garai hartako hiriburu politiko eta kulturalean, aurkeztu baino lehen. Berrogeigarren hamarkadaren erdi aldera, Verdi oso ospetsua zen, haren musika Europako antzoki pribilegiatuen zirkuituan entzuten zen.
|
|
|
Hala zioen Zigaren azken nahiak: ' Fundazio batentzat izanen da, bertan erretiroa izan dezaten hamabi apez adindu edo ezinduk'; Bertizarana eta Baztan bailaratakoek lehenbizi, eta, modurik baldin bada, Bidasoa eskualdea deitzen den
|
horretako
bertze horietakoek ere bai'. Fundazio hori aurrera eramateko Juntaren buru Iruñeko Elizbarrutiko gotzaina izendatu zuen.
|
|
|
' Fundazio batentzat izanen da, bertan erretiroa izan dezaten hamabi apez adindu edo ezinduk'; Bertizarana eta Baztan bailaratakoek lehenbizi, eta, modurik baldin bada, Bidasoa eskualdea deitzen den horretako bertze horietakoek ere bai'. Fundazio
|
hori
aurrera eramateko Juntaren buru Iruñeko Elizbarrutiko gotzaina izendatu zuen. Fundazioaren esku geratu zen liburutegia ere.
|
|
|
esandako hondartzak, Pirinioak, Orhi mendia...
|
Hori
udan, neguan lainoarekin...
|
|
|
Pedro Regalado Valentin Ziga Mayo,
|
hori
zen bere benetako grazia, Iruñean jaio zen 1867an. 82 urterekin hil zen.
|
|
|
Ez zuten seme alabarik izan Pedrok eta Doroteak. Badirudi saminduta bizi zela
|
horregatik
Dorotea, gaisotu arteko samina zuela barruan. Horregatik, neskamea hartuko du Pedro Zigak, emazteari lagun ziezaion, Elisa Kast Setz, alemaniarra.
|
|
2002
|
|
|
Andaluziatik Venezuelara joan zen, E. Egiño osabaren ontzi mutil. Osabak itzuli egin nahi zuen baina berak ez,
|
horregatik
500 peso ostu zizkion han jarraitzeko bizitzen. Urkitza merkatariak dendari bihurtu zuen Katalina eta ezkondu egin nahi zuen Beatriz Cardenas ekin.
|
|
|
Han Frantzisko Loiola gisara zen ezagun. Emakume
|
horren
lagun mina zen ordea Migel Erauso, Katalinaren neba! Hiru urte eta gero, Migelek andre hura gehiago ez ikusteko esan zion Frantziskori, eta ezpatak aterata konpondu nahi izan zuten afera.
|
|
|
Garai hartan oso gaizki ikusita zegoen Europako neskek garçon eran janztea. Frida ere gizaseme jantzian azaltzen zen, segur aski hankako akatsa nolabait ezkutatzeko,
|
horrek
jendearen esamesak sortzen bazituen ere. Horrezaz gain, 1925eko zorigaitzeko istripuaren ondorioz, erabat aldatu zen bere bizimodua:
|
|
|
Frida ere gizaseme jantzian azaltzen zen, segur aski hankako akatsa nolabait ezkutatzeko, horrek jendearen esamesak sortzen bazituen ere.
|
Horrezaz
gain, 1925eko zorigaitzeko istripuaren ondorioz, erabat aldatu zen bere bizimodua: igeltsuzko kortse latzak soinean, ohean denboraldi luzeetan egotea, gurpil aulkian nolabait ibili beharra, egin zizkioten 32 ebakuntza, batez ere oinaze mingarriak jasan behar izan zituen.
|
|
|
Egoera
|
horretan
koadroak pintatzeari ekin zion, eta harreman estuak izan zituen zenbait artistarekin: José Clemente Orozcorekin, David Alfaro Siqueirosekin, eta batez ere, Diego Riverarekin.
|
|
|
besteak beste izan zituen hiru abortuek sortu zioten atsekabea ez zen nolanahikoa izan:
|
horren lekuko
dugu utzi zigun bere Henry Ford Hospital izeneko koadro ezaguna (emakume bat odol-jarioa duela ohean etzanda, Detroiteko industria desertu hotza atzealdean). Hori aski ez balitz, senarrarengandik apartatu egin zen berarekin leiala ez zelako.
|
|
|
horren lekuko dugu utzi zigun bere Henry Ford Hospital izeneko koadro ezaguna (emakume bat odol-jarioa duela ohean etzanda, Detroiteko industria desertu hotza atzealdean).
|
Hori
aski ez balitz, senarrarengandik apartatu egin zen berarekin leiala ez zelako.
|
|
|
Une honetan Indiako Dehraun go' Research Foundation STRP (Science, Technology and Natural Resource Policy)' erakundearen buru da. Orain dela 49 urte jaio zen emakume
|
hori
erreferentzia puntu bihurtu da munduko biodibertsitatearen alde ari direnen artean. ' Biziaren indarrak ezin dira pribatizatu; nola liteke bizia patentatzea?'.
|
|
|
Niretzat, jendea jainkotiarra da, izadia ere bai.
|
Horregatik
ikasi nuen fisika, eta horrek ekologiara eraman ninduen. Eta gauza horiek gogoan ditudala joaten naiz izadiari buruzko biltzar horietara'.
|
|
|
Niretzat, jendea jainkotiarra da, izadia ere bai. Horregatik ikasi nuen fisika, eta
|
horrek
ekologiara eraman ninduen. Eta gauza horiek gogoan ditudala joaten naiz izadiari buruzko biltzar horietara'.
|
|
|
" Qatar-en ere ikusi nuen arduradunak arazoak ezkutatzen saiatzen zirela,
|
horregatik
asko murriztu zituzten akreditazioak berak ere. Hala ere, erakunde ez gobernutarretako ehun bat kide bildu ginen, erabat kontrolatuta geunden, ordea.
|
|
|
Eta egia da protesta horien ondorioz Merkataritzako Erakunde Mundiala hasia dela esaten globalizazioak lagundu egiten diola garapen ekonomikoari eta ingurugiroa babesten duela. Baina ez dute esaten, adibidez, hobekuntza
|
hori
europarrentzat dela eta ez enpresari indiarrentzat. Garapen ekonomikoak denentzat luke beste eredu bat martxan jarriz:
|
|
|
Hain zuzen ere, gerra garai honetan
|
hori
planteatzea utopia hutsa dela esaten zaionean, Vandana andreak batez ere gerran inolako errurik eta zerikusirik ez duen jendeak sofritzen duela erantzuten du. Atzo Iraken, gaur Afganistanen, eta bihar non?
|
|
|
Beldurra askatasunerako izua da, eta orain legeak, giza askatasun eskubideak murrizteko egiten dira, hain zuzen ere.
|
Hori
da denok etsai edo terrorista potentzialak garela adierazteko beste modu bat. Horrelako lege berri bat nahi du gobernu indiarrak Parlamentuak onartzea.
|
|
|
Dibertsitatearen baloreak gustatzen zaizkit, jendea bere jarreraren erantzule bihurtzen duen dibertsitatearena. Afganistango gerra, aldiz, dibertsitatearen aurka dago, baina bestela badirudi ere, jarrera
|
horrek
ez du etorkizunik".
|
|
|
Gizonezko asko konturatzen hasiak dira ez zaizkiela aginte harremanak hainbeste interesatzen, izadiarekin eta gizakiaren konektatzen ikasten ari direlako.
|
Horrek
eragiten du gizasemeek demokraziaren indarrak arakatzea eta babestea, eta besteengana konfidantza edukitzea. Eta horrekin batera ikasi dute gozamena dela izadiaren barietatea eta bizi formak errespetatzea.
|
|
|
Horrek eragiten du gizasemeek demokraziaren indarrak arakatzea eta babestea, eta besteengana konfidantza edukitzea. Eta
|
horrekin
batera ikasi dute gozamena dela izadiaren barietatea eta bizi formak errespetatzea. Horiek oso aberatsak eta anitzak dira, eta ez dira inoiz ere erabateko kontrolpean egongo.
|
|
|
Gure planeta izan daiteke denon etxea.
|
Hori
da, hain zuzen ere, globalizazioak suntsi dezakeena.
|
|
|
Urte
|
horretan
bere autobiografia idatzi zuen eta argitaratu: James Brown, The Godfather of Soul ospetsua.
|
|
|
Ia ehun urte zituela, oroitzapen liburu bat argitaratu zuen. Lan
|
horretan
laburbildurik dago emakume adoretsu eta trebe honen bizitza polemikoa eta liluragarria.
|
|
2004
|
|
|
Neftalí Reyes Basualto,
|
hori
zen bere benetako izena, Txileko Parral herrian jaio zen 1904ko uztailaren 12an. Handik hilabete batera hil zitzaion ama tuberkulosiak jota.
|
|
|
Zortzi urte zituela familia Temucora joan zen bizitzera, eta hango Lizeoan egin zituen bere aurreneko ikasketak. Aita harria garraiatzeko tren bateko gidaria zen, eta gure pertsonaia askotan joaten zen tren
|
horretan
aitarekin Txileko Hegoaldera. Orduan hasi zen zuhaitzak, hegaztiak, euria, mendiak eta, batez ere, harrobietan aitak zapaltzen zituen gizonen egoera gogorra hautematen. Gai horiek eragina handia izango zuten literaturgintzan:
|
|
|
Irailaren 11n, kolpe militar batek presidente konstituzionala akabatu zuen. Neruda hil
|
horren
23an zendu zen. Herriak isiltasun zaratatsua azaldu zuen.
|
|
|
Idazle handi
|
horren
beste lan batzuk:
|
|
|
Dirurik ez eta etxeko puska apurrak saldu behar izan zituen, aitak opari eman zion ordularia ere bai. Ordura arte poemak ezizenez idazten zituen aitak begi txarrez ikusten zuelako semeak' ofizio'
|
hori
gogokoa izatea. Baina, ezizen asko erabili bazituen Sari horretan aurkeztu zituen lanean Neruda izena erabili zuen, eta handik aurrera beti erabiliko zuen izen hori.
|
|
|
Ordura arte poemak ezizenez idazten zituen aitak begi txarrez ikusten zuelako semeak' ofizio' hori gogokoa izatea. Baina, ezizen asko erabili bazituen Sari
|
horretan
aurkeztu zituen lanean Neruda izena erabili zuen, eta handik aurrera beti erabiliko zuen izen hori. Hogei urte zituela argitaratu zuen bere bigarren idazlana:
|
|
|
Ordura arte poemak ezizenez idazten zituen aitak begi txarrez ikusten zuelako semeak' ofizio' hori gogokoa izatea. Baina, ezizen asko erabili bazituen Sari horretan aurkeztu zituen lanean Neruda izena erabili zuen, eta handik aurrera beti erabiliko zuen izen
|
hori
. Hogei urte zituela argitaratu zuen bere bigarren idazlana:
|
|
|
Shirín Ebadí Bakearen azken Nobel sariduna da, sari
|
hori
lortu duen lehen emakume musulmana. Irandarra da, Teherango Unibertsitateko irakaslea lanbidez, eta epaile ohi. Emakumeen giza eskubideak aldarrikatu ditu islamaren aurrean, eta horregatik saria.
|
|
|
Shirín Ebadí Bakearen azken Nobel sariduna da, sari hori lortu duen lehen emakume musulmana. Irandarra da, Teherango Unibertsitateko irakaslea lanbidez, eta epaile ohi. Emakumeen giza eskubideak aldarrikatu ditu islamaren aurrean, eta
|
horregatik
saria. Besteak beste
|
|
|
Ezin egonak eraginda, giza eskubideak eta batez ere haurren eskubideak defenditzen hasiko da sasoi
|
horretan
. Aldarrikapen ugari egingo ditu, esaterako, aita, edo aitaren sendia, ez dela haurraren jabe' oihukatuko' du eta 1988an haurrak gizabanako direla argitaratuko.
|
|
|
Dena den, ez du onartzen irandarren giza eskubideen defentsan kanpoko herriek muturra sartzerik. Irandarrek eurek, bere kabuz, egin beharreko lana dela uste du. Hari
|
horri
jarraiki, nazioarteko arazoak konpontzeko bidean gerra baztertzen du.
|
|
2005
|
|
|
Iñaki Aldekoa. Niri gehien interesatu izan zaidana da gure kontzientzia modernoa garatzen nola joan den ikustea, esate baterako, XIX. mendetik aurrera. Alegia, nik idazle bati buruz idazteko orduan, aurretik imajinatu behar dut pertsona
|
horrek
nola ikusten zuen mundua, zer pentsatzen zuen, ze imajinariotan bizi zen eta abar. Hori gabe ezin dut idatzi.
|
|
|
Alegia, nik idazle bati buruz idazteko orduan, aurretik imajinatu behar dut pertsona horrek nola ikusten zuen mundua, zer pentsatzen zuen, ze imajinariotan bizi zen eta abar.
|
Hori gabe
ezin dut idatzi. Azken finean konturatzen zara historiak berak baduela sormen lan bat.
|
|
|
Zuk kontakizun sinesgarri bat eraikitzen duzu eta historiak berak emango dizu benetan epaia horrela den ala ez.
|
Hori
bat, eta bi: abiapuntuko premisa da Euskal Herria Europa dela, gure kultura, kultura mendebaldarraren barruan bakarrik uler daitekeela.
|
|
|
I. A. Dudarik gabe.
|
Horretan
ere bai. Hori oso ondo esaten zuen Borgesek, historian zehar bi historia besterik ez direla kontatu izan:
|
|
|
Horretan ere bai.
|
Hori
oso ondo esaten zuen Borgesek, historian zehar bi historia besterik ez direla kontatu izan: bata gurutziltzatu zuten pertsonaiarena eta bestea Mediterraneo itsasoan galduta ibili zen beste harena.
|
|
|
Eta hemen ere bai. Gertatzen dena da, mundu klasiko
|
hori
Kontrarreformaren eraginez isiltzen, estaltzen joan zela. Hemen isiltze bat izan zen eta hori pobretze bide bat da.
|
|
|
Gertatzen dena da, mundu klasiko hori Kontrarreformaren eraginez isiltzen, estaltzen joan zela. Hemen isiltze bat izan zen eta
|
hori
pobretze bide bat da. Kontrarreformak hemen izan zuen eragina terriblea izan zen, erabat utzi gintuen Europako eta modernitatearen norabidetik aparte.
|
|
|
Espainia osoan, baina bereziki Euskal Herrian. XVI. mendean Leizarragak bere Biblia itzultzen duenean,
|
hori
funtsezkoa da, bere garaian Europan gertatzen ziren beste gertaeren parean zegoelako. Baina XVIII. mendean Uztarrotzeko ez dakit zein parrokok idatzitako biblia niri bost axola zait, zeren katixima hori historiatik kanpo zegoen ia XVIII. mendean.
|
|
|
XVI. mendean Leizarragak bere Biblia itzultzen duenean, hori funtsezkoa da, bere garaian Europan gertatzen ziren beste gertaeren parean zegoelako. Baina XVIII. mendean Uztarrotzeko ez dakit zein parrokok idatzitako biblia niri bost axola zait, zeren katixima
|
hori
historiatik kanpo zegoen ia XVIII. mendean. Ordurako Europan Ilustrazioa eta beste mugimendu batzuk bazeuden martxan.
|
|
|
I. A.
|
Hori
da. Ordura arte ohiturazko nobelak eta ohiturazko mundua zen nagusi, Orixeren Euskaldunak bera.
|
|
|
Baina Koldo Mitxelenak esaten zuen' Ze harrigarria ezta? sasoi
|
horretan
ordurako Lehen Mundu Gerra pasata, abangoardia, korronte guztiak. eta gizon hau horrelako gauzak idazten'. Gu mundu horretan bizi ginen, eta Txomin Agirre zen oraindik eredu.
|
|
|
sasoi horretan ordurako Lehen Mundu Gerra pasata, abangoardia, korronte guztiak. eta gizon hau horrelako gauzak idazten'. Gu mundu
|
horretan
bizi ginen, eta Txomin Agirre zen oraindik eredu. Orduan etorri zen Txillardegi eta gutxienez agertzen da nortasun bat problemak dauzkana bere inguruarekin, erlijioarekin eta denarekin.
|
|
|
Gainera konexio bat gertatzen da erromantizismoarekin. Berez existentzialismoak Europa osoan izan zuen erromantizismoaren eragin handia eta nolabait ere iristen dira hona ere erromantizismo
|
horren
zantzuak. Erromantizismoa izan da Europan lehenengo korronte modernoa, Ilustrazioarekin batera.
|
|
|
Irakurketaz hitz egiten dugunean, denok urduri jartzen gara, umeek irakurtzea nahi dugu, gutxienez zerbait irakurri dezatela, nahiz eta komiki bat izan. Baina kontua ez da
|
hori
.
|
|
|
H. Hain justu, liburuaren bukaeran aipatzen duzu gure artean ere sortzen ari dela irakurle mota berri bat ez duena literatura serio edo sakon bat eskatzen, ezpada kontsumorako literatura, denbora pasakoa.
|
Horretan
ere homologazio horretan egongo ginateke, mendebaldeko literaturen parera iriste horretan, eta horrek aldaketak ekarriko dizkio literaturari.
|
|
|
H. Hain justu, liburuaren bukaeran aipatzen duzu gure artean ere sortzen ari dela irakurle mota berri bat ez duena literatura serio edo sakon bat eskatzen, ezpada kontsumorako literatura, denbora pasakoa. Horretan ere homologazio
|
horretan
egongo ginateke, mendebaldeko literaturen parera iriste horretan, eta horrek aldaketak ekarriko dizkio literaturari.
|
|
|
H. Hain justu, liburuaren bukaeran aipatzen duzu gure artean ere sortzen ari dela irakurle mota berri bat ez duena literatura serio edo sakon bat eskatzen, ezpada kontsumorako literatura, denbora pasakoa. Horretan ere homologazio horretan egongo ginateke, mendebaldeko literaturen parera iriste
|
horretan
, eta horrek aldaketak ekarriko dizkio literaturari.
|
|
|
H. Hain justu, liburuaren bukaeran aipatzen duzu gure artean ere sortzen ari dela irakurle mota berri bat ez duena literatura serio edo sakon bat eskatzen, ezpada kontsumorako literatura, denbora pasakoa. Horretan ere homologazio horretan egongo ginateke, mendebaldeko literaturen parera iriste horretan, eta
|
horrek
aldaketak ekarriko dizkio literaturari.
|
|
|
H. Eta etorkizunera begira zerrenda
|
horretan
pixka bat behean geldituta ere zer eskaini dezake irakurketak beste horiek eskaintzen ez dutenik?
|
|
|
I. A. Galdera
|
hori
egiten duzunean zuk aldez aurretik balio batzuk suposatzen dizkiozu irakurketari, eta hortik egiten duzu galdera, baina paradigma aldaketa horretan onaren eta txarraren ikuspegi hori aldatu egingo da. Adibidez, gaur egun Perez Reverte bat nork kuestionatu dezake?
|
|
|
I. A. Galdera hori egiten duzunean zuk aldez aurretik balio batzuk suposatzen dizkiozu irakurketari, eta hortik egiten duzu galdera, baina paradigma aldaketa
|
horretan
onaren eta txarraren ikuspegi hori aldatu egingo da. Adibidez, gaur egun Perez Reverte bat nork kuestionatu dezake?
|
|
|
I. A. Galdera hori egiten duzunean zuk aldez aurretik balio batzuk suposatzen dizkiozu irakurketari, eta hortik egiten duzu galdera, baina paradigma aldaketa horretan onaren eta txarraren ikuspegi
|
hori
aldatu egingo da. Adibidez, gaur egun Perez Reverte bat nork kuestionatu dezake?
|
|
|
Kritikoak ez du kontatzen, kritikoak bakarrik lan egin dezake merkatuaren zerbitzurako. Eta
|
horretarako
pagatzen zaio. Baina hainbeste urte ez dela, pentsaezina zen horrela jokatzea.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra arte irakurketa liburu onak irakurtzea zen. Kontua ez zen edozein liburu irakurtzea, irizpide batzuk bazeuden, bazegoen irakurketa eta heziketa humanistiko eta klasikoaren eredu bat eta eredu
|
horren arabera
bagenekien zeintzuk ziren liburu onak. Gaur egun hori pikutara joan da.
|
|
|
Kontua ez zen edozein liburu irakurtzea, irizpide batzuk bazeuden, bazegoen irakurketa eta heziketa humanistiko eta klasikoaren eredu bat eta eredu horren arabera bagenekien zeintzuk ziren liburu onak. Gaur egun
|
hori
pikutara joan da. Merkatua erabat nagusitzen denean liburu onez hitz egitea oso problematikoa da.
|