|
2000
|
|
|
Hiria
|
handia
da.
|
|
|
Hiria
|
handiegia
da.
|
|
|
zure botak eta hebilla
|
handiko
gerrikoa,
|
|
|
Aski zenuen Caracas gaineko muinoetara begirada jasotzea gizarteko ezberdintasunak eta injustizia latza ikusteko. Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari
|
handia
sortu zuela bat batean, eta laborariak eskulan premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar.
|
|
|
Itzela zen hango ontzi trafikoa. Aberastasun
|
handiak
ditu Venezuelak, baina aberastasun guztia esku gutxi batzuetara joan zen, jakina. Gaur ere biztanleen %80 pobrezian bizi da.
|
|
|
Curiara horiei motorra ipintzen diete batzuek, eta gureak ere bazuen popan Yamaha eder bat. Abiadura
|
handi
samarrean zihoanean, ontziari muturra altxa egiten zitzaion ur azaletik gora.
|
|
|
Orinocon gaindi bazterretik joaten ginen, ibai erdian
|
handiegia
zelako uraren indarra. Eta alboetan, zelako oihan hertsia!
|
|
|
Irrati eta egunkarien bitartez jarraitzen genituen Euskal Herriko gorabeherak. Txiki eta Otaegiren epaiketak eta heriotza zigorrek oihartzun
|
handia
izan zuten nazioartean, eta han ere bai, gure artean. Epaiketen jarraipena egiten genuen, manifestazioak antolatu...
|
|
|
Txakurrak eta indar publikoak inpotente ikusten dituzu, ezgauza; batez ere, autoritaterik gabe. Horrelako une erabakigarrian zuzen eta zintzo gidatuz gero, amarru eta tranpak zapuzten jakinez gero, aldaketa
|
handia
eragin dezake mugimendu indartsu baten bultzadak gizartean. Baina sasi amnistiarekin dena desmontatu zuten, sasi amnistiarekin eta hauteskunde eta abarrez irekitako bide posibilistarekin.
|
|
|
Baina denboraren bereizketarik gabe ere, egoera oso ezberdinak aurkitzen dira espetxe batetik bestera. Castellonen zegoen preso jendea izan edo hemengoa izan, alde
|
handia
dago. Harrigarria da:
|
|
|
Donostian bainera egitean, ontzi
|
handiaren
ertzarekin dena ubeldu egin zitzaidan bularra. Pomada ematen zidaten, eta pomadaz lirdingaturik iritsi nintzen Madrilera; DGSn dutxarazi, eta berriro pomada...
|
|
|
Orduan ere bake une
|
handirik
gabea zen gure kolektiboaren bizitza. Berrogeita hamar urte nituen kartzelara sartu nindutenean; adinaren zama sentitzen hasten den sasoi hori, beraz, eta komisaldegiko tortura egunak igaro ondoren are gehiago.
|
|
|
Gose grebarik egin gabea nintzen artean. Alde
|
handia
dago lehenengo gose greba izan edo bigarrena edo hirugarrena izan. Esperientziak, eskarmentua emateaz gain, asko laguntzen dizu horrelakoetan.
|
|
|
Kontua da preso politikook egin ginela hirugarren galeriaren jaun eta jabe. Sarrerako atea itxi eta zaborrontziak pilatu genituen ate ondoan, gomazko ontzi
|
handiak
alegia. Galeria osoa apurtu genuen ondoren, aurrean harrapatutako guztia txikitu.
|
|
|
Bestalde, eltxoen kontua ez da txantxetakoa. Egundoko eltxotzarrak izaten dira,
|
handiak
gero! Garai hartan bertan Puerton egindako poema liburu batean ere agertzen dira marrazkiak, Eguberri amarauna liburuan.
|
|
|
Jaiki eta leihoaren ondoan jar nendila agindu zidan; nik ezetz, buruarekin egin nion ezetz. Ustekabe
|
handia
izango zen hura kartzeleroarentzat. Txalo jo eta hau, txalo jo eta hura, horrela ohituta zeuden; panpinak bezala erabiltzen gintuzten.
|
|
|
1987ko urriaren 26an eraman ninduten Castellonera, beste lau lagunekin, Herreran lau urte eskas egin ondoren. Ordura arte talde
|
handi
samarretan egonak ginen Carabanchelen, Puerton eta Herreran, baita Alcalan ere. Ordutik aurrerakoa, beraz, gure kolektiboa sailkatzeko eta zatikatzeko ahalegina izango zen etsaiaren aldetik:
|
|
|
Norberaren bizitza antolatzeko eragozpenak nagusitzen ari dira. Ezin dugu geure eskura gauza
|
handirik
eduki; ez liburu, ez arropa eta ez horrelako asko, noiz aldatuko ote gaituzten zain gaudelarik. Alde batetik besterako bideetan trasteak galtzea, desagertzea edo dena apurtzea eguneroko kontua dira.
|
|
|
Beti izorratze aldera egiten dituzte gauzak, ez behintzat laguntzeko edo errazteko. Horrelaxe, kartzelerorik mozoloenak ere bere pixkatxoa ipiniz, saiatu dira urtez urte kolektiboa eta kolektiboko banakakoak
|
handik
edo hemendik izorratzen.
|
|
|
Edozein umek kanikak gordeko lituzkeen moduan gorde nituen. Balio
|
handikoak
ziren, geroago jakingo nuenez, etxean, Ordizian nintzela; aitak ikusi zizkidan nire terrailazko jostailuak, eta beretzat hartu zituen, lanerako, mekanikaria baitzen gure aita. Gerraosteko urte luzeetan terrailarekin, errodamenduekin eta horrelakoekin kontrabandoa eginez aberastu ziren batzuk.
|
|
|
Tortellaten bazen aireportu txiki bat! Bi hegazkin zeuden hangar
|
handi
batean barruan, eta kanpoan beste bat. Hangar hartara sartu, abioira igo eta, metrailadorea hartuta, tu tu tu tu aritzen nintzen jolasean.
|
|
|
Inguruetako mendixketan bazterrik bazter eta zer ikusiko ibiltzen ginenean, egundoko munizio mordoa aurkitzen nuen. Kalibre
|
handiko
balak, txikikoak... orotarik bide bazterretan, sasipeetan, nonahi. Armarik bat bera ere ez, baina munizio pila handia.
|
|
|
Kalibre handiko balak, txikikoak... orotarik bide bazterretan, sasipeetan, nonahi. Armarik bat bera ere ez, baina munizio pila
|
handia
. Egurra bildu eta sua egiten nuen mendian, eta sua indartzen zenean, bazterretan batutako balak botatzen nituen garretara.
|
|
|
Bentzutuak ginen, garaituak. Kamioi batera igo ginen Tortellaten; hangar
|
handian
nik ikusitako hegazkinetako bat zeraman kamioi horrek, hegoak tolestuta, eta gu ere hantxe, ahal genuen moduan egokituta. Gironara heldu ginen kamioian, plaza batera.
|
|
|
Telebista, ostera, oso ondo eta garbi hartzen da, hainbat kate gainera. Kartzelaren erdi inguruan ageri den dorre
|
handia
antena parabolikoak diruditenez beteta dago. Alferrik, nire telebista galego alu bati oparitu bainion Bonxen.
|
|
|
Estanis, Pello... Eta
|
handik
hona bitarteko kartzeletan topatutakoak, Langraitzen batez ere. Puerto eta Herrerako garaietako lagunak orain ikusi ditu, hainbeste urtetako sakabanaketagatik ikusi ez zituenak.
|
|
|
Ospitale modukoa zen mojek eskolak ematen zizkiguten etxe hura, eta zaharren egoitza ere mojen eskuetan zegoen. Buruan txapel
|
handi
bat erabiltzen zuten mojek, eta esango nuke ateetatik pasatzean alboka jarri zutela.
|
|
|
Balkoi lerro
|
handia
zeukan etxeak; handik begiratzen nion ikuskizunari: itsasoan barratik atzerago zegoen itsasontzi bat ikusten nuen bonbak jaurtitzen.
|
|
|
Tiro haietako baten ondoren bestea noiz etorriko zain egoten nintzen balkoian. Esan dezaket balkoietan igaro nuela gerra haren zati
|
handi
bat. Nik ez nekien hura benetako gerra zela, balkoitik ikusten nuen zer drama zegoen argazkiaren atzean.
|
|
|
Zumaiara, bada, eta hango hotel bakarrean hartu genuen ostatu, moilaren ondoan. Hotel
|
handia
zen oso, baina jende asko ginen. Donostian ez zen hori hainbeste nabaritzen, hiria bera handia zelako beharbada.
|
|
|
Hotel handia zen oso, baina jende asko ginen. Donostian ez zen hori hainbeste nabaritzen, hiria bera
|
handia
zelako beharbada. Baina Zumaian ikusten zen iheslari asko ginela.
|
|
|
Zarata
|
handiz
aldarrikatu zuen Espainiako Gobernuak, 1999ko irailaren aurrenetan, ehun preso inguru hurbilduko zituela berehala. Halako letanietara ondotxo ohituak gaude presook, eta jukutria nolakoa zatekeen galdetu nion neure buruari berria entzun nuenean, Bonxeko kartzelan.
|
|
|
Leihotik haratago: dorre
|
handi
bat, kartzelaren itzulian dauden alanbre hesiak, hormak nonahi. Moduluak ageri dira, kiroldegia datekeena, eta beste zenbait eraikin.
|
|
|
Haren eskuek liluratu ninduten:
|
handiak
, langilearen esku handitu eta zartatuak, zailduak. Batzuetan gurekin lo egiten zuen, ipuinak kontatzen zizkigun, xakean jokatzen erakutsi zidan.
|
|
|
Aitonak, orduan, bere tailertxoa eman zion, josteko makinak konpontzeko eta saltzeko zeukana. Sasoi hartan miseria
|
handia
zegoen bazterretan, eta jendeak saldu egiten zuen etxeko josteko makina piezaren bat izorratutakoan. Konpontzeko modurik ez zuten izango; salduta, txatarratarako izanda ere, egun batzuetarako janaria erosteko adina emango zien.
|
|
|
Bidea dago hemendik bisitetako egoitzara. Modulutik irten eta espaloi modukoan aurrera joan behar duzu, kiroldegiaren ingurutik igaro eta aurrera, espetxearen erdiguneko dorre
|
handia
ezkerrean lagata. Hormetan egindako pinturak ikusiko dituzu, paisajeak:
|
|
|
Eta hala ere, tuberkulosi eta guzti, onartu egin ninduten tailerrean. Hilabete batzuen buruan sukar
|
handiz
oheratu beharra izan nuen arte. Lanean aritu nintzen denboran jarraitu izan nion sendagilearengana joateari, hark aztertzen ninduen, baina ezer askorik ezin zuen egin, zer neukan jakinda.
|
|
|
Apestatuak ginen gaixook, tuberkuloso apestatuak. Ez zuten gugan itxaropen
|
handirik
. Bazen han zestoar gazte bat, sasoirik onenean zegoen mutila...
|
|
|
Hala ere, Menier sindromeak tarteka ematen dizkion larrialdiei die beldur
|
handiagoa
hotzari, hernia lunbarrari eta antzeko min guztiei baino; hutsaren hurrengoak omen dira Menier larrialdien aldean. Dagoen lekuan dagoela, aulkian eserita edo ohean etzanda, oreka galarazten dio sindromearen larrialdiak.
|
|
|
Juderian ibili, El Grecoren pinturak begiratu eta abar. Katedralaren azpian bi sala
|
handi
zeuden, sotano moduan; sala horietako batean elizaren harribitxi eta ondasunak zeuden, eta haien artean Ameriketan hartutako lehen hamalau kilo urreak ere bai, sagrario bihurtuta. Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude.
|
|
|
Katedralaren azpian bi sala handi zeuden, sotano moduan; sala horietako batean elizaren harribitxi eta ondasunak zeuden, eta haien artean Ameriketan hartutako lehen hamalau kilo urreak ere bai, sagrario bihurtuta. Bigarren sala
|
handia
Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude. Traste haien artean oso berezi nabarmen zen Ama Birjinaren burdinazko irudi bat, besoak zabalik zituena; Ama Birjina haren kontra lotuta ipintzen zuten zutik galdekatu behar zuten akusatua; Ama Birjinaren atzealdetik giltza bati eragiten zion inkisidore galdetzaileak; giltzari koska bat estuago eragin ahala, besoak itxi egiten zituen Ama Birjinak, akusatu bekataria besarkatuz; eta besoak ixten eta besarkada estutzen zihoan heinean, titimuturretatik bi iltze zorrotz eta mehe irteten zitzaizkion Ama Birjinari, akusatuaren haragian sartzeko.
|
|
|
Ezer asko gabe joaten zen hara jendea. Eusebio horrek, esate baterako, aldatzeko arroparik ere ez zeukan; neuk eman nizkion; oinetakorik ere ez, etxean egoteko zapatila pare bat besterik ez; baina labana
|
handi
bat bai ordea, bandoleroen tankerakoa, beti aldean erabiltzen zuena. Egun batez, lanera bidean, autobusera igo eta, ez dakit nola, nahi gabe inondik ere, oina zapaldu nion han zihoan arabiar bati.
|
|
|
Lehen larunbat goizean Paris ikustera irten ginen Manolo galegoa eta biok. Gennevillierstik Place Clichyra,
|
handik
Pigallera. Denfert Rochereauko auzo arabiarrean sartu ginen; 1962an oso arriskutsua zen auzune horretan sartzea, Aljeriarekiko arazoagatik; ez zen Polizia bera ere ausartzen.
|
|
|
Nik pentsatu nuen, nondik edo
|
handik
jakin behar nuela jan genituen piperrak nongoak ziren. Eta bai jakin ere, asko kosta gabe.
|
|
|
Baina garai hartan ez zen halakorik. Beldurrez ibiltzen ginen leku guztietan, esatekoekin kontu
|
handia
edukiz. Azken batean, futbola eta ziren elkarrizketa gai bakarra, kito.
|
|
|
Gizartearen aldaketa sakona desio zen, iraultza soziala. Ilusioa, euforia, indarra nabari ziren bai Sorbonan bertan bai
|
handik
kanpora, gizartean orokorrean. Honez gainera, sasoi berezia zen nazioartean:
|
|
|
gure etxebizitzaren azpian Rikardo Monteroren bizikleta tailerra zegoen; egun batez tailer horretara eraman zuen bere motoa Lonbidek; mekanikaria konpontzen ari zen bitartean, ni albotik begira; eta hara non datorren Lonbide, eta zapla! niri egundoko lepagainekoa esku zabalarekin; eta nik, orduan, lurretik alikate
|
handiak
hartu eta zait! kolpea hankartean; barrabilak ez nizkion harrapatu izango, baina bai inguruko zerbait... eta estutu egin nion; berak zapladaka ekin orduan, baina nik askatu ez, estutu baizik.
|
|
|
Horrela, eskuak sakelan sartuta, hondorik gabe, behera luza nitzakeen eskuak. Modu horretan prestatuta, puntua egiteko orratz
|
handi
bi amari hartuta joaten nintzen azokara. Otzarakada sagarraren ondo ondoan jarri eta gabardina ipintzen nuen sagarren gainean, gonapean erdi ezkutatzeko aleak.
|
|
|
Otzarakada sagarraren ondo ondoan jarri eta gabardina ipintzen nuen sagarren gainean, gonapean erdi ezkutatzeko aleak. Disimuluan apur bat makurtuz, sakelan behera luzatzen nituen eskuak, orratz
|
handiei
helduta, eta sist sist! sartzen nizkien sagarrei; ostera zuzen jarri eta aurrera, ezer gertatu izan ez balitz bezala, baina orratz bietan sagar banarekin.
|
|
|
Denborarekin, ordea, moja aizun baten etxean hasi nintzen eskolan. Txikienetik
|
handienerainokoak
elkartzen ginen gela hartan, denak batera. Alboko gela batean sekulako aldarea eta eliza modua atondua zeukan sasi moja hark, elizarik sakratuena balitz bezala, tailazko aingeru eta guzti.
|
|
|
hasieran ilusio
|
handiz
|
|
|
arreta
|
handiz
ez baitut ibili nahi.
|
|
|
Agian problema
|
handiegirik
ez dut izan
|
|
|
hiriko murraila
|
handiak
|
|
|
Uholdeak urte hartan kalte
|
handia
ekarri zuen.
|
|
|
Apika zu zara nire etsairik
|
handiena
,
|
|
|
– A zer gidaria hartu dodan, alajainkoa! Aker bat baneu gidari, alde
|
handirik
ez.
|
|
|
Gerra aurreko euskal txiribogen antz
|
handirik
ez zien hartzen Lauaxetak 1997ko euskal tabernei.
|
|
|
Trasteak bildu, egunkariak erosi, bezperan egondako tabernetako batean gosaldu, kantinplora urez eta zahatoa ardoz bete eta bidean jateko zerbait erosi ondoren, Orexarantz abiatu ginen, goiza sorbaldan, zeru garbi baten azpian. Lizartzatik oso gertu zegoen bidegurutzea, eta
|
handik
lau kilometro eta erdi baino gutxiago geratzen zen Orexako plazaraino, denak aldapan gora, hori bai(" Aldapa goien Orexa han dugu,/ ‘munduaren ipurdia’", idatzi zuen Orixek" Lizardi gurean" poeman). Orexara heltzeko kilometro erdi bat falta zela, argazki bat egin nion bide ertzean ikusi genuen 1964ko hilarri bati.
|
|
|
Autoa plazan biraka jarri zuen neska gazteak, eta autoak beti bira bera egiten zuela ziurtatu zuenean, atea zabaldu eta, autoa gelditu gabe, irten egin zen, bizkar zorro
|
handi
samarra soinean. Autoak bere kasa jarraitzen zuen, zirkulu berean biraka beti, plazatik irten gabe.
|
|
|
Ordura artean isilik ibiliak ginen, eta hasieran isilik egon ginen baserri haren barruan ere. Poz
|
handi
bat sentitu nuen, barne harmonia esanezin zoro bat. " Ez zakiat zergatik, baina hementxe egon beharra nian eta hementxe nagok", esan nion neure buruari," Leku eta tenore egokian.
|
|
|
Egia da Aitzolek moztu eutsozala hegoak nire poesiari, baina larregi da Koldo Izagirrek esaten dauena esatea. Aitzol gutarikoa zan, onenetakoa ganera, eta lagun
|
handia
... Badira poesia baino garrantzi handiagoko kontuak.
|
|
|
Aitzol gutarikoa zan, onenetakoa ganera, eta lagun handia... Badira poesia baino garrantzi
|
handiagoko
kontuak. Aberria eta uzkurtza, adibidez.
|
|
|
–
|
Handi
samar batera ahal baldin bada –erantzun zidan.
|
|
|
Hamalau Orduko Martxa pare bat aldiz egina nintzenez, paraje haiek ezagunak nituen. Banekien, horrenbestez, Ulizar mendiaren tontorretik nahitaez pasatu beharrik ez genuela, baina, desbideratze
|
handirik
ere egin behar ez zenez, iruditu zitzaidan merezi zuela, eta ez zitzaiola gaizki irudituko pistola mediante bidaia buru eztabaidaezin genuenari. Neu txartelak uzten ibilia naizenez, mendi tontorretako buzoi barruak miatzeko ohitura dut.
|
|
|
Irurtzun eta Andoain arteko autobidearen puska bat eta Leitzako parke eolikoa ere oso ondo ikusten ziren. Parke eolikoko aerosorgailuak bezperan Otsabiotik baino askoz
|
handiago
ikusi genituen. Begirada ikusmira hartan galdu eta lasaitzeko ahaleginak egiten ari zen neska, une batez gutxienez ere tentsioa deskargatu nahian edo.
|
|
|
Bizkar zorrotik boltsa bat atera eta diru paper mordo
|
handi
bat erakutsi zigun. Harrituta geratu ginen dirutza hari begira.
|
|
|
Baina, ardoaren eta haxixaren ondorioz, Lauaxetaren arrazoimena guztiz moteldua zegoen ilbetearen eraginpeko sutondo hartan, eta Goizederren hitzek emandako zartadak K.O. utzi zuen arrazoimen ahuldu hura, puska baterako elbarritua. Neuk ere izango nukeen akaso zer esanik beste egoera batean, baina orduko hartan Goizederren hitzak poeta
|
handi
batenak iruditu zitzaizkidan. Horregatik, isilik geratu ginen hirurok tarte luze batez, geure bizitzak laburtuko lituzkeen kanta labur eta xume bat entzun bagenu bezala.
|
|
|
Tolosara eta Lizartzara baino narrasago heldu zen Lauaxeta Leitzara. Neu ere aurreko egunetan baino pitin bat narrasago nengoen, baina alde
|
handirik gabe
. Ostatu batera sartzeko puntuan ginela, Patziku Perurena idazlea ikusi genuen autoan pasatzen.
|
|
|
– Bestela ere, aitzakia behar
|
handirik
ez ditek izaten –erantzun zion berria ekarri zuten bezeroetako batek.
|
|
|
Ez ditek planteatzen energia hori kontsumitzailearengandik gertuago egon daitezkeen instalakuntza txikiagoekin lortzeko aukera, hori ez litzatekeelako negozioa izango. Dena aurrera egitea duk, eta zenbat eta
|
handiago
hobe beti, dirua etengabe mugitzeko sorgin gurpil zoro zentzugabe batean. Energia gehiago, kontsumo handiagoa, zarrastelkeria handiagoa, eta segi horrelaxe bazterra jo arte...
|
|
|
Dena aurrera egitea duk, eta zenbat eta handiago hobe beti, dirua etengabe mugitzeko sorgin gurpil zoro zentzugabe batean. Energia gehiago, kontsumo
|
handiagoa
, zarrastelkeria handiagoa, eta segi horrelaxe bazterra jo arte... Ez duk arazo estetiko bat, Estepan.
|
|
|
Dena aurrera egitea duk, eta zenbat eta handiago hobe beti, dirua etengabe mugitzeko sorgin gurpil zoro zentzugabe batean. Energia gehiago, kontsumo handiagoa, zarrastelkeria
|
handiagoa
, eta segi horrelaxe bazterra jo arte... Ez duk arazo estetiko bat, Estepan.
|
|
|
Normalena elkarri diosal egin eta nork bere bidean aurrera jarraitzea izango zen, baina Lauaxeta, bide zuzenaren inguruko zalantzak aitzakiatzat hartuta, haiekin solasean lotu zen. Parke eoliko
|
handien aurkako
mendi martxa eratzeko asmoa zutela azaldu ziguten, eta martxa hartarako ibilbidea prestatzen ari zirela. Lauaxeta saiatu zen solasaldia luzatzen, baina gazte haiek, Lauaxetaren itxurari eta susmagarri iritzita seguru askorik, ez zuten gurekin berriketan geratzeko gogo handirik erakutsi.
|
|
|
Parke eoliko handien aurkako mendi martxa eratzeko asmoa zutela azaldu ziguten, eta martxa hartarako ibilbidea prestatzen ari zirela. Lauaxeta saiatu zen solasaldia luzatzen, baina gazte haiek, Lauaxetaren itxurari eta susmagarri iritzita seguru askorik, ez zuten gurekin berriketan geratzeko gogo
|
handirik
erakutsi.
|
|
|
Baso sarri eta itxian zehar Ezkurrako mendatetik Goizuetarantz gindoazelarik, gero eta ilunago ikusten eta gero eta itogarriago sentitzen genuen zeru sabaia, geuregandik gero eta gertuago, gain gainean, ia ia buruarekin ukitzeko moduan. Ez zegoen meteorologian aditu
|
handia
izan beharrik aurki euriaren eskuek igurtziko gintuztela igartzeko. Euria hasi baino lehentxeago, Loitzate mendiaren hego mendebaldeko mazela batean, Zumarresta errekaren ondoan, borda zaharkitu batean babestu ginen Lauaxeta eta biok, eta luzaz egon ginen hantxe, paraje guztiz bakarti hartan, geldirik eta isilik, atetik zehar euriaren zirri zarra etengabeak baso lehendik ere guztiz hezea nola mela mela eginda uzten zuen begira.
|
|
|
– Emakume polita zuan, bai, izen ederrekoa eta euskalduna, baina narrasa eta lotsagabea, gaizkilea eta, hori ziur esaterik ez dagoen arren, hiltzailea be bai akaso... Pena
|
handia
dok emakume batek jokabide donge horreek izatea.
|
|
|
– Errespetu falta
|
handia
izango litzatekek Goizeder emakume hareekaz parekatzea.
|
|
|
Hiriren baten egon gura neukek, baina ez jakiat oso ondo zertan. Gasteizen akaso, Jaurlaritzako politikariakaz bilduta, aberriaren aldeko zereginak eztabaidetan eta erabakiak hartzen; Euskaltzaindiko edo Euskal Idazleen Elkarteko bilera baten bestela; edo antzoki baten be egon neitekeala uste juat, ospe
|
handiko
euskarazko ekitaldi kultural batera gonbidatuta... Hire ordez Egunkaria ko erredakzioan behar egitea be ez litzatekek txarrena izango, ez horixe!
|
|
|
– Ez, ez duk hori kontua, oso estimu
|
handian
diat hire konpainia. Benetan.
|
|
|
Eta ez duk nire kasua soilik. Esate baterako, Egunkaria rentzat ere hi baino garrantzi
|
handiagokoa
duk Lizardi. Hire heriotzarenaren 60 urteurrenekoa baino hamalau hilabete lehenago, 1996ko apirilean, Lizardiren jaiotzaren lehen mendeurrenari buruzko erreportajea argitaratu genian.
|
|
|
– Hareen askoz be antz
|
handiagoa
dok ikusi barri dogun artzainarena baino.
|
|
|
Txukundu ostean, baxoerdi bat eskatu eta egunkariak irakurtzeari ekin zion Lauaxetak, gogo
|
handiz
eta interes biziz.
|
|
|
Lauaxetak bizkar zorrotik ateratako aterki
|
handi
baten babesean jarri ginen bide bazterrean auto stop egiten. Harrigarria zen Lauaxetak bizkar zorro hari ateratzen zion etekina.
|
|
|
– Ni, hain zuzen be, Lauaxeta naz, aberriaren eta Jaungoikoaren zerbitzurako berpiztua –esan zuen solemnitatez Lauaxetak– Baina, jaun andreok, ulertuko dozuen legez, hori sekretu
|
handia
da, ezin deutsozue inori esan. Barriro espetxeratu naikee, eta fusilatu be bai gero!
|
|
|
– Jon Kortazarrek esana da, eta begi bistakoa bestalde inork esan gabe ere, Lauaxetaren" Langille eraildu bati" poemaren oinarrian Federico GarcÃa Lorcaren" Prendimiento de Antoñito el Camborio en el camino de Sevilla" poema dagoela. Jakinekoa da Lauaxetak miresmen
|
handia
ziola GarcÃa Lorcari. Haren poemak euskaratu zituen, gutunak idatzi zizkion...
|
|
|
Haren poemak euskaratu zituen, gutunak idatzi zizkion... Nik uste dut Lorcak ez ziola sekula kasu
|
handirik
egin Lauaxetari, ez zuela aintzat hartu ere egin bere poemen euskarazko itzulpena, ez zuela Lauaxetarekin mintzatzeko interesik txikiena ere izan Bilbora etorri zenean. Baina Lauaxetak ez zuen horregatik etsi.
|
|
|
Bi andregai izan zituela ere esaten dute biografoek, Nile eta Espe, baina Polixene Trabuduak esaten du oso erakargarria izan arren ez zuela sekula andregairik izan. Kontuak kontu, ez dugu inoiz egia jakiterik izango, eta axola
|
handirik
ere ez du horrek azken batean. Baina ez al zaizue hipotesi polita iruditzen?
|
|
|
baita hildakoek lasaiak izan behar dutela, serioak eta neurritsuak, José Saramagok Fernando Pessoari O ano da morte de Ricardo Reis nobelan esanarazi zion bezala. baita hildakoek eroapen eta egonarri
|
handikoak
izan behar dutela, eta ez dituela inoiz mendeku grinak menpean hartu behar. Baina gau hartan Lauaxetak traizionatu egin ninduen.
|
|
|
Haien argi urdin birakariak ere ikusi ahal izan zituen Lauaxetak, Kontxako badia ondoko errepidean San Martin kalerantz ziztu bizian. Gerrako zauritu bat banintz bezala eraman ninduen gero, kontu
|
handiz
eta neke handiagoz, Lauaxeta komandanteak pentsio batera. Gela bat hartu zuen han biontzat, eta, neu ezertaz ohartu gabe, biluztu eta ohean sartu ninduen.
|
|
|
Haien argi urdin birakariak ere ikusi ahal izan zituen Lauaxetak, Kontxako badia ondoko errepidean San Martin kalerantz ziztu bizian. Gerrako zauritu bat banintz bezala eraman ninduen gero, kontu handiz eta neke
|
handiagoz
, Lauaxeta komandanteak pentsio batera. Gela bat hartu zuen han biontzat, eta, neu ezertaz ohartu gabe, biluztu eta ohean sartu ninduen.
|
|
|
Bezperan ez bezala, zerua oskarbi zegoen. Kaia, itsasoa eta Santa Klara uhartea nituen begien aurrean, gorri
|
handi
eta zahar bat orduantxe kaian sartzen, kaio batzuk hegaka. " Hau Donostia duk", esan nion neure buruari.
|
|
|
Iragarki batean etxe baten eraikuntzan lanean ari ziren neska gazte batzuk ikusten ziren, aldameneko kaletik pasatzen zen mutil lerden bati sexu irrikaz begira. Beste batean, kale batean exekutibo pila bat ikusten zen, gizonezkoak nahiz emakumezkoak, guztiak dotore jantzita eta karteratxo bana aldean, alde batetik bestera lasterka eta elkar trebetasun
|
handiz
zangotrabatzen, horretan futbolarien neurriko teknika bikaina zutela erakutsiz. Ez nintzen iragarki haiek zer iragartzen zuten jabetu.
|
|
|
– Ederki baliatu haiz nire mozkorraldiaz, ezta? –esan nion, errieta eginez bezala, baina arin, haserre
|
handirik
erakutsi gabe– Nork esan zian hiri nik Donostiara etorri nahi nuela?
|
|
|
Komeni ere bai ibiltzeko gogoa izatea, oso tarte luzea baikenuen tren geltokien gunetik Abbadia gazteluaren inguruko mendi bideen hasieraraino. Oroitzapen historikoen aldetik ere, ez zegoen gertutasun
|
handirik
: Franco eta Hitler elkartu ziren lekutik gertu geunden eta Antoine Abbadiaren bizitoki eta behatoki astronomiko izandako etxearen inguruetaraino joan behar genuen.
|
|
|
Itsasertzera jo genuen, tonbarrien aurreko talaiara; kondairak dioenez, jentilek Aiako Harritik Baionako katedralaren aurka jaurtitako bi harkaitz
|
handi
dira tonbarriak, jomugara heldu gabe Hendaiako itsasertzean uharte txiki eta ikusgarri gisa geratuak. Abbadia gaztelua genuen atzean," Zazpiak bat" aldarrikapenaren sortzailearena izandakoa; ondoan, ostera, Alemaniak Frantzia okupatu zuen garaian eraikitako bunker ugariren hondakinak.
|
|
|
Gosaldu, jatekoz, edatekoz eta egunkariz hornitu eta Euskal Herriko mapa
|
handi
bat erosi genuen Hendaian. Ezin izan ginen inorekin ere euskaraz mintzatu, eta Lauaxetaren frantses dotore baina aukeran zaharkituxea izan genuen komunikaziorako tresna.
|
|
|
Baina nik baneukan hara joan eta lankideei ustekabe bikaina ematerik. Ez nengoen oso apain eta dotore, ez horixe!, baina horrek are gogo
|
handiagoa
ematen zidan lankideen aurrean agertzeko.
|
|
|
Nik keinuak egin arren, haiek ez ninduten ikusi; edo irudipen lauso hori nuen behintzat nik gordea mozkorraldi hartako oroitzapen nahasien artean. Aurretik, Leitzan, Patziku Perurenarekin antzeko zerbait gertatu zitzaidala oroitu nuen; orduko hartan pentsatu nuen Patzikuk ez ninduela ikusi arreta
|
handiz
ari zelako gidatzen, baina harrigarria zen Patzikuk, hain gertu pasatuta, nire diosalari ez erreparatu izana. Ikusezina, entzunezina eta ukiezina izango ote nintzen ba ni ezagutzen nindutenentzat, Lauaxeta Jean Haritxelhar, Jon Kortazar eta abarrentzat bezala?
|
|
|
A, bai! Abantaila
|
handia
duela iparrorratzik gabe bidaiatzeak, ekialdearekin, mendebaldearekin, hegoaldearekin eta haien arteko konbinazio guztiekin topo egiteko aukerak zabaltzen dituelako. Ez dakit nork idatzia den.
|