|
2000
|
|
|
Ordutik urtero antolatu ditu jardunaldiak Mendebaldek, euskararen inguruan beharrean diharduten guztien artean sona lortu dute eta aurkakotasunezko paisaia horri elkarlanak hartu dio bidea. XX. mende goienean mendebaleko euskara aztertu zuten orain hiru urte egindako lehen jardunaldietan; 98an" Mendebaldeko
|
euskeraren
ekarria" izenburua ezarri zioten, eta iaz berriz, literatura izan zuten aztergai.
|
|
|
Eta letra larriz, amaiera moduan: " Izan zaite izar argi
|
euskeraren
gau illunean".
|
|
|
Uribarren, P., (1972): . Aramaiona' ko
|
euskeraren
berezitasunak, euskal idazleak, etaeuskeraren egoera eta etorrera?, Euskera XVII, 157
|
|
|
EUSKALTZAINDIA Euskaltzaindiak ipintzen duen urteroko novela ta teatro saria. Domingo Agirre novela saria. 6 zk. (1958), 102 Literatura
|
euskeraren
batasunari buruz Euskaltzaindiaren agiria. 33 zk. (1968), 53
|
|
|
GEREDIAGA ALKARTEA Deia. Zergatik, zelan eta zertarako literatura
|
euskeraren
batasuna?
|
|
|
Kongreso Internazionalekoeri. 19 zk. (1965), 48 Gorrotoa lege. 21 zk. (1966), 97 Zuzendaritza billa. 22 zk. (1966), 1 Etxaithar’i atsegingarritzat. 22 zk. (1966), 96" Jakin" 5 aldiz urtean. 23 zk. (1966), 1 Juan Antonio Letamendia saritua. 23 zk. (1966), 17 JAKIN’en urteroko billera. 25 zk. (1967), 60 Andima Ibinagabeitia. 26 zk. (1967), 65 Editoriala. 27/ 28 zk. (1967), 1 (Sarrera). 29 zk. (1968), 1 (Sarrera). 30 zk. (1968), 1 98’garren belaunaldiko euskaldunak. 30 zk. (1968), 5 Estremismoen pizkundea (NPD) Alemania-ko politikan. 30 zk. (1968), 46 Batasuna bai ala ez? 31/ 32 zk. (1968), 1 Euskeraren eta literatura
|
euskeraren
batasunari buruzko bibliografia. 31/ 32 zk. (1968), 71 Lehen Karlistada. 33 zk. (1968), 1 (Sarrera). 34 zk. (1969), 1 Vietnamdarrak eta beren hizkuntza. 35 zk. (1969), 66 JAKIN, hogei urte geroago. 1 zk. (1977), 5 Euskal Unibertsitatearen izarra. 1 zk. (1977), 8 Euskal Herriaren unibertsital egoera. 1 zk. (1977), 53 Unibertsitateetako Euskal Kultur Mugimenduak, Bizkaian. 1 zk. (1977), 130 Herrien... Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria:
|
|
|
EUSKALTZAINDIA Literatura
|
euskeraren
batasunari buruz Euskaltzaindiaren agiria. 33 zk. (1968), 53 Euskaltzaindiaren adierazpena. 8 zk. (1978), 132.
|
|
|
GEREDIAGA ALKARTEA Deia. Zergatik, zelan eta zertarako literatura
|
euskeraren
batasuna?
|
|
|
ZUZENDARITZA Baiona’ko biltzarraren erabakiak. 18 zk. (1965), 20 Batasuna bai ala ez? 31/ 32 zk. (1968), 1 Euskeraren eta literatura
|
euskeraren
batasunari buruzko bibliografia 31/ 32 zk. (1968), 71 Batasuna batasunean. 8 zk. (1978), 11 Euskara batua, euskalkiak eta tokian tokiko hizkerak. 10 zk. (1979), 106
|
|
2001
|
|
|
Adibide baten premia ikusiz, hauxe eskaintzen zuen: " Eibar honetatixe radio bat edo beste egin nahiz jarri, 25en bat kilometrora euskera hiltzen zaikula esan nezake, hau da, Gasteiz alderuntz radio bat joko banu, Eskoriatzan bukatuko litzateke gure mintzairaren bizia", hori baitzen, haren iritziz,"
|
euskeraren
muga. Eta nola daukagu Eskoriatzan euskera?
|
|
|
Baina bai kontzientzia hori esnatu behar luketen zenbait. Beraz horiek dira, hain zuzen, Eskoriatzako
|
euskeraren
egoera zuzper dezaketen pertsonak".
|
|
|
Proletargoaz hitz egiteko garaia ere etorriko ahal zait. Baina
|
euskeraren
hil ala biziko kinka estu hau benetan larria dugunez, ez dezakegu, inolaz ere, denborarik gal. Zenbait prolema, arrunta izan daiteke mundu zabalean, baina euskararen prolema euskaldunoi bakarrik dagokigu, gure gurea da, nahiz eta Europa oso baten kultura zati nabari izan, ez dugu ta kanpotiko laguntzarik".
|
|
|
" Gatozen arira. Ele eder
|
euskeraren
ioskera dala ta, idazten digu Altube buru zuriak, berak oi dun sakon eta argi. Euskal itz iatorren ordez mordoiloenak erabilten asiak ditugu bazterretan.
|
|
2002
|
|
|
Diglosia itzelak zapalduta bizi gara. Bilbon bizi izateko ez da
|
euskeraren
preminarik. Euskeraz idazten dakian idazle askorik, ez da hemen.
|
|
|
Barriro heldu jaku
|
euskeraren
gizartera, gure zelaira Tomas Agirre," Barrensoro". Hau berau hil ondoren, haren alaba Begoñak, izenburuak adierazoten dauan liburutxuaren bigarren argitalpena egin dau.
|
|
|
Agintepide hori erabiliz, eta funtsezko herri zerbitzu deneko irizpidea aitortuz, Lege honen gai diren gizarte adierazpideak, herritar euskaldunak argipide eta politikan lehen lehen mailako bide direnez eratzen dira, eta bai hezkuntzarekiko eta euskal kulturaren suztapen eta zabalkundearekiko gure erapidetzaren oinarrizko lankidetasun tresna direnez ere,
|
euskeraren
suztapena eta zabalkundea bereziki kontutan izanik eta, hori guzti hori, Autonomia Elkarte honetako herritarren eskubide eta jaurpideak behar bezala egiteratzeko eustazpi eta oinarri. Labur labur esandako oinarri irizpide hoietatik abiatuta, Lege honek, orotariko oinarrizko irizpideei men egitea ezezik, erantzun eskubidea araupetzea ere egiten du, lehen aipatu ditugun oinarrizko jaurpide hoiek elkar egokitasunez osatu eta, batean esanda, horretarako egoki diren lege bideez baliatuz Legearen xede diren helburuei egokitutako egitura bat ezarriz7.
|
|
|
Kulturaren eta
|
euskeraren
suztapena, euskera erabiltzearen xedetarako, oinarrizko egitarau eta sortarauak ezarriz, orotariko eskeintza mailan Elkarte Autonomiadunean euskeraz irrati telebistazko emankizunen oreka beharra kontutan izanik9.
|
|
2003
|
|
|
a) Ugari idazleak, 40tik gora, aldi, euskalki, idazkera guztietakoak. b) Ugari idazlanen zatiak (ia 100 guztira), askotarikoak, eta literaturaren barruti zabaletik hartuta: eresiak, erromantzeak, bertsoak, olerkiak, irakaskintza, ipuin eta gertaerak, alegiak, teatroa, t.a. Baina ugaritasun honek bere neurriak ditu, halan beharrez; ez dogu hemen itzulpenik sartu, banakaren bat baino, nahiz eta itzultzaileen artean
|
euskeraren
maisu handiak egon (esaterako, Materre, Haraneder, Maister, Chourio...); gaur bizi diranetatik be gitxi batzuk baino ez doguz sartu: batetik, danentzako lekurik ez egoalako; bestetik, eta batez be, holakoen idazlanak errazago aurkitu daitekezalako, bai euron liburuetan, bai berarizko antologietan (horra hor, esaterako:
|
|
|
ezin nik sekulan ahaztu Alkarte honetan emondako hainbat eskola. Bestetik, nok eta Martin Olazar abade lagunak egiten eustan eskabidea, nik
|
euskeraren
arloan izan dodan lehenengo maisuak, maisu bakarrak.
|
|
|
Gai arruntez beteriko aldizkari horrek (herrietako eguneroko bizimodua eta, batez be, kirolak dira nausi) Erkiagaren euskera txukuna munduko bazter askotara zabaldu eban. Ahal danik eta argien, errezen, egiten ahaleginduko jaku, baina sekula santan
|
euskeraren
jatortasunari kalterik egin barik. (Eta Santos Rekalde horrek be euskeraz argitaratu euskun urte batzuk geroago bere nobela bakarra (Deunor), Ameriketako artzain euskaldunen ganean euskera hutsean egin dan bakarra, nire ustez.
|
|
|
ereille gaiztoetan dago azaro txarra, eta gero uzta soilla ta utsa. Alabañan gutxik daki bere jayeterriko
|
euskeraren
erdia, eta alperrak diraden bezala, ez dute ikasi nai geiago, ta eztie nai beren buruai atsekaberik eman. Baña onetatik zer gertatzen da?
|
|
|
Bai, bai. Gutariko bakotxak geure eretxiak euki geinkez
|
euskeraren
arloan; baina dokumentu ofizialentzat ontzat emona dago zuk aitaturiko" euskara normalizatua". Ha ta guzti be, Bizkaiko Eleizeak, azaleko zeretan hortik jo arren, bizkaierea erabilten dau, gehien baten, oraindino gure herririk gehienak euskalki hauxe daualako argien eta maiteena.
|
|
|
hain zuzen be, Haurgintza minetan da Zaratek euskera baturako saio lez egiten dauan lehenengo liburua, eta" Baturantz" izen ordeaz bialdu be egin eban sariketara. Dana dala, lagun eta laguntzaile ona bereganatu eban Euskaltzaindiak, eta Zaratek, Bergaran egindako batzarrean batez be, bere bihotzeko kezkak eta itxaropenak, bere buru argiko jakintza ta zuhurtasuna eskaini eutsazan Euskaltzaindiari,
|
euskeraren
batasuna argitu, sendotu eta zuzendu nahirik.
|
|
|
Gipuzkerako Lorategia, 98 or.," Itzen bizitza"). Aita Kardaberazek be ondo argi ikusi eban
|
euskeraren
gatxa nun egoan: cfr. ibidem, 4 or.
|
|
|
Gure makiña bat idazleek bere probintzi sorotxoan jorratu dute, alako literatura baserritar lehenengoan, noizean bein erromantizismu baliotsu bat edo gaintzea iritxiaz. Tarte bezela, zuzenezkoa da esatea, reazioak izan ditula positibu zatiak
|
euskeraren
itz, gramatika ta joskera ainbat mordollokeri ajolakabetik garbitzeakin. " Orixe" ta beste batzuen ekiteak bere aipamena merezi dute ontan.
|
|
|
Oker ez banago, Arrazolan emon eban Ballester abadeak lehenengo aldiz meza hori euskeraz, J.A.Retolazak eskatuta, eta ni neu bertan izan nintzan. Egia esan, orain itzulpen hori irakurten dodanean, argi be argi ikusten dot zenbateraino zan urria nire orduko jakituria
|
euskeraren
arloan.
|
|
|
Derioko Seminarioan, urteak urteak etorri, hainbat ikasle izango zenduan
|
euskeraren
arloan.
|
|
|
Don Karmelo irakasle lanetan zehatza eta arduratsua zanez, bere lana ez eban mugatuko irakaste hutsera; ondo gertauko zituan ikasleei zehetu beharreko gaiak; handik hemendik zuzenduko zituan horretarako behar ziran liburu eta materialak; irakatsi ahala ikasgaiok idatziz atonduko zituan eta ikasleai polikopia bidez banandu: batean euskal testuen lorategiak zirala bizkaierazkoa lehenengo, gipuzkerazkoa hurren, bestean
|
euskeraren
joskeralegeen azalpen zehetua zala, harakoan euskal literaturaren historia laburra zala... Horretarako maisu seguruak hartuko zituan gidari:
|
|
|
lagungarria den neurrian da garrantzitsua. Txema Larreak gordin kritikatu zuenez, «Euskararen kausa, faktore askori lotua agertzen denez (emakumeak, iraultza soziala, punkyak, homosexualak, antimilitarismoa?)
|
euskeraren
bestaldiak mobimentu horien plataformak izaten dira: Korrikaren amaierako festan zein dira kantariak:
|
|
|
Bizkai
|
euskeraren
jarraibide liburua. Lehenengo pausuak.
|
|
2004
|
|
|
Politikaz txintit eztizut aterako, ezpaitagokit:
|
euskeraren
esnatzeari nagozu. Mintzatu zen Bizkaia, ta itzetik ortzera inbido otsegin zigun beste euskaldunei.
|
|
|
< < El estado español comete el delito contra el derecho y la historia, de favorecer a una sola en detrimento de todos los idiomas peninsulares. El castellano disfruta de una posición privilegiada y única> > (Euska/ Esnalea, l, 2, 1911, 21.or.; Xabier Erize Etxegaraik aipatua, in Nafarroako
|
euskeraren
historia soziolinguistikoa(), Nafarroako Gobernua, Hezkuntza eta Kultura Departamentua, Iruña, 1997, 54.or.).
|
|
|
Beharrik iritzi geldikoi guziak alde batera utziko dira, ene ustez; eta gure herria, gure gazteria eta intelektualak batez ere, bururaino joango dira
|
euskeraren
batasunean eta prestaeran. Mitxelena hartu dugu buru; eta haren gidaritzapean egin ditekean lanik egokiena egingo dugula iruditzen zaigu.
|
|
|
Txekoslobakian, Finlandian, Israelen, belaun pare bat (edo gehiago) arduratu zen, bete betean, hizkuntzaren prestaeraz. Gisakoa da, beraz, urte hauetan gu
|
euskeraren
prestaeraz arduratzea.
|
|
|
Euskeraren prestaerak eta batasunak presa haundia dute. Egiten ari den lana geldiarazten saiatzen direnek,
|
euskeraren
etsaien jokoa egiten dute.
|
|
|
Beraz itzetan, joskeretan, soñuetan agertzen dan berezitasun ortantxe datza
|
euskeraren
sena. Eta au, jakiña, nabarmen dago euskera bizian, eta itzaltzeko zorian auldutako eta eskastutako euskeran.
|
|
|
Denboran zear, beraz, jatorragoa da euskera zaharra gaurkoa baño. Eta mirestekoa eta arritzekoa ez da, lehen aipatu baititut, gaingiroki beintzat,
|
euskeraren
galeraren kariak.
|
|
|
Jatortasuna eta
|
euskeraren
batasuna
|
|
|
Eta arkaismo zer dan erabakitzean, gogora gaitezen beti Nafarroa’z, Lapurdi’z, Baxenabarre’z eta Zuberoa’z. Eta orrela guk uste baño askoz ere biziago arkituko ditugu
|
euskeraren
berezitasuna eta jenioa, ezen ez Gipuzkoa eta Bizkaia bakarrik aztertzen ba ditugu.
|
|
|
Izkuntza baten billakaera gauza bat da, eta gure setak beste bat. Batek idazten ba du" antola du"," antolatu du" bearrean, ori ez da
|
euskeraren
eboluzio bat. Zergatik?
|
|
|
b) Literaturako euskalkia aukeratzean bi irizpide artu bear ditugu kontuan. Alde batetik euskalkirik jatorrenari begiratu bear diogula
|
euskeraren
sena salbatzeko. Baña ori ala izanik ere, gure egoerak jasan dezakeanari begiratuz.
|
|
|
Oiek ez dira" estar en cas", edo" voy a com" baño bidezkoagoak. Beraz, aldez aurretik kondenatu bear ditugu orrelako txatxukeriak, eta jarraitzen zaizkienai,
|
euskeraren
etsai deitu. Beren kuadroetan" mendin" eta" lurran" formak ateratzen ba dira, obe dute oiek kuadroak erre, eta euskeraren eginkizunari utzi.
|
|
|
Beraz, aldez aurretik kondenatu bear ditugu orrelako txatxukeriak, eta jarraitzen zaizkienai, euskeraren etsai deitu. Beren kuadroetan" mendin" eta" lurran" formak ateratzen ba dira, obe dute oiek kuadroak erre, eta
|
euskeraren
eginkizunari utzi. Orrelako zozokeriak ez ditugu bear.
|
|
|
Azken urte auetan izugarrizko okerrak egin dira onetzaz. Orain dala oso gutxi argitaratutako liburu batean, esate baterako, irutatik bitan gutxienez erderatik gaizki itzulitako forma jartzen du egilleak
|
euskeraren
sena zearo ondatuz.
|
|
|
Emen ere ez dago EZER asmatu bearrik. Alere, ez bide da erraza jakiten
|
euskeraren
joskera jatorra zein dan.
|
|
|
2 Euskal itzez eta sufijoez baliaturik, itz berriak eratu,
|
euskeraren
sena aldrebestu gabe. Auxe izan da ere Orixe’ren beste bide bat, eta bestea baño segurago iruditzen zait, euskeratik beretik irten gabe, itz asko sor diteke.
|
|
|
Azpi azpiko maillan dira gaztelera jatorraren itzak, Gaztelako erriarenak; baiña oien gaiñetik eldu dira gain maillakoak, gizon eskolatuek kultur bidez (por vía culta) sartu dituztenak, eta oiek maizenik griego eta latiñetik artuak izan dira". Zergatik ez
|
euskeraren
iztegian?
|
|
|
Leizarraga’k orain dala laureun urte irakatsi ziguna, eta Axular’ek artu zuena. Lehenengoak, zuek dakizuten bezela, kulturaren itzak aldatu gabe erabiltzen zituen euskeraz; bigarrenak berriz, askotan beintzat,
|
euskeraren
senaren arabera aldatuak. Bereala azalduko dizuet zergatik naiago dudan nik Axular’en bidea.
|
|
|
Baserritarrak kaletarrak baño obeto itz egiten dutelako? Euskalerriko nekazariak eta arrantzaleak
|
euskeraren
sena ori burgesak baño biziago gorde dutelako, gaizki egiten dutela esango al dugu. Baserritarrak" galantzia" esaten dutenean, euskeraren arabera esaten dute, aspaldiko legeak ondo betetzen dituztela.
|
|
|
Literaturako
|
euskeraren
ortografiaz
|
|
|
Gogorrago jokatu bear du Euskaltzaindiak orain arte baño. " Jagon sailla", edo" comisión tutelar" dalakoak bere gain artu bearko
|
luke
euskeraren batasunaren eginkizun au, eta bere alde indartsuago jokatu; idazleai ortografia ori erabil dezaten lagunduz, gaizki idatziak zuzenduz, eta euskera biziari geiago lagunduz.
|
|
|
Baiña zentzuak berak erakasten duenez, sasi Akademia bat baizik ez litzake izango hizkuntzaren biziaz okupatuko ez litzakean Akademia. Beharbada, Euskaltzaindia, Araudiak besterik oihukatu arren, hauetako bat dugu, eta
|
euskeraren
bizia bera etzaio sobera axolarik. Huntara ba litz, argi eta garbi jakiñarazi nahi dut barrenean ez nukeala nik fitsik egitekorik izango.
|
|
|
Euskaltzaindiak,
|
euskeraren
zaindari ari izateko, Biltzar Nagusi bat antolatu behar du bereala. Hunat hemen Biltzar Nagusi hortan erabaki behar diranak, nere ustez:
|
|
|
Urte anitzen ondoren, oraindik ere" tch" erabiltzen dute batzuk; beste batzuk" h" rik gabe izkiriatzen dute, eta beste batzuk" v" kin (letra hau Euskaltzaindiak sekulan onhartu ez arren). Nahaste eta anarkia hauek ez dute ezer laguntzen
|
euskeraren
onetan, baiña bai kaltetan. Biltzar Nagusi hortan, beraz, baitazpadako ortografia bat onhartu behar da, bozkatzez edo nahi den bezala.
|
|
|
Batasun hau bereala egiten ez ba da, euskera hil egingo da. Euskeraren batasun hunen kontra, agirian edo gordeka, ari diranak oro,
|
euskeraren
etsaiak dira. Orain arte Euskaltzaindiak ez du egiazki ezer egin batasun hunen alde:
|
|
|
3) Euskaltzaindiak, betidanik eta 1954’ko Araudian ere bai, badu Jagon Sailla deritzan Talde bat," Sección Tutelar" erderaz. Sail hunek
|
euskeraren
biziaz okupatu behar du. Biltzar Nagusi hortan Sail hau abiaraziko da, zortzi edo hamar euskaltzale gartsu izendatuz.
|
|
|
euskerari, ala debekatu zutenai? Askotan agertu da Euskaltzaindia koldar eta Franco’ren morroi, baiña gutxitan ausart eta
|
euskeraren
zerbitzari.
|
|
|
Errazago zaio Euskaltzaindiari
|
euskeraren
BITXITASUNAZ ari izatea, euskeraren BIZITASUNAZ baiño. Bitxitasunari so egiñik, ordea, bere xedea nahasten du eta lana lardaskatzen.
|
|
|
Errazago zaio Euskaltzaindiari euskeraren BITXITASUNAZ ari izatea,
|
euskeraren
BIZITASUNAZ baiño. Bitxitasunari so egiñik, ordea, bere xedea nahasten du eta lana lardaskatzen.
|
|
|
Euskeraren heriotzak askoren ustez eskas duen naturaltasuna eta legetasuna, Euskaltzaindiak ematen dio. Zer hoberik
|
euskeraren
kinka gaiztoa ahantzerazteko, ohorez eta irribarrez antolatzen dituen biltzar horiek baiño. Politikarik egin nahi ez duela aitzakia, frankismo hutsa baizik ez du egiten Euskaltzaindiak, eta euskeraren borreroen laguntzaille billakatzen.
|
|
|
Zer hoberik euskeraren kinka gaiztoa ahantzerazteko, ohorez eta irribarrez antolatzen dituen biltzar horiek baiño? Politikarik egin nahi ez duela aitzakia, frankismo hutsa baizik ez du egiten Euskaltzaindiak, eta
|
euskeraren
borreroen laguntzaille billakatzen. Zenbat aldiz oldartu zaio Euskaltzaindia Gobernuari, edo euskera dela bide ahakarrik edo kalapitarik izan?
|
|
|
Aitzitik, kontra ditu dituen biak. Españia’ko eta Fraintzia’ko erresumak ez dira
|
euskeraren
zerbitzuko, nola edo hala española eta frantsesa hedatzearen alde baizik. Ezin ditezke, eta hau izatez eta naturaz bestalde, euskeraren biziaz kezka.
|
|
|
Españia’ko eta Fraintzia’ko erresumak ez dira euskeraren zerbitzuko, nola edo hala española eta frantsesa hedatzearen alde baizik. Ezin ditezke, eta hau izatez eta naturaz bestalde,
|
euskeraren
biziaz kezka.
|
|
|
Beste hitzez esateko: gizarteko mintzakerari gagozkiola, tratamenduen sailleko eremuei gagozkiela,
|
euskeraren
barne moldea edo" estruktura", eta erderena, ez dira eremu berdiñekoak. Ez dago hitzez hitz itzultzerik.
|
|
|
Euskera euskaldunen mintzabidea izan deño, au da, beren izkuntza bizia izan deño, iñork ez ditu bere begiak euskeran jarri. Alde ontatik, Larramendi izan dugu dudarik gabe
|
euskeraren
auldurari, oarkabean agian, lenbizikoz igarri diona. Ez dezagun itzegin gaurko gure mende ontan euskerari buruz egin diran astakerietaz; euskaltzaleok agertu dugun" gutxietsi miña" tamalgarria izan bait da benetan.
|
|
|
Badira, noski, egungo kulturatik datozen milla asmazio ta gogai berri, euskera zaarrean berbarik ez dutenak. Oietarako, adierazi nai dutenerako euskal itz egoki egokia ez ba dago, beste izkuntzetatik artu bear da lasai,
|
euskeraren
legeai dagozkien aldakerak eginda, erdera guzi guziak egiten duten bezelaxe.
|
|
|
Ortaz,
|
euskeraren
Istoria ta gaurko egokera aztertu bear dira edozein gauza erabaki baño lenago. Goitik beraka dijoakigu euskera aspaldi ontan.
|
|
|
Azken menderarte, nik uste, bizirik eta giardun iraun digu euskerak. Erderakadak lenagotik sartzen asiak zirala ez dut ukatuko; bañan euskotar geienak Euskalerri osoan euskaldun utsak izanik,
|
euskeraren
indarra ta nortasuna gorde ziran.
|
|
|
Gaur, ordea, sarri entzuten da" sartu naiteke". Nere ustez,
|
euskeraren
berakak ondatu digu esaera zaarra ta jatorra.
|
|
|
Axular, Agirre, Añibarro, Mogel edo Kardaberatz’en liburuak artuta, erdalkeri ta joskera txar izugarrien artean,
|
euskeraren
benetasuna dario aietatik, eta atsegiña ematen du aien induria ta oparotasuna ikusteak.
|
|
|
Bañan itz bat edo beste latiñeratik edo erromantzeratik datorrelako euskeratik baztertu nai izatea, oreka galtzea da, ta ala egingo ba genu kaltegarria izango litzaioke euskerari. Arrankura, arrasto, ernegu, borondate, barkazio, adimentu, ta auen erako ekar genitzazken anitz geiagok, bizitza sendoa dute euskeran, zaarrak dira arras, aspaldi aspaldidanik ezagutzen ditugu izkuntzan sartuak, euskaldun guziak darabilzkite, euskal kutsua dute, eta alakoak kenduz, bizidun zati bat moztuko genioke
|
euskeraren
gorputzari.
|
|
|
Onengatik gauza bat eskatzen digu
|
euskeraren
egokerak euskaltzale guzioi: gogor lan egiteko agindu irmoa.
|
|
|
Osakuntza aundia bear du euskerak gaurko bizikeran gai izateko. Egia esan, eta
|
euskeraren
sufijatzeari eskerrak, berritze ederra egin diteke euskera beretik irten gabe, ta au egin bear da al denetan.
|
|
|
Euskerak ezertarako balio ez duela ainbestetan entzunik, konplejua jarri zaigu. Edozein gauzatarako gai dela adierazi nai dugu, eta asieran beiak eta base rriak ba ziran
|
euskeraren
gai bakarra, Mekanika Ondulatoria ta Filosofia’ren aldera jo dugu gaur.
|
|
|
Onengatik,
|
euskeraren
bearrak jakin eta gure" akatsa" ezagututa gero, arreta aundiagoa jarri bearko genuke aurrerakoan eginkizun pratikuak asmatzen, guztiz bearrezkoa bai da au euskeraren salbaziorako.
|
|
|
Onengatik, euskeraren bearrak jakin eta gure" akatsa" ezagututa gero, arreta aundiagoa jarri bearko genuke aurrerakoan eginkizun pratikuak asmatzen, guztiz bearrezkoa bai da
|
au
euskeraren salbaziorako.
|
|
|
2) Bere aipu guziarekin, eta, ofizialki,
|
euskeraren
batasuna zeaztu, ta euskera" personala" ta euskal berrikeri guziak ezetsi ta kondenatu.
|
|
|
Eta, jakiña, au elitzake arritzekoa izango: sasi pakearen bide ortatik abiatu ezkero, arrazoi guzia bailuteke gure etsaiak, ots,
|
euskeraren
eriotza nai dutenak... Pakezaleai segi ezkero, orixe izango litzake denboraren epaia.
|
|
|
Onatx kakoa: ahaztu ez, erauzi baizik; nork bere setari jarraitu ez, baña danok, asko ikasi ondoren,
|
euskeraren
bideari. Bideari?
|
|
|
Italiera Dante’k indartu omen zuen, eta alemanera Lessing’ek. Ibar’en ustez ere, Orixe’k aldatuko zuen behin eta betirako Euskal Herriko kondaira eta
|
euskeraren
patua Euskaldunak argitaratu ondoren.
|
|
2005
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoaren kasuan, Euskeraren Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legeak, azaroaren 24ko 10/ 1982 Legeak, hauxe xedatu du, 7 artikuluan: autonomia elkartearen menpeko ez diren herri erroldetegietan (Jabetza Erregistroaren kasua), Eusko Jaurlaritzak, gaitasunaren jabe diren ihardutze sailekin elkar hartuz,
|
euskeraren
erabilpena arauzkotzea sustatuko du. Nafarroako Foru Komunitatearen kasuan, Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/ 1986 Foru Legeak ezarri duenez, eremu euskalduneko erregistro publikoetan, idazpenak dokumentua dagoen hizkuntza ofizialean luzatuko dira, eta, betiere, gaztelaniaz; horrez landara, lege horrek dioenez, kopia eta ziurtagiriak hizkuntza ofizialetarik edozeinetan luzatuko dira (13 art.).
|
|
2006
|
|
|
Aita kaputxinoen ohiko sermoiak euskeraz entzutea (eta Arantzazuko frantziskotarrenak misioaldietan) oso aberasgarria zen, adibidez. Neri behintzat beti iruditu zait nik belarrian jasoak ditudan
|
euskeraren
hots eta erritmoak haiengandik jasoak ditudala.
|
|
|
Nolanahi dela, eta abestien arazoez gainera,
|
euskeraren
erabilpenarekin, status, probisional bat lortu genukeela iruditzen zait, batez ere erregistro dramatikoetarako.
|
|
2007
|
|
|
Gehienbat, unibertsitari, langile, oraindik bere lehenengo lan tokira iritsi gabeko gazte, etxekoandre, izango diren garaadinekoengana
|
euskeraren
irakaskuntza heleraztea du helburu eta, hori guzti hori, bigarren hizkuntzen irakaskuntzarako teknikabideekiko ikerketa, irakaspideekiko azterlanak, entzun ikuste bidezko baliapidea, irakasleak gertatzea eta gaitzea bezala horri datxekon aurrerapide guztiekin batean, eta hoiei guztiei Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea HABESortarazi eta Euskaltegiak Araupetzeaz baliatuz bideak...
|
|
|
eskolarik eza. Baiña gauzak onela diran bitartean zirkustantzi ori ere gogoan iduki bear dugu,
|
euskeraren
gaurko arazoa erabakitzean. Ez daukagu etxoiten egoterik, denbora obeak etorriko dirala pentsatuaz:
|
|
|
Baiña irakurleek ori eskatzen badigute, nola ukatu, bestela erderara joango bazaizkigu? Leenen
|
euskeraren
bizitza, ondoren bere aberastasunak. Eriotza burruka beltzean gabiltz eta ez daukagu, burruka onetan nekegarri zaizkigun tresnak eskuetan idukitzerik; ala bear bada, billoitsik jardun bear degu mutur joka onetan.
|
|
|
Onela euskera batasuna zakurraren ip.ra joango da. Euskal idazleak
|
euskeraren
jabe gerala uste degu, ta ez, jauna!, ez gera euskeraren jaun ta jabe. Ez, orixe!!
|
|
|
Onela euskera batasuna zakurraren ip.ra joango da. Euskal idazleak euskeraren jabe gerala uste degu, ta ez, jauna!, ez gera
|
euskeraren
jaun ta jabe. Ez, orixe!!
|
|
2008
|
|
|
herritarren informazio eta partehartze politikoa bata, eta euskara eta euskal kulturaren sustapena, bestea. Horrela. lege horren babesean sortutako komunikabideak" herritar euskaldunak argipide eta politikan lehen lehen mailako bide direnez eratzen dira, eta bai hezkuntzarekiko eta euskal kulturaren suztapen eta zabalkundearekiko gure erapidetzaren oinarrizko lankidetasun tresna direnez ere,
|
euskeraren
suztapena eta zabalkundea bereziki kontutan izanik" (5/ 1982 Legearen aitzinsolasa).
|
|
|
(1) Autu au ta beste geyen geyenak erderazkoak izan ziran. [...] Komentuak agitz
|
euskeraren
obiak (sepulcros) dira, esatea lotsagarria bada ere. [Azkueren oharra]
|
|
|
Eta zalantzarik balego hara zer idatzi zuen Arestik 1967an: «irakaskintza hartzen diot
|
euskeraren
batasuneko enpeinu honetan nire maisurik hoberenari, Lino Akesolo jaunak bere atake hamorratuetan bestela baderitza ere, irakaskintza hartzen diot Resurrección Azkue nire maisuari»429.
|
|
2009
|
|
|
Txillardegiren gutunean bada beste puntu bat, gaurko egunetik begiratuta deigarria gertatzen zaiguna, eta" Euskaltzaleen gutxietsimiña" izeneko ataltxoan datorrena (247 or.)."... asieran beiak eta baserriak ba ziran
|
euskeraren
gai bakarra, Garai bateko nekazaritzako gaiak alde batera utzita, Mekanika Ondulatoria ta ‘Filosofia’ren aldera jo dugu gaur", dio berak; eta mutur batetik bestera joatea irizten dio horri, eta oreka eskatzen du," ziturik ez dakarten alegiñetan" denbora galdu gabe.
|
|
|
Labayru Ikastegiak, Adolfo Arejita morgarraren gidaritzapean, eta Morgako Udalak bat eginda, gure herriko
|
euskeraren
berezitasunak agertzera emon gura ditue, eta, beste ekintzen artean, nire Ipuin barreka berrargitaratu, bertoko euskeraren adierazgarri.
|
|
|
Labayru Ikastegiak, Adolfo Arejita morgarraren gidaritzapean, eta Morgako Udalak bat eginda, gure herriko euskeraren berezitasunak agertzera emon gura ditue, eta, beste ekintzen artean, nire Ipuin barreka berrargitaratu, bertoko
|
euskeraren
adierazgarri.
|
|
|
Niretzat, egia esanda, ohore da. Eta gure herriko
|
euskeraren
aberastasunak erakusteko bada, betoz ordu onean erakundeon asmoak!
|
|
|
" Zeozertxu bai eta, zaratea: Morgako
|
euskeraren
zarata atsegina. Nonor bai eta, gerizea:
|
|
|
Azken urte auetan euskal liburu ta aldizkari mordo polita sortu zaigu, eta gure izkuntzaren alde lan egin nai dutenak ugaritzen dijoaztela dirudi. Zorionez, ba dira gaur eguneon ere euskaltzaleak, euskal idazleak,
|
euskeraren
adiskideak. Eta saiatzen dira, bakoitzak al duena egiñaz, bakoitza bere saillean gogotik ekiñaz.
|
|
|
1936an ale bakarra eta monografikoa argitaratu zen, Sebero Altuberen. Más sobre la vida del euskera. Barriro
|
euskeraren
bizitzari buruz?, eta 1937ko urtarril ekainerako prestatutako ale monografikoak, Justo Garatek egindako Juan Antonio Mogelen. La historia y geografia de España ilustradas por el idioma vascuence?, ez zuen zabalkuntzarik izan.
|
|
|
Ortarako jaio zinen; ortarako sortu zintugun euskaldunok. Euskera zaitzaille izan,
|
euskeraren
erroak sendotu ta euskal idazleei mugarriak ezartzeko[...].
|
|
|
Biltzarra bukatutakoan, euskaltzain osoek elkarrekin bildu eta agiri bat onartu zuten: . Literatura
|
euskeraren
batasunari buruz Euskaltzaindiaren agiria?, non ortografiari buruzko arauak ematen ziren. Euskaltzaindiak bertan erdibidea proposatzen du, gutxienekoen akordioa esaten dena; ez du nehor behartzen, aholku edo gomendioak ematen ditu.
|