|
2003
|
|
|
1. Duela bortz urte inork gutxik asma zezakeen zer heldu zitzaigun nafar euskaldunoi. 1997an Nafarroako Gobernuaren euskararekiko nolabaiteko permisibitatea eta sustapen epelaren politika,
|
euskararen
hedapena galgatzea eta haren erabilera soziala ez sustatzea xede zuen hizkuntz politika batek ordezkatu zuen. Harez geroztik, Gobernuak dek retuz, aginduz, ekintzez... aldez edo moldez, euskarak Nafarroako gizartean irabazia zuen tokiari mugak jarri ez ezik, murriztu ere nahi izan du.
|
|
2004
|
|
|
Euskararen mundua bere baitan gehiegi bildua ote dagoen kezkaturik agertu zaigu Epaltza. Irudi horrek
|
euskararen
hedapenerako sor ditzakeen, edo sortzen dituen, oztopoak nabarmendu nahi izan dizkigu. Nafar idazle honen mezua garbia bezain argia da:
|
|
2009
|
|
|
Ezagutzen duguna da momentuz Limako Arantzazuko Amaren euskal kofradiako kaperan beren burua ehortzi nahi zuten lau nafar horien erdia gutxienez segur aski euskaldunak zirela. Ez ahaztu, une horretan Nafarroan
|
euskararen
hedapena kontuan hartuz, hildakoen jaioterriak euskararen mugetatik hurbil edo mugen barruan zeudenik eta ez aspaldiko leku erdaldunetan (gogora dezagun 1587an inguru Nafarroako biztanleen% 64,7 euskalduna zela eta 1778an% 53).
|
|
|
Bistakoa dirudi, bada, Nafarroako Gobernua, Legebiltzarreko gehiengo politikoaren aurka eta gero eta guraso gehiagorena den gogoari muzin eginez,
|
euskarari
hedapen bideak hauspotu ordez maratilaz ixtearen alde nabarmentzen dela usuki. Gertakarion guztion argitan, hala dirudi.
|
|
|
Lehendabizikoa, objektiboa: hizkera burokratikoak bere esparru propioa ase behar luke; baina
|
euskararen
hedapenaren dinamika azkar larriak bereak ez diren egitekoak eta esparruak oparitu dizkio erregistro bakar horri. Eremu bateko hizkerak eremu horretarako bakarrik balio behar luke, ordea.
|
|
|
Mota honetako ikerketak oso interesgarriak dira eta garrantzitsuak euskararen soziolinguistikaren garapenerako, eta, noski,
|
euskararen
hedapenerako. Izan ere mota horretako gertaera soziolinguistikoak ezagutuz lortuko da plangintza egoki bat egitea.
|
|
2010
|
|
|
Oztopoak
|
euskararen
hedapenari unibertsitate mailan
|
|
|
2000 urtetik nola edo hala
|
euskararen
hedapena gelditu nahi zuen diskurtso instituzional horrek bi jomuga nagusi izan ditu, nire irudiko: (1) euskararako motibazio pragmatikoa ahultzea euskaldunen hazkunde demografikoa gelditzeko; eta (2) euskararako motibazio identitarioetarako lekurik ez uztea euskararen eskaera eta aldarrikapen soziala politikoki zuzena ez den jarrera politiko zibikotzat agertzeko:
|
|
|
Zehazki, 1.664.427 euro emango dizkio Eusko Jaurlaritzak; 100.000 euro Arabako Aldundiak, 350.000 euros bizkaitarrak eta 242.350 euro Gipuzkoakoak. Datozen lau urteetako erakundea arautzeko nahiz kontsulten, ikerkuntzen eta
|
euskeraren
hedapen sozialaren lanak finantzatuko dute aurrekontu honekin.
|
|
|
Notitia utriusque Vasconiae tum Ibericae, tum Aquitanicae (1638). Bertan
|
Euskararen
hedapenari buruz hau idatzi zuen (Euskaraz emanik):
|
|
2011
|
|
|
3 Euskal Toponimia II. Toponimia ikerketak.
|
Euskararen
hedapena toponimiaren arabera. Toponimo motak.
|
|
2012
|
|
|
euskalduntze soziopolitikoan. Bestela esan, indar sinbolikoari eutsi behar diogu tinko, baina ez erdal munduan euskal zera erabilgarriak produzitzeko hain zuzen. helburua
|
euskararen
hedapena da, zehazkiago: euskarazko bizigune eta bizi praktiken hedapena.
|
|
2014
|
|
|
Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitatean bilduta dauden udalek salatu dute Iruñeko gobernuak laguntzarik gabe utzi dituela euskara sustatzeko, eta beren dirutik aritu behar dutela zeregin horretan, beste sail batzuetatik kenduta. Halako neurriekin
|
euskararen
hedapena geratu nahi du UPNk, udalen ustez. Adibide bat da udalena.
|
|
|
Hamabigarren kapituluan
|
euskararen
hedapen geografikoa eta euskaldunen demografia zehazten saiatzen da Madariaga, kopuru zehatzak proposatuz. Hasteko, lurralde historiko bakoitzari atal bat eskaintzen dio eta hegoaldeari buruzko XIX. mendearen hasierako datuak ematen ditu.
|
|
2015
|
|
|
Ikerketan nik nahi baino ikasle gutxiagok parte hartu du (honi buruzko azalpen posibleak Metodologiari buruzko eranskinean eman ditut). 6 Halere, mundu osoan Etxeparek kudeatzen dituen irakurletzetan Euskara eta Euskal Kultura ikasten duten unibertsitarioen %12 inguruk erantzun dute inkesta. Laginak zehaztasun zientifikoa ez badu ere, lehen hurbilketa gisa eta atzerriko ikasleen motibazio eta iritzien ideia orokor bat egiteko, eta hortaz, irakurletzek
|
euskararen
hedapen eta irudian eraginik ote duten ikusteko, baliagarria dela esango nuke.
|
|
|
Atal honetan ezarritako helburuei erreparatzen badiegu, EAEtik kanpo
|
euskararen
hedapena sustatzeko neurrien artean aipatzen da" Munduko unibertsitateetan euskara eta euskal kulturako irakurlegoak eta katedrak hedatzea."
|
|
|
Euskal Herrira hurbilduta, nazionalismoa aurretik indarturik zegoen, eta, hortaz, ez da sumatu aldaketa handirik gorakada horretan, baina, izatez, badira desberdintasunak, euskal nazionalistaren pentsaera eta nazionalismoaren aurreko jarrera edo hura bizitzeko modua aldatu eta garatu egin baitira gizartearekin batera. Nazionalistaren helburu estrategikoak (independentzia, oro har;
|
euskararen
hedapena...) ez dira aldatu, baina sentitzeko modua lasaiagoa edo bigunagoa dela esan liteke. Bat letorke horretan gizartearen joera orokorrarekin, gorago esan dugunez.
|
|
|
euskara nagusi izango zuen egunkari bat merkatuaren zati batean lehiatuko zen soilik, bereziki Euskaldunon Egunkariarekin, eta Egin ixteak eragindako hutsunea ez genuen beteko. Hala ere, aldi berean,
|
euskararen
hedapena indartzeko apustua egin behar zela erabaki genuen, hein batean, eskaria eskaintzarekin pitz daitekeela uste baitugu, eskariak eskaintza piztu behar duen bezalaxe. Konpromiso horren isla sortutako Euskara Saila izan zen eta sail horri jarritako eginbeharrak:
|
|
2016
|
|
|
Bestela nahikoa arazo ez, eta
|
euskararen
hedapenari beste traba bat jartzera datoz. Oraingoan erruduna ez da Madril izango, Gasteiz baino:
|
|
|
Eta arriskua badugu:
|
euskararen
hedapenean goraka joan, baina erabilera egunerokoan eta ohikoan makal ibili. Gure erronka da euskara lehenengo hizkuntza dutenek horri eustea, eta bigarren hizkuntza gisa ikasten dutenek euskara ez izatea bakarrik esparru formalerako edo eskolarako hizkuntza.
|
|
|
EEP sortu denetik, azken 12 urte huntan, Euskal Irratieri emaiten zaion diru laguntza ez da emendatu!
|
Euskararen
hedapenean eta hurbileko hedabide profesional gisa lehen mailako lana egiten dugu alta. EEPk ez ote du hori neurtzen?
|
|
2017
|
|
|
Bi galdera zeharo diferentea da: 1 Euskadiren independentzia nahi duzu?, eta 2
|
Euskararen
hedapena Euskadi osoan nahi duzu. Horrekin loturik:
|
|
|
Batek independentzia gura lezake eta euskara bost axola, besteak alderantziz. Edo batek lehenbizi independentzia, gero
|
euskararen
hedapena, edo viceversa. Modu batera pentsatuko da independentziaren aldeko estrategia, beste batera euskara zabalduz joatekoa.
|
|
|
Lehen lerroan jarririk euskara zientifikoaren bultzatzaile izan behar baitu, eta lanbide hori ez da behin ere agortzen bizirik iraun nahi duen edozein hizkuntzarentzat, beti baitoa berritzen zientzien alorra. Eta horrekin
|
euskararen
hedapen alorra ere, noski.
|
|
2018
|
|
|
Kulturgintzarena bezalaxe, azken mende erdian, hedabideen kimatzea eta ernetzea ezagutu dugu: irrati, telebista, prentsa eta, bereziki, sareen sarean
|
euskararen
hedapena eredugarria izan da. Munduko hizkuntzen %5 besterik ez da erabiltzen Interneten, eta horietako bat euskara da.
|
|
|
Hamabigarren kapituluan
|
euskararen
hedapen geografikoa eta euskaldunen demografia zehazten saiatzen da Madariaga, kopuru zehatzak proposatuz. Hasteko, lurralde historiko bakoitzari atal bat eskaintzen dio eta hegoaldeari buruzko XIX. mendearen hasierako datuak ematen ditu.
|
|
2019
|
|
|
Horregatik, esan genezake, hamarkada hauetan, botila betetzen joan dela hainbat aspektutan: euskara batuaren sorrera eta zabalpena,
|
euskararen
hedapena irakaskuntzan, lege babesa, euskararen eskaeraren eta prestigio sozialaren indartzea, euskarazko hedabide publiko nahiz gizarte ekimenekoen sorrera, euskarazko kultur produkzioa, erabilera soziala, etab. Bi hitzetan: euskara indartu egin da maila demografiko, geografiko nahiz funtzionalean.
|
|
2021
|
|
|
Bigarrenik, lehen aipatu dugun moduan, jabetu gara
|
euskararen
hedapenak (eskolaren bidez) irudi homogeneo bat sortu duela(" Zumaia, euskaldun"). Horrek, praktikan, zenbait bereizketa eta arrakala estalita geratzea eragin du:
|
|
2022
|
|
|
Sarasketako erretoreak, bere kobletan,
|
euskararen
hedapena dantzan ospa dezagun desiratu zigun. Ez da ameslaria izan beharrik ere, beraz, sortu zuen dantza khorda horren buru irudikatzeko Bernat Etxepare bera, garaiko apaiz festazaleek ohiko zuten gisan, bestalde.
|
|
|
ikerketa galderak, corpusaren hautaketa eta corpusa aztertzeko tresnak eta prozedurak. Azkenik, lortutako emaitzak aurkezten dira, baita euskal komunitate zientifikoak
|
euskara
hedapen akademikorako hizkuntza gisa errotzeko dituen erronkei buruzko hausnarketa ere.
|
|
2023
|
|
|
Hezkuntzak dituen bi premiei erreparatu nahi diegu orain, gure ustez giltzarriak eta itzuri ezinak direlako, eta lege honek behar den bezalako erantzunik ematen ez dielako: eskola publikoa indartzea, eta
|
euskararen
hedapen eta sakontzea.
|
|
|
Idoia Dadebat marketin digitaleko arduradunak azaldu du: «Sinisten dugulako egunkariaren eginkizuna
|
euskararen
hedapena eta biziberritzea dela, eta ahalik eta irakurle gehienen eskura jartzea kalitateko informazio nazionala euskaraz».
|