|
2000
|
|
|
Lana idazterakoan diskurtso hutsa bilakatzearen arriskua oso kontuan izan dute. Hori dela medio, guztiaren gainetik ikuskizun dibertigarria izan nahi du, publikoak ondo pasa
|
dezan
.
|
|
|
Baina beste galdera bat egin behar da: publikoari ematen al diogu besterik aukeraketa egin ahal
|
dezan
–(...)
|
|
|
Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin den aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera horri geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar handiagoarekin, bereak leku gehiago izan
|
dezan
.
|
|
|
hitz egiten dutela diote. Euskaraz hitz egiten jarraitzen badugu, eta hori ezinbestekoa da euskarak iraun
|
dezan
, oso zaila da euskalkiak desagertuko direla esatea.
|
|
|
Onarpen ofizialak eta irakaskuntzak une historikoa izan dezakete datozen urteotan, aspaldiongo eztabaidaren ondoren irtendako adierazpenak gauzatuz gero. Badaude egitasmoak aragoeraren eremua mugatu eta ingurune horretan aragoerak estatusen bat izan
|
dezan
. Era berean, irakaskuntzan txertatzeko helburua ere hor daukate.
|
|
|
zuzen zuzenean oratu genion gaiari eta euskalgintza osoaren aldaba jo nahi izan genuen presoen aldeko ekitaldietan eta plataformetan esku har
|
dezan
eta bereziki Kontseiluari horren gidaritzaren ardura proposatuz. Ondoren, euskaldunon hizkuntz eskubideen hausnarketari ekin genion eta eskubideon aldeko beste proposamen bat luzatu genuen, non argi ikusten den prozesu politiko berriak aurrera egiteak sekulako garrantzia izan dezakeela gure hizkuntz eskubideei dagokienean.
|
|
|
Ausardia HBn, gero eta gehiago kanpora begira zein ezker abertzale barrura begira, gero eta gehiago ahots propioz joka
|
dezan
, aipatu den autonomia gero eta egiazkoagoa izan dadin. HB HB da eta ETA ETA, zalantzarik ez, baina denok dakigu zertaz ari garen.
|
|
|
gaur egungo legeria nahikoa da Euskal Biblioteka Nazionala sortzeko, borondaterik badago. Nahikoa da, halaber, EAE eta Nafarroako Foru Erkidegoaren artean partzuergo bat sortzeko biblioteka berri hori goberna
|
dezan
. Ez dugu ikusi, bada, Kataluniako Biblioteka Nazionala lau erakunde desberdinen artean sortutako Consorci delako batek gobernatzen duela?
|
|
|
Eta azkenik, agenda kontrola: ordezkari politikoen erabaki hartzearen agendan hiritargoak eragina izan
|
dezan
. Azken hiru irizpide hauek lehenengoari gehitzen badizkiogu prozesu demokratikoaren zirkulua ez baita ixten inoiz.
|
|
|
Urtean hirutan Biltzar Nazionala ere burutzen da eskualdetako ordezkariekin, AEK osoari dagozkionaz aritzeko. Antolaketa eredu honetan, dena den, aldaketak aurreikusten dira, herrialde bakoitzak autonomia irabazi
|
dezan
. Eta hau ez da, noski, mahaigaineratu den aldaketa bakarra, X. Mintegi honek bilakaera sakonaren bidean ipini baitu AEK.
|
|
|
Guk geuk jarri behar dugu mahai gainean Estatu espainiar eta frantsesekin zein harreman mota nahi dugun, eta gure barnean zein eratako harremana eta antolaketa nahi ditugun ere bai. Dauden proiektu guztiak mahai baten inguruan eztabaidatzea proposatzen dugu eta gero, ateratzen dena erreferendum batera eraman Euskal Herriak erabaki
|
dezan
.
|
|
|
Hizkuntza plangintza eskatzeko deiadar kanpaina abiatu du Euskal Konfederazioak. Ipar Euskal Herriko hautetsiekin bilduko da bakoitzak bere egituran euskararen alde har dezakeen konpromisoa bere egin
|
dezan
eskatuz," Estatutik etorri behar duenaren beha egon gabe". Kanpaina ekainaren 10ean amaituko da Baionan egingo den manifestazioarekin.
|
|
|
Hezkuntzari dagokionez, Hezkuntzaren Aldeko Plataforma (Plataforma por la Educacion) sortu berri da herrian Kantabriako Hezkuntza Kontseilaritzari zentru berri bat zabaldu
|
dezan
eskatzeko. Castron 10 urte bitarteko 1.700 haur dago, inguruko estatistika guztiak hausten dituen kopurua.
|
|
|
Segurtasuna ere arazo bilakatu omen da eta polizia lokala ez da herriaren tamainarekin batera garatu. Udalak Guardia Zibilari laguntza eskatu behar izan dio udaltzaingoa iristen ez den tokietan jardun
|
dezan
.
|
|
|
Ezkon-bizitza amaitzeko arrazoi eta aukera sorta eskaintzen digu" Ez da hain erraza" k. Protagonistaren irudimenean zehar egiten den ibilbidea da, ikusleak bere burua irudikatua ikus
|
dezan
. Hain zuzen, milurte berriaren atarian giza jarduera eta ohiturei buruzko ikerketek ez dute oraindik argitu zergatik gizona edo emakumea bikotean bizitzen ahalegintzen den, bere egoera naturala askatasuna denean.
|
|
|
eszenaratzearen freskotasuna batetik eta Paco Mir en testu bihurria bestetik, ateraldi, keinu, ironia eta amarruz betea. Erritmo bizia ematen laguntzen dion asmazioa ere badu, lerro hauetan argituko ez duguna, obra ikusteko asmoa duenak ezustea har
|
dezan
. Erreferentzia barregarriak ez dira falta eta zirto ugari aurkituko duzu bertan.
|
|
|
Batzuetan euskarak aurrera egiten ez duela iruditzen zaie, baina ez da hala, euskaldunak ugaritu egin dira-eta Balmasedan azken 25 urtetan. Elkartea euskarak norabide hori jarrai
|
dezan
dabil lanean. Bide horretatik, egitasmo ilusionagarriak martxan jarri dira, oraindik izenik ez duen Enkarterriko euskara elkarteen bilgunea, kasu.
|
|
|
Ez dakit zoin esaldi asmatu behar den aste huni biper pixka baten emaiteko euskal politika munduan, prentsak mamia ukan
|
dezan
hain maite dutelakotz, eta nire buruaz mintzarazteko.
|
|
|
Ñabardura dirudi, baina dirudiena baino larriagoa da. Nik nire gurutzadarekin jarraituko dut euskarak erdara gainetik kendu eta alboan jar
|
dezan
.
|
|
|
Antzezlan batek arrakasta izan
|
dezan
, zenbateraino baldintzatzen du Shakespearerena edo egile berri batena izateak?
|
|
|
azpiegituraz hornitu eta egin dituen diagnostikoak ezagutzera eman, aztertuak izan daitezen. Diagnosi horietatik ondorio nabarmena ateratzen da, marko honek ez duela ematen Euskal Herriak aurrera egin
|
dezan
. Horrez gain, asko gara euskaldun kontzientzia daukagunak eta horri erantzun praktiko bat eman behar zaio; zergatik behartu behar gaituzte geure burua espainiar edo frantziar gisa agertzen ez bata ez bestea ez garenean?
|
|
|
Bilera zuten orduan, eta jendea iristen ari zen artean, batzuekin hizketan hasi naiz. Net pozgarria zait berenak iraun
|
dezan
nahi dutela ikustea, baina beranduegiko ahalegina deritzat: inork tlingit hizkuntzaz ote dakien galdetutakoan, hiztun bakarra zegoela beldurrez aditu dut (bildutakoen artean ala herri osoan?), gutxienez, hirurogei bat urteko agurea.
|
|
|
Batasun politikoa behar da eta horretarako oinarrizko eskubideen karta sartu. Euskal Herriak bere ordezkaritza izan
|
dezan
nahi dugu. Maastritchteko eta Amsterdameko itunaren arabera ari gara; 200 artikuluaren arabera, gurea bezalako herriek eta beren gobernuek ordezkaritzak izan ditzaten, baina Espainiako gobernuak behin eta berriro ukatzen digu aukera.
|
|
|
Gure herrialdean euskarak aurrera egin du milaka euskaltzaleren ahalegin izugarriari esker, horretaz inork ez du dudarik. Baina, euskararen etsaiek ederki dakite heroismoak ezin duela betiko iraun eta ondorioz, ez digute erraztasunik emango euskarak bere bidea egin
|
dezan
amore emango dugunaren esperantzaz. Jai dute.
|
|
|
Herri inguruan astindu ohi duen haizeak entzumen arazorik sor ez
|
dezan
, aurretik grabatua dagoen testua entzungo du jendeak. " Agian, bat batekotasuna kenduko die antzezpenei baina, tira, ikusgarritasuna soberan du ikuskizunak, hasierako txalapartatik abiatuta Gilen zaldi gainean trostan sartzen deneraino.
|
|
|
Eskual kantua, kultura eta hizkuntzari lotua bizi naiz, eta ez dut duda egin sozietate horretan zela ene eginbidea. Bakezko bide zuzena, gure bizimoldeak jarrai
|
dezan
. Hori da ene gauza garbi bakarra.
|
|
|
Izan ere, orain Boiseko unibertsitatearen ikasle egoitza katolikoan bi gela dituzte alokaturik. Egoitza berria lortze aldera," Ikastolako lagunak" elkartea sortu nahi dute, bazkidetza bitartez euskara eusteko asmoz abiatu duten proiektuak babesa izan
|
dezan
.
|
|
|
Horri lotua, eskualde osorako aldizkari bat sortzearen ideia buruan darabilkite, urritik aurrera herri aldizkariekin batera osagarri gisa banatzeko. Gehigarria ordea, zubia baino ez da izango, egosten ari den" Goienkaria" k argia ikus
|
dezan
.
|
|
|
Bailara gehiena kableatuta dagoenean ekingo diogu kablez emititzeari". Hain zuzen, hitzarmena dute Euskaltelekin berauen plataforman sartzeko," herri bakoitzean Euskaltelek kate bat libre utzi behar dio Udalari, bere programazioa eskaini
|
dezan
". Kable bidezko irudia eta soinua askoz hobeak dira euskarri analogikoan baino, bideo galera oso txikia baita.
|
|
|
Euskal antzerkia sustatu du arnas estuka zegoenean, eta arnasberritzen laguntzen dio mementoan. Hala segi
|
dezan
espero dugu.
|
|
|
Azaroan hasi eta Santo Tomas eguna bitarte euskal antzezlanez gozatu ahal izango da. Hasiera batean hilabete irauten zuten baina 1997tik udazkeneko topaketak izatera pasatu dira, jendeak patxada gehiagorekin obra guztiak ikusteko aukera izan
|
dezan
. Hemezortzi urteko ibilbidean euskal antzerki jardunaldi hauek sendotu egin dira; alabaina, hastapenak xumeagoak izan ziren.
|
|
|
" Gure hizkuntzak bizi daitezen" lelopean, Frantziako hizkuntza gutxituen aldeko kanpaina abiatu dute Korsika, Bretainia, Okzitania eta Euskal Herriko hainbat lagunek. Frantziak Konstituzioko bigarren artikulua alda
|
dezan
eta Eurokarta berrets dezan eskatuko dute. Urte oso bat iraungo duen kanpaina hau Ipar Euskal Herriko hogei bat artista, politiko eta intelektuakek sostengatu dute.
|
|
|
" Gure hizkuntzak bizi daitezen" lelopean, Frantziako hizkuntza gutxituen aldeko kanpaina abiatu dute Korsika, Bretainia, Okzitania eta Euskal Herriko hainbat lagunek. Frantziak Konstituzioko bigarren artikulua alda dezan eta Eurokarta berrets
|
dezan
eskatuko dute. Urte oso bat iraungo duen kanpaina hau Ipar Euskal Herriko hogei bat artista, politiko eta intelektuakek sostengatu dute.
|
|
|
Xabier Arzalluzek esan duenez, EAJk EHrekin edota ETArekin beste akordio bat egingo balu beste terminoetan eta berme gehiago izan luke. Bitartean, hoberena da gizarteak hitz egin
|
dezan
.
|
|
|
Eta alternatibak dira, hain zuzen, gidoilariek eskaini dituztenak, ikusleak berak erabaki
|
dezan
istorioak nondik nora jo behar duen eta zer ikusi nahi duen.
|
|
|
(El Diario Vasco IX) Gainera, amodioaren inguruko kontuetan bikoteen arteko gaizki ulertzeak, korapiloak eta ezin ulertuak kontatzen dira. Iturberen ipuingintzaren ildotik jo du, hortaz, ez baitigu amodioaren irudi idealizaturik eskainiko;" eguneroko bizitzaren briztarak islatzen saiatu da egilea, moralkeriarik gabe, irakurleak hitzen benetako esanahia aukera
|
dezan
." (Egunkaria III)
|
|
|
Larramendi berberak zioen, 275 orrialdean agertzen denez: . Errege kontseju nagusiaren buruak agin
|
dezan
, ta hau are debeka dezan, Hiriak elkarganatzea ta behar zan bezala biltzea, ahalik balu ta iñoiz izandu baleu bezala, Fuero gureak ematen digun eskua kentzeko eta itxitzeko bidea. Baña zergatik horrela dabiltzan, berak dakite; baita beste guztiok ere badakigu!
|
|
|
Larramendi berberak zioen, 275 orrialdean agertzen denez: . Errege kontseju nagusiaren buruak agin dezan, ta hau are debeka
|
dezan
, Hiriak elkarganatzea ta behar zan bezala biltzea, ahalik balu ta iñoiz izandu baleu bezala, Fuero gureak ematen digun eskua kentzeko eta itxitzeko bidea. Baña zergatik horrela dabiltzan, berak dakite; baita beste guztiok ere badakigu!
|
|
|
2 Hezkuntzaren helburua giza nortasuna guztiz garatzea izango da eta giza eskubideen eta oinarrizko askatasunen errespetua indartzea; herrialde, arraza eta erlijio guztien arteko elkar ulertze, jasankortasun eta adiskidetasunaren alde egingo du; eta Nazio Batuen jarduna bultzatuko du, bakeak iraun
|
dezan
.
|
|
|
Azken urteotan euskarak izan duen zapalkuntzaz irakurri beharrekoa da Joan Mari Torrealdairen El libro negro del euskera (1998), Ttarttalo argitaletxeak plazaratua, inork ez
|
dezan
pentsa euskararen debekuak gure asmakizun hutsak direnik, irakurleak hor aurkituko baititu anitz agiri.
|
|
|
Baina, Lingua Navarrorum zer zen jakiteko, inork zalantzarik izan ez
|
dezan
, on zaigu agiriak lekuko jartzea. Liburu honetan bertan (68 orrialdean) dugu Iruñeko apezpiku Petrus II.aren aipamen hura, unamaizter eta buruzagi hitzak erabiltzen dituena.
|
|
|
2) Euskal Herriak autodeterminazio eskubidea bete, burujabetasuna gauzatueta lurraldetasuna lor
|
dezan
, azkartu egin behar da eraikuntza nazionala.
|
|
|
3) Prozesu hain sakonak Euskal Herriko herritarren babesa izan
|
dezan
, erabakitako bideak demokratikoa izan behar du izan, erabat.
|
|
|
EHk proposatutako estrategia da, agian, errazena eta argiena hiruren artean: haren premisa da Euskal Herriak oinarri demokratiko bat behar duela, beren proiektuak defenditu eta gauzatzeko denek baldintza berdinak izan ditzaten. Gaur egungolege barrutiari ez dio baliotasunik ematen, Euskal Herria estatu burujabe bilakatzeko oinarri oinarriko ezintasuna duelako, batez ere; eta Batzar Nazional Eratzaileasortzea proposatzen du, trantsizioaren buruzagitza hartu eta barruti juridiko politiko nazionala presta
|
dezan
.
|
|
|
Ikusaraziegin behar zaie, euskalduna izateak zer esan nahi duen. Eta horrez gain, Departamenduaren eskakizuna bultzatu behar dugu, bertako jendeak tresna propioekinemaitza hobeak lortzen direla ikus
|
dezan
. Gainera, nafarrekin osatu dugun organokomunak emaitza onak ematen dituela ikusten badute, gureganako desioa piztukozaie pixkanaka.
|
|
|
Terapiak, subjektuak bere orainarekin bat egin ahal izan
|
dezan
, pendulu batengisara kulunkatu behar du plazer eta sexualitate poloaren eta errealitate eta sustraitzearen poloaren artean, alde batean edo bestean inoiz blokeatu gabe. Hartara, integratuta gera daiteke, jatorri urrunak integratuz, hor nonbait sumendi erupzioareneta naretasun zerutiarraren artean.
|
|
|
besteari, niri egitea gustatuko litzaidakeenaegitea, hain zuzen. Adibidez, beste pertsona baten jazkera lausengatzea, honelanireari arreta jar diezaion eta balora
|
dezan
edo giro ezezagun eta segurtasun gabekobatean, maitagarri jokatzea, berdin tratatua izateko asmoz, e.a.
|
|
|
Gure ustez, Anzieu ren aipamen batek. Psikodrama analitikoa haur etanerabeengan? ...zi nahi duguna.Psikodrama analitikoaren praktikari dagokionez,(...), gaixoari bera izaten ahalbidetuko dion egoera sortzea; egoera horretan (sentsazioak, afektuak, fantasiak, identifikazioak, proiekzioak, defentsa mekanismoekin egituratutako desirak) sentitzerabultzatuko duten esperientziak bizitzeko proposatzea; sinbolizazioko lan psikikoaeginaraztea, sentitutakoaren zentzua eta irispidea ezagutu
|
dezan
. Izan, sentitu etaezagutu dira Winnicott engan oinarritutako Masud en eta Khan en ustez (1960), psikoanalistaren lanean jarduten duten hiru mailak, banakako psikoterapia klasikoan.Hiru maila hauek, baliagarriak dira Psikodramarentzat, baina esparrua eta egoeradesberdinak dira eta psikodramatistek burututako lan psikoanalitikoari ezaugarribereziak ematen dizkiote, zenbait muga jartzeaz gain?
|
|
|
Txillardegik berak Huntaz eta Hartaz liburuan6 ezin argiagozioen: . Ezkertarrek uste dute, beraz, ba dala garaia euskaldun herriak lehenengo aldizbere burua altxa
|
dezan
; eta hau esatean ez dugu milimetro bat ere atzera joan nahi,, lege zahar, bila, denbora, zoriontsu?
|
|
|
...u batera esanda, zenbaterainoko ahalegina egitendugun geure zenbait interes besteenekin bat etortzearekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin
|
dezan
eta gizartean hainbat baloreren alde egiten dugun borrokahorrek gure baitan ere eragina izan dezan. Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
...arekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin dezan eta gizartean hainbat baloreren alde egiten dugun borrokahorrek gure baitan ere eragina izan
|
dezan
. Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
Hiruetan, azentuazioari etatranskripzio fonetikoari dagozkien arau eta gomendioen falta berberarekin egin duttopo, tartean hamar urte pasatu arren. Erabaki batzuk hartzeko unean, intseguritatebera sentitu dugu; eta gustatu zein gustatu ez, gure makinak hitz egin
|
dezan
, erabakibatzuk hartu behar dira derrigor.
|
|
|
Baina, emendatzen du Kojeve k, beste nahi bat aintzat hartzea jarduteko orduan, ez mundu errealean dagoen zerbait, biologiaren gainetik zaudela beste gizaki batekonar
|
dezan
gure kasuan, oraindik ez denaren arabera aritzea da, geroaren arabera. Haladiharduen izakia, horrenbestez, etorkizunak lehentasuna duen denboran bizi da, geroadu oinarri; mundu errealean etorkizuna soilik da nagusi, geroa oinarri dutela diharduten izakien artean.
|
|
|
Baina, mugimendua benetan historikoa izan dadin, nahitaezkoa da errealitatean zulatzeren batgertatzea, aldaketaren bat: beharrezkoa da orain aurrean daukaguna ezezta
|
dezan
: baldin etorkizunerako lehergailuak aukeratzen baditugu, daukagun bakearen aurkaegiten dugu aukera. Geroko gudua hobetsiz gero, bakea iragan bilakatzen zaigu.
|
|
|
Robert McLeish ek (1985, 39) dioen bezala, elkarrizketak helburu argia dauka: , elkarrizketatuaren beraren hitzen bidez gai jakin bati buruzko egintzak, arrazoiak eta iritziak azaltzea, entzuleak elkarrizketatua esaten ari denaz ondorioren bat irits
|
dezan
–.
|
|
|
Eta kontrola iturrietan sortu ohi da. Hori saihesteko, ez legoke gaizki, Ramírez-ek (1995) proposatzen duen bezala, hain boteretsuak ez diren iturriei aukera gehiago ematea edo gehiagotan aintzakotzat hartzea, baita hedabideei kontseilua ematea ere, zeinek norberaren agenda tematikoa eduki
|
dezan
.
|
|
|
interesak iraun
|
dezan
lagungarri gisa jartzen dira datu horiek.
|
|
|
Azken finean, Victoriano Fernández Asís irakasleak (1986, 233) irratiko berriemaile hizlariari ematen dion langintza, horretantxe oinarritzen da: a) arreta piztea, b) arretak iraun
|
dezan
saiatzea, eta c) entzuleen oroimenean finka dadin ahalegintzea, bai mezuaren izaeragatik beragatik, zein apur bat errepikakorra den adieraz teknika baliatuz.
|
|
|
Hurrengo urrats honetan informazioaren interesaren ordena beherantz doa. Irratigintzan, albistearen interesak (berau amaitu arte) entzuleriarengan iraun
|
dezan
lortu behar dugu. Alegia, interesaren banaketa egin behar da, narrazioaren hasieran zein amaieran interesa sortzen duten datuak aurkitu behar baititugu.
|
|
|
Esaldiak ere ezin dira moztu orrialdearen behealdean hurrengo orrira pasatzeko. Informazioak hurrengo orrialdean segitzen badu, gezi bat jarri behar dugu, irakurtzen duenak informazioa orri horretan amaitzen ez dela argiro jakin
|
dezan
.
|
|
|
Europan ez bezala, Amerikako Estatu Batuetan, lokalismoa eta irratiak aspalditik izan ziren bultzatuak enpresa pribatuen moduan ulertuta, eta gaur egun irrati lokalak oso erroturik daude, entzuleriaren atal bakoitzak bere gustuko estazioa sintoniza
|
dezan
eskaintza programatiko handia dagoelarik. Etorkizuneko irratia segmentazio programatikoarena izatekotan, Estatu Batuak izango dira aitzindariak prozesu honetan, ezbairik gabe, mikropreferentzia edo mikronahien eredu horretatik bertan Europan baino gertuago baitaude.
|
|
|
Horiek guztiak orokortutakoan, ene ustez, irratiari informazio eta musikaren bidea baino ez zaio geratuko beste mende batez irauteko. Seinale multimediatikoak jasotzeko aparatu aniztasuna ere garrantzitsua izango da, higikortasunaren aroan irratiak ere bere lekua eduki
|
dezan
. Genevan 1999ko urrian egindako Telecom azokan ikusi den bezala, jasoketa higikorrean egon daiteke irrati berriaren salbazioa, behin digitalizazioak ikusizkoaren esparruarekin bat egin ostean.
|
|
|
Erantzuna berehala agertu zen: konbentzi dezagun kapela saltzaile bat bere kapelak onenak direla esan
|
dezan
irratitik, eta kapelak agortu egingo zaizkio; teatroaren alorreko enpresa bat bere komedia edo drama bikaina dela eta ikusleek hiru hilabete lehenago eskatu dituzte sarrerak. Iragartzeko eskubideagatik kobratuko diegu eta horrexek kosteatuko ditu emanaldiak??
|
|
|
Nolanahi den ere, digitalizazioaren aroak ahalbide berriak ekarri dizkio irratibideari eta feedback handiagoko komunikabide bihur daitekeela dirudi. Jasotze digitalak kalitate handiagoko irratia dakarkigu hirugarren milurtekoaren atalasean, nahitaezko aurrerapen teknologikoa dena, irratiak beste hedabideekin lehian segi
|
dezan
. Gainera, digitalizazioak irrati en tzunaldien pertsonalizazioa ere eragingo du.
|
|
|
Bertan, irrati komertzialetan, country formatua da nagusi, entzunena alegia (2.525 estazio); ondoren, bigarrenik, adinekoen musika garaikidea dago rankingan (1.572 estazio); eta hirugarrenik, ostera, hizketa/ albisteak formatuko estazioak doaz, 1.272 izanik (Wall Street Journal, 1996ko urria). Irrati musikalean aukera asko egongo da bezero bakoitzak kalitate handiko musika entzun edo graba
|
dezan
. Musikan espezializaturiko formatuetan gehiago sakontzeko, David T. MacFarland en azken liburua kontsulta daiteke (1997).
|
|
|
kultura/ nazioa, nazioa/ egitura politikoak, egitura politikoak/ hezkuntza sistema, hezkuntza sistema/ kultura. Beraz, erraz uler daitekeenez, Estatu Nazioari aurre egiten dioten nazionalismoentzako nahitaezkoa suertatuko da hezkuntza sistema era batean edo bestean kontrolatu nahi izatea, berak defendatzen duen nazioaren kulturak hezkuntza sisteman lekua izan
|
dezan
, kultura nazioaren zutabe garrantzitsuenetarikoa den neurrian.
|
|
|
aurkezten zaigun Estatuaren barruan dauden nazioen eskubideek, Estatuaren menperatze helburu eta nahiekin bat egiten ez dutela esango genuke. Azken finean, argitu egin genuke noiz hitz egiten den Estatu nazioaskodunez, kontzeptu honek sakoneko azterketa ilundu ez
|
dezan
: a) Estaturik gabeko nazionalismoek Estatu Nazioarekin bat egiten ez duten nazioen presentzia aldarrikatzen dutenean, Estatu horrek beste nazio batzuk integratzen dituela adieraziz; b) Estatuak, testuinguru historikoak bultzatuta (askotan beste nazionalismoen eraginez) nazio aniztasunaren errealitatea onartzen duenean, harmonikoa den neurrian, noski?, hain zuzen Estatuaren beraren egitura arriskuan ikusten duenean.
|
|
|
Eta azkenik, zeru lurrak bat egin nahian, itsasoari atea zabaltzen dion hondartza. Karratua, harresiz inguratua, olatu ausarten batek ez
|
dezan
ardirik lapurtu. Itsaso urdina, grisa, urdina, berdea, grisa, zeruaren antzera minututik minutura berunaren kolorea aldatuz.
|
|
|
Eta haren jarraikian erran zidan: " Bitartean, disimulatzerat eta iduri egiterat ohitu duk, Joanes, zeren zuhurtzia baita itzalen artean bizi behar duenak bertze itzal bat izan
|
dezan
babes..." Hura, bai, mementuan ulertu nion, zeren huraxe baitzen nik bezperan ikasi lezionea ere, aitak eman zaflakoaren ondoren, nik hari eman errepuestagatik, komunionea zela kausa! Horregatik, aita ziegan sartu zitzaidanean, ni handik ateratzeko asmoz, eta galdetu zidanean, irri urduri bat betartean:
|
|
|
—Zein ederra den libertatearen hazia! Eta hazi bakar hori jenderazinoz jenderazino bizirik mantentzea duk gure eginbeharra, egun batean lur ongarriztaturat erori, eta bateko ehun eman
|
dezan
, eta orotarat heda dadin.
|
|
|
—eta isilune baten ondoren, erran zidan—: Eta suerte handia da akabatu berria dagoela kapera, zeren eta, halatan, igandean bazkaltzerat gonbidatuko baitugu aita Bartolome Ziaurrizkoa, aldarea benedika
|
dezan
eta kapera osoa...
|
|
|
" Eta hala geratu zen deabrua behean eta Urbiaingo handiki noblea goian, eta hala jaso ahal izan genuen, finean, haren gorputza, atseden izan
|
dezan
elizako lurrean eta haren arimak betiko zeruan".
|
|
|
—Zaunka ezin hobeki egiten dik, eta, beraz, Zizeron jarriko zioat... Edo, isilik egoiten ikas
|
dezan
, zeren eta aho hertsian eulirik ez, Bruno jarriko zioagu, kartusiarren fundatzailearen ohorez... Baina ez, hemen, bertzela ere, aski beharturik egoiten gaituk isilik egoiterat...
|
|
|
—Zoaz igandean Monteverdiren mezarat, zure zalantzen gainean egiaren eguzkiak argi egin
|
dezan
. Eta erran osabari barkatzeko.
|
|
|
... unam ecclesiam... eta napolitarraren hitzak oroitu nituen: " Zertarako pentsatu, musikak hegaldaraz bagaitzake?"," Zoaz igandean Monteverdiren mezarat, zure zalantzen gainean egiaren eguzkiak argi egin
|
dezan
"... eta, tupustean, mundua suzko esfera bat zela iduritu zitzaidan, ene bihotzean taupaka egiten zuena; eta, orduan, nota handios haien hegaldian, oihuska hura jalgi zitzaidan, neure baitaren baitarik neure baitaren baitarat zihoana: Credo!
|
|
|
—eta, irri egiten zuela, gaineratu zuen—: Eta zeren ohituz joan baitu bertzeen bekatuak entzuten, aitorlekuak nehoiz ikara ez
|
dezan
—eta, segidan, orain amari eta orain aita jesuitari so egiten ziela, hala mintzatu zen—: Baina erradazue Maddalenekin adimendutik kanpoan ibili denetz... edo ezkutuan...
|
|
|
Zorionekoa ene burutazio hura, kontzientzian nuen karga astuna guztiz arindu zidana... harik eta iduritu zitzaidan arte ezen ene arima hegaldatzerat zihoala, artean eri nengoen arren! Eta, nola hura Jain koaren garazia garaziatsutzat eta haren dohaintzat hartu bainuen, eta nola guti behar baitu arimaren desertuan gose denak, bakarrik dagoenak eta deus ere ez duenak, haize bortitzak eraginikako hareazko eta legarrezko lehen tormenta Jainkoaren eta goiko zeruen mana euritzat har
|
dezan
, hala, eliztar sutsu egin nintzen handik aitzina, eta, behin sendatuz gero, debozinoan sartu eta orduak eta orduak emaiten hasi nintzen jauregiko kaperan, non —derradan bide batez— aita Bartolome bizi baitzen, zeren kapera hark bere bizitokia baitzuen, kaperau jaunarentzat eraikia izan zena eta atxikia eta itsatsia zegoena kaperari berari, zeinak baitzituen, halatan, bi ate. Ate batek kanpoarekin lotzen zuen, eta bertzeak kaperauaren bizitokiarekin.
|
|
|
—Hala, bada —erran zidan alkaideak—, baldin hemendik atera nahi baduzu, hil iduri egin duzu, eta ongi egin duzu gainerat, izan ez
|
dezan
nehork ere sospetxarik —eta, segidan, bere asmoen berri eman zidan: nola, gure engainamenduaren aitzina eramaiteko, guardia haietarik batekin kalapita iduriko bat jokatu behar nuen bertze presoen aitzinean, tuak, muturrekoak eta ostikoak bitarteko, guardiek, halatan, gela berezi batean bakar nintzaten, non, biharamunean, ene buruaz bertze eginik eta urkaturik aurkituko baininduten; eta, guardietarik bat barrenean sartzen zela eta bertze batek atea zaintzen eta begiratzen zuela, aterako ninduten, finean, orgatila batean, ahozpez, soka lepotik dilindan nuela... hilen mundurat:
|
|
|
Bada, egun hauetarik batean bertze bat erosiko dut, zurearen antzekoa edo zurearen berdina dena. Eta nik zuri emanen dizut, eta zuk Gorukiri emanen diozu, Gorukik berak azken egunean bezti
|
dezan
eta harekin ihes egin ahal izan dezadan.
|
|
|
—Eta, uholdeari buru egiteko, biok garamatzan untzi tipi hori baizik ez diagu, buruz gidatzen jakin behar duguna, uholdeak irents ez
|
dezan
eta hondoratzerat egin ez dezan. Eta, horrela, nola Noeren denboretan ere uholdea iragan zen eta hala lehorreratu ahal izan zuen bere untzia Ararat mendian, gureak ere aurkituko dik noizbait bere Ararat mendia, libertatearen mendia...
|
|
|
—Eta, uholdeari buru egiteko, biok garamatzan untzi tipi hori baizik ez diagu, buruz gidatzen jakin behar duguna, uholdeak irents ez dezan eta hondoratzerat egin ez
|
dezan
. Eta, horrela, nola Noeren denboretan ere uholdea iragan zen eta hala lehorreratu ahal izan zuen bere untzia Ararat mendian, gureak ere aurkituko dik noizbait bere Ararat mendia, libertatearen mendia...
|
|
|
Ez dut uste. Zeren aita ere eskuzabal baitzen, eta bere heriotzan eskuzabal jokatu eta hala irabazi baininduen haren azken orduko eskuzabaltasunak, eta, zeren, joanak joan, ez bainaiz aitari aiher; aldiz, gauero otoitz egiten diot Jainkoari, zeruan izan
|
dezan
amoreakatik.
|
|
|
Itaunari ez diote erantzuten jakin. Utzi beharra dago denborak aurrera egin
|
dezan
. Badakite, hala ere, denbora irabazteak ez dakarrela ezer onik, horrek beti bizia galtzea baitakar.
|
|
|
Deereren behementziaz nahikoa nazkaturik, Otsotzarmendi jaunak hartu nahi izan zuen hitza, itaunketari ukitu gizakorrago bat eman nahian, baina Deerek ez zuen men egiteko inolako intentziorik. " Jakin behar du jendeak, jakin behar du etxeko teleikusle errespetagarriak, gizaseme dohakabe itxurako hau, gizaseme onanista zikin hau zer den, zer izan den, gizarteak berriz inoiz halakorik pairatu beharrik izan ez
|
dezan
". Airean utzi zuen esaldia, eta Deerek ezpainak busti zituen ur tragoxka batez.
|
|
|
Eta zer hausnarketa egin nuen Otsotzarmendi jaunaz? Bada, auskalo eta batek daki zalantzati horien azpian, gizaseme kalkulatzaile bat ezkutatzen zela, otsoak bezalaxe, gaizki egiten badu, bere burua zigortzen duena, eta, era berean, hipopotamoek bezalaxe, zelaietan atzera eginez sartzen dena, kontrako norabidean joan dela irudi
|
dezan
. Hau da, nolakoa zen, egiaz, Otsotzarmendi jauna?
|
|
|
Alabaina, horrek bezainbat harritu nau bigarren aitorpenak: Ameriketako bidaia hau koadrilako lagunen artean ordaindu diote, hain urrats handia egin aurretik mundua gehixeago ezagutu
|
dezan
, haien hitzetan" Hainbeste teologia ez, eta mundologia pixka bat ikas dezan".
|
|
|
Alabaina, horrek bezainbat harritu nau bigarren aitorpenak: Ameriketako bidaia hau koadrilako lagunen artean ordaindu diote, hain urrats handia egin aurretik mundua gehixeago ezagutu dezan, haien hitzetan" Hainbeste teologia ez, eta mundologia pixka bat ikas
|
dezan
".
|
|
|
Baina noizbait ere bilera amaitu, faxa denon artean txukun idatzi, eta, bakoitzaren sinadurarekin, Dani eman diogu agentziara bidal
|
dezan
.
|
|
|
Bai, badakit orain emaztea eta abokatu defendatzaileak haren asmo ona eta apaltasuna goraipatzen hasiko direla, baina ezin izango dute haren errugabetasuna frogatu. Korajea ematen du, baina gure herriak presidentea egokia izan
|
dezan
, nik Bill Clintonen kontrako epaia eskatzen dizuet, eta denon artean behingoz kargugabetu dezagula espero dut. Eta hori guztia, berriro diot, haren iraganeko lardaskeriak aipatu gabe.
|
|
|
Urteak pasa ahala, eta gertaera historikoak atzean utzi eta ahaztu egiten diren neurrian, orduan itzultzen da artearen benetako balioa lehen planora. ...a historiko horiek ahaztu gabe daudenean, autorearen pentsamolde eta jokaerak pil pilean dauden bitartean, orduan artelan bati buruzko benetako balioa juzkatzea —edo artista jakin baten inguruko iritzi zehatza botatzea— gehiegi baldintzatzen da, nahikoa baita kritiko papera duenak artista jakin bat garaikide eta laguna izatea, askoren aurrean berak eman dezakeen iritziak balio guztia gal
|
dezan
.
|
|
|
herrietan, barrutietan eta autonomian. Hiru maila horietako bakoitzean erantzukizun zuzena duten pertsonak daude zerbitzuak behar bezala funtziona
|
dezan
.
|
|
|
" ezagutza" bihurtzen dugu. Komunikazio guneak dira, bertan informazio aukeraketa egin behar da, prozesatu eta ondorioz ezaguera eta informazio berri gehiago sor
|
dezan
moldatu eta zabaldu.
|
|
|
Hori gorabehera, ezin izan ditugu ezkutatu legeria sailkatu eta korapilatsu bati loturik egon daitezkeen makur handiak. Kontratu horiek halakoa eskatzen dute; horrexegatik, gobernuaren zuhurtziaren pean jarri dugu auzia, hark erabaki
|
dezan
ea kontratu mota horiek beste behin ere arautu behar diren.
|
|
|
Era berean, gure burua gorde eta zaindu dugu, den arazorik ñimiñoena ere arautu eta aurreikusteko asmo handinahi eta arriskutsu horretatik babesteko. Nork igarriko, berriz, edozein koderi zabalera larregiko deritzoten horiek direla, betiere, legegileari egundoko zama ezartzen diotenak, deus ere utz ez
|
dezan
epailearen erabakipean?
|
|
|
Baina denboraren premia badu, nahiago du ziur asko lehenengo aukera. Jakina, dio Neurathek, zioa aplika
|
dezan
, lehenengo eta behin bitartekari eta helburu guztiak aztertu behar ditu, hau da, ikerketaren aukera substantibo guztiak ase eta gero pasa behar da zioa aintzat hartzera. Hipotesi anitz izan daitezke, baina ez da hain zaila honelako egoera bat imajinatzea:
|
|
|
Izan ere, ohitura oinarritzen zuen hutsegitea ezagutu ondoren, gizakiak ohitura uztea gerta daiteke —eta gaur maiz gertatzen da— Baina kasu hori bakarrik gertatzen da, gizakiak bere portaera utz
|
dezan
hutsegitea atzematea nahikoa denean. Baina herri baten erlijiozko ohiturei dagokienez ez da hori gertatzen eta, horregatik, hemen ez dago inolako hutsegiterik2.
|
|
|
Denbora asko darama Cioffik Freud eta Frazer Wittgensteinen filosofian miatzen eta hori nabaritzen da testu honetan. Honek guztiak liburu aberatsa sortu du, batez ere irakurleak Frazerren Urrezko abarra Wittgensteinen ikusmoldetik irakur
|
dezan
.
|
|
|
Erlijioari dagokionez, Wittgensteinek pentsatzen zuena irakurleak era argian ezagutu
|
dezan
. Nahiko orekatua da.
|
|
|
ez bide zen erraza gezurra aurkitzea, eta porrotak ez bide ziren hain agerikoak, zeren eta kasu askotan, gehienetan agian, desiratzen zen gertaera gertatu egiten baitzen benetan, tarte handiagoz edo txikiagoz, hura ekartzeko erritoa burutu ondoren, eta gogo arrunta baino zorrotzagoa den zerbait zen ezen, halakoetan ere erritoa ez zela hain juxtu gertaeraren kausa atzemateko. Haizeak jo
|
dezan
edo euria egin dezan, edo etsai baten heriotza ekar dezan asmatutako zeremoniaren ondotik, lehentxeago edo geroxeago, beti etorriko da erakarri nahi den gertaera huraxe, eta antzinako gizakumeari barkatu egin behar zaio gertaera zeremoniaren emaitza zuzentzat eta eraginaren froga hoberentzat hartu izana" (Urrezko abarra, I bol., 102 orr.).
|
|
|
ez bide zen erraza gezurra aurkitzea, eta porrotak ez bide ziren hain agerikoak, zeren eta kasu askotan, gehienetan agian, desiratzen zen gertaera gertatu egiten baitzen benetan, tarte handiagoz edo txikiagoz, hura ekartzeko erritoa burutu ondoren, eta gogo arrunta baino zorrotzagoa den zerbait zen ezen, halakoetan ere erritoa ez zela hain juxtu gertaeraren kausa atzemateko. Haizeak jo dezan edo euria egin
|
dezan
, edo etsai baten heriotza ekar dezan asmatutako zeremoniaren ondotik, lehentxeago edo geroxeago, beti etorriko da erakarri nahi den gertaera huraxe, eta antzinako gizakumeari barkatu egin behar zaio gertaera zeremoniaren emaitza zuzentzat eta eraginaren froga hoberentzat hartu izana" (Urrezko abarra, I bol., 102 orr.).
|